به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، امروز ۱۵ بهمن برابر با ۴ فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

۴۸۰ پیش از میلاد - روزی که خشایارشا یهودیان را از توطئه قتل عام نجات داد

 خشایارشا ــ شاه وقت ایران ــ که بر سرزمینی از هند تا دانوب و از استپ های شمال خاوری آسیای میانه تا لیبی حکومت می کرد، پس از فرونشاندن شورش بابل (عراق جنوب غربی امروز) در ۴۸۲ پیش از میلاد، تصرف آتن در سال ۴۸۰ پیش از میلاد و باز گشت از لشکرکشی به اروپا، در چهارم فوریه ۴۷۹سال پیش از میلاد (۱۵ بهمن) توسط بانویش «استر Esther» از خاندان شائول و یهودی که در شهر همدان مدفون است از توطئه هامان «بزرگ وزیر» خود برای کشتار اتباع یهودی امپراتوری ایران آگاه شد و همان شب دستور لغو آن را صادر کرد که به نوشته مورخان یونانی و یهود، این دستور در سه روز به سراسر امپراتوری رسید که با وسائل آن زمان، رکوردی بی سابقه است.

طبق کتاب «استر» که ۲۴ قرن قدمت دارد، هامان به دروغ از قول خشایارشا به شهربانان ایران ابلاغ کرده بود که همه یهودیان ـ ازخرد و بزرگ ـ را بکشند. در آن زمان همه یهودیان جهان از اتباع امپراتوری ایران بودند، در قلمرو این امپراتوری زندگی می کردند و در وفاداری آنان به شاه ایران تردید نبود.

خشایارشا (پسر داریوش کبیر و نوه دختری کوروش بزرگ) پس از لغو بخشنامه «هامان»، وی را به دادگاه سپرد که محاکمه و در شهر شوش (پایتخت اداری ایران) اعدام شد و از آن زمان تاکنون، یهودیان هر سال (مطابق تقویم خودشان) به این مناسبت جشن می گیرند که به عید «پوریم» معروف است.

۶۶ ق - قیام مختار ثقفی به خون‏خواهی امام حسین(ع)

پس از شهادت امام حسین(ع) و قیام توابین، نفرتی عمیق از بنی‏امیه در میان مسلمین ایجاد شد. با شکست قیام توابین، باقی مانده‏ی آن‏ها به گرد مختار بن ابوعبیده ثقفی جمع شدند. مختار به داعیه‏ی خون خواهی امام حسین و دعوت به محمد حنفیه برادر آن حضرت، در کوفه قیام کرد و آن شهر را تصرف نمود. مختار قاتلان و کسانی را که در شهادت امام حسین(ع) نقش داشتند به قتل رساند و انتقام اهل بیت را از اشقیای زمان گرفت. مختار ثقفی حدود یک سال بر کوفه حکومت کرد امّا از سپاهیان مصعب بن زبیر شکست خورد و کشته شد.

۱۹۱۵ - شکست ارتش روسیه و انگلیس از قوای عثمانی در جریان جنگ جهانی اول

در سال‏های دهه اول قرن بیستم، روابط عثمانی با آلمان به تدریج پیشرفت کرد و به همین خاطر دولت عثمانی در سال ۱۹۱۴ به دنبال آلمان، به متفقین اعلام جنگ داد. در نتیجه روسیه و انگلستان به منظور تصرف سرزمین‏های عثمانی با هم متحد شدند. هم‏زمان با عملیات متفقین، تحریکات انگلستان به ویژه در عراق نتیجه بخشید و شریف حسین در عراق علیه حکومت عثمانی قیام نمود و باعث شد تا ضربه شدیدی به دولت عثمانی وارد آید. این در حالی بود که عثمانی‏ها به علت عدم کفایت سیاسی و لیاقت نظامی به طور هم‏زمان در ۶ جبهه به جنگ با متفقین مشغول بودند. در این ضمن، اقدامات متفقین برای ورود از راه دریا و خشکی به تنگه داردانل با شکست مواجه شد. هدف اصلی متفقین تصرف شبه جزیره "گالیپولی" و تسلط بر تنگه داردانل بود تا بتوانند ضمن گشودن جبهه جدیدی برای فشار بر متحدین، راه دریایی کمک‏رسانی به روسیه را هموار نمایند. در این عملیات که در ۴ فوریه ۱۹۱۵ م رخ داد، قوای متفق در آن ناحیه شکست سختی از ترک‏ها به رهبری مصطفی کمال پاشا خوردند. این، بزرگ‏ترین پیروزی عثمانی‏ها در این منطقه بود و دشمن با تحمل یک‏صد و بیست هزار کشته، مجبور به عقب‏نشینی از آن ناحیه گردید. با این حال، امپراتوری عثمانی در پایان جنگ جهانی اول با توطئه و تحریکات دول استعماری، فروپاشید و امت اسلامی قطعه قطعه گردید.

۱۳۱۳ - گذاشتن سنگ بنای دانشگاه تهران

طرح تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ شمسی به صورت لایحه قانونی به مجلس شورای ملی ارائه شد و پس از تصویب به مرحله اجرا در آمد. دانشگاه تهران از مدارس عالی آن زمان مانند مدرسه عالی طب و مدرسه حقوق و علوم تشکیل می‏شد. این دانشگاه در بدو تأسیس شامل شش دانشکده به نام‏های: علوم طبی، انسانی، تربیتی، سیاسی، اقتصادی و فنی بود و ریاست آن را از سال تأسیس تا سال ۱۳۱۷ شمسی دکتر عیسی صدیق با همکاری دکتر علی اصغر حکمت به عهده داشتند. استقلال دانشگاه تهران از نظر اداری و فنی در زمان وزارت دکتر علی اکبر سیاسی در ۱۳۲۱ ش عملی شد و نخستین بار بر طبق مقررات قانون استقلال دانشگاه، رئیسان دانشکده‏ها از میان استادان و با موافقت نظر و رأی آنان برگزیده شدند. همچنین رییس دانشگاه نیز از میان رییس دانشکده‏ها به رأی شورای دانشگاه انتخاب گردید.

۱۳۲۲ - دکتر مصدق بار دیگر نماینده اول تهران شد

درانتخابات پارلمانی سال ۱۳۲۲ ایران که نتایج آن ۱۵ بهمن ماه این سال انتشار یافت، باز دکتر مصدق نماینده اول تهران شد. در نخستین انتخابات پس از استقرار مشروطیت، دکتر مصدق از شهر اصفهان به نمایندگی مجلس انتخاب شده بود که پس از تبدیل زادروز او از تقویم قمری به خورشیدی، کسر نصاب سنی! آورده و انتخاب او هنگام بررسی اعتبارنامه ها در مجلس ردّ شده بود.

۱۳۲۷ - ترور نافرجام شاه در دانشگاه تهران

پانزدهم بهمن۱۳۲۷ (چهارم فوریه ۱۹۴۹) در دانشگاه تهران و مقابل ساختمان دانشکده حقوق، به سوی شاه که برای شرکت در مراسم «پانزدهمین سالروز آغاز بنای دانشگاه تهران در محل کنونی اش» وارد دانشگاه شده و مقابل ورودی دانشکده حقوق از اتومبیل پیاده شده بود تا وارد تالار مراسم شود تیراندازی شد. این رویداد مآلا مسیر تاریخ ایران را تغییر داد؛ حزب توده غیر قانونی شد، ایران به غرب نزدیک و بعدا متحد آن شد، شاه اختیارات بیشتری به دست آورد و بعدا راه دیکتاتوری در پیش گرفت و ... و بنابراین ذکر جزئیات رویداد لازم است.

در آن روز از پنج گلوله که به سوی شاه شلیک شده بود سه گلوله به کلاه او اصابت کرده بود، یک گلو له به صورت مماس بر بدن از پشت او گذشته و خراش مختصری وارد ساخته و یک گلوله هم با عبور از کنار صورت او در ناحیه پشت لب اندک جراحتی بوجود آورده بود. ضارب رولور داشت ولی پیش از آنکه دو گلوله باقی مانده را شلیک کند هدف گلوله ماموران قرارگرفت برزمین افتاد که بر سرش ریختند و اورا زیر مشت و لگد گرفتند و از حال رفت. وی در میان بیش از ده خبرنگار ـ عکاس روزنامه ایستاده بود و دوربین به گردن داشت. ضارب پس از پیاده شدن شاه از اتومبیل، خودرا به فاصله کمی از او رسانیده و از این فاصله نزدیک تیراندازی کرده بود. در جیب او کارت خبرنگاری روزنامه "پرچم اسلام" که همان روز صادر شده بود و شناسنامه اش به دست آمد. طبق شناسنامه، او ناصر فخرآرایی نام داشت و ازدواج کرده بود. تیراندازی ساعت ۳ بعد از ظهر صورت گرفت. شاه و ضارب به دو بیمارستان جدا ازهم منتقل شدند، ضارب درگذشت و شاه ساعتی بعد پس از پانسمان بیمارستان را ترک کرد و محمد ساعد (ساعد مراغه) نخست وزیر وقت در یک اعلامیه رسمی که از رادیو پخش شد اعلام کرد که مختصر آسیب وارده به شاه خالی از خطر بوده و وی به محل اقامت بازگشته است. روزنامه اطلاعات یک ساعت پس از خروج شاه از بیمارستان یک شماره فوق العاده منتشر کرد.

پلیس از خانه ناصر فخرآرایی بازرسی کرد و اسنادی به دست آورد که نشان می داد او عضو حزب توده بود. ناصر قبلا در روزنامه "فریاد ملت" کار می کرد. متعاقب بازرسی از خانه ناصر، پدر او و نیز "فقیهی شیرازی" مدیر روزنامه "پرچم اسلام" دستگیر شدند تا درباره ناصر توضیح بدهند.

 از آغاز بهمن ماه ۱۳۲۷ صدای اعتراض به قرارداد نفت انگلستان و ایران از گوشه و کنار کشور به گوش می رسید؛ روزی نبود که در این زمینه در مجلس (مخصوصا توسط نمایندگان پارلمانی حزب توده) نطقی ایراد نشود و روزنامه ها به ویژه نشریات احزاب ملی گرا و چپ مقاله ننویسند. صدای این اعتراضها از دوم بهمن که مهندس رضوی کرمانی نماینده مجلس (بعدا نایب رئیس) و از معترضین به قرار داد نفت از دست یک سرهنگ کتک خورد رساتر شده بود و روز ۱۴ بهمن دانشجویان دانشگاه تهران دست به تظاهراتی وسیع زده بودند و خواستار لغو قرارداد نفت (قرارداد ۱۳۱۳ هجری) و هرگونه امتیازی شده بودند که به انگلستان داده شده بود. پیش از ظهر ۱۵ بهمن هم اعضای حزب توده و چپگرایان دیگر به مناسبت سالمرگ دکتر تقی ارانی موسس احزاب کمونیستی در ایران که در سال ۱۳۱۸ در زندان درگذشته بود و کمونیستها مدعی بودند که مقتول شده بود اجتماع بزرگی برپاداشته و شعار داده بودند که به دستور رضاشاه دکترارانی کشته شده بود و در این شرایط، شاه به دانشگاه رفته بود!

 در پی این واقعه، درتهران حکومت نظامی اعلام شد و دستگیری مخالفان از جمله معترضان به قرارداد نفت آغاز گردید که یکی از دستگیر شدگان آیة الله کاشانی بود. شورای وزیران از فرصت استفاده کرد و همان شب حزب توده را دارای مرام اشتراکی و مروّج آن توصیف کرد و غیرقانونی اعلام داشت و لایحه مربوط را به مجلس داد که سریعا تصویب شد. طبق یک مصوبه مربوط به دهه ۱۳۲۰، این مرام و ترویج آن در ایران غیر قانونی اعلام شده بود ولی حزب توده در آغاز فعالیت چنین عباراتی را صریحا وارد مرامنامه خود نکرده بود.

اندکی پس از صدور مصوبه شورای وزیران مبنی بر غیر قانونی شدن حزب توده، همان شب بسیاری از سران و معاریف این حزب دستگیر و گروهی دیگر از آنان نیز پنهان شدند. در میان دستگیرشدگان که اسامی آنان اعلام شده بود نام نورالدین کیانوری، دکتر مرتضی یزدی، دکتر حسین جودت، عبدالحسین نوشین، نورالدین الموتی، ضیاء الموتی، نصرالدین الموتی، و دانش بوبخت دیده می شد. اسامی پنهان شدگان که فرمانداری نظامی در جستجوی آنان بود نیز اعلام شده بود ازجمله نام دکتر رادمنش، دکتر کشاورز و احسان طبری. ازآن پس تا مدتی هرکس از دیگری دلخوری داشت اورا به عنوان توده ای معرفی می کرد (به اصطلاح آن زمان «لو!» می داد.)

کار به اینجا خاتمه نیافت و شاه خواستار اختیارات بیشتری شد و چون قانون اساسی اجازه نمی داد دستور انتخابات مجلس موسسان داده شد و این مجلس اختیارات شاه را به همان گونه که خواسته بود افزایش داد و از آن پس این اختیار را به دست آورد که بتواند مجلس را هم منحل کند و .... باوجود این، تلاش ملت برای ملّی کردن نفت خود ادامه یافت و در اسفند ۱۳۲۹ به نتیجه رسید.

دومین تیراندازی به شاه ۱۷ سال بعد صورت گرفت ـ ۲۱ فروردین ۱۳۴۴ (دهم اپریل ۱۹۶۵) در کاخ مرمر، سرباز وظیفه رضا شمس آبادی به سوی شاه که پس از پیاده شدن از اتومبیل، رهسپار دفتر کار خود بود آتش گشود. گلوله ها به شاه اصابت نکرد ولی ضمن آن، دو درجه دار گارد و رضا کشته شدند.

در پی این تیراندازی، عده ای ازجمله چند فارغ التحصیل چپگرای دانشگاههای خارج که به وطن بازگشته بودند دستگیر و بعدا محاکمه و محکوم به تحمل مجازات شدند.

۱۹۴۵ - کنفرانس یالتا

چهارم فوریه سال ۱۹۴۵ میلادی روزولت، استالین و چرچیل [سران وقت ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی و رئیس دولت انگلستان] مذاکرات هشت روزه خود را در کاخ محل استراحت تزارها در شهر یالتا واقع در شبه جزیره کریمه آغاز کردند تا سرنوشت آلمان و مناطق نفوذ سه دولت پس از پایان جنگ و خطوط تازه مرزی را روشن سازند. به خواست چرچیل، از شارل دوگل رهبر وقت فرانسویان برای شرکت در این مذاکرات دعوت نشده بود. در آن هنگام، کار آلمان پایان یافته تلقی می شد. واحدهای ارتش سرخ کمتر از سه ماه از تاریخ برگزاری کنفرانس یالتا، برلین را تصرف و به عمر رایش سوم پایان دادند و هیتلر برای این که به اسارت کمونیستها که همیشه با آنان دشمنی کرده بود نیافتد خودکشی کرد. در اوت همین سال ، سه ماه و چند روز پس از سقوط برلین، امپراتوری ژاپن که طعم بسیار تلخ سلاح هسته ای آمریکا را چشیده بود تسلیم شد و جنگ در هردو جبهه پس از شش سال و بر جای گذاردن دهها میلیون کشته و ویرانی های بسیار پایان یافت، ولی معارضه دو دولتی که به صورت دو ابر قدرت جهان ازمیان ویرانه های این جنگ سر برافراشته بودند تقریبا از همان لحظه خاموش شدن توپها آغاز شد که والتر لیپمن (روزنامه نگار) عنوان جنگ سرد بر آن گذارد. این معارضه که ۴۵ سال طول کشید جهان را وارد عصر تشکیل اتحادیه های نظامی و جنگهای منطقه ای و داخلی و کودتاها و براندازی ها و ترورهای ناشی از آن ساخت. هنوز سپیده دم پایان این معارضه فرساینده با کنار رفتن داوطلبانه یکی از دو حریف نمودار نشده بود که جهان خسته و کوفته با مسائل برخاسته از جولان یک ابر قدرت در پهنه خود رو به رو شد که ادامه یافته و تروریسم (به گفته گرهارد شرودر صدر اعظم سوسیال دمکرات وقت آلمان؛ جنگ غیر دولتی) یک نمونه آن و مبارز طلبی پاره ای از دولتهای کوچکتر و منفرد و نیز فعالیت پیگیرجنبش هایی ازقبیل جنبش مبارزه با «جهانی شدن اقتصاد برپایه برنامه کشورهای صنعتی» نمونه دیگر آن است و به نظر می رسد که بعضی دولتهای بزرگتر و منفرد هم درکمین به دست آوردن فرصت برای یارگیری نشسته اند تا به نوعی دیگر ازموازنه قدرت دست یابند. بنابراین، برقراری نظمی نوین در جهان ـ در آینده ای نه چندان دور قابل پیش بینی است و این نظم پایه منطق ریاضی خواهد داشت و اصطلاحا «رشنال» خواهد بود؛ زیرا که شرایط جهانی توسعه تکنولوژیک و تکامل فکری بشر به دلیل تعمیم ابزار کسب معلومات و اطلاعات آن را ایجاب می کند و بشر بی صبرانه درجستجوی چنین نظمی است و تا به دست آوردن آن قرار نخواهد داشت.

در مذاکرات یالتا که ۱۲ فوریه پایان یافت، قرار شده بود که آلمان به چهار بخش تقسیم و هرقسمت به یک فاتح جنگ سپرده شود و این فاتحان عبارت بودند از شوروی، آمریکا، انگلستان و فرانسه. فرانسه بنا به ملاحظاتی به این فهرست اضافه شده بود.

 کنفرانس تصمیم گرفته بود که نیروهای سه دولت بلافاصله پس از جنگ ایران را ترک کنند، اروپای شرقی و سرزمین هایی که توسط ارتش سرخ از تصرف آلمان خارج شده اند درمنطقه نفوذ شوروی قرار گیرند، زیرا که در نشست یالتا استالین از موضع نیرومندتری برخوردار بود. یوگوسلاوی به دست تیتو فرمانده پارتیزانها سپرده شود و چون کمونیست بود مورد موافقت استالین قرارگرفت. همچنین قرار شده بود که اتریش بعدا به صورت کشوری مستقل و بی طرف در آید. این کنفرانس نتوانست در باره یونان تصمیم بگیرد که پس از جنگ، نزاع شرق و غرب (معروف به جنگ سرد) از همین یونان آغاز شد. استالین با اینکه در یالتا امضا داده بود که بلافاصله پس از جنگ نیروهای خود را از ایران خارج کند دیدیم که دست به تعلل و بهانه جویی زد و که نزدیک بود این تعلل به تجزیه میهن ما منجر شود.

مرور زمان نشان داد که هرآنچه را که شوروی در کنفرانس یالتا به دست آورده و درنتیجه، پس از جنگ یکی از دو ابرقدرت جهان شده بود، گورباچف در اواخر دهه ۱۹۸۰ از دست داد. شوروی در جنگ دوم جهانی ۲۷ میلیون کشته داده بود و امتیازات به دست آورده در نشست یالتا و کنفرانس پتسدام خونبهای آنان و غرامت ویرانی وارده به آن کنفدراسیون بودند که گورباچف و یلتسین آنهارا برباد دادند. یلتسین مرده ولی معمّا در اینجاست که چرا درباره فروپاشی شوروی از گورباچف که زنده است و هنوز گاه به گاه اظهار نظر می کند بازخواست و مواخذه نشده است.

۱۳۷۵ - مخالفت بختیار با تشکیل دولت موقت انقلاب

در حالی که پس از ورود امام به ایران، مبارزات مردم با رژیم شاه با سرعت بیشتری به هدف خود نزدیک می‏شد، شاپور بختیار، آخرین نخست‏وزیر این رژیم در مصاحبه‏ای تلاش کرد تا مردم را آرام کند. وی که با تظاهر به دموکراسی و آزادی‏خواهی می‏کوشید مردم را از ادامه انقلاب منصرف کند، در این مصاحبه اعلام کرد که به امام خمینی اجازه نمی‏دهد دولت موقت تشکیل دهد. این در حالی بود که به خاطر تشدید تظاهرات و اعتصاب‏های مردم در شهرهای مختلف، تمرّد و فرار نظامیان از پادگان‏ها و همچنین استعفای پی‏درپی مقامات دولتی و نمایندگان مجلس، کنترل کشور عملاً از دست حکومت خارج شده بود.

۱۹۸۰ - بنی صدر با تنفیذ امام (ره) رئیس جمهور شد

امام خمینی (ره) حکم ریاست جمهوری ابوالحسن بنی صدر را امضاء کرد. بنی صدر که در انتخابات حائز اکثریت شده بود پس از تنفیذ حکم کار خود را آغاز کرد. طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی، امضای حکم رئیس جمهور منتخب از وظایف و اختیارات رهبری است. دکتر بنی صدر قبلا به عنوان نخستین رئیس جمهور در تاریخ ایران سوگند خورده بود. در نخستین انتخابات ریاست جمهوری ایران دریادار دکتر احمد مدنی کرمانی دوم شده بود.

۱۹۹۲ - کودتای ناموفق هوگو چاوز

هوگو رافائل چاوس (چاوز) فریاس، سرهنگ نیروهای ویژه ونزوئلا (کماندو) برضد «کارلوس اندرس پرز» رئیس جمهوری وقت این کشور دست به کودتا زد ولی موفق نشد و به زندان افتاد. وی هفت سال بعد با رای مردم رئیس جمهوری ونزوئلا شده است و می کوشد تا فرضیه خود «دمکراتیک سوسیالیسم» را که به سوسیالیسم قرن ۲۱ معروف شده است در این کشور پیاده کند. چاوس که در ۲۸ ژوئیه ۱۹۵۴ به دنیا آمده است یک بومی قاره آمریکا و فردی ضد امپریالیسم است.

انتهای پیام/