حجت الاسلام محمد ذوالفقاری مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی استان گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز درباره اسلامی شدن دانشگاه‌ها اظهار کرد: سند دانشگاه اسلامی، در سال ۹۲ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و در دستورکار مجموعه‌های دانشگاهی قرار گرفت. راهبردها و راهکارهای لازم نیز در اختیار نظام و مسئولان وزارتخانه‌ها و مجموعه مدیران میانی در استاها قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید:
سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها با هدف نظارت دقیق‌تر بازنگری می‌شود
وی گفت: انتظار داریم تا دانشگاه‌ها در ۴ حوزه نظام فرهنگی و تربیتی، نظام آموزشی، نظام پژوهش و فناوری و نظام مدیریتی به سمت اسلامی شدن حرکت کنند. یعنی اسلامی شدن در تمامی ارکان و ابعاد دانشگاه ظهور و بروز داشته باشند.
حجت الاسلام ذوالفقاری ضمن تصریح بر اینکه دانشگاه باید اهتمام به علم، فکر و کاربردی کردن آن دو در سطوح جامعه داشته باشد، گفت: دانشگاه باید علم را به سمت حوزه کاربردی در عرصه های مختلف صنعتی، کشاورزی و تولیدی هدایت کند. دانشگاه باید با اجتماع پیوند خورده و در ابعاد سیاسی و اجتماعی نقش موثری ایفا کند. البته این نقش باید با رویکرد اسلامی باشد. یعنی دانشگاه از طریق تشکل‌های اسلامی و سیاسی در دولت سازی به نظام اسلامی کمک کند یا بعد فرهنگی و اخلاقی جامعه را تقویت کند.
این مسئول با بیان اینکه دانشگاه با ترویج سبک زندگی اسلامی، آسیب‌های اخلاقی را کاهش می‌دهد، گفت: در چنین حالتی فعالیت‌های دانشگاه‌ها به جامعه سازی اسلامی کمک خواهد کرد. دانشگاه برای انسان سازی ایجاد شده است و باید هدف گذاری و جهت گیری آن در توسعه عبودیت و بندگی به معنای عام کلمه باشد. در این راستا، دانشگاه با توجه به ابعاد علمی، فرهنگی، بین المللی، نیازهای بشر، دیپلماسی علمی باید در تبادل علوم و استاد و نقش آفرینی موثر در مجلات معتبر بین المللی و صدور ارزش های اسلامی و انقلابی کمک کند. اگر این بدینوسیله به تمدن سازی اسلامی کمک کنند.
وی اساتید، مدیران و دانشجویان و کیفیت محتوای علوم دانشگاهی را ارکان اصلی برای دانشگاه اسلامی برشمرد و گفت: درباره نقش استادی باید گفت که اگر بخواهیم رسالت‌هایی که بر دوش دانشگاه است را ارزیابی کنیم، مهترین عنصر موثر در آن، استادان هستند. دانشگاه باید در جذب استاد دقت لازم را داشته باشد. جذب استاد، سنگر اول اسلامی شدن دانشگاهاست. اگر دانشگاه در اولین گام دقت لازم را انجام دهد، می‌تواند بار تعلیم و تربیت را بر دوش استاد بگذارد. ولی اگر شاخص‌های اولیه برای تربیت و تعلیم را نداشته باشد؛ دیگر آن استاد عنصر تولید کننده علم و فکر نخواهد بود.
حجت الاسلام ذوالفقاری با اشاره به اینکه استاد باید کارآمد باشد یعنی برای تولید علم و فرهنگ، راهکار ارائه دهد، گفت: بنابراین جذب اعضای هیئت علمی در اسلامی شدن دانشگاه‌ها اهمیت بسیاری دارد. ویژگی دوم وجود روحیه تحول خواهی، کمال طلبی و مطالبه گری در اساتید است. اگر استاد روحیه تحول خواهی داشته باشد، می‌تواند ارزش‌های انقلابی و ارزشی را به ویژه از حیث تحول در محتوای علوم دانشگاهی بالاخص علوم انسانی ارتقا دهد.
مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه آزاداسلامی استان گلستان با تصریح بر اینکه نظام مدیریتی دانشگاه نیز نسبت به استاد وظایفی دارد، گفت: روسای دانشگاه‌ها باید برای ارتقای کاربردی اساتید و توانمندسازی علمی و اخلاقی و فرهنگی، تقویت نگرش دینی و بینش سیاسی و به روز رسانی آنان تلاش کنند. این موضوع نیز از طریق برگزاری کارگاه‌های مختلف انجام می‌شود. مدیران باید ابزار و امکانات را در اختیار اساتید قرار دهند.
وی ادامه داد: منزلت اساتید نیز مهم بسیار است. به ویژه دانشگاه‌هایی که از بودجه دولتی استفاده نمی‌کنند و مانند دانشگاه آزاد اسلامی شهریه محور هستند. باید مراقب بود که شهریه محوری باعث نزول شان و شخصیت استاد نزد مدیران یا دانشجویان نشود. اگر شان استاد تنزل یابد، رسالت استاد نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد و کیفیت آموزش کم می شود.
حجت الاسلام ذوالفقاری بیان کرد: اگر می‌خواهیم به اهداف سند دانشگاه اسلامی برسیم، تعلیم و تربیت دانشجویان اهمیت ویژه‌ای دارد. بنابراین ساز و کارهای آموزشی باید به گونه ای باشد که دانشجو را به سوی علم، تعقل، اندیشیدن و فکر ترغیب کند. مدیران و اساتید باید دانشجویان را در مسیر تعلیم قرار دهند. دانشجویان باید ترغیب شوند تا با اهتمام به مسایل دانشگاه و کشور در برنامه‌های کانون‌ها؛ تشکل‌های دانشجویی به ویژه بسیج، و انجمن علمی شرکت کنند و تبدیل به فردی موثر برای کشور شود.
استفاده از تعالیم اسلامی در حوزه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها
این کارشناس فرهنگی اضافه کرد: مدیریت حوزه‌های مختلف مانند آموزشی، فرهنگی و پژوهشی هر کدام نظام‌های جداگانه‌ای دارند و راهبردها و مولفه های اقدام و شاخص های آن در سند اسلامی شدن دانشگاه و آیین نامه‌ها مشخص شده است. قوانین و تعالیم اسلامی باید بر این نظام‌ها حاکم باشد و با آرمان‌ها، اصول انقلابی و ارزشی پیوند برقرار کند.
وی با بیان اینکه اگر پیوند اسلامی، پیوست فرهنگی و ارزشی در نظام آموزشی کم رنگ شود یا در برنامه‌های پژوهشی در نظر گرفته نشود، آموزش عالی مختل خواهد شد، گفت: در چنین حالتی موضوعات فرهنگی صرفا به معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها یا وزارتخانه‌ها مرتبط می‌شود و سایر معاونت‌ها و حوزه‌ها مانند آموزش و پژوهش احساس مسئولیت نمی‌کنند. این موضوع نیز با اجرای مقدمات اسلامی شدن دانشگاه‌ها مغایرت دارد. پیوست فرهنگی و ارزشی باید در تمام مجموعه‌ها و نظام‌های درون دانشگاهی اتفاق بیافتد.
حجت الاسلام ذوالفقاری با بیان اینکه اگر می‌خواهیم پیوست‌های فرهنگی قوی شوند، نیاز به بازنگری در برخی از اسناد بالادستی و میانی است، گفت: این اسناد می‌تواند به تاثیرگذاری حوزه‌های آموزش و پژوهش به مقوله فرهنگ کمک کنند. باید بسترهای لازم برای نقش آفرینی نهادهای ارزشی در مجموعه های مدیریتی دانشگاه مثلا حضور در شوراهای مختلف آموزشی و پژوهشی و اداری و مالی فراهم شود.
وی گفت: متولیان فرهنگی باید در مراجع تصمیم گیر و تصمیم ساز در حوزه فرهنگ حضور داشته باشند ولی آنان فقط در شورای فرهنگی حضور دارند و نسبت به تصمیم گیری مستقیم نسبت به ۹۹ درصد دیگر نقشی موثر ندارند و این قطعا کافی نیست. آنان باید با حضورشان ایده‌های مناسب را ارائه دهند و از ارزشها در همه حوزه های ۴ گانه سند دانشگاه اسلامی حفاظت کنند. حضور متولیان فرهنگی نباید صرفا محدود به شورای فرهنگی شوند. مگر فقط شورای فرهنگی متصدی فرهنگ باید باشد؟ مسلم است که خیر. چون فرهنگ و ارزش باید روح حاکم بر همه نظامات دانشگاه باشد و ایده ای که طرح شد در جهت کمک به سرعت و کیفیت این تحول است.
حجت الاسلام ذوالفقاری گفت: ما در مسیر اسلامی شدن دانشگاه‌ها حرکت می‌کنیم. هر ایده که می‌تواند به این مسیر کمک کند، باید تقویت شود. پیشنهادات و ارزشها نباید در حاشیه قرار گیرند. البته اینکه مجموعه‌های ارزشی در حوزه‌های پژوهشی و آموزشی و نحوه توزیع بودجه و منابع مالی و اداری حضور ندارند، تا ارزش ها تقویت کنند، ضعف بزرگی است.
دروس معارف؛ سرمایه نهاد رهبری
مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه آزاداسلامی استان گلستان درباره بازنگری نهاد در دروس معارف بیان کردند: نهاد رهبری در دانشگاه‌ها، سرمایه اصلی خود را برای اسلامی شدن دانشگاه‌ها دروس معارف می‌داند. ولی اسلامی شدن فقط با معارف امکان پذیر نیست. تحول باید در تمامی دروس صورت گیرد و فقط مختص علوم انسانی اسلامی نباشد. جای تحقق این موضوع در آموزش عالی خالی است. به عنوان مثال دانشجویی در درس معارف حاضر شده و با مبانی اسلامی آشنا شده است. ولی در کلاس علوم سیاسی نیز حاضر شده و امکان دارد با محتواهای آموزشی مبتنی بر فرهنگ غربی و اصول سکولاریسکم آشنا شود. در چنین حالتی این دانشجو در اصول معارف نیز دچار تردید خواهد شد.
حجت الاسلام ذوالفقاری با اشاره به اینکه بخش معارف در حوزه آموزش در اختیار نهاد است، گفت: سرفصل‌های جدیدی به دروس معارف اضافه شده است و منابع جدیدی تدوین شده است متناسب با نیازها و مقتضیات . نظام مسائل معارفی. کتابهای معارف در محتوا و موضوعات روز جامعه بازنگری و در کتاب‌ها لحاظ می‌شود. نهاد اخیرا در دروس معارف اهتمام به روز رسانی محتوا داشته است.
این مسئول درباره میزان دغدغه مسئولان آموزش عالی برای اجرایی شدن شدن اسلامی شدن دانشگاه‌ها بیان کرد: میزان دغدغه مسئولان به این مسأله و ابعاد آن بایدبه صورت مصداقی و موردی و بخشی و دانشگاهی بررسی شود. امکان دارد مسئولی در بُعد خاصی موفق عمل کرده باشد و در سایر ابعاد خیر.
وی با بیان اینکه میزان رضایت بخشی و تحقق اهداف در تراز اسلامی شدن را باید در خروجی دانشگاه‌ها و انتظارات استاد و ویژگی دانشجویان و وظایف مدیران مشاهده و بررسی کرد، گفت: علاوه بر آن؛ میزان موفقیت در کمیت و کیفیت در دانشگاه‌های مختلف، متفاوت است. مثلا جهت گیری اسلامی و ارزشی در مدت اخیر در دانشگاه آزاد اسلامی بسیار کمک کننده و تاثیر گذار بوده است. آیین نامه‌هایی مانند بیانیه تعلیم و تربیت یا آراستگی یا طرح تحول و تعالی و اهتمتم به کرسی آزاداندیشی نیز اجرایی شده است. البته این اقدامات کافی نبوده و هر چقدر تلاش کنیم، کم است.
لزوم راه اندازی کرسی‌های استادی
حجت الاسلام ذوالفقاری افزود: در موضوع اسلامی شدن دانشگاه‌ها، مسئولان هر میزان دغدغه داشته باشند و تلاش کنند، بازهم کم است. چرا که هدف بسیار گسترده و مهم است. لذا مسئولان و اساتید نسبت به این مسأله باید همواره خود را قاصر یا مقصر بدانند و قانع به توفیقات موجود و دستاوردهای محقق شده نداشته باشند.
این کارشناس فرهنگی با ذکر مثالی ادامه داد: شاید ما در موضوع دانشگاه اسلامی، کاریکاتوری رفتار کرده‌ایم. مثلا ممکن است در مواردی از حوزه فرهنگی متمرکز شدیم ولی در سایر ابعاد پیوست ارزشی نداشته ایم. در نتیجه رشد مناسب و متناسب نداریم.
وی با بیان اینکه دیگر دوران اسلامی شدن دانشگاه‌ها به معنای قرار دادن عکس امام در مکان یا گنجاندن متن دیدنی یا روایت در کتاب درسی گذشته است، گفت: اسلامی شدن به این معنا است که روح اسلامی باید بر برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و فرهنگی و تصمیم گیری‌ها مدیریتی حاکم باشد. این روح حاکم باید جهت گیری الهی، اسلامی و توحیدی داشته باشد تا خروجی آن دانشجوی انقلابی، کارآمد، بصیر، متعهد و متخصص باشد.
حجت الاسلام ذوالفقاری در پایان خاطرنشان کرد: هنوز کرسی آزاد اندیشی استادی در دانشگاه آزاد اسلامی نهادینه نشده است و دانشجویان در این زمینه از استادان جلو افتاده‌اند. چند مرحله کرسی های دانشجویی برگزار شده است. در حالیکه استاد باید چند گام از دانشجو جلو باشد تا نقش کمک کننده به نظام و پرورش دیدگاه ارزشی داشته باشد.
انتهای پیام/
نظر شما