به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ چشم‌انداز انرژی جهان در سال‌های اخیر به صورت قابل توجهی روی منابع انرژی تجدیدپذیر و انتقال انرژی جهانی متمرکز شده است. در این میان، انرژی خورشیدی به عنوان یک گزینه بادوام و بلندمدت برای رفع نیاز فزاینده به انرژی و در عین حال کاهش پیامدهای منفی تغییرات آب و هوایی ظاهر شده است. در حالی که کشورهای ثروتمند گام مهمی در پذیرش انرژی خورشیدی برداشته‌اند، کشورهای فقیرتر هنوز با موانع خاصی در دسترسی و استفاده از این فناوری تغییر دهنده بازی روبه‌رو هستند. با این وجود، انرژی خورشیدی با تامین برق پاک، مقرون به‌صرفه و قابل اعتماد این جوامع، پتانسیل قابل توجهی برای توانمندسازی آنها دارد.

مزایای متعدد انرژی خورشیدی آن را به گزینه‌ای عالی برای کشورهای در حال توسعه تبدیل می‌کند. اولاً، در بیشتر مناطق به طور گسترده در دسترس است؛ به ویژه مناطق نزدیک به خط استوا که اتفاقاً مکان بسیاری از کشورهای فقیر نیز هست. در نتیجه این دسترسی، جوامع ممکن است از انرژی خورشیدی به عنوان یک منبع انرژی غیرمتمرکز استفاده کنند، اتکای آنها به سیستم‌های متمرکز کاهش یابد و دسترسی به برق در مکان‌های دوردست و توسعه نیافته افزایش یابد.

علاوه بر این، انرژی خورشیدی می‌تواند جایگزین سوخت‌های فسیلی شود -که اغلب منبع اصلی انرژی در کشورهای در حال توسعه هستند- و در نتیجه به عنوان یک گزینه پایدار و از نظر زیست محیطی مناسب مورد استفاده قرار گیرد. جوامع با کمک این انرژی همچنین می‌توانند ردپای کربن خود را کاهش دهند و در نهایت آلودگی هوای خود را کاهش و سلامت و رفاه شهروندان خود را افزایش دهند. ضمن اینکه انرژی خورشیدی با ایجاد فرصت‌هایی برای مشاغل تولید، نصب و نگهداری در منطقه، اقتصاد محلی را نیز بهبود می‌بخشد.

در این مقاله، پتانسیل انرژی خورشیدی در کشورهای در حال توسعه و همچنین راه‌های مختلفی که می‌تواند جوامع محلی را تقویت کند، مورد بررسی قرار می‌گیرد. پذیرش و اجرای انرژی خورشیدی در این مناطق توسط مطالعات موردی موفق، مدل‌های کسب‌وکار مبتکرانه و چارچوب‌های قانونی که در این مقاله برجسته شده‌اند، کمک شده است.

چالش‌های انرژی در کشورهای در حال توسعه

کشورهای در حال توسعه با چالش‌های انرژی متعددی روبه‌رو هستند که مانع از توسعه اجتماعی-اقتصادی آنها می‌شود و موانع قابل توجهی برای بهبود استانداردهای زندگی ایجاد می‌کند. این چالش‌ها را می‌توان به چندین مورد نسبت داد، مانند محدودیت در دسترس بودن انرژی، زیرساخت‌های ناپایدار، محدودیت‌های بودجه و نگرانی‌های زیست‌محیطی.

موارد زیر برخی از مسائل مهم انرژی است که کشورهای نوظهور باید با آنها مقابله کنند:

• عدم دسترسی به خدمات انرژی مدرن

در کشورهای در حال توسعه، بخش قابل توجهی از جمعیت به برق و امکانات بهداشتی آشپزی دسترسی ندارند. آژانس بین‌المللی انرژی تخمین می‌زند که در سال 2019 حدود 759 میلیون نفر هنوز به برق دسترسی ندارند. کیفیت زندگی به عنوان یک کل با این عدم دسترسی به تولید اقتصادی، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و سایر امکانات مختل شده است.

• زیرساخت انرژی ناکافی

بسیاری از کشورهای در حال توسعه مشکلاتی را با زیرساخت‌های تولید، انتقال و توزیع برق تجربه می‌کنند. قطع برق، نوسانات ولتاژ و تلفات انتقال اغلب در نتیجه شکست مکرر زیرساخت فعلی برای همسویی با افزایش تقاضای انرژی تجربه می‌شود. ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر و توزیع موثر انرژی نیز به دلیل زیرساخت‌های ناکافی با مشکل مواجه شده است.

• منابع مالی محدود

محدودیت‌های مالی اغلب از ایجاد و حفظ زیرساخت‌های انرژی در کشورهای فقیر جلوگیری می‌کند. سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی، مانند ساخت نیروگاه‌ها، گسترش شبکه و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، به دلیل کمبود بودجه و دسترسی محدود به منابع مالی با مشکل مواجه شده است. بنابراین، این کشورها برای برآوردن تقاضای فزاینده انرژی و دسترسی گسترده به انرژی تلاش می‌کنند.

• اتکای شدید به سوخت‌های سنتی

زیست توده سنتی، مانند چوب، زغال چوب و فضولات حیوانات، همچنان منبع اصلی انرژی برای پخت و پز و گرمایش در بسیاری از کشورهای در حال توسعه است. اتکا به این سوخت‌های ضایع کننده و آلاینده اثرات منفی بر سلامتی دارد، باعث جنگل‌زدایی می‌شود و چرخه فقر را تغذیه می‌کند. برای حل این مشکلات، باید به منابع انرژی سبزتر و پایدارتر روی آوریم.

• نگرانی‌های زیست محیطی

تولید و استفاده از انرژی به طور مکرر مسائل زیست محیطی را برای کشورهای در حال توسعه فراهم می‌کند. از آنجایی که منابع انرژی سنتی مانند زغال سنگ و نفت بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، انتشار کربن قابل توجهی و در نتیجه آلودگی هوا وجود دارد. این انتشارات منجر به تغییرات آب و هوایی می‌شود که به کشاورزی، منابع آب و پایداری اکوسیستم در کل آسیب می‌زند.

• بهره‌وری انرژی و صرفه‌جویی

در کشورهای در حال توسعه، رویه‌های بهره‌وری انرژی و اقدامات حفاظتی اغلب نادیده گرفته می‌شوند. انرژی به دلیل استفاده ناکارآمد انرژی، فناوری قدیمی و درک اندک از تکنیک‌های صرفه‌جویی در انرژی هدر می‌رود. مصرف انرژی و هزینه‌ها ممکن است با ترویج رفتارهای صرفه‌جویی در انرژی و پیاده‌سازی سیستم‌ها و تجهیزات کارآمد تا حد زیادی کاهش یابد.

• ادغام انرژی‌های تجدیدپذیر

اگرچه ادغام و پذیرش فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر با موانعی در کشورهای در حال توسعه مواجه است، منابع انرژی تجدیدپذیر نویدهای زیادی برای مقابله با نگرانی‌های انرژی دارند. کمبود دانش فنی، هزینه‌های بالای راه‌اندازی و موانع نظارتی اغلب گسترش پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر را مختل می‌کند. با این حال، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر می‌تواند راه‌حل‌های انرژی غیرمتمرکز و پایدار را ارائه دهد.

پرداختن به این چالش‌های انرژی در کشورهای در حال توسعه نیازمند رویکردی چند وجهی است که شامل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی، اصلاحات سیاستی، ظرفیت‌سازی، حمایت مالی و همکاری‌های بین‌المللی می‌شود.

برای دستیابی به توسعه پایدار و مبارزه با فقر انرژی، ترویج استفاده از شیوه‌های انرژی پایدار، پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود بهره‌وری انرژی و دسترسی بهتر به خدمات انرژی فعلی بسیار مهم است.

نقش انرژی خورشیدی در توسعه

انرژی خورشیدی به عنوان یک جزء حیاتی در توسعه کشورها ظاهر شده است و مزایای بی‌شماری را ارائه می‌دهد که به ویژه در صنایع فراتر از تولید انرژی پاک و پایدار است. مزایای انرژی خورشیدی در صنایع بسیار گسترده است، زیرا یکی از ارکان اصلی تغییر دهنده بازی برای کشورهایی محسوب می‌شود که برای دستیابی به توسعه اقتصادی، امنیت انرژی و پایداری محیطی تلاش می‌کنند.

1. رشد اقتصادی

• ایجاد شغل: صنعت انرژی خورشیدی به طور مستقیم و غیرمستقیم تعداد قابل توجهی از امکانات کاری را ایجاد می‌کند. تولید، نصب و نگهداری سیستم برق خورشیدی نیازمند کارکنان واجد شرایط است که باعث تشویق ایجاد شغل و کاهش نرخ بیکاری می‌شود. افزایش مخارج مصرف‌کننده، دریافت‌های مالیاتی بهتر و ثبات اقتصادی ناشی از این امر است.

• نوآوری فناورانه: ایجاد و استفاده از فناوری‌های انرژی خورشیدی پیشرفت فناوری را تشویق می‌کند که به نوآوری در صنایع مرتبط دامن می‌زند. پنل‌های خورشیدی، سیستم‌های ذخیره انرژی و فناوری‌های یکپارچه‌سازی شبکه به لطف سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و همکاری‌های صنعتی کارآمدتر می‌شوند. این امر توسعه فنی صنعتی را تشویق می‌کند و رقابت‌پذیری یک کشور را در بازار جهانی افزایش می‌دهد.

• استقلال انرژی: استفاده از انرژی خورشیدی اتکای کشور را به سوخت‌های فسیلی وارداتی کاهش می‌دهد. کشورها ممکن است منابع انرژی خود را متنوع کنند و با استفاده از آفتاب فراوان کمتر در برابر هزینه‌های سوخت نامنظم و تهدیدات ژئوپلیتیک آسیب‌پذیر شوند. پول صرفه‌جویی شده از واردات کمتر انرژی ممکن است برای تامین مالی برنامه‌های توسعه داخلی، کمک به حمایت از مشاغل محلی و ارتقای انعطاف پذیری اقتصادی استفاده شود.

:بیشتر بخوانید

ساخت سلول‌ خورشیدی اسفنجی برای کاشت در بدن

2. دسترسی به انرژی

• برق‌رسانی خارج از شبکه: پنل‌های خورشیدی را می‌توان در مکان‌های جدا شده‌ای که به شبکه برق اصلی سیم کشی نشده‌اند، راه‌اندازی کرد. این سیستم‌های خورشیدی خارج از شبکه با دسترسی مردم، خانه‌ها و شرکت‌ها به برق پاک برای روشنایی، گرمایش، تبرید و برق‌رسانی به وسایل برقی، افراد، خانواده‌ها و شرکت‌ها را توانمند می‌سازد. دسترسی به انرژی بیشتر آموزش، بهره‌وری و به طور کلی کیفیت زندگی را افزایش می‌دهد.

• ریزشبکه‌ها: جوامع ممکن است شبکه‌های برق خودکفا خود را با کمک ریزشبکه‌های خورشیدی ایجاد کنند که راه‌حل‌های انرژی غیرمتمرکز را ارائه می‌دهند. این روش‌ها برق را در مکان‌های دورافتاده‌ای که گسترش شبکه دشوار و پرهزینه است امکان‌پذیر می‌کند. ریزشبکه‌ها کسب‌وکار منطقه‌ای را ترویج می‌کنند و به محلی‌ها ظرفیتی برای مدیریت انرژی مورد نیاز خود، ارتقای پیشرفت اجتماعی و کاهش فقر انرژی ارائه می‌دهند.

3. حفاظت از محیط زیست

• کاهش انتشار کربن: انرژی خورشیدی یک منبع انرژی پاک و تجدیدپذیر است که هنگام استفاده گازهای گلخانه‌ای بسیار کمی منتشر می‌کند. انرژی خورشیدی به کاهش دی‌اکسید کربن و سایر انتشار آلودگی‌های مضر، جلوگیری از تغییرات آب و هوا و بهبود کیفیت هوا با جایگزینی تولید برق مبتنی بر سوخت فسیلی کمک می‌کند.

• توسعه پایدار: انرژی خورشیدی استفاده از منابع کمیاب را کاهش می‌دهد که در راستای اصول توسعه پایدار است. در مقایسه با منابع انرژی معمولی، پنل‌های خورشیدی به دلیل طول عمر طولانی و نیازهای نگهداری کم، تقاضای کمتری برای منابع طبیعی دارند. علاوه بر این، از آنجایی که تولید انرژی خورشیدی نیازی به استخراج، حمل و نقل یا سوزاندن سوخت ندارد، خطرات زیست محیطی مرتبط با بهره‌برداری از منابع کاهش می‌یابد.

انرژی خورشیدی با پیشبرد رشد اقتصادی، ارتقای دسترسی به انرژی و حفظ محیط زیست، نقشی محوری در توسعه کشورها ایفا می‌کند. توانایی آن در تقویت استقلال انرژی، تشویق نوآوری‌های تکنولوژیکی و ایجاد اشتغال، آن را به منبع مهمی برای کشورهایی که هدف توسعه پایدار هستند تبدیل می‌کند.

کشورها ممکن است آینده‌ای مرفه‌تر و برابرتر ایجاد کنند و در عین حال پیامدهای منفی تغییرات آب و هوایی را با استفاده از نیروی خورشید کاهش دهند. برای تحقق پتانسیل کامل انرژی خورشیدی و تمام مزایای آن، دولت‌ها، شرکت‌ها و مردم باید استفاده از انرژی خورشیدی را در اولویت قرار دهند.

پروژه‌های خورشیدی موفق در کشورهای در حال توسعه

تقریباً 840 میلیون نفر به برق دسترسی ندارند که بیشتر آنها در کشورهای در حال توسعه در جنوب آسیا، آمریکای لاتین و روستاهای آفریقا زندگی می‌کنند. در هند حدود 300 میلیون نفر بدون برق زندگی می‌کنند. این تعداد در کشورهای جنوب صحرای آفریقا 2 برابر بیشتر است و این در حالی است که اکثر کشورهای در حال توسعه دارای پتانسیل عظیم انرژی خورشیدی هستند. تقریباً تمام آفریقا در سال 325 روز نور شدید خورشید را دریافت می‌کند.

کشورهای آسیای مرکزی به طور متوسط 250 روز در سال نور خورشید دارند. علاوه بر این، بسیاری از کشورها از این منبع برای افزایش دسترسی به برق و کاهش فقر انرژی استفاده می‌کنند. در سال 2017، جهان در حال توسعه از کشورهای جهان اول در تولید انرژی‌های تجدید پذیر پیشی گرفت که عمدتاً به دلیل سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی بود.

فقر انرژی یا کمبود، از جمله برق و امکانات آشپزی تمیز، همچنان مانعی بر سر راه رفاه جهانی و رفاه فردی است. به همین دلیل است که تامین انرژی اولیه برای صددرصد جمعیت جهان تا سال 2030 یکی از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل است. در ادامه به پنج کشور در حال توسعه می‌پردازیم که از انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند و در این مسیر بسیار موفق بوده‌اند:

چین

چین با 130 گیگاوات فتوولتائیک خورشیدی (PV) ظرفیت انرژی خورشیدی بیشتری نسبت به هر کشور دیگری در جهان دارد. اگر قرار بود همه شبکه‌های خورشیدی به طور همزمان کار کنند، برق کافی برای تامین انرژی کل بریتانیا چندین برابر تولید می‌شد. علاوه بر این، چین مهد بسیاری از مزارع خورشیدی از جمله بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی جهان واقع در صحرای تنگر است. ظهور انرژی خورشیدی به طور مستقیم به بیش از 800 هزار خانواده فقیر کمک کرده است. از سال 2014، زمانی که دولت چین یک PV خورشیدی برای برنامه کاهش فقر راه‌اندازی کرد، بیش از 7/9 گیگاوات برق به مناطق روستایی فقیر رسیده است. این تاسیسات با انرژی خورشیدی علاوه بر تامین برق مقرون به‌صرفه و مطمئن، فرصت‌های شغلی و افزایش درآمد خانوار را فراهم می‌کند.

هند

اگرچه سیستم برق هند یکی از بزرگ‌ترین سیستم‌های برق در جهان است، اما سرانه مصرف برق کمتر از یک سوم میانگین جهانی است. این تا حد زیادی به دلیل نیاز به برق قابل اعتماد، مقرون به‌صرفه و پایدار است. برای کاهش فقر انرژی، دولت هند هدف بلندپروازانه 175 گیگاوات برق را اعلام کرد.

علاوه بر این، تا سال 2022 حدود 100 گیگاوات از انرژی خورشیدی تامین خواهد شد. هند با کمتر از یک گیگاوات انرژی خورشیدی در سال 2010، امروز حدود 34 گیگاوات انرژی خورشیدی دارد. علاوه بر کاهش فقر انرژی، برآوردها نشان داد که این پروژه می‌تواند بیش از 67 هزار شغل جدید با انرژی پاک ایجاد کند.

بنگلادش

بنگلادش در حال راه‌اندازی سیستم‌های خورشیدی خانه و برنامه‌های ریزشبکه برای کاهش فقر انرژی در مناطق روستایی است. این کشور بیش از 5/2 میلیون سیستم خانه خورشیدی نصب کرده است. این برق تقریباً 12 درصد از جمعیت 160 میلیونی بنگلادش را تأمین می‌کند.

دولت با همکاری بانک جهانی و سایر سازمان‌های خصوصی، بیش از هزار پمپ آبیاری خورشیدی و ریزشبکه را تامین می‌کند. انرژی خورشیدی خارج از شبکه به سرعت در حال تغییر زندگی جمعیت روستایی بنگلادش است، جایی که بیش از یک چهارم آن هنوز به برق دسترسی ندارند. معرفی انرژی خورشیدی انرژی قابل اعتماد و پایدار را برای خانواده‌ها به ارمغان آورده است و به خانواده‌ها اجازه می‌دهد تا بعد از تاریکی هوا کار کنند، درس بخوانند و بیرون بروند.

کنیا

بیش از یک چهارم مردم کنیایی هنوز به برق دسترسی ندارند. در پاسخ به این چالش، دولت کنیا استراتژی ملی برق‌رسانی کنیا را راه‌ندازی کرد. این استراتژی طرحی را برای دستیابی به دسترسی جهانی به برق تا سال 2022 ترسیم می‌کند. علاوه بر این، این نقشه راه بر اهمیت انرژی خورشیدی به عنوان وسیله‌ای برای برق‌رسانی به مناطق روستایی تأکید می‌کند.

تعهد دولت به افزایش دسترسی به برق پاک و مشارکت با مؤسسات خصوصی برای کاهش فقر انرژی کار می‌کند. به عنوان مثال، یک شرکت محلی به نام Solibrium پانل‌ها و لامپ‌های خورشیدی مقرون به‌صرفه را به بیش از 50 هزار خانوار ارائه می‌دهد. نمونه دیگر M-KOPA Solar، یک شرکت خصوصی کنیایی است که 225 هزار محصول انرژی خورشیدی را در کشور نصب کرده است.

رواندا

رواندا مهد سریع‌ترین پروژه تولید انرژی خورشیدی آفریقا است که سازندگان آن را ظرف 6 ماه در سال 2014 ساختند. این نیروگاه دارای 28 هزار و 360 پنل خورشیدی است که 8/5 مگاوات انرژی تولید می‌کند. این شبکه ظرفیت تولید رواندا را 6 درصد افزایش می‌دهد و بیش از 15 هزار خانه را برق می‌دهد. سایر نیروگاه‌های خورشیدی در سراسر کشور برق پایدار و مقرون به‌صرفه را فراهم می‌کنند. رواندا در حال انجام مطالعات امکان‌سنجی برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی بیشتر است.

انتهای پیام/