به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، اهل تبریز بود اما بعد از آشنایی و ازدواج با جوان ارومیه‌ای راهی این شهر شده بود. حرف از روزهای پرآب دریاچه که شد، گفت: «نگویید، دریاچه اینجا دریا بود. من با لنج از تبریز تا ارومیه عروس آمدم. جاده را که کشیدند، دریا هم خشک شد و همه ما گریه کردیم. انگار خاطراتمان با دریا مردند».

دریاچه ارومیه در نگاه مردمی که سال‌ها کنار ساحل آن قدم زده بودند، تنی به آب زده و قایق‌سواری کرده‌ بودند، دریا بود. هیچ کس فکر نمی‌کرد روزی به جای ساحل، کف دریا قدم بزند و تا چشم کار می‌کند، شوره‌زار ببیند اما قصه ارومیه به جایی رسید که نفس‌های آخر را می‌کشد و دیگر باید به جای دریاچه بگوییم: «بیابان ارومیه».

قصه ارومیه از سال ۱۳۷۴ آغاز شد و در سال ۱۳۸۵ به مرز بحران رسید و روند خشک شدن بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه تا جایی ادامه پیدا کرد که امسال صحبت از خشک شدن کامل دریاچه به میان آمده است. دلایل بسیاری برای این فاجعه زیست محیطی عنوان می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به احداث سدها و بهره‌برداری بی‌رویه از آب، حفر چاه‌های عمیق، توسعه کشاورزی، احداث جاده و گرمایش زمین و تغیر الگوهای بارش اشاره کرد.

ستاد احیای دریاچه ارومیه از چه زمانی تشکیل شد؟

در سال ۱۳۸۹ اولین صحبت‌ها از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه به میان آمد. این ستاد از نظر ساختاری در طول ۱۳ سال اول فعالیت خود سه نوع ساختار را به خود دید. از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ ستاد اجرایی مدیریت حوضهٔ آبخیز دریاچه ارومیه با دبیرخانه مستقر سازمان حفاظت محیط‌زیست و دبیرخانه‌های مستقر در استان‌های مجاور و جلسات در سطح استانی (ارومیه، تبریز) یا در وزارتخانه‌های مرتبط (وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست) برگزار می‌شد. از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ ستاد احیای دریاچه ارومیه تمرکز بیشتر زیر نظر ریاست جمهوری با دبیرخانه مستقر در دانشگاه صنعتی شریف داشت و مدیریت کارها و پروژه‌ها به‌جای شرکت‌های فنی و مهندسی تخصصی به این دانشگاه سپرده شد. از سال ۱۴۰۰ تاکنون با دبیرخانه مستقر در استانداری آذربایجان غربی است.

اخبار متناقض بسیاری درباره بودجه‌ای که ستاد احیای دریاچه از ابتدای تشکیل تاکنون گرفته، وجود دارد. عیسی کلانتری که از فروردین ۹۳ تا مهر ۱۴۰۰ ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه را برعهده داشت، خرداد ۱۴۰۲ در گفت‌وگویی با اشاره به بودجه هزینه شده برای احیای دریاچه گفت: اگر براساس قیمت‌های شناور یعنی مطابق ارزش امروز ریال (۱۴۰۲) حساب کنیم، در دولت‌های یازدهم و دوازدهم حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان به صورت ریالی برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شد. دولت سیزدهم نیز تا ۱۴۰۲ حدود یک هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان در این زمینه هزینه کرد.

رئیس پیشین ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: در دولت روحانی علاوه بر مبلغ ریالی، به میزان ۵۰۰ میلیون دلار نیز با مجوز رهبر انقلاب برای پروژه‌های سخت‌افزاری مربوط به احیای دریاچه ارومیه از صندوق توسعه ملی برداشته و برای تونل کانی‌سیب و سدهای مربوط به آن اختصاص داده شد. اگر متوسط نرخ دلار در ۹ ماه منتهی به افتتاح کانی‌سیب را ۴۵ هزار تومان در نظر بگیریم، عملا ۲۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به اعتباراتی که دولت روحانی برای احیای دریاچه اختصاص داده است، اضافه می‌شود.

وی افزود: با اضافه شدن مبلغ برداشت‌شده از صندوق توسعه ملی برای احیای دریاچه ارومیه و بودجه‌هایی که به صورت ریالی در این زمینه تخصیص داده شده است، می‌توان گفت از ابتدای تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه تا امروز (۱۴۰۲)، حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان برای احیای دریاچه هزینه شده که از این مقدار، تنها یک هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان یعنی حدود ۳ درصد اعتبارات لازم برای احیای دریاچه در دولت سیزدهم تخصیص یافت. البته این ارقام براساس قیمت‌های شناور یعنی ارزش روز ریال است، وگرنه آمار و ارقام مربوط به قیمت‌های ثابت متفات است.

کلانتری عنوان کرد: ۸۳ درصد کل بودجه مربوط به احیای دریاچه ارومیه از ابتدای تشکیل ستاد احیا تا امروز برای انجام اقدامات سخت‌افزاری به وزارت نیرو اختصاص داده شده و همچنین ۱۴ درصد کل بودجه نیز برای انجام اقدامات نرم‌افزاری با هدف صرفه‌جویی در مصرف آب بخش کشاورزی، به وزارت جهاد کشاورزی تخصیص یافته است.

معاون رئیس‌جمهور در دولت دوازدهم ادامه داد: ۲ درصد از بودجه ستاد احیا به سازمان حفاظت محیط‌زیست اختصاص داده شده و تنها یک درصد از کل بودجه به بخش‌هایی دیگر نظیر استانداری‌ها برای انجام کارهای فرهنگی با کمک تشکل‌های مردمی، سازمان‌های هواشناسی و زمین‌شناسی برای انجام مدل‌سازی‌ها و پژوهش‌های مربوطه، دانشگاه صنعتی شریف برای طراحی سایت ستاد احیا، دانشگاه ارومیه و برخی دیگر از دانشگاه‌ها برای انجام امور تحقیقاتی و مشاوره‌ای، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و دیگر موسسه‌های پژوهشی برای انجام تحقیقات در بخش کشاورزی و دیگر بخش‌ها و سایر امور مربوط به مطالعه و نظارت بر اجرای طرح‌های پیش‌بینی‌شده برای احیای دریاچه ارومیه تخصیص یافته است.

وی در ادامه تاکید کرد: حسابرسی‌های مربوط به تمام این اعداد و ارقام هم‌اکنون در سازمان برنامه و بودجه کشور موجود است و تمام ادعاهای برخی افراد درباره این که بودجه مربوط به احیای دریاچه ارومیه به انحراف رفته، همگی مربوط به همین یک درصد است.

علیرضا نوین رئیس مجمع نمایندگان آذربایجان‌شرقی هم خرداد سال جاری (۱۴۰۴) در اظهارنظری عنوان کرد که حتی با هزینه کردن ۵۲ هزار میلیارد تومانی نیز نتیجه مطلوبی در خصوص احیای دریاچه ارومیه حاصل نشده است.

شینا انصاری رئیس فعلی سازمان حفاظت محیط زیست اما نظر دیگری دارد و گفته که طبق آمار رسمی سازمان برنامه و بودجه، ستاد تاکنون ۱۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بودجه دریافت کرده و اعداد دیگری که بعضا در رسانه گفته می‌شود، درست نیست.

البته اگر مبالغ گفته شده از سوی خانم انصاری را با احتساب تورم و افزایش نرخ دلار در نظر بگیریم، می‌توان اعداد ۳۰ همتی گفته شده از سوی عیسی کلانتری در سال ۱۴۰۲ و عدد ۵۲ همتی مطرح شده از طرف رئیس مجمع نمایندگان آذربایجان‌شرقی را هم پذیرفت و تاکید روی بودجه ۱۳ همتی بدون در نظر گرفتن تورم بازی با اعداد است.

دریاچه احیا نشد، آب شرب هم تامین نشد

چه ۱۳ و چه ۵۲ در نهایت با صرف هزاران میلیارد تومان، نه تنها دریاچه احیا نشد، بلکه منطقه با مشکل تامین آب شرب هم مواجه است؛ این را معاون عمرانی استاندار آذربایجان‌شرقی گفته است.

بودجه‌ها راهی احیای دریاچه شد اما در عمل دیدیم که سدسازی روی رودهای منتهی به دریاچه بیشتر شد؛ سدهایی که بیشتر کاربرد کشاورزی داشتند. سطح زیرکشت افزایش پیدا کرد و ارومیه طبق گفته پرویز امجدی مدیر جهاد کشاورزی ارومیه در ۳۰ آذر ۱۴۰۳ رکوردار تولید سیب در استان شد؛ محصولی که آب بسیاری می‌خواست و مطابق الگوی کشت منطقه هم نبود.

وقتی هم که بر خلاف هشدارهای کارشناسان محیط زیست پل میانگذر با حضور احمدی‌نژاد رئیس جمهور وقت افتتاح شد، همه مسئولان یک صدا نقش پل در تشدید خشکی را انکار کردند اما ۷ دی ۱۴۰۱ حسین دلیریان سخنگوی سازمان فضایی ایران در توییتی نوشت: پل کلانتری نقش بسزایی در خشک شدن دریاچه ارومیه داشته است.

وی افزود: میزان مصالح وارد شده به دریاچه برای احداث این میان گذر و برهم خوردن چرخه جریان‌های آبی در نیمه شمالی و جنوبی این دریاچه، یکی از عوامل تخریب اکوسیستم و خشک شدن آن است.

به گزارش ایسکانیوز، اگر قرار بود در شرایطی کشور تحریم است و مشکلات اقتصادی دارد، بودجه‌ای هزینه شود و در نهایت بیابانی از دریاچه باقی بماند، چرا بودجه را صرف امور عمرانی و توسعه کشور نکردید؟ مسئولان ذی‌ربط باید پاسخ بدهند که چگونه ستادی سال‌ها بودجه دریافت کرده اما در عمل دریاچه احیا نشده است؟

انتهای پیام /