به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از اصفهان، حملات تروریستی کرمان با وقوع دو انفجار انتحاری در ساعت ۱۴:۵۰ و ۱۵:۱۷ در مسیر زوار گلزار شهدای این شهر در سیزدهم دی‌ماه منجر به ۸۹ کشته و ۲۸۴ زخمی شد؛ این حمله بی‌رحمانه که مرگ‌بارترین حادثه در تاریخ معاصر ایران پس از فاجعه سینما رکس آبادان محسوب می‌شود، در ساعات اولیه پیام تسلیت رهبر انقلاب، رؤسای قوا، سران تعداد زیادی از کشورها و ابراز هم‌دردی و هم‌بستگی مراجع بین‌المللی از جمله اتحادیه اروپا، گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای را در پی داشت.
تنها چند ساعت پس از این حمله تروریستی، مقامات و کارشناسان داخلی و خارجی ارزیابی‌های متنوعی از بانیان انفجارهای کرمان داشتند که واکنش‌های مختلفی را در فضای مجازی ایجاد کرد؛ ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، محمد مخبر معاون رئیس‌جمهور و محسن رضایی از دیگر مقامات دولت ایران، اسرائیل را در موضع‌گیری اولیه مسئول دانسته و وعده انتقام دادند. این مواضع که در رسانه‌های غربی بازتاب وسیعی داشت، به سرعت موجب واکنش جان کربی سخنگوی پنتاگون و متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا شد و متحد خود -یعنی اسرائیل- را صراحتاً مبرای از دست داشتن در حملات کرمان دانستند. موضع‌گیری متقابل مقامات ایرانی و آمریکایی از ویدئوهای وایرال در شب نخستِ پس از وقوع این حادثه تروریستی بود.
پوشش جهانی حملات
فراتر از موضع‌گیری مقامات، از بٌعد تحلیلی و بررسی کارشناسی، شبکه‌های تلویزیونی CNN و MSNBC آمریکا، BBC بریتانیا، DW آلمان و RT روسیه از اولین رسانه‌هایی بودند که به پوشش ویژه این حادثه با تیتر «خبر فوری» پرداختند. CNN در حالی که در اولین پوشش خود ضمن گفتگوی زنده با خبرنگار این شبکه در بیروت در محل ترور «صالح العاروری» فرمانده ارشد حماس به دست پهپاد اسرائیلی، تلاش کرد حملات در کرمان را به تنش‌ها در منطقه مرتبط بداند، اما در پوشش‌های خبری بعدی از جان بولتون -سیاست‌مدار ضدایرانی و عضو سابق کابینه بوش و ترامپ- دعوت شده بود تا به تحلیل حملات کرمان بپردازد؛ بولتون در گفتگوی ۷ دقیقه‌ای با CNN ضمن تکرار موضع پنتاگون و بی‌ارتباط دانستن این حملات به اسرائیل، سعی در ترسیم چهره‌ای ضعیف از ایران به واسطه این حملات داشت. مشاور اسبق امنیت ملی ایالات متحده که بنابر گزارش سازمان‌های فدرال آمریکا سابقه دریافت وجه از گروه تروریستی مجاهدین خلق را در کارنامه دارد، حتی از مرتبط دانستن این حملات به گروه «داعش» خودداری کرد! این مواضع از سوی بولتون، موجب شد تا CNN در بخش‌های بعدی خبری رویه متفاوتی اتخاذ کرده و به پوشش ابعاد انسانی این حمله تروریستی بپردازد.
در عین حال، MSNBC آمریکا که تحلیل خود را مستند به گزارش‌های اولیه آسوشیتدپرس ارائه می‌کرد، بر خطر تقویت تنش‌ها در غرب آسیا تأکید داشت. مجریان این شبکه در حالی با تأسف از کشته شدن بیش از یک‌صد ایرانی (بنابر آمار تأیید نشده اولیه) یاد می‌کردند که شرحی هم از منشأ این درگیری‌ها با تصمیم ترامپ به ترور سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده ارشد سپاه قدس ایران در سال ۲۰۲۰، برای مخاطبان خود ارائه کردند.
در آن‌سوی آتلانتیک، بخش خبری BBC انگلیسی ترجیح داد با دعوت از خبرنگار بخش فارسی این شبکه، با اکتفا به روایتِ آن‌چه در میدان رخ داده، نگاه معتدل‌تری را ارائه کند. تحلیل‌گر BBC هم‌چنین به نقل از منابع خود، ادعای اولیه برخی رسانه‌های اسرائیلی در هدف قرار گرفتن یکی از فرماندهان سپاه پاسداران در این حملات را تکذیب کرد؛ ادعایی که در شبکه اجتماعی توییتر (ایکس) نیز هم‌رسانی زیادی شده بود.
از سوی دیگر، DW آلمان، گزارش خود را پس از پوشش موضع رهبر انقلاب مبنی بر «پاسخ سخت به جنایتکاران»، به محکومیت این حمله توسط فلورنسیا سوتو نینو سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد و لزوم پاسخگو کردنِ بانیان این حملات اختصاص داد. سازمان ملل متحد از اولین نهادهای بین‌المللی بود که به محکومیت صریح این حملات و ابراز هم‌دردی با قربانیان پرداخته بود.
یک توییت و هزاران محکومیت!
هم‌زمان با پوشش فوری و پرتراکم این رویداد در شبکه‌های تلویزیونی دنیا، به مرور بر واکنش کاربران در شبکه‌های اجتماعی نیز افزوده شد و هشتگ‌هایی با کلمه «کرمان» را وایرال و پُربازخورد نمود. علی‌رغم تسلیت تعداد زیادی از شخصیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی در کنار دیگر کاربران نسبت به کشته شدن تعداد زیادی از مردم بی‌گناه از جمله آمار هولناک ۲۸ کودکِ کشته شده (به نقل از رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان) واکنش عجیب علی کریمی -بازیکن اسبق تیم ملی فوتبال ایران- نسبت به این واقعه و حمله تند سیاسی-مذهبی به کشته‌شدگان، موجی از واکنش‌های ثانویه را ایجاد کرد.
کریمی در توییت کوتاهی با کنایه به کشته‌شدگانی که قصد زیارتِ مزار شهدا را داشتند، نوشته بود: «برای غذای نذری و شربت بری ولی انقام سخت نصیبت بشه»! در پاسخ به این توییت عده‌ای از کاربران، عکس‌هایی از این بازیکن سابق فوتبال را در آشپزخانه هیئات مذهبی منتشر کردند و او را به رفتار دوگانه نسبت به سال‌های حضور خود در ایران، متهم کردند. عده‌ای دیگر نیز شادی از کشته شدن عده‌ای بی‌گناه را محکوم کرده و توییت‌های بعدی کریمی که خود ایران را مسئول این حملات دانسته بود، ناشی از سقوط اخلاقی وی دانستند. کاربری با نام کاربری RwinShow در پاسخ به این موضع‌گیری کریمی نوشت: «کریمی، اگه پیشفرض ذهنیت جنگ با کل موجودیت جمهوری اسلامی هم باشه، یه دو صفحه از قوانین بین‌المللی رو درباره جنایات جنگی و تلفات غیرنظامی بخونی می‌فهمی چقدر جفنگ، بی‌اتیکت و خارج از هرگونه مبانی انسانیه این متنی که دادن پست کنی».
علاوه بر واکنش کاربران عادی، این توییت کریمی و استفاده از هشتگ «زرشک» برای شهادت ۸۹ هم‌وطن، واکنش چهره‌های شناخته شده از جناح‌های مختلف فکری را نیز در پی داشت؛ از بین فعالان سیاسی منتقد، واکنش‌های پیام برازجانی، حسین دهباشی، احسان بداغی، عبدالرسول دیوسالار، علی احمدنیا و عباس عبدی نسبت به توییت علی کریمی، پُربازدید بود و توسط کاربران لایک و بازنشر شد. مصطفی فقیهی از جمله چهره‌های شناخته شده‌ای بود که در واکنش به توییت علی کریمی نوشت: خوشحالی از مرگِ کسانی که سال‌ها طرفدارت بوده‌اند و در ناخوشی‌هایت، سینه سپر می‌کردند، شرم‌آور است. این هم‌وطنانی که برای خونِ بر زمین غلتیده‌شان، هلهله می‌کنی، مردمانِ عادی و غیرنظامی بودند.
بر اساس این واکنش‌ها، به‌نظر می‌رسد توییتی که شاید در ابتدا با هدف ایجاد شکاف بین مخاطبان در فضای مجازی ارسال شده بود، در نهایت، خود به هم‌بستگی بیش‌تری میان کاربران شبکه اجتماعی توییتر انجامید و حتی میان کاربرانی که لزوماً سلیقه سیاسی یکسانی نداشتند، به نحوی هم‌زبانی ایجاد کرد.
بیانیه داعش؛ پایان اما و اگرها
به فاصله کم‌تر از ۲۴ ساعت از وقوع حملات و پس از گمانه‌زنی‌های فراوان، خبرگزاری رویترز به استناد منابع اطلاعاتی در آمریکا گزارش داد «شاخه خراسان گروه داعش» مسئول انفجارهای ایران است. ظرف مدت کوتاهی از انتشار این خبر، مقامات آمریکایی به‌طور رسمی اعلام کردند که اطلاعاتی در دست دارند که نقش گروه تروریستی داعش در این عملیات را تأیید می‌کند.
ساعاتی بعد، اکانت توییتری «ترور آلارم» به استناد داده‌های خود از منابع غیررسمی و دارک وب، مدعی شد «داعش» مسئولیت حملات تروریستی کرمان را خواهد پذیرفت. حدود ۴ ساعت بعد، این گروه تروریستی با انتشار بیانیه ابوحذیفه الانصاری سخنگوی خود و سپس با انتشار خبری در شبکه «اعماق» مسئولیت عملیات تروریستی در کرمان را پذیرفت و عنوان کرد: دیروز در بخشی از غزوه «هر کجا یافتید بکشید» دو برادر «عمر الموحد» و «سیف‌الله مجاهد» کمربندهای انفجاری خود را در میان جمعیت منفجر کردند که بیش از ۳۰۰ نفر «رافضی مُشرِک» را کشت یا زخمی کرد!
قبول مسئولیت توسط گروه داعش هرچند در شبکه‌های اجتماعی از سوی برخی با تردید مواجه شد، اما تحلیل دقیق کارشناسان مستقلی که «نحوه اطلاع‌رسانی و ادبیات داعش» را از آغاز جنگ داخلی سوریه دنبال کرده‌اند، حاکی از صحت انتصاب عملیات کرمان به «خلافت اسلامی» بود. در همین رابطه پایگاه خبری «تحولات جهان اسلام» یادداشتی را در تاریخ شانزدهم دی‌ماه با عنوان «آیا داعش جنایت کرمان را مرتکب شد؟» بر روی خروجی خود منتشر کرد که نسبتاً به بحث‌ها پیرامون عامل انفجارهای کرمان پایان داد.
سیلِ واکنش‌ها در توییتر
پس از انتصاب قطعی حملات کرمان به داعش، به تناوب در توییتر نیز فضای جدیدی بر پیام‌های کاربران حاکم شد؛ نقش داعش در انفجارهای کرمان، با توجه به سوابق قبلی این گروه و فاصله معنادار ایرانیان از ریشه‌های فکری بنیادگرایانه «خلافت اسلامی»، در عمل کاربران ایرانی را متحدتر ساخت، شدت محکومیت‌ها را تندتر کرد و در نهایت به هم‌رسانی پیام‌های عاطفی و هم‌بستگیِ بیش‌تری -خصوصاً با درون‌مایه مذهبی- انجامید.
از سوی دیگر، این‌بار کاربران با فشار بیش‌تری نسبت به آن‌چه «اهانت نسبت به شهدای کرمان» می‌خواندند، واکنش نشان دادند. امید نریمانی از کاربران شناخته شده اصفهانی توییتر (با نام کاربری «فامیل دور») در واکنش به ابراز خوشحالی «اف شرلی» نوشت: داعشی بودن فقط به داشتن اعتقاد تکفیری، داشتن لباس و دل سیاه، زدن انتحاری و ریش بلند نیست! اونی هم که تو فضای مجازی از شهید شدن مردم توسط داعش خوشحاله و مسخره میکنه، داعشی محسوب میشه! داعشی، بعضی وقتا ریشاش قرمزه، بعضی وقتا موهاش!
کابر دیگری نیز با نام کاربری «رجایی» نسبت به حمایت عده‌ای از حملات تروریستی کرمان واکنش نشان داد گفت: فکر نکنم غیر از ایران، کشوری وجود داشته که مردمش بتونند به راحتی در دفاع از تروریست، استوری و پست بگذارند.
کاربر دیگری با نام کاربری «معلم انصرافی»، استوری نصرالله معین نجف‌آبادی ملقب به «معین» -خواننده مشهور اصفهانی ساکن لس‌آنجلس- و استوری دیگری از «همایون شجریان» -فرزند استاد آواز ایران، مرحوم محمدرضا شجریان- که هر یک به‌طور جداگانه این حملات تلخ تروریستی را تسلیت گفته بودند، دست‌مایه انتقاد از عده دیگری از هنرمندان که تا آن لحظه واکنشی نداشتند قرار داد و نوشت: در دنیای ترانه علیدوستی‌ها، تو معین و همایون شجریان باش؛ هشتگ، خواننده‌های با شرف.
از سوی دیگر، عده دیگری از کاربران با انتشار ده‌ها نماگرفت (اسکرین‌شات) از واکنش اهالی ورزش، فرهنگ و هنر ایران نسبت به حملات مرگ‌بار کرمان، پررنگ کردن عدم موضع‌گیری اقلیتی از سلبریتی‌ها را غیراصولی خوانده و خواستار تأکید بر «وحدت ملی» و «هم‌بستگی» در این لحظات تلخ شدند. کلاژی از ۳۲ نماگرفت مختلف از واکنش چهره‌های شناخته شده فرهنگی و ورزشی ایران نسبت به حادثه تلخ کرمان، از جمله تصاویری بود که در توییتر بازتاب فروانی داشت:
حس تلخِ خُرده-روایات
پس از شوک اولیه ناشی از هم‌رسانی خبر انفجارها در کرمان و واکنش‌هایی که معطوف به ابراز هم‌دردی کاربران در شبکه‌های اجتماعی بود، گذشتِ هر ساعت از این رویداد تلخ در روز دوم و سومِ پس از حادثه، جزییاتِ تلخی را درباره هر یک از شهدای این حمله تروریستی به همراه داشت؛ خصوصاً نوع توصیف پزشکی قانونی از کشته‌شدگانِ شناسایی-نشده و استفاده از عباراتی مثل «دختربچه با کاپشن صورتی و گوشواره قلبی» یا «احتمالا امیرعلی افضلی، پسربچه»، منشأ هزاران واکنش عاطفی دیگر توسط کاربران ایرانی در توییتر و اینستاگرام شد. «هانیه سادات» از جمله کاربرانی بود که در واکنش به این موضوع در توییتر نوشت: دختر کاپشن صورتی، سلام ما رو هم به ۳ ساله ارباب برسون...
کاربر دیگری با نام کاربری «شکلاتم» با تکرار مصرع «لالاکن دختر زیبای شبنم» از آهنگ لالایی علی زند وکیلی، نسبت به شهادت ریحانه سلطانی‌نژاد واکنش نشان داد و نوشت:
«ام حلما یزدی» نیز در توییتر خود موضوع «کشته شدن کودکان» را مورد تأکید قرار داد و با یاد کردن از کودکان کشته شده در جنگ غزه نوشت: کرمان یا غزه ندارد! درد یکیست چون کارفرما یکیست.
کاربر دیگری با نام «خانومِ فَلَق» با اشاره به درخواست شهیده فائزه رحیمی از پدرش برای زیارت مشهد و برآورده شدن این خواسته توسط تولیت آستان قدس رضوی پس از شهادت، نوشت: مهمون اختصاصی امام رضا؛ فائزه خانم از پدرش خواسته بود بعد از کرمان بیاد پابوس امام رضا؛ قبل اذان صبح امروز آخرین زیارتشو انجام داد. سفرت به خیر معلمی که شدی عاقبت به خیر.
شخصیت‌های علمی و دانشگاهی نیز واکنش‌های مختلفی نسبت به حملات تروریستی کرمان داشتند. پیام نجفی دانشمند حوزه مهندسی آب و رئیس دانشگاه آزاد استان اصفهان از جمله کاربرانی بود که ضمن برقراری شباهت میان حملات کرمان و واقعه کربلا در اکانت ویراستی خود نوشت: چقدر مزار این مرد شبیه مزار شهدای کربلاست. چقدر زائران او، شبیه زائران کربلاست. چقدر قاتلان ایشان، شبیه قاتلان شهدا و زوار کربلاست. السلام علیک یا ابا عبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک.
هم‌بستگی جهانی در برابر ترور
با گذشت ۶ روز از حملات تروریستی کرمان، بررسی هزاران توییت، پست‌ها و استوری‌های اینستاگرامی پربازدید و هشتگ‌های وایرال شده در شبکه‌های مجازی نشان می‌دهد هرچند تشکیلات ضدانسانی داعش توانست جان ۸۹ انسان بی‌گناه ایرانی را قربانی کند، اما این حملات کور نه تنها به هیچ دستاوردی برای ترویست‌ها نیانجامید، بلکه موج هم‌بستگی ایرانیان را به دنبال داشت. پیام‌های تسلیت و هم‌دردی سازمان‌های بین‌المللی، رؤسای هر پنج عضو دائم شورای امنیت و پیام هم‌بستگی کشورهای دیگری چون مصر، عربستان، ایرلند، آلمان، سوئیس، ترکیه، کانادا، ارمنستان، آذربایجان، کوبا و مالزی با ملت ایران نیز نشان داد که این ترور در افکار عمومی جهان نیز نتیجه معکوس داشته است.
بشریت معاصر که روزی با ترس از حکم‌رانی بنیادگرایان داعش بر جغرافیای وسیعی از منطقه حساس «غرب آسیا» زندگی می‌کرد، با پایان حکومت این گروه، امروز در هم‌بستگی کامل است و حملات بی‌هدفی از این دست -چه در پاریس، چه بغداد، چه آنکارا و چه در کرمان- تنها بیانیه‌ای از سوی بقایای ترویسم برای اعلام حیات با ماسک اکسیژن است.
خبرنگار: مهرزاد سلیمی
انتهای پیام/
نظر شما