حسین صادقی، پژوهشگر و راهنمای گردشگری تاریخی و فرهنگی قم در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری ایسکانیوز قم با اشاره به چند بنای تاریخی در استان قم بیان کرد:
مدرسه جهانگیر خان یا ناصری که در ۵۵ متری عماریاسر محله مسجد جامع قم قرار گرفته، یکی از زیباترین مدارس علمیه قم محسوب می‌شود.
مدرسی طباطبایی گزارش خوبی نوشته:
بانی مدرسه را جانی خان شاملو از عمرای شاه صفی و شاه عباس صفوی می‌داند که در سال ۱۰۵۵ هجری قمری به دستور ناصرالدین شاه ساخته و در سال ۱۲۷۷ هجری قمری ترمیم شد، به همین خاطر به آن ناصری هم می‌گویند.
از نظر معماری و هنر، یک ایوان ورودی دارد با پوشش گچی، کتیبه کمربندی و کاشی‌های لاجوردی که مهندس آقاجانی اصفهانی مرمت کرده است.
نصب لوح سنگ مرمت هم مربوط به تاریخ ۱۳۷۳ هجری قمری است که توسط آیت الله بروجردی انجام شده؛ مدرسه ۲۰ هجره در یک طبقه دارد و ۲۰ ضلعی است که خیلی زیبا و برای توریست‌های خارجی بسیار جذابیت دارد.

صادقی راجع به حمام حاج عسگر خان اینگونه تعریف کرد:
حمام حاج عسگرخان در راسته بازار قم یکی از بهترین حمام‌های دوره قاجار در ایران محسوب می‌شود. متعلق به دوره قاجار است به استناد کتیبه سنگی سردر بنا متعلق به دوره فتحعلی شاه است.
دسترسی به حمام از طریق یک هشتی مستطیل شکل صورت میگیرد که به صورت چند پله به پایین می‌رود. سربینه حمام یک پلان مربع شکل دارد با گنبد کاربندی شده با ۸ ستون ۵ ضلعی.
گرمخانه حمام پلان مربع، با ۴ ستون سنگی (نصب ستون های سربینه) دارد. امروز متاسفانه اکثرا از حالت سنتی خارج شده ولی هنوز هم به عنوان قدیمی‌ترین و بهترین حمام سنتی ایران شناخته می‌شود که مشت و مال و حجامت به صورت سنتی در آن انجام می‌شود.

راهنمای گردشگری تاریخی و فرهنگی قم از تیمچه اینگونه یاد کرد:
تیمچه معمولا به معنی کاروانسرای کوچک است که برای عرضه کالاهای گران‌بها مانند فرش ابریشم شناخته می‌شود.
سه تیمچه معروف در ایران داریم که دوتای آن‌ها در کاشان و یکی در قم در راسته بازار قم است.
بانی این بنا سید محمود طباطبایی از تاجران معروف و معمار آن استاد حسن معمار قمی معروف به معمارباشی است؛ همچنین تیمچه بلندترین طاق ضربی ایران به شمار می‌آید.
این بنا ۳۸۵ متر وسعت دارد؛ قسمت سرا ۸۵ متر مربع است که بییشتر برای رفوکاری است. طبقه اول ۲۷ هجره دارد، طبقه فوقانی ۱۲ هجره ،۳ گنبد و ۲ نیم گنبد دارد. طول تیمچه از ابتدای ورود تا انتها آن حدود ۲۸ متر و جالب است که بدون استفاده از ستون ساخته شده . از تزئینات با شکوه آن می‌توان به گچ‌کاری و هندسه مبتکرانه اشاره کرد. همچنین گنبد آن از نوع عرق‌چین و پوشش زیرین آن شمسه کاری شده است.
به دلیل تقارن ایجاد شده در تیمچه از گمراهی ببیننده جلوگیری شده؛ تیمچه یک نورگیر مرکزی دارد و روزنه‌ها و نورگیرهای کوچک دور گنبد ایجاد شده و زمانی که به حوض مرکزی این نور برخورد میکند یک فضای بسیار زیبا ایجاد می‌شود.
تیمچه نورپردازی مستقیم ندارد و نور بسیار آرامی وارد فضای آن می‌شود تا فرش رنگ طبیعی خود را خارج کند. وجود گربه‌روها برای گردش هوا و جلوگیری از رطوبت پایه‌های تیمچه است، زیرا تیمچه ستون ندارد و این کار بسیار هنرمندانه است.
تاریخ بنا مربوط به ۱۳۰۵ هجری قمری و دوره ناصرالدین شاه قاجار ذکر شده، برخی کتب ساخت این بنا را در سال ۱۲۸۵ هم آورده‌اند، بنابراین ساخت آن برای قبل از ۱۳۰۵ هجری قمری است.

صادقی به محله‌ی مدرسه غیاثیه(پامنار) اشاره کرد و گفت:
در همه شهرهای تاریخی ایران معمولا محلاتی وجود دارد به نام پامنار، که به صورت تک منار یا در کنار مساجد ایجاد شده‌اند.
پامنار قم در خیابان آذر قرار گرفته، از نظر تاریخچه به استناد کتاب‌های متعدد از جمله کتاب النقض اثر عبدالجلیل راضی قزوینی که از کتاب‌های معتبر است، این بنا توسط وزیر کاردان سلطان طقرول سلجوقی به نام میرابوالفضل عراقی ساخته شده است.
مدرسی طباطبایی تحقیقات جامع بسیار خوبی درباره پامنار انجام داده و به استناد کتبیه منار جنوبی بنا را متعلق به قرن ۹ و تاریخ ۸۳۰ هجری قمری و متعلق به دوره تیموری دانسته است.
ویلبر آلمانی معتقد است که این بنا با مدرسه نظام الملک ابرقو یکی میباشد و سال ساخت آن را ۷۲۵ هجری قمری که متعلق به دوران ایلخانی است می‌داند.
نوع فرم معماری بنا و کتیبه‌های گچی ایجاد شده که البته تخریب شده‌اند، نشان می‌دهد که مربوط به دوران مغول و ایلخانی است.
عباس فیض در کتاب گنجینه آثار این بنا را متعلق به شرف‌الدین ابوطاهر قمی وزیر سلطان سنجر در سال ۴۵۷ هجری قمری می‌داند.
این بنا دارای یک سردر بلند با ایوان بسیار باشکوه است که دهانه ایوان ۷ متر با عرض ۴ متر میباشد. دو طاق نمای کوچک در دو طرف نما ایجاد شده و در دو سوی مرزهای جانبی بنا نقوش بسیار زیبای استامپی و کتبیه‌های گچی ایجاد شده که این کتیبه‌ها فرم معماری ایلخانی می‌باشد.
این مناره‌ها در بالای سردر مدرسه قرار دارد و هرکدام دارای ارتفاعی برابر با ۲۵ متر از سطح زمین و ۱۳ متر از سطح پشت بام و ۲ متر و ۲۰ سانتی‌متر قطر است، که به طرح اوریب و به حالت لوزی شکل با ملات آجر و گچ تزئیین شده، تزئینات کاشی فیروزه‌ای به شکل چلیپا است و دارای دو منار که هرکدام ۶۲ پله دارد.

خبرنگار: زینب دده‌بیگی

/ انتهای پیام