ایسکانیوز - گروه فرهنگی - زینب آزاد: در این روزها که بخش فرهنگی کشورمان آماج بی‌مهری‌ها قرار گرفته و بی‌رمق‌ترین دوران خود را سپری می‌کند، سیزدهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد در مراسمی تلویزیونی به کار خود خاتمه داد.
اواسط مهرماه بود که خبرها درباره جایزه جلال آل‌احمد در رسانه‌ها منتشر شد. اولین خبر هم معرفی ابراهیم حسن‌بیگی به عنوان دبیر این جشنواره بود که چراغ امید را در دل اهالی فرهنگ روشن کرد. از طرفی مصطفی راضی‌جلالی با حکم دیگری «دبیر اجرایی سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد» شد.
خبر بعدی افزایش مبلغ اهدایی به برگزیدگان این جشنواره بود و توجیهشان هم بحران کرونا و ضربه‌های ناشی از آن به بدنه فرهنگی کشور بود. اگر به جشنواره‌های برگزارشده طی سال‌های گذشته نگاهی بیندازیم، با کاهش این مبالغ روبه‌رو می‌شویم؛ البته صعود قیمت سکه در بازار هم بی‌تأثیر نبود. جوایز اهدایی در دولت مهر ۸۸۰ سکه به برگزیدگان جایزه ادبی جلال بود که در دوره دوازدهم جلال آل‌احمد و در دولت تدبیر و امید، این جوایز به ۲۷۹ سکه رسید. این در حالی است که رقم این جایزه با احتساب افزایش، از ۱۰۰ میلیون تومان به ۱۵۰ میلیون تومان جهش داشت.
این کاهش و رکود صرفاً محدود به جایزه ادبی جلال نیست و جشنواره‌هایی همچون جایزه ادبی پروین اعتصامی، نقد کتاب، شعر فجر، ملک الشعرای بهار و کتاب و رسانه هم از این قاعده مستثنا نیستند.
پس از آن «جراحی بزرگ» و اقدام نابهنگام مسئولان که سه مؤسسه خانه کتاب، مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در هم ادغام کردند و به نام مؤسسه فراگیر «خانه کتاب و ادبیات ایران» به فعالیت خود ادامه دادند، عملاً این مؤسسه عهده‌دار برگزاری این قسم مراسمات و جشنواره‌ها شد. جای امیدواری برای بهبود شرایط فعلی و بدنه تخریب‌شده نشر و جشنواره‌ها و جوایز ادبی، وجود داشت؛ اما... .
نکته دیگر اینکه دبیرخانه جایزه ادبی جلال آل‌احمد با ارسال نامه‌هایی به خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها و مجموعه‌های فعال در حوزه کتاب و ادبیات، از آنها خواست تا نماینده‌ای را برای عضویت در گروه کارشناسی و نظرسنجی بخش ویژه این رویداد ادبی به دبیرخانه جایزه معرفی کنند! نهادهای مرتبط دیگر نیز در حمایت از چهره‌های برتر ادبیات دفاع مقدس مشارکت نداشتند و به رغم اعلام اسامی چهره‌های برتر داستان و مستندنگاری دفاع مقدس در بخش ویژه، هیچ مجموعه‌ای اعلام آمادگی نکرد!
اصل ماجرا اینجاست که با وجود تمام این تدابیر اندیشیده‌شده، از بین ۸۲۰ اثر در بخش رمان و داستان بلند و ۳۴۲ اثر در بخش داستان کوتاه، ۷۶ اثر در بخش نقد ادبی و ۴۷۴ اثر در بخش مستندنگاری، هیچ اثری شایسته دریافت جایزه در بخش رمان نشد و تنها کتاب «اوراد نیمروز» به قلم منصور علیمرادی از نشر نیماژ را شایسته تقدیر دانستند. در بخش مستندنگاری، داوران دو کتاب «فرکانس 1160 ( اینجا آبادان؛ صدای مقاومت و ایستادگی)» به قلم فضل‌الله صابری از شرکت انتشارات سوره مهر (دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اصفهان) و «گوهر صبر(خاطرات گوهرالشریعه دستغیب)» به قلم طیبه پازوکی از شرکت انتشارات سوره مهر را به عنوان «برگزیده مشترک» این بخش انتخاب و معرفی کردند. در بخش نقد ادبی، داوران کتاب «تاریخ بدن در ادبیات» به قلم سید مهدی زرقانی را شایسته تقدیر دانستند. در بخش داستان کوتاه هیچ اثری شایستگی تقدیر را هم نداشت!
مسیر داستانی در عرصه نشر به‌جای پیشرفت، در حال پسرفت است، یا تفکری خاصی در امر داوری بر همه مسلط شده است؟ آن هم به حدی که تقریباً هیچ اثر ادبی در بخش داستان و رمان و داستان کوتاه، قابلیت برگزیده شدن ندارد. چرا در چنین جایزه ادبی نباید یک اثر برگزیده شود؟ یعنی از بین صدها ناشر با چند صد کتاب، یک کتاب خوب و متناسب برای برگزیده شدن وجود ندارد؟ اگر اینطور است که باید یا بساط چاپ و انتشار این حجم از کتاب جمع شود، یا در عملکرد و شیوه انتخاب آثار این جشنواره تجدید نظر کرد! یا در انتخاب داورها دقت کرد و سلایق را روی میز داوری نیاورد.
حال سؤال اینجاست: اصلاً آثار متعددی که در سال گذشته وارد بازار نشر شده است و آثار قابل تأملی نیز بوده‌اند، در داوری‌ها دیده شده‌اند یا به آنها بی‌مهری شده است؟ آثاری همچون «ماتی خان» به قلم عبدالرحمن اونق، «ارتداد» نوشته وحید یامین‌پور، «کتیبه ژنرال» احمد صحرایی و تعداد قابل توجهی از آثار که می‌توانست رونق بیشتری به جشنواره کم‌فروغ جلال اعطا کند. چه دلیلی برای دیده نشدن «ارتداد» که هم از نظر فرم و هم از نظر محتوا مطلوب است، وجود دارد که نتوانسته است نظر داوران و دست‌اندرکاران جایزه را به خود جلب کند؟ «کتیبه ژنرال» که یک رمان شخصیتی است و زندگی چند نفر را با تجزیه و تحلیل به تصویر کشیده است چطور؟ علاوه بر این، منحصر نبودن جغرافیای اثر به یک مکان واحد هم از ویژگی‌های بارز این کتاب است. همین می‌شود که جشنواره‌ها و جوایز ادبی که اندک رغبت و تشویقی برای نویسنده محسوب می‌شدند، موجبات دلسردی نویسندگان دلبسته به انقلاب را به وجود می‌آورند!
آنچه از جایزه ادبی جلال آل‌احمد در این سال‌های اخیر شاهد هستیم، جدا از تفکر و باور خود جلال بوده است و صرفاً اسم او را یدک می‌کشد. اصلاً هدف از اهدای جایزه ملی جلال آل‌احمد «ارتقای زبان و ادبیات ملی ـ دینی» از رهگذر بزرگداشت پدیدآورندگان آثار ادبی برجسته، بدیع و پیشرو است. این امر در مصوبات و اهداف جایزه جلال آل‌احمد نیز بیان شده است. همین می‌شود که نویسنده‌ای که برای اثرش زحمت کشیده و حتی جزو کاندیدهای بخش داستان کوتاه هم شده، جایزه ادبی را «بندگی دیگران» قلمداد می‌کنند و مسئولان ذی‌ربط هم کاسه آبی پشت سرش می‌ریزند و شما را به خیر و ما را به سلامت!
سیزدهمین جایزه ادبی جلال تمام معادلات و محتملات را زیر سؤال برد و این جلالِ بی‌جلال تنها اثری که از مرحوم جلال داشت، رونمایی از کتاب «جمال جلال»(برگردان گزیده‌ای از داستان‌های جلال آل‌احمد به زبان اردو) ترجمه احمد شهریار، نویسنده، شاعر و مترجم پاکستانی در آیین اختتامیه سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد بود. همین... .
انتهای پیام/
نظر شما