به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوزر، یکی از پرکاربردترین واژگان در بازار سرمایه "عرضه اولیه" است. خرید عرضه اولیه سهام شرکت‌ها از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری است که عمدتا از سوی سهامداران به خصوص افراد تازه وارد مورد استقبال زیادی قرار می‌گیرد. دلیل این استقبال سهامداران بازدهی جذاب و سودآور بودن خرید عرضه‌های اولیه است که سرمایه‌گذاران را جذب می‌کند.

اعلام جزئیات عرضه اولیه «والماس ۱»

عرضه اولیه که ترجمه عبارت Initial Public Offering (IPO) است، به عرضه سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس یا فرابورس گفته می‌شود. با عرضه‌ اولیه سهام یک شرکت در بازار سرمایه، آن شرکت از حالت سهامی خاص خارج و به یک شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود و بعد از آن همه مردم می‌توانند سهام آن شرکت را از طریق بورس خرید و فروش کنند و به اصطلاح سهام آن در بازار ثانویه معامله می‌شود.

یک شرکت برای عرضه اولیه سهام خود در بازار سرمایه می‌بایست مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار و یا فرابورس ایران دریافت کند و پس از طی مراحل مشخص و ارائه مدارک از جمله گزارشات و صورت‌های مالی شرکت، اقدام به عرضه سهام خود در قیمت و تعداد مشخص می‌کند. نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که عرضه اولیه با پذیره‌نویسی متفاوت است.

شرکت درعرضه اولیه، یک فرصت مناسب برای افراد تازه‌کار

افرادی که در این عرضه‌ها شرکت می‌کنند صرفا فقط افراد حرفه‌ای نیستند. اگر از دانش‌های تحلیلی در بازارهای مالی برخوردار نیستید می‌توانید برای شروع فعالیت خود در بورس از این عرضه‌ها استفاده کنید. در کنار خرید عرضه‌های اولیه نیز می‌توانید آموزش‌های لازمه را فرا بگیرید و با گام‌های مطمن به بورس وارد شوید. چرا که آموزش بورس اولین قدم ورود اصولی به بازار سرمایه است.

آیا عرضه اولیه‌ها سودآور است؟

معمولا با توجه به قیمت‌گذاری هر سهم برای عرضه اولیه، دامنه قیمتی مجاز برای ارسال سفارش خرید عرضه اولیه به‌گونه‌ای تعیین می‌شود که برای خریداران یک سود حداقلی ایجاد کند. به همین خاطر، معمولا عرضه اولیه‌ها با استقبال فعالین بازار سرمایه روبرو می‌شوند و این موضوع باعث می‌شود سهام تخصیص یافته به هر کد معاملاتی کمتر از حداکثر سهام قابل تخصیص شود.

آگاهی از اخبار عرضه‌ اولیه

آگهی هر عرضه اولیه حداقل ۴۸ ساعت قبل از عرضه منتشر می‌شود. بسته به اینکه عرضه اولیه در بورس یا فرابورس انجام می‌شود، آگهی آن از طریق سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران به نشانی tse.ir یا سایت رسمی فرابورس ایران به نشانی ifb.ir قابل مشاهده است. علاوه بر این، کارگزاری مفید با هدف ارائه هرچه بهتر خدمات، از طریق صفحات رسمی خود در فضای مجازی مانند کانال تلگرام کارگزاری مفید یا صفحه اینستاگرام کارگزاری مفید، عرضه اولیه‌های پیش رو را اطلاع رسانی می‌کند.

در آگهی عرضه اولیه به چه مواردی اشاره می‌شود؟

در آگهی رسمی عرضه‌اولیه، مواردی مانند نام سهم قابل عرضه، تاریخ روز عرضه اولیه، تعداد سهام قابل عرضه، مدیر عرضه، متعهد عرضه، درصد میزان سقف تعهد خرید، حداکثر تعداد سهم قابل خرید توسط هر خریدار حقیقی و حقوقی، دامنه قیمتی مجاز برای ثبت سفارش و زمان ثبت سفارش اطلاع رسانی می‌شود. البته معمولا زمان دقیق ثبت سفارش و موارد ضروری، در روز عرضه اولیه و از طریق پیام‌های ناظر بازار اعلام می‌شود.

روش‌های خرید عرضه اولیه

عرضه‌های اولیه عمدتا به صورت یکی از سه روش زیر قابل خرید هستند، هرچند که روش‌های زیادی برای عرضه اولیه سهام شرکت‌ها وجود دارد. در ادامه هر کدام را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.

روش اول: حراج

روش خرید سهام و عرضه اولیه به صورت حراج به این صورت است که پس از اعلام قیمت مبنا (ارزشگذاری) برای هر سهم و تعداد سهامی که هر شخص می‌تواند خریداری کند، متقاضیان اقدام به ثبت سفارش می‌کنند. در این روش که به روش مزایده (اولویت قیمت) نیز معروف است، هر فردی که بالاترین قیمت را پیشنهاد داده باشد، به هنگام اختصاص سهم در اولویت قرار دارد.

روش دوم: قیمت ثابت

این روش که یکی از قدیمی‌ترین روش‌های عرضه اولیه است، بدین صورت است که قیمت عرضه از قبل مشخص بوده است و در بازه زمانی مشخص به مشتریان فرصت ثبت سفارش داده می‌شود. در انتها در صورتیکه تعداد تقاضا از سهام عرضه شده بیشتر باشد، اوراق بهادار به شیوه تخصیص به روش تسهیم به هر فرد تعلق خواهد گرفت. بدین معنی که مجموع سهام عرضه شده بین تعداد نفراتی که ثبت سفارش کرده اند تقسیم خواهد شد.

اما در صورتیکه مجموع تعداد سفارش‌های ثبت شده کمتر از تعداد کل اوراق بهادار قابل عرضه باشد، عرضه اوراق بهادار به هر کد معاملاتی معادل سفارش‌های خرید ثبت شده وی خواهد بود. مابقی سهام نیز توسط متعهد خرید به قیمت مبنا خریداری می‌شود.

روش سوم: بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش

در این روش که به آن ثبت دفتری یا روش ثبت سفارش نیز گفته می‌شود، اولویت زمانی مطرح نیست، بلکه اولویت قیمتی مد نظر است. خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ بدین صورت است که تعداد مشخصی از سهام شرکت در بازه قیمتی معینی عرضه می‌شود و متقاضی قیمت مدنظر خود را در بازه قیمتی تعیین شده، وارد می‌کند و اولویت با کسانی است که بیشترین قیمت را وارد می‌کنند.

در این روش عموما سرمایه‌گذاران سقف قیمتی سهم را وارد می‌کنند و در نهایت شرکت سهام عرضه شده خود را به تعداد مساوی بین متقاضیان تقسیم می‌کند. به دلیل تقاضای زیاد در این روش عموما تعداد کمی سهام به هر فرد اختصاص داده می‌شود.

در روش بوک بیلدینگ به‌جای تعیین یک قیمت مشخص، یک بازه قیمتی دارای بالاترین و پایین‌ترین آستانه قیمتی اعلام می‌شود. همچنین در این روش حجم یا حداکثر تعداد سهامی که هر فرد می‌تواند دریافت کند نیز از طریق اطلاع‌رسانی‌های سازمان بورس اعلام می‌شود. پس از اتمام مهلت سفارش گیری نیز تعداد سهم هر کد بورسی مشخص می‌شود که این تعداد بر اساس کل افرادی است که در مهلت مقرر سفارش خود را ثبت کرده‌اند.

در چند وقت اخیر بسیاری از عرضه‌های اولیه شرکت‌ها به روش ترکیبی و یا دو مرحله‌ای صورت گرفته است که روش جدیدتری است و برای بسیاری از سرمایه‌گذاران تازگی دارد. به عنوان مثال عرضه اولیه "فروژ" که نماد شرکت صنایع فرو آلیاژ ایران است از ترکیب دو روش حراج و بوک بیلدینگ تشکیل شده بود.

بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه

در مورد زمان دقیق و مناسب فروش سهام عرضه اولیه شده، نمی‌توان نظر قطعی داد. عرضه‌های اولیه پس از مدتی صف خرید بودن، متعادل می‌شوند که علت فروش ممکن است رسیدن قیمت به ارزش ذاتی، نیاز مشتری به نقدینگی یا تسویه اعتبار با کارگزاری و دیگر موارد باشد. هرچند سهامداران می‌تواند به محض خرید و قرار گرفتن سهام عرضه اولیه شده در پرتفوی خود آن را به فروش برسانند اما عموما تا زمان رسیدن به بازدهی اولیه صبر می‌کنند. برخی پس از اینکه سهم به بازدهی اولیه خود رسید آن را به فروش می‌رسانند و برخی نیز آن را تا رسیدن به بازدهی‌های بالاتر نگه می‌دارند.

به طور کلی برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید:

1. ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌ شده در بورس
2. توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه ‌شده در بورس
3. مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیل‌گری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
4. بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
5. بررسی روند فعلی بورس