عیسی علیزاده عضو هیئت علمی دانشگاه جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره فساد علمی در دانشگاه‌ها اظهار کرد: نظام آموزشی_تربیتی هر کشور شامل ابعاد مختلفی از جلمه خانواده، آموزش و پرورش و دانشگاه است. ما نمی‌توانیم چالش‌های مختلف از جمله فساد علمی یا تقلب علمی را فقط با در نظر گرفتن یکی از این ابعاد، بررسی یا آسیب شناسی کنیم.
بیشتر بخوانید:
گزارش عملکرد تبصره ۹ قانون پیشگیری و مقابله با تقلب علمی منتشر شد
وی ادامه داد: فردی که وارد دانشگاه می‌شود، آموزش یافته آموزش و پرورش است. شخصیت وی شکل گرفته و نمی‌توان خیلی شخصیت وی را تغییر داد. بنابراین بررسی شخصیت یا عملکرد افراد در دانشگاه وابسته به متغییرهای نظام تعلم و تربیت است.
علیزاده با بیان اینکه نظام ارزیابی استادان در ایران بر اساس پایان نامه و مقاله است، گفت: هم اکنون در واقع ارزیابی استادان به صورت کیفی نبوده و بیشتر کمی است. زمانیکه استاد ارتقا مرتبه استادی یا تدریس در مقاطع بالاتر مانند ارشد و دکتری را منوط بر کسب امتیازات می‌داند، امکان تقلب هم وجود دارد. ما نباید فکر کنیم که تمام استادان افراد کامل و از لحاظ هویتی بی عیب و نقص هستند. امکان دارد که استادان در مسیر ارتقا دست به تقلب علمی و جعل بزنند تا شایستگی خود را هرچند به صورت غیر واقع، اثبات کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه جهاد دانشگاهی بیان کرد: به عقیده بنده اولین گام آسیب شناسی صحیح از شرایط فعلی است. مثلا سال‌هاست که کنکور در حوزه آموزش و پرورش مورد نقد است چرا که توانمندی، استعداد و زحمات دانش آموزان نابود می‌شود. از سوی دیگر به افرادی بها می‌دهیم که در پروسه چهار ساعته کنکور موفق هستند. این افراد با همین نگرش وارد دانشگاه می‌شوند.
وی مطرح کرد: ما هنوز با دانشجویانی در دانشگاه‌ها مواجه هستیم که فکر می‌کنند باید نمره ۲۰ بگیرند و حاضرند برای کسب نمره هر کاری انجام دهند. برخی از این افراد استاد شده یا وارد بازار کار می‌شوند و این چرخه معیوب ادامه می‌یابد. اگر از لحاظ نظام تربیتی و اسناد بالادستی آموزشی تغییری در وضعیت موجود رخ ندهد، این گردونه هیچ زمانی اصلاح نمی‌شود.
علیزاده اضافه کرد: این چرخه معیوب زمینه ساز وقوع تقلب است. به این معنا افراد گمان می‌کنند تمام توانمندی آنان در گرو داشتن مدرک یا ارتقا شغلی است. در چنین شرایطی کمتر فردی وجود دارد که برای رسیدن به مدرک و شغل، تقلب علمی انجام ندهد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در حال حاضر رصد دقیقی برای شناسایی و استخراج تقلب علمی در دانشگاه‌ها وجود ندارد تا بر اساس آن بگویند سالانه چه مقدار مقالات علمی، پایان نامه‌ها، کتاب‌ها به واسطه تقلب نوشته شده است. در این بار می‌توان از هوش مصنوعی هم استفاده کرد. مثلا منابع را وارد کرد و بعد مشخص می‌شود که قبلا از این متون یا اطلاعات استفاده شده یا خیر.
وی گفت: فساد دانشگاهی یا تقلب علمی هیچ زمانی از بین نمی‌رود؛ چرا که ما با موضوعی مبارزه می‌کنیم که خودمان در حال پرورش آن هستیم. زمانیکه مقاله مبنای ارتقای مرتبه استادی یا حتی رنکینگ داخلی و خارجی دانشگاه‌ها است، چگونه می‌توان با تقلب در این باره مبارزه کرد؟
علیزاده درباره راهکار مقابله به فساد علمی در دانشگاه‌ها عنوان کرد: فرهنگ‌سازی مهمترین راه برای مقابله با فساد دانشگاهی است. به عنوان مثال استادی که به زبان انگلیسی تسلط کامل دارد، می‌تواند از متون غیر فارسی استفاده کند، این موضوع بارها اتفاق افتاده است. مگر ما می‌توانیم تمام پایگاه‌ها علمی غیر ایرانی را رصد کرده و با این تقلب مبارزه کنیم؟ بنابراین باید فرهنگ تقلب نکردن نهادینه شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه جهاد دانشگاهی ادامه داد: ما با هیچ قانون و مجازاتی نمی‌توانیم از تقلب علمی جلوگیری کنیم مگر اینکه فرهنگ پژوهش در کشور تغییر کند. فرهنگ و شاخص‌های رتبه بندی اساتید و ارزیابی دانشگاه باید بازنگری شود. به عقیده بنده در این باره، یک فرد مقصر نیست بلکه مجموعه افراد یا سیاست‌ها نادرست است.
وی با بیان اینکه ما باید به جای مبارزه با معلول با علت مقابله کنیم، گفت: ما نیازمندیم که فرهنگ دانشگاهی یا فرهنگ دانش دوستی و فرهنگ علم در کشور گسترش یابد. زمانیکه به این فرهنگ توجه شود، بسیاری از مشکلات حوزه آموزش عالی از جمله تقلب علمی هم حل خواهد شد. به این معنا که ما بعد از قوع تقلب با آن فرد مقابله می‌کنیم در حالیکه باید ریشه‌های وقوع تقلب را از بین بیریم.
به گفته علیزاده؛ استادی که باور ندارد که تقلب علمی تا چه میزان به حوزه آموزش آسیب وارد می‌کند، هر چقدر هم مجازات برای وی در نظر گرفته شود، بازهم امکان وقوع مجدد تقلب وجود دارد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: ما به عنوان استاد چیزی به دانشجویان یاد نمی‌دهیم که بعد از آن انتظار خروجی داشته باشیم. مثلا وقتی برای یک درس ۳ واحد جزوه معرفی می‌شود، چگونه باید انتظار داشته باشیم که وی از منابع دسته اول برای مطاله یا پایان نامه استفاده کند.
وی یادآور شد: هم اکنون ما با کثرت دانشگاه‌ها از جمله پیام نور، علمی و کاربردی و غیر انتفاعی مواجه هستیم. برخی از استادان در تراز مرتبه استادی نیستند. یک استاد مظهر الگوی شخصیتی، فکری، فرهنگی و عملی برای دانشجویان بوده؛ اما انقدر دانشگاه‌ها توسعه یافتند که الگو پذیری استادان خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.
علیزاده با تاکید بر اینکه بی‌سوادی مهمترین عامل وقوع تقلب علمی است، گفت: به عقیده بنده مهمتر از تقلب علمی در دانشگاه‌ها، بی‌سوادی برخی استادان و دانشجویان است. البته این بی‌سوادی به معنای ناتوانی در خواندن و نوشتن نیست. استادی که علم لازم را داشته باشد، هیچ زمانی تقلب علمی نمی‌کند. همچنین استادی که یکبار پایان نامه دانشجویی را مطالعه نکرده و سر جلسه دفاع حاضر می‌شود و حق الزحمه دریافت می‌کند؛ هم نوعی تقلب کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه جهاد دانشگاهی در پایان خاطرنشان کرد: هم اکنون برخی از دانشگاه‌های کشور مانند یک مدرسه بزرگ فعالیت دارند. یعنی فقط از نظر کمی با مدرسه متفاوت بوده ولی از نظر فرهنگ علمی استادان و دانشجویان مانند یک دبیرستان هستند.
انتهای پیام/
نظر شما