به گزارش باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران(ایسکانیوز)، در این ماههای اخیر، برخی شوراهای حوزه فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی که چندسالی از تشکیل آخرین جلسه آنها میگذشت، دوباره فعال شدند. 6 رویداد در سطح ملی آغاز و برگزار شد یا مانند رویداد کرسیهای آزاداندیشی درحال برگزاری است، حتی بیجهت نیست اگر بگوییم معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی در ماههای اخیر دانشجویان و فعالان فرهنگی دانشگاه را با این معاونت دوباره آشتی داد؛ او در تمام ماههای حضور خود به 24 استان سفر کرده و درطول هشت هزار و 500 نفر/ ساعت با فعالان مختلف حوزه فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی به گفتوگو نشسته است. البته مرور کاملتر فعالیتهای اخیر و برنامههای پیشروی معاونت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی که رویکرد محوریاش را بر نقشآفرینی اقطاب اثرگذار حوزه فرهنگی بنا نهاد نیازمند حوصله بیشتر است. مشروح گفتگوی معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی در زیر آمده است.
در اولین گفتوگو با شما پس از پذیرش مسئولیت معاونت فرهنگی نظرتان را درمورد فضای فرهنگی دانشگاه آزاد پرسیدیم. آن زمان شناخت کاملی از دانشگاه آزاد نداشتید، الان پس از حضور هفتماهه در این مسئولیت این فضا را چگونه ارزیابی میکنید؟
آنچه من از فضای فرهنگی دانشگاه متوجه شدم این است که دانشگاه آزاد اسلامی مملو از سرمایههای انسانی بسیار ارزشمند است؛ یعنی آن تعبیر روایت نبوی(ره)که فرمودند: «مردم معدن هستند؛ مثل معدن طلا و نقره» را واقعا میتوان در دانشگاه آزاد دید، هم در دانشجویان و هم در کارمندان و اساتید. اما نکتهای که وجود دارد، غلبه نگاه صف در ستاد است؛ اینکه ستاد بهجای آنکه ستاد باشد عمدتا بهمثابه یک صف عمل کرده باعث شده که این ظرفیتها عمدتا نادیده گرفته شوند و بهاصطلاح این معادن شناسایی نشوند و متروک بمانند. در جریان رویدادهای مختلفی که بهصورت ملی برگزار شده تمهید مقدماتی انجام دادیم تا خود واحدهای دانشگاهی ما خلاقانه نظر بدهند و عمل کنند. انسان بهوضوح میتواند ظرفیت عظیمی را ببیند که امروزه دراختیار ما قرار دارد. من شناخت نزدیک از سرمایههای انسانی موجود در دانشگاه نداشتم. البته نگاه من به انسان، نگاه خوشبینانهای است و معتقدم یکی از نقایصی که میتوان در جمهوری اسلامی مطرح کرد این است که رفتهرفته ساختارها جای نهضت را گرفته است؛ یعنی نهضت لاغرتر شده و ساختارها فربهتر، درحالیکه آنچه تاکید امامین انقلاب و راهبرد اساسی انقلاب بوده این است که مردم نقشآفرین و نظام و دولت باید کمککار، تمهیدگر و بسترساز باشند. آنچه من الان در دانشگاه آزاد اسلامی میبینم، سرمایههای بسیار ارزشمندی است که باید بیش از پیش به آن توجه کنیم.
برخی معتقدند فرهنگ در دانشگاه آزاد مغفول مانده است. شما این موضوع را قبول دارید؟ اگر بخواهید نقاط قوت و ضعف فضای فرهنگی دانشگاه آزاد را بیان کنید، چگونه ارزیابی میکنید؟ تاثیر فضای فرهنگی دانشگاه آزاد بر فرهنگ عمومی جامعه چگونه بوده است؟
دانشگاه آزاد مملو از سرمایه بزرگ انسانی برای انقلاب و برای نظام جمهوری اسلامی است. ما 6 میلیون فارغالتحصیل داریم؛ یعنی 6میلیون دانشجو در مقطع کارشناسیارشد و دکتری، بخش مهمی از این تحصیلکردهها در جاهای مختلف شاغل هستند و نسبت فارغالتحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی با شاغلانش نسبت بالایی است و بخش مهمی از فارغالتحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی شاغل بهتحصیل شدهاند. وقتی مقاممعظمرهبری یکی از دستاوردهای مهم جمهوری اسلامی را آمار بالای دانشگاهها و دانشجویان و بالطبع قشر فرهیخته جامعه معرفی میکنند، در این جایگاه سهم دانشگاه آزاد اسلامی سهم بسزایی است و ما نمیتوانیم آنها را نادیده بگیریم و با چند ناهنجاری صوری و ظاهری که در واحدی انجام شده آن را برای تخطئه دستمایه قرار دهیم.
البته خود همین مسائل ظاهری که گفته شد، در همه ادوار یکدست نبوده و متاسفانه در مقطعی از دانشگاه در مدیریت فرهنگی نسبتبه این موضوع کمتوجهی، غفلت یا تعمدا نادیده گرفته شده است و نتیجه آن این بود که موضوع پررنگتر دیده شود. اما نظر من این است که دانشگاه آزاد اسلامی خدمات ارزشمندی انجام داده است. ببینید در بحث فرهنگی، مدیریت فعالیتهای فرهنگی و مدیریت فرهنگی را داریم که بهمعنای مدیریت عوامل موثر بر فرهنگ است. متاسفانه مدیریت فرهنگ بهمعنای مدیریت عوامل موثر بر فرهنگ نهتنها در دانشگاه آزاد بلکه در سطح کشور مغفول بوده؛ یعنی یا به آن توجه نشده یا فهم آن وجود نداشته است. معاونت فرهنگی درواقع معاونت فعالیت فوقبرنامه نیست، بلکه معاونتی است که باید تلاش کند تا تمام عواملی که بر فرهنگ موثر هستند مدیریت شوند.
رفع موانع نقشآفرینی اقطاب اثرگذار، ماموریت ویژه معاونت فرهنگی
آیا این دیدگاه درحال پیادهسازی در دانشگاه است؟
در سه سال گذشته برای مدیریت فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی کارهای زیاد انجام شده و برای آن گزارشی با چند جلد کتاب ارائه شده است. ما برای اینکه بدانیم کدام عوامل بیشترین تاثیر را بر فرهنگ دارد، تعبیری از مقاممعظم رهبری بهنام اقطاب اثرگذار داریم که پنج مورد است؛ نخست سلوک مدیران، یعنی نشست و برخاست مدیران، سکوت و حرف زدن مدیران بهعلاوه آییننامهها و دستورالعملها. اگر ما آییننامهای در حوزه ارتقا یا درمورد بحثهای آموزشی بنویسیم، دارای اثر فرهنگی است؛ پس سلوک مدیران خود به دو بخش تقسیم میشود؛ بحث اساتید که بعد از سلوک مدیران بیشترین تاثیر را در فرهنگ مدیران دارد و بحث خانواده اساتید، کارکنان و دانشجویان و فضای مجازی و فعالان فرهنگی تشکلها و بسیج دانشجویی و نشریات و غیره. عقل به ما حکم میکند که منابع محدود را صرف اموری کنیم که بیشترین تاثیر را در فرهنگ دارند، حالا در مقیاس وسیع، تولید فضیلت یا عدم فضیلت. اگر عدم فضیلت است، خنثیسازی و اگر فضیلت تولید میکند باید تقویت شود. ما تمام تمرکزمان را در این هفتماه روی اقطاب اثرگذار گذاشتیم و با همه مجموعه در این مورد بهطور مستمر صحبت کردیم که برای مثال چگونه اساتید بیشتر نقشآفرینی را در داخل کلاس نه بیرون از کلاس داشته باشند؛ مثلا استاد حقوق بینالملل، ایام شهادت حاجقاسم بحثی را به ترور ایشان از نظر حقوق بینالملل اختصاص دهد؛ یعنی استاد در متن کلاس که همه باشند تاثیرگذار باشد. ما با تأمل ویژه به موانعی که مانع نقشآفرینیها میشود فکر کردیم. برخی از این موانع که در حوزه اختیارات ما بود را رفع کردیم و بقیه که مربوط به سایر معاونتها است سعی کردیم نسبتبه آنها نقش فعال داشته باشیم. همچنین اقتضائاتی وجود داشته که بعضی از آنها در اختیارات ما بوده که آنها را فراهم کردیم و بقیه آن را پیگیری کردیم تا اتفاق بیفتد. ما تلاش کردیم در همه معاونان نقش فعال و موثری ایفا کنیم.
شما ارتباط چهرهبهچهره خوبی را با استانها و تشکلها و افراد محوری برقرار کردهاید که موجب شناخت هم خواهد شد. اما آیا افکارسنجی خاصی مانند آنچه در معاونت فرهنگی وزارت علوم تحتعنوان سیمای زندگی انجام میشود برای دانشگاه آزاد اجرا میشود؟
سال 95 این افکارسنجی صورت گرفته است. متاسفانه این افکارسنجی در دانشگاه خاک میخورد. ما برش استانی انجام دادیم و نتایج آن را برای هر استان جداگانه فرستادیم؛ نهتنها استان بلکه مرکز جذب، معاونت علومانسانی و... و پیشنهادهایی هم دادیم، اما امسال آن را با تفاوتهایی تجدید میکنیم. ما درکنار اقطاب اثرگذار، مولفههای داشبوردی هم داریم. ما 12 مولفه کلیدی داریم و معتقدیم اگر اینها بالا باشد، اقتضای دینداری و انقلابیگری در دانشگاه بالا است و برعکس. کرامت، عقلانیت و اعتمادبهنفس از این مولفهها است و هرچه اعتمادبهنفس بالاتر باشد، جامعه اقتضای انقلابیتر شدن را دارد.
من کتابی تحتعنوان «باغبانی فرهنگ» براساس تحلیل مبانی امام و رهبر معظم انقلاب از انسانشناسی، هستیشناسی، معرفتشناسی و جامعهشناسی و هم براساس تحلیل گفتمانی از بیانات ایشان نوشتهام. این مولفهها براساس همین تحلیل گفتمانی برداشت شده است. مثلا امام میفرمایند بعد از اتکای به خداوند اعتماد بهنفس منشأ تمام خیرات است؛ یعنی اعتماد بهنفس جامعه میتواند منشأ خیرات جامعه باشد. یا مثلا کرامت، اگر کسی در خود احساس حقارت کند، نمیتوان از شر او ایمن بود و اگر کسی در خود احساس کرامت داشته باشد، خود را آلوده نمیکند. اینها همه پشتیبانی عقلی و دینی دارد.
ما میخواهیم برای سوالهای متداولی که در سیمای زندگی مطرح میشود این 12مولفه را با سنجههایی که تعریف میکنیم بیاوریم و ارزیابی واقعی از فضای دانشگاه داشته باشیم. معتقدیم نمیتوانیم جامعه را دیندار و انقلابی کنیم، زیرا دیندار شدن وظیفه خود فرد است، اما ما میتوانیم شرایط را فراهم کنیم، کمااینکه حضرت علی(ع) فرمودند پیامبر آمدند و گنجینه عقلها را در انسان اساعه کردند و یادآوری کردند که شما فطرتی هم دارید. باید ازطریق فعالیتهای سیاسی و فرهنگی موثر بر فرهنگ این اقتضائات را ایجاد کنیم.
اگر بخواهیم یک چشمانداز کلی براساس افکارسنجی سال 95 داشته باشیم به چه موضوعاتی میتوان اشاره کرد؟
این افکارسنجی نشان میدهد فضای دانشگاه عمدتا فضای متدینی است؛ یعنی اهتمام به نماز، روزه و حجاب وجود دارد. بهعنوان مثال در نظرسنجی و در بحث میل به جنس مخالف، اکثریت ازدواج بدون ثبت را رد کردند که نشاندهنده فضای سالم دانشگاه است، اما نکته اینجاست که اگر اهتمام نکنیم و نیازهای طبیعی دانشجویان را پاسخ ندهیم و موجبات رشد بیش از پیش را فراهم نکنیم، دچار افول میشویم. در بعضی موارد نقاطضعفی وجود دارد که البته من این نقاط ضعف را بیشتر از دانشجو، متوجه مسئولان میدانم؛ یعنی رفع نقاط ضعف بستگی به عملکرد ما مسئولان دارد.
8 هزار و 500 نفر ساعت حاصل سفر به 24 استان کشور
صحبت از ارتباط شما با دانشجویان شد. شما سفرهای پرتعدادی به استانها داشتید.
درطول هفتماه اخیر 8 هزار و پانصد ساعت/نفر در سفر به 24 استان نشست و گفتوگو داشتم. برخی استانها را هم دوبار سر زدم که تا پیش از این چنینچیزی وجود نداشت. من با 10 گروه از تشکلها، کانونها، بسیج دانشجویی و اساتید، معاونان فرهنگی و دانشجویی، شورای فرهنگی، ائمه جمعه، نشریات، گروه معارف و... طرح بحث انجام دادم. در این جلسات بیش از اینکه من آوردهای برای آنها داشته باشم، استفاده کردم. اما نکته اینجاست که تا اراده و هدف اجزا با اراده و هدف کل همسو نباشد، کار پیش نمیرود. این گفتوگوهای حضوری اولا روابط صمیمی ایجاد میکند، زیرا در فضای مجازی عواطف منتقل نمیشود، تمرکز نیست و واکنشها به هم واقعی نیست، اما در جلسات حضوری حرفهای یکدیگر را میشنویم و علاوهبر آنکه دلها به هم نزدیک میشود، ذهنها هم به نزدیک میشود و سد بین روابط میشکند و آب جاری میشود.
آیا تاکنون این جلسات به یک تغییر رویه یا اصلاح خاص ختم شده است؟
بله، برای نمونه آییننامه کرسی رویداد ملی رقابتهای دانشجویی را سهبار براساس نظرات مطرحشده در این جلسات تغییر دادیم. توجه داشته باشید بهجز این سفرها و جلسات هر دو هفته یکبار بهصورت مجازی با معاونان فرهنگی مرکز استانها جلسه میگذاریم و دوبار هم با همه معاونان استانها بهصورت حضوری جلسه داشتیم. تلاش داریم همه موارد و نکات را اعمال کنیم. البته گاهی اوقات به آییننامهها عمل نمیشده و ما آن را پیگیری کرده یا بعضی افراد را تغییر دادیم، یعنی در برخی از این سفرها حتی تغییراتی در سطح اول واحدها داشتیم.
مصوبات جلسات استانها را بهصورت مکتوب ثبت و پیگیری میکنیم
در این جلسات شما بیشتر صحبت کردید یا دانشجویان؟
در شنیدن حرفهای دانشجویان سه حالت وجود دارد، اگر شدنی باشد انجام میدهیم. اگر نیاز به بررسی دارد بررسی میکنیم و آنکه نشدنی است میگوییم نمیشود. جلسات ما با دانشجویان جلسات صریح و صمیمی و زنده است. مصوبات جلسات استانها را هم بهصورت مکتوب ثبت و پیگیری میکنیم.
مشارکت، لازمه تحقق دانشگاه طراز تمدن نوین اسلامی
تغییرات اعمال شده در آییننامهها، صرف به روزآوری مسائل بوده یا با نگاه و رویکرد جدیدی ویرایش شده است؟ کدام آییننامه یا دستورالمعلها تحول پیدا کرده است؟
ببینید ما دنبال آن هستیم که دانشگاهی در طراز تمدن نوین اسلامی داشته باشیم و معتقدیم که جز از طریق نقشآفرینی اقطاب اثرگذار این امر محقق نمیشود. یکی از مواردی که برای نقشآفرینی لازم است، آییننامههاست. مثلا آییننامه تشکلها از قدیم وجود داشته اما معاون فرهنگی در آن هیچ ورودی نداشته است. ما معاون فرهنگی را بهعنوان دبیر هیاتنظارت وارد تشکل کردیم. در آییننامه بیان شده تشکل باید حداقل 3 درصد جمعیت، حداقل 50 نفر داشته باشد. این جمعیت یکباره جمع نمیشود. بنابراین تشکل موقت یا دارای موافقت اصولی را ایجاد کردیم. در این حالت تشکل درخواست میدهد و درصورت داشتن صلاحیت مجوز دریافت میکند. در بحث نشریات که با وجود کرونا امکان حضور فیزیکی وجود ندارد تا اطلاع ثانوی چاپ نشریات فیزیکی را ممنوع کردیم و اجازه دادیم که در لوح فشرده در سایت یا صفحات مجازی نشریه ارائه شود. درحال حاضر مساعدت مالی دانشگاه به نشریات که تا پیش از این گرههای مختلفی داشت به حساب مدیرمسئول واریز میشود و اسناد مثبته مانند گذشته خواسته نمیشود. از سوی دیگر جشنواره چهارم و پنجم نشریات را به اسم قلم ادغام کردیم که درحال پیگیری و برگزاری است.
آییننامه استاد مشاور فرهنگی، آییننامه تعامل خانواده و دانشگاه و... را ایجاد کردیم. هر جا نیاز است اقدام میکنیم و موانع را در این سفرها رفع، آییننامهها را اصلاح یا جدید نوشتیم.
مصمم هستیم دانشجو در تصمیمسازی مشارکت داشته باشد
در موضوع ارتباط دانشگاه و دانشجو هم آییننامه جدیدی داشتید و یک شورای جدید در برخی واحدها آغاز بهکار کرد که به نظر میرسد جایگزینی برای مدل شوراهای صنفی است؟
بله. مصمم هستیم دانشجو در تصمیمسازی مشارکت داشته باشد. اگرچه شورای صنفی در فضای دانشگاه وجود دارد اما آن را ناکارآمد میدانیم. به همین خاطر آییننامه تعامل دانشجو و دانشگاه را به نگارش درآوردیم. شورایی که هم مسئولان در آن هستند و هم نمایندگان دانشجو که با انتخابات تعیین میشوند، حضور دارند تا دانشجویان بتوانند در مباحث صنفی و رفاهی مشارکت کنند. از نظر ما نسخه اصلاحشده شورای صنفی، شورای تعامل است. انتخابات را از شورای صنفی گرفتیم زیرا در شورای صنفی ارتباط سیستماتیک با مسئولان دانشگاه نداشتند. این نقیصه را با تشکیل شورای تعامل حل کردیم. درحال حاضر شورای تعامل در 4 استان به صورت پایلوت انجام میشود تا از مهرماه سال آینده به صورت عمومی برای همه استانها انجام دهیم. ناگفته نماند این تغییرات را بعد از لطف خدا، مدیون حمایتهای دکتر طهرانچی هستیم. ایشان با یک نگاه وسیع و بلندی از معاونت فرهنگی حمایت ویژه کردند وگرنه رفع این موانع بدون حمایت ایشان پیش نمیرفت.
اعضای دانشجویی شورای تعامل وظیفه یا قدرت خاصی دارند؟ آیا برنامهای برای تشکیل این شورا در سطح سازمان مرکزی هم دارید؟
خیر، در جلسه حضور پیدا میکنند اما شکل سیستماتیکی را ایجاد کردیم که مسئولان دانشگاه بیشتر در جریان امور قرار بگیرند. حضور منتخبان در سطح سازمان ایده قابلتأملی است که میتوان روی آن فکر کرد. یکی از دغدغههای من بحث بوفه و سلف است که باید برای آن اصلاحاتی به نفع دانشجو انجام شود و باید ازطریق منتخبان دانشجویی نظارت خود را بر بوفه، سلف و خوابگاه را تقویت کنیم.
یک درصد بودجه هر واحد باید برای مسائل فرهنگی هزینه شود
یکی از گلایههای همیشگی فعالان فرهنگی مسائل مالی است. در این خصوص آیا تدبیر جدیدی اندیشیده شده است؟
یکی ازکارهایی که امسال انجام شد تغییر سرفصلهای برنامهوبودجه بود که آن را دوباره کدنویسی کردیم. مثلا اقطاب اثرگذار و تشکلها آمدند. یکی از مواردی که به بودجه اضافه شد قطب فرهنگی شهر است، یعنی برنامههایی که دانشگاه میتواند برای ارتقای فرهنگی شهر انجام دهد. یکی دیگر از سرفصلها حل مسائل زیست منطقهای است. دیدگاه کلی ما این است که عمده فعالیتهای فرهنگی نیاز به صرف پول ندارد و موثرترین فعالیتها کمهزینهترین آنهاست. نمونه آن در آییننامه کرسیهاست که حدود 1300 تیم در رویداد ملی که درحال فعالیت هستند چقدر هزینه شده است؟ کل جوایز آن 300 میلیون تومان نمیشود اما نشاطی که بین دانشجویان ایجاد کرده، بسیار زیاد است. البته درخصوص مباحث مالی هم تغییراتی را مدنظر داشتیم. تاکید کردیم که باید واحدها موافقتنامهای که با ستاد سازمانی انجام شده است را انجام دهند. یعنی یک درصد بودجه هر واحد باید برای مسائل فرهنگی هزینه شود. 75 درصد بودجه یک واحد در خود واحد میماند و 13 درصد صرف استان میشود و 12 درصد آن به سازمان میآید. از 12 درصد، 5 درصد هزینههای ملی است و ٥ درصد مربوط به تابآوری است. اگر واحدی زیان دهد از محل 13 درصد استان پرداخت میشود و اگر استان بهطور کلی زیانده باشد خود ما از محل سهم تجمیع کشوری که قبل از من ٣٣ درصد بود و ما آن را با هدف حمایت از صف به 20 درصد تقلیل دادیم تا آن را در ردیف برنامه حمایتی برای استانها و واحدهای زیانده قرار دهیم. ما پول به حساب آنها واریز میکنیم تا هزینه کنند.
کارنامه فرهنگی اساس حمایتهای مالی در حوزه فرهنگی
اگر واحدهای مختلف درخواست داشته باشند شما براساس چه مبنایی آن را اختصاص میدهید؟
ما فعلا این موضوع را براساس تعداد تشکلها و کانونها برآورد میکنیم اما وقتی کارنامه فرهنگی در سال 1400 صادر شود اصل آن است که خود واحدها براساس موافقتنامهای که با سازمانها بستند یک درصد را محقق کنند، اگر نتوانستند ما کمک میکنیم.
بودجه فرهنگی هم با توجه به رویکرد جدید معاونت اصلاح شده است؟
بله. قبلا عنوانی به اسم تدین بود ما اینها را براساس نگاه خودمان مثل اقطاب اثرگذار، تشکل و... را مدنظر قرار دادیم و تشکل از سرفصل تشکل بودجهبرداری میکند. این مشأ و بسته به برنامههای آینده دارد. ما فعلا با دیدگاه کار ستادی درحال راهسازی هستیم و بودجه براساس نیازمندیهای محلی، قطب فرهنگی شدن شهر و... بودجهریزی میشود. میزان حمایت برنامهای ما که در ردیف اختیارات معاون است براساس کارنامه فرهنگی تنظیم خواهد شد.
فرآیند، مهمتر از محتوایی است که به دانشجو میدهیم
دانشجویان انتظار دارند واحدهای حمایتهای مادی و معنوی داشته باشند و از طرفی فعالیتهایی مانند آموزش و فعالیتهای مشترک بزرگ است که خود سازمان میتواند برای آن برنامهریزی داشته باشد چراکه متاسفانه در تشکلهای اسلامی اتحادیهها روزبهروز ضعیفتر و اثرگذاری کمتری داشته است. شما برای حوزههای آموزش و دغدغههای پرورش دانشجویان بهویژه دانشجویان تشکیلاتی چه برنامههایی را در دست اقدام دارید؟ ما در بین معاونان خود دورههایی داریم اما در مورد تشکلها و کانونها رویکرد ما این است که نباید مستقیم دوره برگزار کنیم و از همین جهت هم حیات طیبه و هم شهید شهریاری را تعطیل کردیم. جذابیت دوران گذار بهحدی زیاد است که معمولا به مقصد نمیرسد، این انحراف همیشه بوده. نکته دوم این است که تا بچهها خودشان کار را به دست نگیرند هیچگاه موفق نمیشوند و رشد نمیکنند. فرآیند، مهمتر از محتوایی است که به دانشجو میدهیم یعنی دانشجو خودش طراحی کند و مجوز بگیرد. نکته سوم این است که تلقی شما از دانشگاه آزاد اسلامی غلط است. ما تشکلهای بهمراتب بسیار قوی در دانشگاه داریم که نمونه آن را در دانشگاه دولتی ندیدم یا کمتر دیدیم. حتما خللی ایجاد نخواهد شد بلکه باعث میشود ما استعدادهای موجود را نشان دهیم، این مدل هیچ نیازی به برنامههای عمومی ندارد. برنامههای آموزشی را باید اتحادیهها و یا تشکلها برگزار کنند.
شبکه سراسری معرفت رضوی؛ نخستین شبکه سراسری کانونهای فرهنگی
درخصوص تشکلها و مجموعههای دیگر دانشجویی مانند کانونها چطور؟
ما امکانی را در کانونهایی به نام شبکه سراسری کانون ایجاد کردیم که اگر 30 کانون تقاضای تشکیل شبکه سراسری بدهند در شورای فرهنگی دانشگاه مطرح میشود و اگر با آن موافقت شود این شبکه تاسیس میشود. اینها میتوانند در مورد کانون سیاستگذاری کنند و هم میتوانند به شورای فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی درخواست برنامههای ملی بدهند که تاکنون یکی به نام شبکه سراسری معرفت رضوی تاسیس شده است. تشکلهای ما دوره آموزشی نخواهند داشت بلکه فرصت آموزشی ایجاد میکنند یعنی استاد معرفی میکند یا زیرساخت را ارائه میدهد. ما تشکل اصلاحطلب و اصولگرا در دانشگاه داریم. نمیتوانیم همه را تشویق کنیم که یک حرف را گوش بدهند. همسانسازی و یکسانسازی خوب نیست اما در چارچوب قانون دورههای آموزشی متفاوت است.
انتخابات تشکلها برگزار نشود، تعلیق میشوند
صحبت از تشکلهای سیاسی و اسلامی شد. اوضاع اتحادیههای دانشگاه آزاد اسلامی چگونه است؟
درحال حاضر سه اتحادیه داریم که دو اتحادیه مسائل اساسی دارند، یعنی حدنصاب لازم را بهدست نیاوردهاند. ما منتظریم انتخابات تشکلهای واحدها برگزار شود و به محض آنکه انتخابات برگزار شود انتخابات اتحادیهها را آغاز میکنیم. اتحادیه باید به حدنصاب برسند. طبق قانون اگر انتخابات بهمنماه انجام نشود سه ماه دیگر یعنی تا آخر اردیبهشتماه فرصت برای برگزاری آن دارند؛ اگر انتخابات انجام نشود قانونا تعلیق میشوند و باید تعداد اعضای هر اتحادیه تعیینتکلیف شود. ملاک ما قانون است. متاسفانه ما سه سال هیاتنظارت بر تشکلها را نداشتیم، یعنی تشکیل نشده بود، یا مثلا پنج سال شورای ناظر بر نشریات را نداشتیم. با هماهنگی دکتر طهرانچی ترکیب شورای فرهنگی دانشگاه را عوض کردیم و بهنفع افراد و افکار جدید اصلاح شده است زیرا شورای فرهنگی، شورای فکری است. اشخاص حقیقی و حقوقی را اضافه کردیم. البته افراد حقوقی که باید قانونا باشند هنوز هستند. افرادی حقوقی که نباید میبودند حذف شدند اما تعدادی افراد حقیقی هم اضافه شدند.
آیا درحال حاضر امکان ایجاد اتحادیه دیگری وجود دارد؟
بله، اگر 20 تشکل با هم تقاضای اتحادیه بدهند ما قبول میکنیم. ما اعلام کردیم هر اتحادیهای که بخواهد برنامه برگزار کند در هیات نظارت مرکزی بررسی میشود. ببینید ما تقسیمبندی خاصی نداریم، بهطور کلی کلا هشت اتحادیه کشوری داریم که اگر درخواست حمایت داشته باشند یا کمکی بخواهند به آنها کمک میکنیم. البته تلاش میکنیم به مدلی از حمایت اتحادیهها برسیم. مثلا جامعه اسلامی تعدادی دفتر دارد، یک بحث این است که از آنها به میزانی که دفتر دارند حمایت کنیم یا فراتر که باید در هیات نظارت مرکزی بررسی و جمعبندی شود.
318 نشریه دانشجویی در دانشگاه آزاد منتشر میشوند
در حوزه نشریات به دو مورد اشاره کردید؛ اصلاح و تشکیل شورای نظارت. چه کارهای دیگری درخصوص نشریات انجام شده است؟
کار مهم ما در بحث نشریات ایجاد زیرساخت الکترونیکی است. 108 مدیرمسئول ثبتنام کردند، حدود 30 مدیرمسئول کاندیدا شدند و دو نفر، یکی اصلی و دو نفر علیالبدل انتخاب شدند. در جشنواره نشریات ۱۰۰ اثر شرکت کردند. البته در بهترین حالت دانشگاه آزاد اسلامی ۴۰۰ نشریه دارد. جشنواره چهارم دانشگاه هم 100 نشریه بوده، این در شأن دانشگاه نیست. آن را ملغی کردیم و جشنواره چهارم و پنجم هم با میزبانی ارومیه در اردیبهشت برگزار خواهد شد. درحال حاضر 318 نشریه فعال و حدود 500 مجوز هم صادر شده است. زمانبندی داوری جشنواره ابلاغ شده تا اردیبهشت نتایج اعلام شود. جوایز خوبی هم درنظر گرفتیم، البته غیر از صحبتی که با روزنامه «فرهیختگان» انجام دادیم، قرار شد هفتهای یک صفحه از روزنامه را به نشریات اختصاص دهند و ازسوی دیگر سامانه نشریات را اصلاح کردیم. قبلا امکان دیدن کل صفحات نشریه نبود، الان از مدیرمسئول اجازه گرفته میشود و دانشجویان میتوانند کل نشریه را ببینند و صفحهای هم در اینستاگرام ایجاد کردیم که هر نشریهای چاپ میشود، بلافاصله در آنجا بارگذاری میشود.
شما بچهها را اجبار به استفاده از نشریات الکترونیکی کردهاید. این موضوع ازنظر قوانین منعی ندارد؟ آیا درخصوص کانالها و شبکههای مجازی دانشجویان تصمیمات خاصی گرفتید؟
این موضوع در شورای ناظر بر نشریات بحث و تایید شد. ما ممیزی قبل از انتشار نداریم. اگر بعد از انتشار خلافی در فضای مجازی مشخص شد، طبیعتا کمیته ناظر بر نشریات آن را بررسی و حکم صادر میکند.
عضویت 30 هزار نفر از دانشجویان در دانشجویار
ایده بزرگی را در مباحث دانشجویی با عنوان دانشجویار پیگیری کردید. دانشجویار قرار بود 16 آذر رونمایی شود که شد، اما هنوز به دست بچهها نرسیده است؛ چرا؟
حدود 30 هزار نفر در دانشجویار عضو شدند، منتها مشکلاتی در سیستم سامانه و در بحث قرارداد وجود دارد که باید حل شود. اگر این موضوع اتفاق بیفتد، تاثیرات خوبی دارد. با آقای بطحایی تفاهمنامهای را امضا کردیم تا هر دانشجویی مهارت 30 دوره را فرابگیرد. برای تولید نیاز به بازار داریم. لایه سوم دانشجویان ایجاد بازار بود که بستر این موضوع در سامانه برنامهریزی شده است.
آموزشیار قرار بود کار دانشجویان را آسان کند، اما هنوز این مهم اتفاق نیفتاده است. شرایط دانشجویار هم شبیه به آموزشیار خواهد شد؟
اساسا جایگزینی سیستم آموزشیار بهدلیل مسائل امنیتی یکباره بود، اما در دانشجویار محدودیتهای آموزشیار وجود ندارد، به همین دلیل درحال پیشرفت پلکانی هستیم؛ یعنی پوشش آن به یکباره کشوری نمیشود.
سراهای دانشگاه آزاد در بخشهای علومپزشکی فعالند
درحوزه مسائل دانشجویی مشکلات کم نیست؛ مثل بخش سراها که البته الان فعال نیستند. برای مشکلات حوزه صنفی بهویژه درخصوص سراها چه مواردی را دنبال کردید؟
الان در رشتههای علومپزشکی سراها فعال هستند. حتی ما بخشنامه زدهایم که یک وعده غذای گرم هم به آنها داده شود و در اتاقها هم پروتکلهای بهداشتی کاملا رعایت شود. جمله دانشجویان ما بومی هستند. خوابگاههای ما سه دستهاند؛ استیجاری، خودگردان یا ملکی. لیست خوابگاههای خودگردان دراختیار وزارت علوم است و درحال رایزنیهایی هستیم تا دانشجویان بتوانند از آنجا استفاده کنند. مضافا اینکه درحال انجام اقداماتی هستند که بعضی از اماکن به خوابگاه تبدیل شوند. یکی از سیاستهای ما این است که دانشجویان غیربومی بهجای محلهای غیردانشجویی از خوابگاهها استفاده کنند. به همین دلیل در قیمتگذاری، قیمت تمامشده پایینتر از خوابگاه سطح شهر باشد تا دانشجویان به استفاده از خوابگاههای دانشگاه ترغیب شوند. ما خوابگاهها را رتبهبندی کردیم و الان در مرحله راستیآزمایی است و این دو اثر دارد؛ یکی اینکه دریافت شهریه براساس رتبه خوابگاه خواهد بود و دوم اینکه درحال پیگیری هستیم تا بتوانیم تسهیلاتی هم به دانشجو بدهیم. امیدواریم این دو حرکت زمینه ارتقای خوابگاهها را فراهم کند.
یکی از معضلات دانشجویان دانشگاه آزاد بهویژه اگر درگیر اشتغال و ازدواج هم باشند خوابگاههای متاهلی است. در این حوزه هم تاملی داشتهاید؟
ما در این مورد دغدغه داشته و داریم، اما سروسامان دادن به وضعیت موجود زمانبر است و جزء اولویتهای اول نبوده، اما نکته مهمی است که باید به آن پرداخته شود.
درصورت بازگشایی دانشگاهها، برای تامین خوابگاه و سلف و خدمات دانشجویی آمادگی دارید؟
اگر از مهرماه سال آینده باشد، خیر. ما میخواهیم اصلاحاتی انجام دهیم که امیدوارم فرصت آن را پیش از بازگشایی دانشگاهها پیدا کنیم. بهعنوان مثال درمورد مناقصه و مزایده بوفه باید قیمتهای واقعی وجود داشته باشد و حق دانشجو پایمال نشود و غذاها با کیفیت و قیمت مناسب باشد. نظارت بر آنها مهم است اما مشکلات فنی دارد که ما باید آن را اصلاح کنیم.
مراکز مشاوره دانشگاه نیاز به تقویت و برخی نیاز به اصلاح دارند
در حوزه مراکز مشاوره هم تغییرات و تحولاتی داشتیم. در این خصوص توضیح دهید.
یکی دیگر از دغدغههای ما مرکز مشاوره بوده است که سطح آن را از اداره به مدیریت ارتقا دادیم. اما مرکز مشاوره باید اصولیتر با پیگیری و نحوه درمان باشد. ارتباط دادن مرکز مشاوره با جاهایی که در مسائل دینی کار میکنند هم مدنظر ماست. مشاوره در فضای مجازی هم خواهیم داشت. آییننامه مشاوره امین مناسب است، اما بحث ما درمورد نحوه اجرا است. مراکز مشاوره ما در بحران کرونا دورههای زیادی را ازجمله مباحث والدین با فرزندان و روابط زوجین در دوران کرونا را برگزار کرده است. برخی از مراکز مشاوره نیاز به تقویت و برخی نیاز به اصلاح دارد.
بحث نقلوانتقال دانشجویان نیز باعث گلهمندی بسیاری از دانشجویان است. آیا تغییراتی را این زمینه ایجاد کردهاید؟
مبحث مهم در نقلوانتقال دانشجویان، بحث عدالت آموزشی است. ما نمیتوانیم به فردی که در واحدی با تراز پایین قبول شده است اجازه دهیم در واحدی با تراز بالا منتقل شود. اما در موارد خاص تصمیم را برعهده ریاست دانشگاه گذاشتیم. برای یکسری از واحدها سهمیه تعیین کردیم. در بحث انتقال حساسیت خود را بیشتر کردهایم تا ترکیب آموزشی بههم نریزد. ما سعی کردیم انتقال را ضابطهمند و با طرح در کمیسیون انجام دهیم.
مناسبات خدمات دانشجویی باید به نفع دانشجو اصلاح شود
در خدمات دانشجویی رویکرد خاصی را دنبال میکنید؟
ما معتقدیم مناسبات در خدمات دانشجویی و قوانین باید به نفع دانشجو اصلاح شود.
کانونهای فرهنگی یکی از عرصههای حضور دانشجویان فعال است که به آن نپرداختهایم.
کانونها، پیشخوان مهمی هستند. ما معتقدیم تشکلها هم همین هستند و همه علایق و سلایق باید بتوانند محملی برای کار در دانشگاه پیدا کنند، زیرا فرد در دانشگاه رشد پیدا میکند و برای آینده آماده میشود. کمیت و تنوع کانونها برای ما مهم است. ما برای کانونها محدودیتی نداریم و آنها را تشویق هم میکنیم. ما در شاخصهای 25گانه خود به تنوع کانونها پرداختهایم. جشنواره رشد یکی از مباحث مهم کانونها است که برای اولینبار درحال انجام است، فراخوان انجام شده و استانها جمعآوری کردند و در مرحله داوری کشوری است و در اردیبهشت افتتاح میشود.
معاون سابق فرهنگی دانشگاه آزاد دو مساله را عنوان کردند که البته محقق نشد. بخشی از آن درخصوص بعضی از اماکن و ساختمان و بخشهای دانشگاه بود که از کار افتاده بود و تصمیم داشتند آن را به مکان فرهنگی مثل اردوگاه تبدیل کنند و دراختیار دانشجویان قرار دهند. آیا شما این نگاه را دارید؟
وقتی از قطب فرهنگی شهر حرف میزنیم، بخشی از سوال شما را پاسخ دادهایم. مثلا ما درحال اجرای تفاهمنامهای با «اوج» هستیم که برای پخش فیلمهایشان از سالنهای ما استفاده کنند. واحدهای استانی میتوانند خودشان اینکار را انجام دهند. در تحقق شعار قطب فرهنگی شهر یکی از مسائل استفاده از ظرفیتهای موجود است. ممکن است عملکرد برخی از معاونان همسو نباشد، اما کمکم این مسائل حل میشود و ما در انتصاب معاونان بدوا ورود پیدا نمیکنیم. ما کمیته انتصابات خود را ترمیم کردیم که شامل خودم بهعنوان رئیس کمیته، همه مدیران کل و چند نفر از اشخاص حقیقی است.
برای تقویت معاونان غیر از جلسات ماهیانه برنامه دیگری هم دارید؟
برای ارتقای این سطح گفتوگو و دورههای آموزشی خاصی را تعریف کردیم که اولین آن با دکتر بنیانیان، دوروزه و بهصورت مجازی است. و هر دوماه یکبار معاونان بهصورت حضوری به تهران میآیند. ما در این هفت ماه دو جلسه با معاونان داشتیم.
اجازه استفاده از دانشگاه برای اهداف سیاسی را نمیدهیم
در انتخابات مجلس رویکرد دانشگاه آزاد صریحا توسط رئیس دانشگاه مشخص و اعلام شد. دانشگاه آزاد در انتخابات چه رویهای را پیش میگیرد؟
ما مطلقا اجازه نمیدهیم از امکانات دانشگاه برای اهداف سیاسی استفاده شود و این موضوع را همین هفته رسما اعلام خواهیم کرد. اگر معاونان فرهنگی قرار است در ستاد فردی فعالیت کنند، باید استعفا دهند. هر چیزی که شائبه ایجاد کند باید حذف شود و دانشگاه در انتخابات پیشرو بیطرف است، اما دو راهبرد دارد: مشارکت حداکثری و کمک به انتخاب اصلح.
شما تاکید زیادی بر نقشآفرینی صف داشتید. نگاه شما به صف چه مدلی است و آیا واحدها از رویکرد شما در این مورد استقبال کردهاند؟
هر کاری که ما انجام میدهیم کمک به صف است. قبلا 140 برنامه میدادند و میگفتند هرکدام را میخواهید اجرا کنید، تیک بزنید. ما اینها را جمع و سیاستها را ابلاغ کردیم و ساختارها را هم فراهم میکنیم و از طرفی با نظارت، کارنامه فرهنگی صادر میکنیم. این وسط خلاقیت فرد است که انجام میشود. من معتقدم فرهنگ با خلاقیت گره خورده است. وقتی ما به خانواده 100 امتیاز میدهیم فرد کار برای خانواده را رها نمیکند که کار امتیاز پایینتر را انتخاب کند. ما با شاخص امتیاز، جهت میدهیم و میگوییم در چارچوب خانواده ایده خلاقانه بدهید.
ما 250 امتیاز به سلوک مدیران اختصاص دادیم، با فعالان فرهنگی واحد مصاحبه میکنیم و چهرهبهچهره ارزیابی میکنیم و چون هرساله حکم معاونان واحدها باید تمدید شود، برخورد سیستماتیک انجام میدهیم. ما مشکلی داریم که با شناخت شخصی درمورد افراد قضاوت میکنیم، این چه در انتصابات و گزینشها خلاف عدالت است. ما باید دو موضوع را در انتصابات مدنظر قرار دهیم؛ اول اینکه چه میزان از انتصابات براساس شناخت شخصی و با فرآیند سازمانی است و دوم اینکه چه مقدار ویژگیهای اکتسابی و چه میزان انتسابی است. این کمک خواهد کرد که تایید یا عدم تایید ما براساس یک فرآیند دقیق اتفاق بیفتد.
نگهبان فعال مجازی که در جشنواره حماسه تا حماسه شناخته شد!
آیا خودتان در این مدت تحول خاصی را در فعالیت صف احساس کردهاید؟ یا تصور میکنید هنوز نیاز به زمان دارد؟
یک نمونه در جشنواره حماسه تا حماسه، مازندران فهمید که نگهبان دم در 20 هزار فالوور دارد؛ یعنی تازه چشمان ما به دور و اطراف باز شده است. این دانشجویان را شناسایی و از ظرفیتها استفاده و تولید محتوا میکنیم، یا مثلا کرسیهای آزاداندیشی لطف خداست که 1300 تیم در آن رقابت میکنند.
افزایشی که اشاره کردید عمدتا از بچههای قدیمیتر است. بچههای جدید کجای کار هستند؟
اتفاقا بچههای جدید اینها را بهکار گرفتهاند. ما امسال برای اولینبار در سامانه آموزشیار یک فرم صداسنجی گذاشتهایم که واحدها الان اطلاعات کاملی از استعدادهای ورودیهای جدید در سراسر کشور دارند. این شروع خوبی است که استعدادها شناسایی شوند.
کارویژهای برای دانشجویان جدیدالورود در شرایط کرونا درنظر دارید؟
بیشتر استاد مشاور فرهنگی است. هر استاد حداقل 15 نفر را که عمدتا از ورودیهای جدید هستند تحت تکفل خود میگیرد. در صف از معاونان تا تشکلها، زیاد شدن اختراعات و ایجاد هویت ارزشمند است و در اینجا جا دارد از نهاد هم تشکر کنم، زیرا ارگان فرهنگی دانشگاه است.
بهنظر میرسد در حوزه فعالیت صف، اساتید و کارکنان نادیده گرفته شدهاند، بهویژه خانوادههایشان. برای آنها چه برنامههایی دارید؟
من هرجا که میروم از معاون میپرسم در اینجا چند هیاتعلمی، چند مجرد و چند متاهل هست و هرکدام چند بچه دارند. جنسیت و میانگین سنی بچهها چیست که غالبا آن را نمیدانند، اما چون میدانند که ما حساس هستیم، بهتازگی حفظ میکنند. این یکی از سوالات لورفته ما در انتصابات است، زیرا معاون باید این اطلاعات را دقیقا بداند. من خودم وقتی معاون بودم، ریز اسم بچههای هیات علمیمان را میدانستم. مثلا به مسابقات نقاشی، دوره مهارتهای زندگی برای خانوادهها و تقدیر از همسران کارکنان بیشتر توجه میشود. من معتقدم اگر حساسیت ایجاد شود، رفتارها تابع رویکردها است و آنقدر صف ما، صف قویای است که میتوانند خودشان خلاقیت داشته باشند و بروند. ما فقط باید مثل یک سوزنبان، ریل را عوض کنیم. اگر ریل را عوض کردیم، این قطار با سرعت میرود؛ مثلا برنامه مناسباتی ازنظر ما هیچ ارزشی ندارد، مگر آنکه در خدمت اهداف باشد.
دانشگاه آزاد اسلامی از جهت فرهنگی باید یک دانشگاه پیشرو و الهامبخش باشد
ارزیابی شما از نقش و عملکرد دانشگاه آزاد در شوراهای کلان فرهنگی چگونه است؟
دانشگاه آزاد اسلامی از جهت فرهنگی باید یک دانشگاه پیشرو و الهامبخش باشد و سعی میکنیم آن را انجام دهیم؛ مثلا اخیرا که کمیته اخلاقی-فرهنگی-تربیتی بود، ما بحث شاخصها و ارزیابی کارنامه فرهنگی را مطرح کردیم و ایده باغبانی فرهنگی را دادیم. مدیریت فرهنگ با تحقق، تثبیت و ارتقای مولفههای کلیدی ازطریق اقطاب اثرگذار و برنامهریزی یکپارچه توزیع شده است. ما مدل داریم و سیاستهایمان روشن است و نسبتبه آن سیاستها حساس هستیم. من به مدیران هم گفتهام اگر نمیتوانید آن را تغییر دهید بروید تا کسی که میتواند بیاید. خط قرمزها باید حفظ شود. من به این جلسات میروم و سعی میکنیم در آن فعال باشیم.
6 رویداد ملی در دوره جدید فعالیت معاونت فرهنگی
بخشی از فعالیت شما در این هفت ماه صرف رویدادها و برنامههایی در سطح ملی شد. تا الان چند رویداد ملی داشتهایم؟
6 رویداد ملی اتفاق افتاده است که از مسیر واحدها میگذرد. ما نتیجه کشوری را میچینیم تا همهجا سطح واحد و استانی داشته باشد. از حماسه تا حماسه یکی از رویدادهای ملی ما بود که در آن ظرف چهارماه حدود ۸۰ هزار پست در اینستاگرام تولید شد و حداقل حدود 20هزار نفر در آن شرکت کردند. در استان تهران که مهمترین استان ماست، عمده شاخصها پایین بوده است. گام اول تولید محتوا و سپس شناسایی و گام بعدی شبکهسازی و آموزش فعالان است. بحث بعدی رویداد ملی کرسیها بود که ۱۳۰۰تیم در 6 حوزه موضوعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، هنر و معماری و سلامت ثبتنام کردند و یکسری موضوعات ما دادیم و خودشان هم میتوانستند در ارتباط با تصویب هیات نظارت موضوع ارائه دهند. متوسط شرکتکنندهها ۵۲۰۰ نفر است که هیات داوران و کارشناس مجری دارند.
از سال 90 هرسال در دیدارهای دانشجویی تذکری از رهبر انقلاب درخصوص کرسیهای آزاداندیشی داشتیم. آیا اتفاقی که در رویداد دانشگاه آزاد افتاد بهمعنی واقعی کلمه کرسی آزاداندیشی بود؟
ما یخزدگی داشتیم. وقتی شیرینی آن چشیده شود، حتما رویداد دوم را هم میگذاریم. ما چارهای جز رویدادگذاری نداشتیم و باید آن را رقابتی میکردیم. هر تیم دو پژوهشگر و دو ارائهکننده دارد و کاری که ما کردیم این بود که وقتی فردی در حوزه فرهنگی ثبتنام کرد نمیتواند به حوزه سیاسی وارد شود و قصد داشتیم فرهنگی را مطرح کنیم که افراد باتخصص نظر بدهند؛ جشنواره رشد، جشنواره نشریات (قلم) و اولین رویداد صنایع خلاق بهتازگی استارت خورد -وبه 10 ایده برتر یا محصولی که هم موثر، فراگیر و ناظر به اشتغال باشد ۱۰۰میلیون تومان از صندوق حمایت و نوآوری وام داده میشود- سه رویداد دیگر ما در سطح است.به 10 ایده برتر یا محصولی که هم موثر، فراگیر و ناظر به اشتغال باشد ۱۰۰میلیون تومان از صندوق حمایت و نوآوری وام داده میشود.
یکی هم جشنواره شعر و امید است که کتاب شعر شرکت کنندگان برگزیده را چاپ خواهیم کرد. کانونهای شعر باید با اساتید گروه ادبیات فعال شوند و پس از داوری اشعار، شعرهای برتر به استان معرفی و بعد به کشور میآیند. باید تلاش کنیم اساتید بیشتر ورود پیدا کنند و بهمنظور تشویق اساتید از آییننامه ارتقا و ترفیع استفاده میشود، اما بخش مهم آن این است که اگر استاد قانع شود، در کار مشارکت میکند. نگاه ما به استاد در داخل کلاس است نه خارج از آن.
انتهای پیام /
نظر شما