به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، علم، نقطه آغاز تحول فرهنگی، اجتماعی و آموزشی نظام آموزشی هر کشوری و از مولفه های اساسی در جهت حرکت در مسیر پیشرفت است. درفرهنگ ایران مدرن و معاصر، معلم و استاد، سرمشق و نمونه انسان مطلوب و آرمانی است.
هر فرهنگی لاجرم؛ سرمشق هایی برای انسان آرمانی و مطلوب خود می‌آفریند. این سرمشق، در"تخیل اجتماعی"، نهادهای اجتماعی"،"فضاهای عمومی" و "زبان" آن جامعه نقش می‌بندد و ارزش‌هایی حول او شکل می‌گیرد بنابراین؛ معلم به عنوان قهرمان فرهنگ ایران و جهان است.
انسان درطول حیات خویش، همواره در جست وجوی قهرمان و اسوه بوده تا او را سرمشق خویش قرار داده و به سرمنزل مقصود نایل آید. دراغلب جوامع، آنکه نقش این قهرمان بی‌بدیل را به خوبی ایفا می‌کند،"معلم" است.
همانکه اهداف تربیتی، در گرو رفتار و منش اوست. بی‌شک؛ پایه‌ریزی تمدن نوین و هویت‌سازی جوامع بشری نیز، مرهون نقش معلم و نحوه تعلیم و تربیت و کیفیت آموزش و پرورش آن جامعه است.
بی‌گمان؛ تحقق جامعه مدنی متمدن و متعادل و انتقال معارف و میراث فرهنگی گذشتگان نیز، جز در سایه آموزش و پرورش، امکان‌پذیر نخواهد بود. امروزه، تحول بنیادین نظام آموزشی کشور به مهمترین رخداد آموزشی مدارس تبدیل شده است و تمامی مدارس ابتدایی تا متوسطه؛ با آن دست به گریبان هستند.
سوال اینجاست که "جایگاه معلم" به عنوان قهرمان بی‌بدیل ،در اهداف تربیتی و در تنظیم این سند دقیقأ کجا قرار داشت و دارد؟ صدای خاموش معلمان در تحول بنیادین آموزش وپرورش، یکی از عوامل مهم در اجرای تمام و کمال سند تحول بنیادین است. تغییر بنیادین نظام‌های آموزشی، موضوعی پیچیده، پویا، سازگار شونده واتلافی پیچیده است.
تغییر و تحول، فقط کتاب درسی و تغییر در آن را شامل نمی‌شود بلکه تغییر و تحول در معلم، تغییر در برنامه درسی، تغییر در سیستم و ساختار آموزشی، نوآوری و اصلاح را در بر می‌گیرد. تغییر و تحول بنیادین در زمان‌ها و مکان‌های مختلف است.
تحول آموزشی در نظام‌های آموزشی بدون سازگاری و همخوانی با شرایط، نیازها و علایق، توانمندی‌ها، منابع، امکانات و موانع، محدودیت یادگیرندگان و جامعه ملی و محلی و تناسب با دانش موضوعی، ارزش آموزشی ندارد و نمی‌توان به اثربخشی آن امیدوار بود.
شروع و اجرای تحول بنیادین نظام آموزشی، همانند تغییر در بسیاری از سیستم‌های زنده، نیازمند از دست دادن انرژی، سرمایه و منابع انسانی مالی و مادی است و صرفأ پس از نهادینه شدن و جا افتادن این تحول شرایط برای بازگشت سرمایه و منابع انسانی، مالی و مادی مهیا می‌شود. ایجاد تغییر آموزشی، توسط عده‌ای محدود در مرکز یا وزارتخانه، نه ممکن است و نه عقلانی؛؛!!
تحول بنیادین آموزش وپرورش زمانی محقق و پدیدار می‌شود که بازیگران اصلی آن، معلمان، دانش‌آموزان، مدیران، نیروی انسانی، والدین، رهبران اجتماعی و افراد با نفوذ جامعه ملی و محلی، متخصصان دانشگاهی، مدیران و رهبران آموزشی مناطق و استان، نمایندگان مجلس و دستگاه‌های مختلف باشد. ترسیم صدای معلمان، به عنوان یکی از اساسی‌ترین بازیگران تغییرات آموزشی یا تحول بنیادین، درگرو پاسخگویی به ۴ سوال زیر است:
۱.چرا معلمان باید به عنوان بازیگر اصلی و مهم تغییر نظام آموزش وپرورش در نظر گرفته شوند؟
۲.در عرصه تحول بنیادین، معلمان چگونه می‌توانند به بازیگرانی فعال تبدیل شوند؟
۳.بر اساس مطالعات وپژوهش‌های بین‌المللی، معلمان چه نقشی در تغییر و تحولات آموزشی دارند؟
۴.معلمان کشور در تحول بنیادین نظام آموزشی به اجرا درآمده اخیر، تا چه حد ایفای نقش کرده و بازیگرانی مهم بودند؟
معلمان از بازیگران اصلی تغییر و تحول آموزشی هستند زیرا تغییر آموزشی به تفکر و عمل معلمان وابسته است. تغییر برنامه درسی «بدون درنظر گرفتن نقش بنیادین و فعال برای معلمان»؛ محکوم به شکست است. مشارکت فعال معلمان در تغییر برنامه‌های درسی منافع و آثار مثبت و سازنده‌ای برای خود معلمان، دانش‌آموزان و نظام آموزشی دارد. هرسال، در ماه اردیبهشت «مقام معلم»، بوق و کرنا می‌شود و آموزش و پرورش و معلم، تیتر محافل حاکمیت، مجلس، دولت و...می‌شود اما، دریغ از یک نگاه عمیق راهبردی و استراتژیک محور در افق چشم‌انداز و نقشه راهی وسیع و روشن در راستای بستری مطمئن و چارچوب آموزش مستمر و هدفمند آن هم با ارتقاء مقام، منزلت و جایگاه ویژه معلم در همه ابعاد شخصیتی، افزایش روحیه نشاط و شادابی او و نیز تلاش مضاعف در مسیر رشد، توسعه، شکوفایی و بالندگی آحاد معلمان ارزشمند و فاخر این سرزمین سراسر فرهنگ و ادب و.. جامعه صالح، پویا و سراسر آرامش قطعأ درگرو معلمان نیک اندیش؛ توسعه نگر، صالح، پرنشاط، بدون دغدغه معیشتی و اولویت اول حاکمیت و دولت خواهد بود .
اسفندیار نظری مدرس دانشگاه معاون سابق اداره کل آموزش و پرورش استان مازندران*
نظر شما