به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، ۲۸ شهریورماه ۱۴۰۴ ـ شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای را که خواستار ادامه تعلیق تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران بود، رد کرد. بر این اساس، تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران از روز یکشنبه ۵ مهرماه ۱۴۰۴ (۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵) و از ساعت ۰۴:۳۰ بامداد دوشنبه به وقت تهران، بار احتمالا دیگر اجرایی خواهد شد.

بیشتر بخوانید؛

اجماع نمایندگان بر سر خروج از NPT/ اگر مسیر دیپلماتیک بسته شود، حضور در NPT منطقی نیست

با قطعی شدن فعال‌سازی «مکانیزم ماشه»، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه‌ای رسمی، ضمن اعتراض شدید به این اقدام، موضع کشورمان را تبیین کرد. در این بیانیه آمده است: «جمهوری اسلامی ایران اقدام سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در سوءاستفاده از سازوکار حل و فصل اختلافات برجام برای بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت که در سال ۲۰۱۵ به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ و توافق برجام خاتمه یافته بودند، را به‌عنوان اقدامی غیرقانونی، ناموجه و تحریک‌آمیز محکوم می‌کند.»

ایران در برابر مکانیسم ماشه چه مسیری را در پیش می‌گیرد؟

پس از رأی منفی شورای امنیت سازمان ملل متحد و فعال‌شدن مکانیسم ماشه، اکنون نگاه‌ها بیش از هر زمان دیگر به سمت دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم دوخته شده است تا تصمیمات لازم برای صیانت از منافع ملی اتخاذ شود.

حدود دو هفته پیش، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره توافقی را امضا کردند که یکی از اهداف اصلی آن، به تعویق انداختن روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی کشورهای اروپایی بود. با این حال، آن‌چه مدنظر تهران بود، محقق نشد و این معاهده نتوانست مانع بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران شود.

عباس عراقچی، وزیرخارجه ایران، پس از امضای توافق در قاهره به‌صراحت اعلام کرده بود: «در کنفرانس مطبوعاتی پس از امضای توافق و همچنین در مصاحبه با خبرنگار صدا و سیما در قاهره، روشن کردم که اعتبار این توافق تا زمانی برقرار است که هیچ اقدام خصمانه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران صورت نگیرد؛ از جمله فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک. در صورتی که علیرغم مخالفت‌های ایران، این مکانیسم فعال شود، این توافق از نظر ما دیگر هیچ اعتباری نخواهد داشت.» همچنین کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیرخارجه نیز تصریح کرد: «بازگشت تحریم‌ها پایان تفاهم قاهره را به همراه دارد.»

در نهایت شب گذشته شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل جلسه داد و اعلام کرد علی‌رغم همکاری‌های وزارت امورخارجه با آژانس و همچنین ارائه‌ طرح‌هایی برای حل و فصل موضوع، با اقدامات کشورهای اروپایی عملاً مسیر همکاری با آژانس دچار تعلیق خواهد شد.

پیشتر اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشدار داده بودند که در صورت فعال‌شدن مکانیسم ماشه، ایران توافق قاهره را بی‌اعتبار خواهد دانست. احمد بخشایش اردستانی، عضو این کمیسیون، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسکانیوز تأکید کرد: «اگر مکانیسم ماشه فعال شود، ایران همکاری با آژانس را قطع خواهد کرد.» « لینک»

ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، بدون اشاره مستقیم به اقدام احتمالی ایران، کشورهای غربی را تهدید به پشیمانی کرد و هشدار داد: «به کشورهایی که از حسن نیت ایران برای "گفت‌وگو" سوءاستفاده می‌کنند و درهای دیپلماسی را به روی خود می‌بندند هشدار می‌دهیم "فشار حداکثری" هرگز جواب نمی‌دهد و این بار سخت‌تر از همیشه پشیمان خواهند شد.»

ایران از NPT خارج می‌شود؟

پس از پایان جنگ دوازده‌روزه میان ایران و اسرائیل و فعال شدن روند «مکانیسم ماشه»، فشارها در مجلس برای خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) تشدید شده است. نمایندگان با پیش‌کشیدن این گزینه، خواهان اتخاذ تصمیماتی قاطع برای تضمین «بازدارندگی» و حفاظت از تمامیت ارضی کشور شده‌اند، هرچند تاکنون تصمیم نهایی اتخاذ نشده است. بازگشت بحث خروج از NPT پس از رأی منفی شورای امنیت سازمان ملل برای ادامه لغو تحریم‌ها بار دیگر اوج گرفت است.

اکنون در آستانه فعال‌شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران، انتظار می‌رود دولت در خط مقدم مقابله با این تحریم‌ها قرار گیرد و اقدامات سیاسی و اقتصادی لازم را برای کاهش فشارها اتخاذ کند. هرچند به گفته مقامات کشور، «این تحریم‌های جدید از حیث گستردگی و عمق، بیش از آنچه ایالات متحده پس از برجام علیه ایران اعمال کرده است، نخواهد بود.»

در ادامه گفتگوی ایسکانیوز با بهنام سعیدی عضو کمیسیون امنیت ملی و نماینده کرمان و امیر حیات مقدم نماینده خوزستان و عضو کمیسیون امنیت ملی و مجتبی زارعی نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی را می‌خوانید:

مشکل غربی‌ها اقتدار ایران است نه برنامه هسته‌ای

بهنام سعیدی در ارزیابی رد قطعنامه ادامه تعلیق تحریم‌های ایران و فعال شدن مکانیسم ماشه، با تأکید بر ماهیت سیاسی فشارهای غرب، گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، کشورهای غربی همواره تلاش کرده‌اند مانع پیشرفت ایران شوند. نکته مهم این است که مشکل آن‌ها با بحث هسته‌ای نیست، بلکه با پیشرفت و اقتدار کشور است. جمهوری اسلامی ایران همواره در مسیر اهداف خود حرکت کرده و دستاوردهای علمی و فناوری خود را بدون توقف ادامه داده است.

وی با اشاره به آمادگی دولت و حاکمیت برای مواجهه با مکانیسم ماشه افزود: دولت و مجموعه حاکمیت برنامه‌ریزی‌های لازم برای مقابله با آثار مکانیسم ماشه را انجام داده‌اند. این تحریم‌ها، در واقع از قبل وجود داشته و مکانیسم ماشه تحریم جدیدی ایجاد نمی‌کند. پس از برجام نیز، علی‌رغم توافقات بین‌المللی آمریکا یکجانبه از توافق خارج شده و افراد حقیقی و حقوقی ایران را تحریم کرد.

سعیدی ادامه داد: کشورهای اروپایی نیز رفتار مشابهی دارند و هر روز بهانه‌های واهی جدیدی مطرح می‌کنند. اقدامات آن‌ها در واقع تداوم تلاش‌های قبلی برای محدود کردن ایران است. اما جمهوری اسلامی ایران ظرفیت و توان لازم برای مقابله با این اقدامات را دارد و تجربه گذشته نشان داده که می‌تواند با ثبات و برنامه‌ریزی دقیق، فشارها و تهدیدهای بین‌المللی را مدیریت کند.

مکانیسم ماشه ابزار تازه‌ای نیست، بلکه تلاش برای جو روانی و سیاسی است

وی در ادامه تأکید کرد: مکانیسم ماشه، از نظر عملی، ابزار تازه‌ای نیست، بلکه تلاش غرب برای ایجاد جو روانی و سیاسی است. جمهوری اسلامی ایران با حفظ ثبات و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و دیپلماسی هوشمند، آماده مقابله با این اقدامات و پیشبرد اهداف ملی خود است.

نماینده کرمان در پاسخ به این پرسش که پس از رد قطعنامه و فعال شدن مکانیسم ماشه، سرنوشت توافق ایران و آژانس چه خواهد شد، اظهار داشت: از یک طرف، رئیس آژانس با ایران قراردادی را امضا می‌کند و از سوی دیگر، کشورهای اروپایی مکانیسم ماشه را فعال می‌کنند. اگر هدف واقعی این کشورها مسائل هسته‌ای بود، موضوعات مرتبط در چارچوب توافق مشخص شده و ایران و آژانس باید همکاری‌های خود را ادامه می‌دادند. بنابراین روشن است که اروپایی‌ها در واقع به دنبال مسائل هسته‌ای نیستند.

وی با اشاره به اظهارات پیشین وزیر امور خارجه افزود: وزیر خارجه کشورمان بعد از امضای قرارداد تأکید کرده بود که اگر طرف‌های اروپایی اقدام خصمانه‌ای انجام دهند و مکانیسم ماشه فعال شود، ایران این توافق را ملغی خواهد کرد. با توجه به فعال شدن مکانیسم ماشه و عملکرد دولت و وزارت امور خارجه تا کنون و فرصت باقی مانده، اگر اقدامات موجود نتوانند نتیجه‌بخش باشند، طبیعی است که ایران این قرارداد را اجرا نخواهد کرد.

این عضو مجلس تصریح کرد: واقعیت این است که توافق ایران و آژانس بیشتر یک ابزار سیاسی و حقوقی است که می‌توانست از طریق دیپلماسی فشارهای احتمالی را مدیریت کند، اما فعال شدن مکانیسم ماشه نشان می‌دهد که طرف مقابل هیچ نیتی برای پایبندی به چارچوب توافق نداشته و تنها به دنبال فشار و ایجاد محدودیت بر کشور است.

خروج از NPT یکی از گزینه‌ها در صورت فعال شدن مکانیزم ماشه است

این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره احتمال خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) اظهار داشت: یکی از گزینه‌های مدنظر مجلس برای مقابله با فعال شدن مکانیسم ماشه، خروج از NPT است. این طرح آماده شده و تقریباً اکثریت نمایندگان مجلس با آن موافق هستند.

وی افزود: در صورت تصویب این طرح، موضوع به صحن علنی مجلس ارائه خواهد شد و نمایندگان درباره آن تصمیم‌گیری خواهند کرد. این گزینه به عنوان یکی از ابزارهای حقوقی و سیاسی ایران برای حفظ منافع ملی و مقابله با فشارهای بین‌المللی مطرح شده و در دستور کار کمیسیون قرار دارد.

عضو کمیسیون امنیت ملی همچنین تأکید کرد: فضای فعلی ناشی از فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت، زمینه را برای بررسی همه گزینه‌های قانونی و سیاسی باز گذاشته است. مجلس با دقت این گزینه‌ها را رصد کرده و آماده اتخاذ تصمیماتی است که منافع کشور را تضمین کند.

گسترش روابط با چین و روسیه می‌تواند، ظرفیت‌های جدیدی ایجاد می‌کند

سعیدی در واکنش به تصمیم چین و روسیه مبنی بر این‌که اعلام کردند از تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران تبعیت نخواهند کرد، اظهار داشت: این تحریم‌ها موضوع تازه‌ای نیستند. جمهوری اسلامی ایران طی سال‌های گذشته تجربه مواجهه با این محدودیت‌ها را داشته و همواره توانسته راهکارهایی برای خنثی‌سازی و دور زدن آن‌ها پیدا کند.

وی با اشاره به اهمیت همکاری با کشورهای همسو خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات مهم در شرایط کنونی، گسترش روابط و همکاری‌های همه‌جانبه ایران با چین و روسیه است. این همکاری‌ها می‌تواند بخشی از فشارهای ناشی از تحریم‌ها را کاهش دهد و ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی جدیدی برای کشور ایجاد کند.

سعیدی همچنین با تأکید بر نقش دیپلماسی گفت: دولت و دستگاه دیپلماسی در حال پیگیری سیاستی فعال برای تبدیل تهدیدها به فرصت هستند. گسترش روابط اقتصادی، تجاری و سیاسی با قدرت‌های بزرگ غیرغربی همچون چین و روسیه، و نیز تقویت همکاری با کشورهای منطقه، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در برابر فشارهای تحریمی نقش بازدارنده ایفا کند.

دولت جامعه را آرام نگه دارد تا فضا تحت تأثیر عملیات روانی قرار نگیرد

امیر حیات‌مقدم در واکنش به قوی شدن احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه اظهار داشت: کشورهای اروپایی در حال ارتکاب یک اشتباه بزرگ هستند. آن‌ها به دلیل آن‌که در مذاکرات ایران و آمریکا حضور نداشتند، تلاش می‌کنند این نارضایتی را با فشار بر ایران جبران کنند؛ اقدامی که بدون شک بسیار خطرناک و تنش‌زا خواهد بود.

وی با بیان این‌که فعال‌سازی شش قطعنامه از منظر تحریمی تغییر جدی در وضعیت اقتصادی ایران ایجاد نخواهد کرد، توضیح داد: از نظر اقتصادی، تحریم‌های موجود سنگین‌تر از آن چیزی که آمریکایی‌ها بعد برجام وضع کردند نیست. بنابراین اثرگذاری آن‌ها چندان قابل توجه نیست. اما از جنبه روانی، دولت وظیفه دارد جامعه را آرام و آماده نگاه دارد تا فضای داخلی تحت تأثیر عملیات روانی دشمنان قرار نگیرد.

حیات‌مقدم همچنین ادامه داد: دستگاه دیپلماسی کشور تا امروز با مدیریت آقای عراقچی عملکردی فعال و مثبت داشته و توانسته در مسیر کاهش فشارها و تبیین مواضع ایران گام‌های موثری بردارد. این روند باید با جدیت ادامه یابد، چراکه ما در شرایطی هستیم که می‌توان آن را نوعی جنگ ترکیبی دانست.

وی در ادامه تأکید کرد: شخصاً نگران مکانیسم ماشه نیستم؛ چراکه فعال‌سازی آن در عمل دستاوردی برای اروپا نخواهد داشت. در مقابل، ایران این اقدام را پایان توافقنامه‌های اخیر با اروپایی‌ها تلقی خواهد کرد و در نتیجه طرف مقابل چیزی برای کسب نخواهد داشت.

با فعال شدن مکانیسم ماشه، توافق ایران و آژانس عملاً بی‌اثر خواهد شد

نماینده خوزستان در پاسخ به پرسشی درباره سرنوشت توافق ایران و آژانس پس از فعال شدن مکانیسم ماشه اظهار داشت: با فعال شدن این مکانیسم، توافق ایران و آژانس عملاً بی‌اثر خواهد شد. هرچند در متن ارائه‌شده به‌طور صریح به چنین بندی اشاره نشده است، اما در عمل این توافق پشتوانه اجرایی خود را از دست می‌دهد.

وی با اشاره به مصاحبه عراقچی درباره توافق ایران و آژانس افزود: آقای عراقچی نیز در مصاحبه‌های خود به‌صراحت تأکید کرده‌اند که در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، توافق از سوی ایران لغو خواهد شد. این بدان معناست که ایران نمی‌تواند به تعهداتی پایبند بماند که طرف مقابل عملاً آن‌ها را نقض کرده و با اقدامات خصمانه مسیر توافق را بی‌اعتبار ساخته است.

این نماینده مجلس همچنین خاطرنشان کرد: توافق ایران و آژانس با هدف کاهش تنش و ایجاد فضای همکاری امضا شد، اما اگر کشورهای اروپایی با فعال کردن مکانیسم ماشه عملاً مسیر تقابل را برگزینند، هیچ دلیلی برای ادامه پایبندی ایران به این توافق باقی نمی‌ماند.

تصمیم ایران درباره NPT به رفتار غربی‌ها گره خورده است

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در واکنش به پرسشی درباره احتمال خروج ایران از معاهده NPT گفت: با فعال شدن مکانیسم ماشه، جمهوری اسلامی ایران چاره‌ای جز خروج از NPT نخواهد داشت. البته میزان موافقت نمایندگان با این موضوع در نهایت در روز رأی‌گیری مشخص خواهد شد.

وی با تأکید بر این‌که شرایط کشور در صورت اجرای مکانیسم ماشه به طور کامل دگرگون خواهد شد، افزود: تحولات جدید نشان می‌دهد که معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نتوانسته منافع مشروع ایران را تأمین کند و اگر اروپایی‌ها و آمریکا همچنان بخواهند از این ابزار به‌عنوان اهرم فشار استفاده کنند، گمان می‌کنم که اکثریت نمایندگان به خروج از NPT رأی مثبت دهند. با فعال شدن مکانیسم ماشه شرایط کشور بسیار تغییر خواهد کرد.

این نماینده همچنین خاطرنشان کرد: تصمیم ایران درباره ماندن یا خروج از این معاهده به‌طور مستقیم به رفتار طرف‌های غربی گره خورده است. اگر آنان به مسیر خصمانه ادامه دهند، خروج از NPT به یک ضرورت برای حفظ منافع و امنیت ملی کشور تبدیل خواهد شد.

به‌هیچ‌وجه به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیستیم

حیات مقدم در واکنش برخی از اظهارات افراد که می‌گویند باید به سمت ساخت سلاح هسته‌ای برویم گفت: ما به‌هیچ‌وجه به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیستیم. این موضع، ریشه در اعتقادات عمیق دینی و اخلاقی ما دارد و بر اساس فتوای صریح مقام معظم رهبری، تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای حرام و غیرقانونی است.

وی با تاکید بر حفظ وحدت مردم گفت: آن‌چه ما را در برابر تهدیدات و چالش‌ها قدرتمند می‌سازد، نه تسلیحات هسته‌ای، بلکه نیروی بی‌نظیر وحدت و همبستگی مردم ایران است. این اتحاد ملی، به‌مراتب نیرویی بازدارنده‌تر و پایدارتر از هر سلاح مخربی به شمار می‌رود.

نماینده خوزستان در پاسخ به این پرسش که در شرایط فعال‌شدن «مکانیسم ماشه» چه اقداماتی از سوی دولت، به‌ویژه وزیر اقتصاد، لازم است تا اثر روانی این تحرکات بر جامعه کاهش یابد، گفت: در این شرایط وزیر اقتصاد و تیم اقتصادی دولت باید ظرفیت‌ها و برنامه‌ای روشن و عملیاتی برای جامعه ارائه دهند و آن را به‌صورت شفاف و مستمر با مردم در میان بگذارند.

وی افزود: ارائه برنامه تنها کافی نیست؛ این برنامه باید از طریق رسانه‌ها و به‌ویژه صداوسیما به شکل دقیق تشریح شود تا افکار عمومی نسبت به مسیر تصمیم‌گیری‌ها و تدابیر دولت اطمینان یابد و نگرانی‌های بی‌مورد فروکش کند. وزیر اقتصاد خود باید شخصاً و رودررو در نشست‌های خبری، با زبانی ساده اما مستند، اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت را توضیح دهد و مردم را دلگرم کند.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در پاسخ به پرسشی درباره نحوه استفاده ایران از ظرفیت‌های چین و روسیه برای کاهش اثرات مکانیسم ماشه اظهار داشت: روابط ایران با چین و روسیه در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد و انتظار می‌رود این همکاری‌ها در آینده نیز توسعه یابد. البته باید توجه داشت که این دو کشور نیز محدودیت‌ها و ملاحظات خاص خود را دارند و نمی‌توانند تمامی فشارها را از ایران رفع کنند.

وی با بیان این‌که ایران از ظرفیت این کشورها استفاده خواهد کرد افزود: با این حال، جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت‌های این دو کشور حداکثر بهره‌برداری را خواهد کرد تا اثرات روانی و عملی مکانیسم ماشه کاهش یابد و توان مقابله با فشارهای بین‌المللی افزایش یابد. علاوه بر چین و روسیه، کشورهای دیگری نیز هستند که از تحریم‌های اعمال شده توسط مکانیسم ماشه پیروی نخواهند کرد و می‌توان با آن‌ها همکاری‌های تجاری و سیاسی گسترده‌ای داشت.

در فرآیند مکانیزم ماشه، کلاهبرداری آشکار علیه طرف ایرانی رخ داده است

مجتبی زارعی نیز در واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه گفت: مکانیسم ماشه نوعی از اقتدارطلبی و انحصارطلبی فلسفی و ریاضی غرب علیه یک کشور مستقل است که آثار آن را امروز به وضوح مشاهده می‌کنیم. از دیدگاه ایران، در فرآیند مکانیزم ماشه، کلاهبرداری آشکار علیه طرف ایرانی رخ داده است. این نکته‌ای است که تقریباً بین همه تحلیل‌ها مشترک است.

وی در ادامه گفت: در شرایط کنونی، ایران نباید این کلاهبرداری را نادیده بگیرد. تمام نیروها و تمرکزها باید به سمت اروپا معطوف شود. از تمامی گروه‌ها و جناح‌های سیاسی درخواست داریم که دچار خطای راهبردی نشوند. مکانیسم ماشه نباید تنها به عنوان ابزار فشار دیده شود، بلکه می‌تواند وسیله‌ای برای وحدت ملی و شناخت ماهیت انحصارطلبانه غرب باشد. این پیام برای تمام اقوام و گروه‌های سیاسی کشور اهمیت دارد.

عضو کمیسیون امنیت ملی با اشاره وظیفه قوای سه‌گانه در برابر انحصارطلبی اروپایی‌ها گفت: ملت ایران و حاکمیت، شامل قوای سه‌گانه و سایر نهادها، با اراده ملی خود در برابر انحصارطلبی اروپایی ایستادگی کنند. حتی با وجود توصیه‌های مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای همکاری بیشتر با آژانس، ایران مسیر خود را بر اساس مصالح ملی ادامه داده است.

وی با اشاره به اقدامات اخیر ایران گفت: از سوی دیگر، اقدامات اخیر ایران در این زمینه، رژیم صهیونیستی را در بدترین شرایط تاریخی خود قرار داده است. تلاش این رژیم برای پیشبرد پیمان ابراهیم و جذب کشورهای عربی به سمت اهداف خود، با مقاومت و تدابیر هوشمندانه ایران ناکام مانده است.

انتهای‌پیام/

خبرنگار: علیرضا همتی بهار