فربد زاوه؛ کارشناس صنعت خودرو در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری ایسکانیوز در خصوص مشکلات موجود در صنعت خودروسازی، تاثیر واردات خودرو در کنترل قیمت ها، معایب فروش خودروبه صورت قرعه کشی، سیاست های پولی و بانکی و مسائلی که سبب بروز نوسان در بازار خودرو شده است سخن گفت.
متن کامل گفتگو به شرح ذیل است:
خریداران خودرو دست نگهدارند، قیمتها کاهش می یابد
تحلیل تان را از وضعیت بازار خودرو در این روزها بفرمایید؟
بازار خودرو که تا از آبان ماه سال گذشته به نقطه اوج خود رسیده بود، شیب نزولی را آغاز کرد و امسال نیز روند نزولی معاملات ادامه دارد و همچنین شاهد رکود در این بازار هستیم. علیرغم اینکه حجم عرضه خودروسازان در سال ۱۴۰۰ به بهانه مشخص نبودن قیمت از سوی خودروسازان، بسیار کم بوده ولی شاهد این هستیم که قیمت خودرو نسبت به آبان ماه سال گذشته ۳۰ درصد پایین تر است و احتمالا پس از انتخابات ریاست جمهوری این روند تشدید هم خواهد شد زیرا عدم تحویل خودرو در ۳ ماهه نخست سال بیشتر سیاسی بوده تا اینکه فنی، بنگاهدارانه و یا اقتصادی باشد و پس از انتخابات شاهد کاهش بیشتر قیمت خودرو هم خواهیم بود.
قیمتها تا چه میزان کاهش خواهد داشت؟
این موضوع به اتفاقات سیاسی، اقتصادی کشور بستگی دارد چنانچه همچنان تولید در مدار ۱میلیون دستگاه باقی بماند احتمالا شاهد افزایش قیمت چشمگیری خواهیم بود ولی در غیر این صورت قیمت ها کاهش پیدا میکند. در خودروسازی، افزایش قیمت ناشی از گرانی فولاد و مس و... را داریم که اجازه کاهش قیمت این کالاها را نمیدهند از سوی دیگر بنا به گفته آقای رزم حسینی هنوز ۵۰ درصد محصولات به دست مصرف‌کننده نرسیده است، چنانچه تیراژ تولید کارخانه افزایش پیدا کند این بار تورم موجود اجازه کاهش قیمتها را نمیدهد.
حدودا ۵۰۰هزار دستگاه اتومبیل در بازار وجود دارد که کمتر از قیمت نصف قیمت امروز کارخانه‌ای به دست فروشنده رسیده است لذا اتفاقاتی که رخ میدهد این است که خودروساز دیگر نمیتواند ماشین را به بازار بفروشد زیرا که محصول خود با قیمتی کمتر در بازار موجود است.
عاملی که مانع از کاهش قیمت خودرو میشود عامل تورم موجود عمومی سایر کالاها و نهاده های تولید است. از یک سو تقاضا برای این حجم از خودرو وجود ندارد و قیمت میتواند رو به پایین برود ولی از سوی دیگر قیمت جایگزین که ناشی از تورم کالای اولیه است بالاتر از قیمت‌های روز است لذا این سبب رکود و حتی فراتر از آن، منجر به قفل شدن بازار خواهد شد.
هیچ جای دنیا فروش خودرو را قرعه کشی نمیکنند
یکی از ایراداتی که در صنعت خودرو با آن مواجه هستیم؛ عرضه و فروش خودرو به صورت قرعه کشی است. در کدام کشور دنیا خودروساز بدین شیوه محصولات خود را بفروش میرساند؟
این سوال را اینگونه جواب بدهم؛ در کدام کشور دنیا افراد بدون دانش و تخصص میتوانند سالها بر پست‌های مدیریتی میتوانند تکیه بزنند؟ در کدام کشور دنیا افراد با اتهامات سیاسی و امنیتی و مالی با لطف دوستان درقدرتشان، همچنان در قدرت باقی میمانند؟ در کدام کشور دنیا دولت قیمت گذاری دستوری انجام میدهد؟ در کجای علیرغم افت شدید اقتصادی دولت تعدات جدید ارائه میدهد؟ پاسخ همه اینها چیزی نیست جز اینکه تمام این اتفاقات فقط در کشورهایی مثل ما اتفاق می افتد. شوروی در گذشته و امروزه کشورهایی مثل کره شمالی، زینباوه، ونزوئلا، کنگو این فضا وجود دارد و به این وضعیتی که در کشور ما حاکم است دچار شدند. هیچ جای دنیا فروش خودرو را قرعه‌کشی نمیکنند ولی در هیچ کجا دنیا نیز دولت به صورت دستوری قیمتگذاری نمیکند. در همه جای دنیا بازار تعیین کننده قیمت است و فروشنده با پیشنهاد خود، محصول خود را میفروشد. بازار را با زور و فشار و قیمت دستوری کنترل نمیشود و در این صورت است که ما با چنین وضعیت آشفته بازاری مواجه هستیم.
ممنوعیت واردات، سبب انبساط کلی بازار شد
اوایل سال ۹۷ بود که واردات خودروهای خارجی ممنوع شد، درست است سهم خودروهای وارداتی در بازار داخلی کمتر از ۱۰ درصد بود ولی پس از آن شاهد روند صعودی قیمت خودروهای داخلی بودیم. تحلی تان در این خصوص چیست؟
همانطور که خودتان اشاره کردید سهم خودروهای وارداتی در بازار کمتر از ۱۰درصد بود ولی پس از ممنوع شدن واردات ۲ اتفاق رخ داد اول اینکه سقف بازار را خودروهای وارداتی تعیین میکردند، زمانیکه شریان ورودی خودروها قطع شد این تعیین قیمت ها با مشکل مواجه شد از سوی دیگر عدم واردات منجر به این نمیشود که کسی که لندکروز دارد آن بفروشد و پراید سوار شود لذا این خودرو همچنان ارزشمند میماند در واقع حذف واردات منجر به انبساط قیمتی کل بازار شد.
از سوی دیگر حدودا ۱ میلیون خودروی وارداتی در کشور داریم که نمونه های دست دوم شان، کنترل‌کننده خودروهای ارزان قیمت و صفر کیلومتر ایرانی بود. به طور مثال زمانیکه یک اوپتیمای ۵ سال کارکرده را میشد ۶۰_۵۰ میلیون خرید دیگر به سمت خودروی دنا توربو که ۱۰۰ میلیون تومان بود نمیرفتیم زیرا هم امکانات خودروی خارجی بیشتر بود و همچنین خودروی داخلی هم با هر قیمتی که دوست داشتند عرضه نمیشد و تاثیر آن بر بازار به این صورت بود.
لزوم حذف انحصار در فضای کسب و کار
در خصوص انحصار صنعت خودرو و آثار آن در بازار توضیحی بفرمایید؟
انحصار دولتی کم خطرترین نوع انحصار است چنانچه این فضای فکری را به بخش خصوصی واگذار کنید قطعا وضعیت بدتر از امروز خواهد شد ولی موضوع اصلی این است که به طور کلی نباید در فضای کسب و کار انحصار ایجاد کنند. در مدیریت کلان اقتصادی، بازار مصرف را گروگان در دست تولیدکننده داده‌ایم که این موضوع نه تنها در بازار خودرو بلکه همه بازارها اینگونه است از سوی دیگر تولیدکننده را مجاب میکنیم علیرغم تورم بالا مجبور به فروش با قیمت کمتر از تولید کنیم آنچه که بازار خودروی ایران را نجات میدهد؛ استقلال این دو موضوع از یکدیگر است یعنی بازار خودرو باید بتواند با تعرفه کمتر از سراسر دنیا واردات داشته باشد و از سوی دیگر صنعت خودروسازی نیز باید برای تولید بر اساس مقیاس جهانی تمرکز داشته باشد. آنچه که مسئولین ما متوجه آن نیستند این است که بهای تمام شده هیچ کالایی در هیچ جای دنیا بیشتر از نصف آن نیست و سایر هزینه‌های اعم از هزینه های فروش، خدمات، بازاریابی فروش است که به محصول تحمیل میشود. چنانچه بخواهیم از این فضا عبور کنیم بحث مالکیت خودروساز یا بخش خصوصی نیست بلکه نیازمند نگاه مسئولین ارشد کشور و حتی فراتر از دولت به این صنعت است که متوجه شوند بازار مصرف و بازار تولید دو پدیده مستقل خطی از هم باید باشند چنانچه بازار تولید به مقیاس‌پذیری جهانی نرسد و بخواهد با معیارهای خود تولید را ادامه دهد که این نیازمند بلوغ سیاسی، بانکی و لوجستیکی و... است بدین معنا که ما تولید و فروش به کشورهای دیگر را داشته باشیم و خریداران خارجی ما خودشان در کشورشان با هر قیمتی که دوست دارند بفروشند که در این صورت مسائلی از قبیل اشتغال، ارزش افزوده، درآمد حل میشود و مردم نیز اختیار انتخاب را داشته باشند که در این صورت حق مردم تیز اجحاف نمیشود.
چنانچه تحریم‌ها برداشته شوند، آیا مجددا شاهد حضور برندهای خارجی در کشور خواهیم بود؟
پاسخ این سوال نسبی است. با توجه به اینکه سیاست های جهانی تغییر پیدا کرده و بزرگترین شریک تجاری لیران یعنی پژو به شرکتی آمریکایی وصل شده و تابع سیاست های ایالات متحده آمریکا قرار گرفته، باید منتظر بمانیم که بازگشت پژو چگونه میتواند صورت گرفت از سوی دیگر شرکت‌هایی مثل رنو و فولکس علاقمند به تولید در ایران هستند ولی بازگشت این شرکت ها مشمول حرف قبلی بنده است. چنانچه این شرکت ها صرفا با هدف عرضه داخلی وارد کشور شوند بهره چندانی نخواهد داشت و برنگردند بهتر است برای اینکه صرفه اقتصادی داشته باشد باید فضایی را ایجاد کنیم که این شرکت‌ها بتوانند تولید مقیاس‌پذیر داشته باشند و پس از تولید محصول خود را در هر کجای دنیا که میخواهند بفروش برسانند.
مردم عشق پراید ندارند مجبورند بخرند
خودرویی را که امروز با قیمت ۱۰۰ میلیون تومان میخریم تا چند سال پیش با قیمت کمتر از ۱۵میلیون تومان میخریدیم، علت این افزایش قیمت را تشریح فرمایید؟
با توجه به قیمت دلار و یورو، قیمت پراید نسبت به ۱۰ سال پیش ارزان تر هم شده است بدین تعبیر که قیمت این محصول در سال ۸۸ حدودا ۱۳هزار دلار بود ولی امروز قیمت آن ۵ هزار دلار است آنچه که اتفاق افتاده تغییر قیمت ارز طی این سالها بوده است و بالا رفتن قیمت ها را صرفا افزایش نرخ ارز میدانند در حالیکه نرخ ارز به خودی خود که بالا نمیرود و ناشی از سیاستهای اشتباه پولی و بانکی است.
رکود بازار خودرو ربطی به انتخابات و برجام ندارد. شاخص بهای مصرف‌کننده ظرف مدت ۲ سال از ۷۰۰ درصد تغییر کرده است. به طور مثال قیمت خانه نسبت به ۲ سال پیش ۷ برابر ، قیمت خودرو ۸ برابر شده در حالیکه درآمد مردم نسبت به ۲ سال گذشته در بهترین حالت فقط ۴۰درصد افزایش پیدا کرده است. رقم ۴۰ درصدی در برابر افزایش ۷۰۰ درصدی رقم ناچیزی است پس طبیعی است که تعداد مصرف‌کننده‌ها به شدت کاهش پیدا میکند.
هجوم هایی که به سمت شرکت‌های ثبت نام کننده انجام میشود به دلیل عشق به پراید برای مصرف است یعنی دولتمردان فکر میکنند میلیون ها نفر در ایران شبها آرزوی خرید پراید یا ۴۰۵ را دارند!؟ یعنی این خودرو انقدر جذاب است؟
در حالیکه چنین نیست و به دلیل تفاوت قیمت ۱۰۰میلیونی که در قیمت بازار و قیمت کارخانه ایجاد کرده اند سبب شده تا مردم برای خرید این خودروها هجوم می آورند. سیاستهای اشتباه دولت و خودروسازان در ایجاد اختلاف قیمت و همچنین شیوه قرعه کشی با قیمت کارخانه سبب شده تا مشکلات امروز بازار خودرو را شاهد باشیم. مدیران کلان کشور مشکلات را ریشه‌یابی نمی کنند.
طبق برنامه ریزی وزارت صمت برای امسال تولید ۱میلیون و ۲۰۰ دستگاه است در حالیکه فردای آن روز وزیر صمت اعلام میکند که از ۱ میلیون خودرو که سال گذشته تولید داشتیم حدودا ۴۵۰هزار دستگاه در پارکینگ ها انبار شده پس این نشان نیدهد که حجم بازار در سال ۹۹ دقیقا ۵۵۰هزار خودرو بوده نه ۱ میلیون دستگاه. پس برای رساندن این عدد به ۱میلیون و ۲۰۰ باید اقدامات گسترده تری به جز صرف تولید انجام شود. بی‌توجهی به ریشه مشکلات عامل اصلی این مسائل است.
پایان پیام/
نظر شما