به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ دانشمندان برای نخستین بار موفق شده‌اند با استفاده از هوش مصنوعی و یک شتاب‌دهنده‌ ذرات، بخش‌هایی از یک طومار ۲ هزار ساله‌ هرکولانیوم را که در فوران آتشفشان وزوو مدفون شده بود، رمزگشایی کنند. این طومار که به‌ شدت شکننده و کربنیزه شده است به کمک اسکن‌های پرقدرت اشعه ایکس و الگوریتم‌های یادگیری ماشینی قابل خواندن شد و تاکنون کلماتی مانند «احمق» (ἀδιάληπτος)، «ترس» (φοβ)، «تنفر» (διατροπή) و «زندگی» (βίου) از آن استخراج شده‌اند.

این پروژه با همکاری کتابخانه‌های دانشگاه آکسفورد و تیم «چالش وزوو» انجام شده و از یک شتاب‌دهنده ذرات برای تصویربرداری بهره برده است. اگرچه هوش مصنوعی در شناسایی جوهر روی این لوح موفق بوده، اما برای تفسیر و خواندن کامل متن هنوز به تحلیل انسان نیاز است. پژوهشگران امیدوارند که این روش، امکان خواندن سایر طومارهای باستانی را نیز فراهم کند.

این طومار PHerc ۱۷۲ نام دارد و یکی از بسیاری از مواردی است که از فوران کوه وزوو در سال ۷۹ پس از میلاد جان سالم به در برد. این فوران یک جریان آذرآوار از خاکستر آتشفشانی، گازهای سمی و مواد دیگر را به بیرون پرتاب کرد که نزدیک به ۲ هزار نفر را در شهرهای پمپئی و هرکولانیوم روم باستان کشت و در حین دفن هزاران اثر هنری از جمله آثار هنری را مدفوت کرد.

طومارها در اثر فوران سوزانده و سپس کربن شده بودند. امروزه آنها سیاه و ذغالی شده و بسیار شکننده هستند و نمی‌توانند باز شوند، بنابراین محققان از فناوری برای باز کردن قفل محتویات آنها استفاده می‌کنند.

«ریچارد اووندن»، رئیس باغ‌ها، کتابخانه‌ها و موزه‌های دانشگاه آکسفورد در بیانیه‌ای گفت: این لحظه‌ای باورنکردنی در تاریخ است، زیرا کتابداران، دانشمندان کامپیوتر و دانشمندان دوره کلاسیک برای دیدن نادیده‌ها با یکدیگر همکاری کردند. گام‌های حیرت‌انگیز با تصویربرداری و هوش مصنوعی به ما این امکان را می‌دهد تا به درون طومارهایی نگاه کنیم که تقریباً ۲ هزار سال است که خوانده نشده‌اند.

هرکولانیوم کجاست و چگونه از بین رفت؟

هرکولانیوم نام یک شهر رومی کوچک، اما ثروتمند بر کناره خلیج ناپل در جنوب ایتالیا بود که به‌ هنگام فوران آتشفشان وزوو در سال ۷۹ میلادی همراه با پمپئی، توره آنونزیاتا و استابیا نابود شد. امروزه شهر ارکولانو بر بخشی از بقایای شهر باستانی هرکولانیوم بنا شده ‌است. هرکولانیوم در سال ۱۹۹۷ همراه با پمپئی و توره آنونزیاتا در فهرست میراث جهانی یونسکو به ‌ثبت رسید.

بنا بر روایات باستانی نام هرکولانیوم برگرفته از نام هراکلس یا هرکول، قهرمان یونانی بود که این موضوع نشانگر خاستگاه یونانی شهر است.

خطوط ساحلی اطراف کوهپایه‌های وزوو استراحتگاهی محبوب در میان رومیان بود و آنها که این کوه را آتشفشانی نمی‌دانستند، خانه‌ها و ویلاهای تابستانی در پمپئی و هرکولانیوم ساخته بودند. حتی هنگامی‌که زلزله‌هایی خلیج ناپل را در نزدیکی کوه به‌ مدت ۱۵ سال به لرزه درآورد باز هم شهروندان این شهرها آن‌را بی‌ارتباط با وزوو می‌دانستند. اما در سال ۷۹ ناگهان بر شمار زلزله‌ها افزوده شد و سرانجام وزوو در ۲۴ اوت همان سال شروع به فوران کرد.

هرکولانیوم که در کوهپایه‌های وزوو قرار داشت در آن زمان پر از مسافران تابستانی بود. فوران‌های آتشفشانی معمولاً به‌ دنبال خود باعث ریزش باران فراوانی می‌شوند، اما در این مورد شدت باران به‌ حدی زیاد بود که باعث رانش حجم زیادی گل و لای شد. در نتیجه هرکولانیوم برخلاف پمپئی در زیر گلی روان به ارتفاع ۲۰ متر مدفون شد که این ماده پس از خشک ‌شدن به توده‌ای توفامانند تبدیل شد. این لایه هر چند بعدها کار حفاری را بسیار سخت کرد، اما وجود آن همچون پوششی محافظ هرکولانیوم را از گزند تغییرات آب و هوایی و تاراجگران در امان داشت.

پمپئی نخستین شهری بود که ویران شد. ابرهایی از گازهای سمی شهر را در برگرفت و مردمی که پیش‌تر از سقوط سنگ‌های آتشفشانی جان به‌در برده بوده و قصد فرار داشتند را کشت. آنهایی هم که در خانه‌هایشان باقی‌مانده بودند به‌دلیل نبود اکسیژن جان باختند.

انتهای پیام/