محمدعلی آذرشب، عضو هئیت علمی دانشگاه و پژوهشگر دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره چگونگی توسعه پایدار در دانشگاه‌ها اظهار کرد: به نظر من، کلمه "توسعه پایدار" به اصطلاح اروپایی ترجمه شده است و بهتر است از عبارت "رشد پایدار" استفاده کنیم. توسعه به معنای افقی بودن است، در حالی که رشد به صورت عمودی و ریشه‌ای به مسائل می‌پردازد. بنابراین، "رشد پایدار" مفهوم کامل‌تری نسبت به "توسعه پایدار" ارائه می‌دهد. توسعه بیشتر به کمیت اشاره دارد، در حالی که رشد به کیفیت مربوط می‌شود. در قرآن نیز به کلمه "لعلکم ترشدون" اشاره شده است که نشان‌دهنده اهمیت رشد و نمو است.

وی افزود: دانشگاهیان باید محل کار خود را به عنوان محلی برای تحقق آرمان‌ها در نظر بگیرند و نه صرفاً به عنوان یک دکان. در حال حاضر، بسیاری از دانشگاهیان به سمت ترفیع و ارتقا می‌روند. این روحیه باید به آرمان‌خواهی تبدیل شود و به جای تمرکز بر کسب و کار، به دنبال تحقق آرمان‌های والا باشند. این تغییر رویکرد می‌تواند به رشد پایدار کمک کند.

آذرشب خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که باید مطرح شود، قرار دادن آرمان‌های والا در مقابل اساتید و دانشجویان است. گاهی آرمان‌ها به نیازهای شخصی محدود می‌شوند، اما آرمان‌های والا مانند تمدن، که به شعار تبدیل شده‌اند، بسیار مهم و حساس هستند. برای دستیابی به این آرمان‌ها باید برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود تا مشخص شود چگونه می‌توان این آرمان‌ها را تحقق بخشید.

وی گفت: در قرن پنجم هجری، شخصی به نام صاعد اندلسی کتابی به نام "التعریف بطبقات الامم" نوشت که در آن به بررسی دلایل پیشرفت مسلمانان و عقب‌ماندگی فرنگی‌ها پرداخته است. همچنین، در قرن بیستم، شکیب ارسلان کتابی منتشر کرد که در آن به بررسی علل عقب‌ماندگی مسلمانان و پیشرفت دیگران پرداخت. این دو اثر نشان‌دهنده افول تمدن اسلامی و چالش‌های موجود در حرکت آن به سمت نیازهای روز است. این مسئله نباید به شعارهای سیاسی تقلیل یابد، بلکه باید به صورت یک برنامه عملی و اساسی برای تحقق اهداف مطرح شود. من در زمینه مستلزمات رسیدن به تمدن مبین اسلامی، پیشنهاد برگزاری یک سمینار را دادم که نتایج خوبی به همراه داشت و قابل توجه بود.

آذرشب تصریح کرد: موضوع دیگری که برای رشد و توسعه واقعی دانشگاه‌ها اهمیت دارد، همکاری با محافل علمی و دانشگاهی در جهان اسلام است. به عبارت دیگر، باید رابطه تعارف (به معنای مبادله معرفتی) که قرآن بر آن تأکید دارد، برقرار شود. در جهان اسلام تجربیات ارزنده‌ای در این زمینه وجود دارد، به ویژه در کشورهایی مانند مالزی و اندونزی. حداقل باید این تعارف برقرار شود تا به تبادل دانش و تجربیات مفید کمک کند.

وی تاکید کرد: در میان دانشگاهیان، چه دانشجویان و چه اساتید، نیاز به بیداری احساس و شعور وجود دارد تا از حالت خمود و رکود رهایی یابند. بیداری احساس یکی از مسائل بسیار مهم در منظومه فکری اسلامی است. شاعر در این زمینه می‌گوید: "الهی سینه‌ای ده آتش‌افروز، در آن سینه دلی و آن دل همه سوز؛ هر آن دل را که سوزی نیست، دل نیست، دل افسرده غیر از آب و گل نیست." این اشعار به اهمیت بیداری احساس و شعور اشاره دارند. انسان باید دل و سینه‌اش همیشه برای حرکت گرم باشد و این امر مقدمه‌ای مهم برای حرکت پایدار و مستمر و رشد پایدار است.

وی با اشاره به مواردی که سبب رشد پایدار می‌شود، گفت: یکی از مسائل کلیدی در این زمینه، دستاوردهای علمی دانشگاه‌هاست. این دستاوردها باید به‌طور کامل در داخل و خارج کشور اعلام و معرفی شوند. این اقدام می‌تواند باعث تشویق اساتید و دانشجویان و همچنین سرافرازی کشورمان شود. با وجود تمام نقش‌هایی که دانشگاه‌های ما ایفا می‌کنند، کارهای بسیار خوب، زیبا، مفید و ارزشمندی انجام شده است. این تلاش‌ها باید مورد تشویق قرار گیرد، نه فقط به‌صورت مراسمی، بلکه باید افراد معرفی شده و از آن‌ها قدردانی شود. همچنین، در امت اسلامی باید از پیشرفت‌های دانشگاه‌ها آگاه باشند و در جریان تحولات قرار گیرند.

این پژوهشگر برتر تصریح کرد: پیوند دادن پروژه‌های دانشگاهی با چالش‌ها و مسائل روز برای رشد پایدار بسیار مهم است. نخست، دانشگاه‌ها باید نیازهای جامعه را شناسایی کنند. این نیازها شامل ارتباط با صنعت، نیازهای انسانی و روحی جامعه می‌شود. زمانی که این نیازها شناسایی شدند، دانشگاه‌ها باید برای رفع آن‌ها برنامه‌ریزی کنند. دانشگاه‌ها باید به بطن جامعه وارد شوند و به سمت صنعتی شدن و علمی شدن جامعه گام بردارند.

آذرشب اظهار کرد: افزایش مهارت‌های آموزشی در دانشگاه‌ها برای تحقق اهداف توسعه پایدار، گام بسیار مثبتی است. این فرآیند باید تنها در سطح دانشگاه‌ها محدود نماند، بلکه باید از دبیرستان‌ها آغاز شود و به این سمت سوق داده شود که تمام فعالیت‌ها برای رفع احتیاجات جامعه و ارتباط با نیازهای صنعت، کشاورزی و اقتصاد پیوند بخورد. این پیوند یک مسئله حساس و تأثیرگذار برای پیشرفت کارهاست. غالباً رساله‌های دکتری و کارشناسی ارشد به نیازهای جامعه توجه نمی‌کنند. اگر این رساله‌ها همسو با نیازهای جامعه شوند، می‌توانند راهگشای بسیاری از مسائل باشند.

وی گفت: یکی از مقررات آموزش عالی باید این باشد که هر رساله باید پاسخگوی یک نیاز مشخص از جامعه باشد. این موضوع باید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد، زیرا در غیر این صورت، رساله‌ها کاربردی نخواهند بود.

انتهای پیام/