به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، عباس علیآبادی، وزیر نیرو، در جریان سفر خود به دشت ورامین و بازدید از شبکه برق شهرستان قرچک، در برابر پرسش یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه «قطعیهای برق تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و وضعیت منابع انرژی کشور چگونه است؟» تنها به یک واژه کوتاه بسنده کرد و گفت: «نمیدانم.»
بیشتر بخوانید؛
مدیریت برق کشور بحرانی است/ وعدههای غیرواقعی دولت برای حل ناترازی برق
این پاسخ کوتاه در شرایطی بیان شد که کمتر از یک هفته پیش، در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۴۰۴، عباسی علیآبادی در اظهاراتی رسمی از پایان قریبالوقوع خاموشیها در بخش خانگی خبر داده و تأکید کرده بود که هماهنگیهای لازم با وزارت نفت برای تکمیل مخازن انرژی و بهبود شرایط مصرف صورت گرفته است. اکنون اما اظهارات متناقض و ابراز بیاطلاعی وی درباره وضعیت جاری، پرسشهای جدی را در افکار عمومی برانگیخته و بر نگرانیهای مردم نسبت به آینده تأمین انرژی افزوده است.
اطلاعرسانی شفاف و مدیریت کارآمد منابع انرژی، بهویژه در شرایط بحرانی، از ارکان اصلی حکمرانی و اعتمادسازی عمومی به شمار میرود. اینکه حتی وزیر نیرو از ارائه پاسخی روشن درباره وضعیت فعلی ابراز بیاطلاعی کند، نه تنها بیانگر خلأ جدی در برنامهریزی و هماهنگی میان دستگاههای مسئول است، بلکه ضرورت بازنگری فوری در سازوکارهای پاسخگویی و تصمیمگیری را برجسته میسازد.
خاموشیهای بیپایان
با گذشت چندین ماه از آغاز فصل گرما و در حالی که کشور به روزهای پایانی تابستان رسیده است، خاموشیهای گسترده برق همچنان ادامه دارد. نهتنها قطعیها پایان نیافته، بلکه طی روزهای اخیر شهروندان در برخی مناطق شاهد افزایش مدت زمان خاموشیها و همچنین بینظمی در اجرای برنامههای اعلامشده بودهاند.
محمد سرگزی، نماینده مردم سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از تداوم این وضعیت گفت: «علیرغم وعدههای مسئولان، در تابستان سال جاری همچنان مشکل قطعیها وجود دارد و حتی شاهد هستیم که خاموشیها از دو ساعت به چهار ساعت افزایش یافته است. یکی دیگر از دغدغههای مردم که مکرراً در صحن علنی مجلس مطرح میشود، موضوع بیعدالتی در توزیع خاموشیهاست؛ مسألهای که امروز نیز در نشست مجلس مورد بررسی قرار گرفت.»
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر، نیز عملاً قطعیهای چهار ساعته برق را تأیید کرده است. در همین حال، سامانه «برق من» که وظیفه اطلاعرسانی درباره زمان و مناطق خاموشیها را برعهده دارد، طی هفتههای گذشته با انتقادات گستردهای مواجه شده است؛ چرا که بسیاری از قطعیها خارج از چارچوب زمانبندیهای اعلامشده رخ میدهد و این امر بر نارضایتی مردم افزوده است.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، نیز با انتقاد از این وضعیت تأکید کرد: «حل مشکل نهادی در حوزه انرژی باید بهعنوان موضوعی اساسی مورد توجه قرار گیرد. مردم در مواردی قطعی برق را تحمل میکنند، اما بینظمی و بیعدالتی در خاموشیها را به هیچوجه نمیپذیرند.»
با وجود افزایش نارضایتیهای مردم نسبت به عملکرد وزارت نیرو، تاکنون نشانهای جدی از استیضاح وزیر نیرو مشاهده نمیشود. سید اسماعیل حسینی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، در توضیح جلسه بررسی عملکرد وزیر نیرو اظهار داشت: «باید توجه داشت که ریشههای مشکل ناترازی برق صرفاً به این وزیر و دولت برنمیگردد. برداشت من از جلسه کمیسیون و صحن این بود که نمایندگان بهطور کامل قانع نشدند، اما تا حدودی نگرانیهایشان نسبت به پاسخهای وزیر کاهش یافت. با این حال، مطالبات مردم همچنان باقی است و مسائلی مانند بینظمی در خاموشیها و تبعیضها از موضوعاتی است که پیگیری خواهد شد. به نظر نمیرسد در شرایط کنونی فضا به سمت استیضاح پیش برود.»
پروژههایی اجرا شدند اما کافی نیستند!
از زمان آغاز دولت چهاردهم این دولت سعی کرد با طرحهایی مانند نیروگاه های خورشیدی ناترازیهای موجود را برطرف کند. این روزها دولت دائما درحال بهرهبرداری از پروژهها و طرحهایی برای رفع ناترازی انرژی است که هر چند قابل تقدیر هستند اما تاثیر آنها در قطعی برق دیده نمیشود و حتی قطعی برق شدیدتر نیز شده است.
در سوم شهریور همزمان با هفته دولت، نیروگاه خورشیدی ۳.۶ مگاواتی کوی فراز تهران متعلق به شرکت برق منطقهای تهران وارد مدار بهرهبرداری شد. در ۱۵ شهریور نیز ۵۵۰ طرح برقرسانی در همدان بهرهبرداری رسید. در ۱۲ شهریور هم نیروگاه خورشیدی ۵۰۰ کیلوواتی شرکت اخگر مس و ۲۵۰ کیلوواتی شرکت بافندگی جولائی با فرمان استاندار اصفهان به بهرهبرداری رسید. همچنین ۹ شهریور مراسم افتتاح و بهرهبرداری از نخستین و بزرگترین نیروگاه خورشیدی سقفی کشور در اصفهان با حضور استاندار، مدیران ارشد استانی و مدیران عامل صنعت برق اصفهان در محل کارخانه قالی سلیمان برگزار شد.
با وجود همه این افتتاح هایی که در این ماه و ماههای گذشته توسط دولت انجام شده است هنوز اثر ملموس در ناترازی انرژی دیده نمیشود و وزیر نیرو هم نمیداند این ناترازیها چه زمانی تمام میشود؟!
در تحلیل علل ناترازیهای صنعت برق و راههای برون رفت از آن با مهراد عباد کارشناس حوزه انرژی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران گفتگو کردهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
شاهد بیبرنامهگی گسترده در وزارت نیرو هستیم
مهراد عباد در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود وعدههای مکرر وزارت نیرو، خاموشیها افزایش هم یافته است، گفت: وزارت نیرو و مردم با آغاز فصل سرما امیدوارند که مصرف انرژی کاهش یابد، اما چالشهای جدی مانند آلودگی و کمبود گاز همچنان در ماههای آینده ادامه خواهد داشت. متأسفانه در طول سالهای گذشته بیبرنامگی گستردهای در وزارت نیرو مشاهده شده است و تأمین انرژی موضوعی نیست که بتوان امروز تصمیم گرفت و فردا بهصورت فوری اجرا کرد. این مسأله همواره در برنامههای توسعه کشور پیشبینی شده است تا مشخص شود سالانه چه میزان انرژی باید وارد کشور شود تا هم توسعه اقتصادی محقق شود و هم نیازهای مردم تأمین گردد.
وی با اشاره به ضرورت استفاده از منابع تجدیدپذیر افزود: در سالهای اخیر، منابع جدید انرژی کمی وارد کشور شده است، در حالی که در سطح جهان روی منابع تجدیدپذیر سرمایهگذاری گستردهای صورت گرفته است. در ایران اخیراً تمرکز بر نیروگاههای خورشیدی آغاز شده که اقدام مثبتی است، البته در صورتی که مدیریت و بهرهبرداری آن بهدرستی انجام شود.
عامل اصلی ناترازی انرژی، نبود مدیریت جامع است
عباد با بیان اینکه عامل اصلی ناترازی انرژی، بیبرنامگی و نبود مدیریت جامع است، تصریح کرد: در سالهای گذشته تلاش کردیم سبد انرژی کشور را اصلاح کنیم، اما همچنان وابستگی بیش از ۷۰ درصدی به گاز یکی از مشکلات اساسی ماست. برای عبور از این بحران، به یک برنامه جامع نیاز داریم؛ برنامهای که دولت، مردم و بخش خصوصی در آن مشارکت داشته باشند و به صورت هماهنگ اجرا شود.
وی تأکید کرد: برنامه ما باید تمام حوزههای انرژی از جمله تولید، توزیع و مصرف را در بر بگیرد. در تولید با راندمان پایین، در توزیع با هدررفت زیاد و در مصرف با ناکارآمدی مواجه هستیم. تنها با تدوین و اجرای یک برنامه جامع و یکپارچه میتوانیم ناترازی انرژی را مدیریت و از بحران عبور کنیم.
این کارشناس حوزه انرژی درباره علت بحران فعلی و مشکل در مدیریت زمانبندی خاموشیها توضیح داد: در یک هفته اخیر، شاهد بینظمی قابل توجه در اجرای قطعی برق بودیم. برخی شهروندان به طنز میگویند تنها کاری که دولت بهموقع انجام میدهد، قطعی برق است، که دیگر انجام نمیدهد! اکنون برق در مناطق مختلف زودتر یا دیرتر از برنامه قطع میشود و گاهی در یک روز سه بار یا به مدت چهار ساعت خاموشی رخ میدهد.
نبود برنامه جامع مردم را ناراضی و سردرگم میکند
وی ادامه داد: به عنوان مثال، هفته گذشته قرار بود دو نوبت خاموشی اتفاق بیفتد، اما این برنامه اجرایی نشد. این وضعیت تنها ناشی از عملکرد دولت نیست؛ بلکه به تغییرات دمایی و کاهش مصرف در مناطق مختلف نیز مربوط میشود. با این حال، ضعف هماهنگی و نبود یک برنامه جامع در مدیریت انرژی باعث شده مردم با سردرگمی و نارضایتی مواجه شوند.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این پرسش که پیشبینی وزارت نیرو برای فصل پاییز و زمستان چیست و آیا خاموشیها ادامه خواهد یافت، گفت: در زمستان، احتمال بروز مشکلات جدیتر در بخش صنایع وجود دارد. کمبود گاز در کنار کمبود برق، خواهیم داشت. برای عبور از این وضعیت، باید تولید برق داخلی افزایش یابد و راندمان نیروگاهها به حداکثر برسد. علاوه بر این، دولت نیز موظف است کمبود انرژی را جبران کند.
وی با اشاره به ضرورت تسریع برای رفع ناترازی انرژی تصریح کرد: سریعترین راهکار، واردات انرژی است. همواره از سوی دولت گفته میشود واردات انرژی هزینهبر است، اما این کمبود ناشی از سیاستهای خود دولتهاست و سرمایهگذاری برای تأمین انرژی و رفع ناترازی، هیچ اشکالی ندارد.
این عضو اتاق بازرگانی تهران افزود:امیدواریم با واردات انرژی بتوانیم بحرانهای فصلی را پشت سر بگذاریم و شرایطی فراهم کنیم که تولید داخلی در حد مورد نیاز ادامه یابد و صنایع کشور با مشکل مواجه نشوند.
نیروگاههای خورشیدی کشور هنوز کافی نیستند
این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این پرسش که با وجود افتتاح چندین نیروگاه خورشیدی و طرحهای برقرسانی در ماههای اخیر، چرا اثر ملموس این پروژهها در کاهش خاموشیها مشاهده نمیشود، گفت: ساخت نیروگاههای خورشیدی در کشور هنوز کافی نیست و ما به ظرفیتهای بسیار بیشتری نیاز داریم. هم دولت و هم بخش خصوصی در حال واردات تجهیزات نیروگاههای خورشیدی هستند، اما یکی از انتقاداتی که مطرح میشود این است که دولت خودش نیز واردکننده است و عملاً با بخش خصوصی وارد رقابت شده است. تجربه نشان داده هرجا دولت و بخش خصوصی در یک حوزه رقیب شوند، مشکلاتی ایجاد میشود.
وی در ادامه با بیان اینکه دولت و بخش خصوصی باید همکاری لازم را داشته باشند، گفت: در شرایط فعلی بهشدت نیاز داریم که دولت و بخش خصوصی همکاری لازم را برای توسعه نیروگاههای خورشیدی و سایر نیروگاههای تجدیدپذیر داشته باشند. ظرفیتهای فعلی ایجادشده برای رفع نیاز کشور کافی نیست و هنوز کمبود شدیدی در این حوزه وجود دارد. استفاده بهینه از ظرفیتهای موجود و گسترش نیروگاههای تجدیدپذیر، تنها زمانی مؤثر خواهد بود که هماهنگی کامل میان دولت و بخش خصوصی وجود داشته باشد و سیاستها بهگونهای طراحی شود که رقابت ناسالم مانع توسعه نشود.
وزیر نیرو با گفتن «نمیدانم» نگرانیهای جدی ایجاد میکند
عباد درباره تاثیر احتمالی استیضاح وزیر نیرو بر وضعیت ناترازی انرژی در کشور گفت:در شرایط فعلی، تغییر افراد در سطح وزارت نیرو تاثیر فوری و قابل توجهی بر ناترازی انرژی ندارد اما وزیر نیرو در حال حاضر دستاوردهای در وزارت نیرو نداشته است. در دوره گذشته، بخش خصوصی همکاری گستردهای با وزارت نیرو داشت و نقش مهمی در مدیریت بحران انرژی ایفا میکرد.
وی در ادامه با انتقاد از وزیر نیرو گفت: انتظار داریم وزیر نیرو آگاه باشد که میزان عرضه و تقاضای برق چقدر است و چه زمانی ممکن است وضعیت بهبود یابد، اما مصاحبههای اخیر وزیر نیرو ناامیدکننده بود. حداقل، آقای علیآبادی باید در حوزه اختیارات خود اطلاعات کافی داشته باشد و پاسخهای مبهم، مانند اینکه “نمیدانم کی خاموشیها تمام میشود”، نگرانیهای جدی ایجاد میکند.
این کارشناس حوزه انرژی در ادامه گفت: تغییر وزیر نیرو ممکن است به بهبود وضعیت کمک کند، اما این تنها راه حل نیست. آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، برنامهریزی جامع، مدیریت درست منابع و همکاری نزدیک بین دولت و بخش خصوصی است تا بتوان از بحران ناترازی انرژی عبور کرد.
دولت باید به جای رقابت با بخش خصوصی، نقش ناظر را ایفا کند
این کارشناس حوزه انرژی در توضیح به پرسشی مبنی بر اینکه وزیر نیرو همواره ناترازی انرژی را ناشی از ناترازی اقتصادی معرفی میکند و آیا امکان سرمایهگذاری بخش خصوصی در حوزه نیرو وجود ندارد، گفت: بخشی از مشکلات ناترازی انرژی ناشی از خروج شرکتهای خارجی به دلیل تحریمهاست که مسیر سرمایهگذاری در کشور را بسیار دشوار کرده است. بخش خصوصی داخلی هم که طی سالهای گذشته در این حوزه سرمایهگذاریهای قابل توجهی انجام داد، با موانع متعددی از سوی دولت مواجه شد. حتی در مواردی، دولت به جای حمایت، عملاً به رقیب بخش خصوصی تبدیل شد و شرایط سختی برای فعالیت سرمایهگذاران ایجاد کرد.
وی با اشاره به مشکلات بین دولت و بخش خصوصی ادامه داد: نمونه بارز این چالشها، بدهیهای معوق دولت به سرمایهگذاران است؛ بسیاری از فعالان بخش خصوصی سالها برق تولید کردند، اما هنوز مطالبات خود را دریافت نکردهاند. طبیعی است که چنین شرایطی انگیزه سرمایهگذاری جدید را از بین میبرد و ریسک فعالیت در این حوزه را بالا میبرد.
این کارشناس تأکید کرد: ایران ظرفیت جذب سرمایههای گسترده در حوزه انرژی را دارد، اما لازمه آن تغییر رویکرد دولت است. دولت باید به جای رقابت با بخش خصوصی، نقش ناظر و تسهیلگر را ایفا کند و اعتماد لازم را برای حضور سرمایهگذاران ایجاد نماید. تنها در این صورت میتوان امید داشت که منابع جدید مالی وارد چرخه تولید انرژی شود و بحران ناترازی بهتدریج کاهش یابد.
در پاییز و زمستان با کمبود گاز مواجه خواهیم بود
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به پرسشی درباره پیشبینی وضعیت ناترازی گاز در فصل سرما گفت: متأسفانه در پاییز و زمستان با کمبود گاز مواجه خواهیم بود. این مشکل تازهای نیست و در سالهای گذشته نیز بارها تجربه شده است. در واقع، چندین سال است که کشور با بحران کمبود گاز در فصول سرد دستوپنجه نرم میکند و تاکنون اقدام مؤثری برای برطرف کردن این چالش انجام نشده است.
وی با شاره به مشکلات کشور در حوزه گاز گفت: در حوزه گاز، تحریمها اثرگذاری بیشتری نسبت به بخش برق داشتهاند. چراکه بحث فناوری در این بخش اهمیت بسیار بالایی دارد. ما باید بتوانیم با فناوریهای روز از چاههای قدیمی استخراج بیشتری داشته باشیم، اما به دلیل محدودیتهای ناشی از تحریم و عدم سرمایهگذاری کافی، این امر به کندی پیش میرود.
این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران افزود: اگر بخواهیم کمبود گاز را در فصول سرد جبران کنیم، باید توسعه پالایشگاهها در دستور کار فوری قرار گیرد. بدون نوسازی و توسعه زیرساختهای تولید و پالایش، امکان عبور از بحرانهای فصلی وجود ندارد و همچنان شاهد تکرار این مشکلات خواهیم بود.
انتهای پیام/
خبرنگار: علیرضا همتی بهار
نظر شما