به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، دکتر شقایق درویشی، روانشناس و مشاور عضو انجمن روانشناسی آمریکا نوشت: ترس کودک از تنها خوابیدن به عنوان یکی از اختلالات اضطراب در کودکان شناخته می‌شود. در این وضعیت، کودک نسبت به تنها خوابیدن در اتاق خواب خود، احساس ترس، نگرانی و اضطراب دارد. این ترس در مواقعی که قرار است کودک در محیط‌های ناآشنا، مانند هتل یا خانه اقوام بخوابد، عموماً افزایش می‌یابد.

بیشتر بخوانید:

آیا سردرد کودکان خطرناک است؟

والدین در مراحل مختلف زندگی و رشد کودک، با مشکلات و چالش هایی روبرو هستند. به عنوان مثال چگونه جای خواب کودک خود را جدا کنند؟ یا علت ترس کودک از تنها خوابیدن چیست؟

ترس کودک از تنها خوابیدن ممکن است در هر سنی رخ دهد. اما والدین می بایست هر چه سریع تر این مشکل را رفع کنند. چرا که این اختلال، می تواند باعث بروز مشکلات حاد و جدی در سنین کودکی و بزرگسالی شود. اما عواقب این ترس در بزرگسالی می ‌تواند متفاوت ‌تر نمایان شود و زندگی فرد را مختل سازد.

با ما همراه باشید با حواشی این ترس و راه حل های غلبه بر آن آشنا شوید.

بسیاری از کودکان از تنهایی خوابیدن هراس دارند و تمایل دارند نزدیک والدینشان بخوابند چرا حس امنیت و آرامش بیشتری دارند. اما اگر این ترس از جدایی پیش رود می تواند مشکل ساز شود زیرا فرزند و در بعضی از موارد والدین وی به این نزدیکی عادت می کنند و جدایی مشکل ‌تر می ‌شود.

اگر والدین با این ترس فرزند خود مقابله نکنند، فرزندشان نمی ‌تواند راه های مقابله با ترس را تجربه کند . عدم جدایی محل خواب کودک از والدین باعث می‌ شود تا خواب آرام و راحت از فرزند و والدین وی گرفته شود والدین در آرزوی خوابی راحت در کنار همسر خود باشند.

سن تنها خوابیدن کودک

سن تنها خوابیدن کودک زمانی است که والدین کودک خود را از شیر خوردن گرفته‌ اند و کودک توانایی راه رفتن دارد. بهترین سن تنها خوابیدن کودکان سن ۳ الی ۴ سالگی است تا در کودک حس استقلال و اعتماد به نفس تقویت شود و از وابستگی وی به والدین کاسته شود. این محدوده سنی امن ترین زمان برای جدا کردن محل خواب کودک از والدین است. هرچه کودک از این سن فاصله بگیرد، جدایی محل خواب آن دشوارتر می ‌شود. چرا که وابستگی بیش از حد و سایر عوامل باعث می شود که کودک شما از تنها خوابیدن اجتناب کند و هراسان باشد. در نتیجه بهتر است که از سنین پایین‌ تر کودک را به تنهایی خوابیدن عادت دهید.

علت ترس کودک از تنها خوابیدن چیست ؟

در ابتدا برای اینکه بتوانید ترس کودک از تنها خوابیدن درمان کنید، می بایست علت و رشیشه آن را بیابید. با ریشه یابی ترس کودک سریع تر می توانید راه حلی مناسب برای آن پیدا کنید. در این قسمت با علل اصلی ترس کودک از تنها خوابیدن آشنا می شوید.

یکی از دلایل ترس کودک از تنها خوابیدن را که می توان عمده ترین دلیل ترس به ویژه برای کودکان زیر ۶ سال دانست، تخیلات ذهنی کودک از شخصیت های تخیلی فیلم ، کارتون و یا سریال هایی است که دیده است. کودک با قوه تخیل خود تصاویر و صحنه های ترسناک در ذهن خود ایجاد می ‌کند که در هنگام شب احساس می‌ کند که آن موجود ترسناک زیر تخت ، پشت پرده یا درون کمد وی قرار دارد . کودک برای غلبه بر این ترس سعی می کند که مدام نزد والدین خود بخوابد. چرا که احساس می ‌کند زمانی که نزد والدین خود است آن موجود خیالی توانایی حمله به وی را ندارد و در امنیت کامل است.

از دیگر دلایلی که می تواند در ترس کودک از تنها خوابیدن موثر باشد، می ‌توان به مکالمات وی با همسن هایش و یا بزرگسالان و یا حتی صحبت های رد و بدل شده بین بزرگسالان اشاره کرد. از آنجایی که قوه تخیل کودک بسیار بالا از ممکن است زمانی که درباره موجود خیالی و افسانه ‌ای و یا موجوداتی همچون جن و… صحبت می‌ شود، آن را برای خود همچون صحنه ترسناک و تصور کند و خیال کند که در هنگام شب ، زمان خواب آن موجود خیالی و یا صحنه ی خیالی را می‌ بینند. به همین منظور به پدر و مادر خود پناه می برد چرا که نزد پدر و مادرش احساس امنیت می ‌کند.

از دیگر دلایلی که می‌تواند این ترس را در کودک ایجاد کند می ‌توان به اختلافات پدر و مادر کودک اشاره کرد . معمولاً کودکانی که والدینشان درگیر اختلافات شدید هستند به خاطر ترس از دست دادن والدین خود تمایل دارند نزد والدین خود بخوابند و به گونه‌ ای از آن ها حفاظت کنند.

در صورتی که کودک در محیط مهد کودک، مدرسه و یا محیط بیرون منزل مورد آزار و اذیت جسمی و جنسی از جانب کودک دیگر و یا شخص بزرگسال قرار گیرد ممکن است در هنگام شب از تنها خوابیدن هراس داشته باشد که مبادا مجدداً آن اتفاق برایش تداعی نشود.

ترس از تاریکی در کودکان، ترس از دزد، ترس از حیوانات، ترس از حشرات، ترس از صداهای آشنا، ترس از اتاق خواب و … از دیگر عواملی هستند که ممکن است باعث اجتناب کودک از تنهایی خوابیدن شود و کودک تمایل داشته باشد که نزد پدر و مادر و یا خواهر و برادر بزرگتر از خودش بخوابد.

درمان ترس از تنها خوابیدن کودک

بسیاری از کودکان و نوجوانان در سنین مختلف به علل گوناگون از تنها خوابیدن هراس دارند و تمایل دارند نزدیک والدین خود بخوابد چرا که احساس آرامش و امنیت دارند. اما در صورتی که این ترس درمان نشود مشکلات فراوانی برای کودک در سنین کودکی و بزرگسالی وی ایجاد می شو . همچنین باعث بروز مشکلات فراوانی برای والدین وی می شود از قبیل نداشتن خوابی خوب و آرام و نداشتن زمانی برای تنها شدن با همسر خود.

جدا کردن محل خواب کودک و غلبه کودک بر ترس خود یک شب رخ نمی‌ دهد . بلکه شما باید از روش ها و راه حل های گوناگون ، با به کارگیری صبر و حوصله استفاده کنید تا بتوانید در کوتاه ترین زمان با کم ترین آسیب این ترس را درمان کنید.

در این قسمت ما به شما روش‌ها و راهکارهایی را معرفی می‌ کنیم که می‌ تواند در ابتدای مسیر به شما برای تنهایی خوابیدن فرزندتان کمک کند و فرزند شما را از ترس تنهایی خوابیدن برهاند.

اما اگر مشکل کودک شما حل نشد بهتر است برای مشاوره به یک روانشناس کودک خوب مراجعه کنید. تا با بررسی رفتار کودک و .. به درمان ترس کودک از تنها خوابیدن بپردازد.

۱- فرزند خود را برای این اتفاق آماده کنید

در ابتدای مسیر بهتر است با فرزند خود صحبت کنید که قرار است چه اتفاقی رخ دهد. در صورتی که فرزند شما در سنین پایین تر باشد می توانید در قالب یک داستان شرایط را برای وی توضیح دهید و اگر در سنین نوجوانی باشد می بایست به صورت کاملاً منطقی با وی صحبت کنید و او را از عواقب و پیامد های نامناسب این ترس در آینده آگاه کنید و وی را توجیه کنید که جدا خوابیدن یکی از نشانه‌های ورود وی به دنیای بزرگسالی است.

۲- با فرزند خود قبل از خوابیدن صحبت کنید

بهتر است قبل از خواب نزد کودک خود بروید و با وی در رابطه با ترس هایش صحبت کنید و به او توضیح دهید که جای هیچ گونه نگرانی و ترس نیست و در تلاش باشید که با صحبت‌ های خود به او انرژی مثبت دهید. در این هم صحبتی سعی کنید بیشتر شنونده باشید چرا که این موضوع باعث کاهش استرس و اضطراب کودک شما می ‌شود در نتیجه می‌تواند راحت‌ تر به خواب رود. پس از صحبت با کودک حتماً اتاق وی را ترک کنید تا به تنهایی بخواب رود.

۳- از سرزنش کودک خود بپرهیزید

در صحبت کردن با کودک خود سعی کنید به جای استفاده از کلمات تند و سرزنش آمیز از کلمات مثبت استفاده کنید و او را مدام تشویق کنید.

۴- به فرزند خود محبت کنید

بسیاری از کودکان و نوجوانان محبت و عشق ورزیدن را مربوط به شب قبل از خواب می دانند. شما باید در طول روز به فرزند خود عشق بورزید، او را ببوسید، نوازش کنید و با محبت با او صحبت کنید. همچنین قبل از خواب با او با محبت رفتار کنید تا دیگر فرزند شما احساس کمبود احساسی نداشته باشد و راحت بخواب رود.

۵- مراسم شبانگاهی برای قبل از خواب فرزندتان را مشخص کنید

برای درمان ترس کودک از تنها خوابیدن حتماً با کودک خود به رختخواب بروید و برنامه‌ای برای قبل از خواب وی تنظیم کنید. به طور مثال او را ببوسید، به او شب بخیر بگوید و یا اجازه دهید قبل از خواب کتاب بخواند و سپس به خواب رود همچنین صبح‌ها ساعتی مشخص برای بیدار شدن او در نظر بگیرید.

6- قبل از خواب استفاده از وسایل الکترونیکی را محدود کنید

1 الی ۲ ساعت قبل از خواب، کودک خود را از وسایل الکترونیکی همچون تلویزیون، موبایل، تبلت و بازی با کنسول های بازی دور کنید. چرا که این وسایل آرامش کودک یا نوجوان شما را برهم می ‌زند و حتی مشاهده برخی از فیلم‌ ها یا بازی ‌های خشن باعث می شود که کودک شما دچار استرس و اضطراب قبل از خواب شود.

در صورتی که این ابزار تا لحظات قبل از خواب در دسترس فرزندان تان باشد نمی توان انتظار داشته باشید که بی دردسر و به راحتی به ترس از تنهایی خوابیدن خود غلبه کند.

۷- قبل از خواب فرزندتان را از محرک ها دور کنید

برخی از خوراکی های محرک همچون خوراکی هایی که بر پایه شکلات و قهوه هستند و همچنین نوشیدنی های کافئین دار همچون انواع قهوه و نوشیدنی های انرژی زا را می بایست حداقل یک ساعت قبل از خواب از برنامه غذایی فرزند خود حذف کنید چرا که مصرف این گونه محرک‌ها خواب فرزند شما را مختل می‌ کند و اجازه نمی‌ دهد که فرزند شما به راحتی به خواب برود.

شما می توانید یک لیوان شیر گرم را جایگزین اینگونه محرک ‌ها کنید.

۸- دکوراسیون اتاق فرزند خود را تغییر دهید

یکی از موثر ترین روش های درمان ترس کودک از تنها خوابیدن آن است که به فرزند خود اجازه دهید تا تغییراتی در اتاق خواب خود ایجاد کند . به طور مثال روتختی جدید، چراغ خواب جدید، عکس ها و پوسترهای جدید که با سلیقه فرزند شما باشد و خودش آن ها را انتخاب کرده باشد، تهیه کنید. با ایجاد این گونه تغییرات محیط خواب فرزند خود را به محیطی جذاب و سرگرم کننده تبدیل کنید و فرزند شما قبل از خواب می تواند از محیط خواب خود انرژی های مثبت دریافت کند و از استرس ها و تنش ها به دور شود.

۹- درب اتاق خواب فرزند خود را ببندید

شاید تصور کنید در صورتی که درب اتاق کودک خود را باز بگذارید، احساس امنیت بیشتری می‌ کند و باعث می ‌شود که کمتر استرس بگیرد. اما این امر کاملاً اشتباه است، چرا که زمانی که درب اتاق کودک شما باز باشد، با کوچکترین صدا، سایه و حرکت شما در خانه ممکن است فرزند شما از خواب بیدار شود و تمام طول شب را بیدار بماند.

۱۰- محل خواب فرزند خود را تاریک نگذارید

بهتر است یک چراغ خواب برای اتاق فرزند خود محیا کنید. چرا که فرزند شما می تواند اطراف خود را ببیند از چیزی نترسد. با داشتن چراغ خواب قسمت هایی از اتاق که برای وی در تاریکی ترسناک و ناشناخته است، قابل رویت می باشد. در نتیجه دیگر فرزند شما از محل خوابش نمی ترسد و می‌ تواند با محل خوابش ارتباط برقرار کند و به آن علاقه مند شود.

۱۱- آرامش خواب فرزند را زمانی که کنار شماست از بین ببرید

زمانی که فرزند شما از تنها خوابیدن هراس دارد و خوابیدن نزد شما را پر از آرامش و آسایش می داند، شما می بایست آسایش کودک خود را مختل کنید. به طور مثال جای خواب او تنگ کنید و در صورتی که با اعتراض وی مواجه شدید به او بگویید می تواند در اتاق خودش بخوابد یا در هنگام صبح با صداهای جابجایی وسایل و … او را بیدار کنید و در صورتی که به این شرایط اعتراض کرد به او بگویید که در اگر در اتاقش بخوابد دیگر اینگونه صداها مزاحم خواب او نمی شود.

۱۲- در تصمیم خود قاطع باشید

در صورتی که تصمیم گرفته اید که محل خواب فرزند خود را جدا کنید و به او کمک کنید تا با ترس از تنها خوابیدن مقابله کند، بر تصمیم خود قاطع باشید و اجازه ندهید که احساسات و وابستگی بر شما غلبه کند . به طور مثال اجازه ندهید که در نیمه شب کودک نزد شما بیاید و از شما بخواهد که پیش شما بخوابد در صورت بروز این اتفاق او را به رختخوابش همراهی کنید.

ترس از تنها خوابیدن در بزرگسالی

اگر ترس کودک از تنها خوابیدن به درستی کنترل و درمان نشود، ممکن است این اختلال در آینده و بزرگسالی، همچنان با فرد همراه بوده و نیز باعث بروز مشکلات و اختلالات دیگری گردد. برخی از اثرات مستقیم و غیرمستقیم این اختلال در بزرگسالی، عبارتند از:

اضطراب مزمن: ترس ناشی از تنها خوابیدن در کودکان، ممکن است به اختلال اضطراب مزمن در بزرگسالی تبدیل شود. افراد ممکن است در مواجهه با موقعیت‌هایی که باید در آن تنها باشند، اضطراب و نگرانی شدیدی را تجربه نمایند.

محدودیت‌های اجتماعی: ترس از تنها خوابیدن کودک، می‌تواند به محدودیت‌های اجتماعی در بزرگسالی منجر شود. این شامل عدم توانایی در شرکت در رویدادها، عدم توانایی در اقامت در مکان‌های جدید، ایجاد محدودیت در روابط اجتماعی و اضطراب اجتماعی است.

مشکلات خواب: ترس کودک از تنها خوابیدن می‌تواند باعث ایجاد مشکلات خواب، مانند بیدار شدن‌های مکرر در شب، کابوس‌ها و خواب غیرآرام شود.

مشکلات روانشناختی: این ترس ممکن است باعث ایجاد مشکلات روانشناختی، مانند افزایش اضطراب، افسردگی و استرس گردد.

اثرات بر توانایی آموزشی و شغلی: ترس از تنها خوابیدن می‌تواند توانایی یادگیری و تمرکز در محیط‌های آموزشی و شغلی را تحت تأثیر قرار داده و باعث ایجاد محدودیت‌هایی در مسیر تحصیلی و شغلی فرد شود.

3 راهکار اساسی برای جدا خوابیدن کودک

با در نظر داشتن راهکار ها و نکاتی که در قسمت قبل ذکر شد ۳ راهکار برای جدا خوابیدن کودک وجود دارد که در ادامه به شرح آنها پرداخته ایم.

راهکار اول: به کودک خود پاداش و هدیه دهید

در این روش در ابتدا کودک را به محل خوابش همراهی کنید و مراسم شبانگاهی که شامل گفتن شب بخیر و بوسیدن فرزند است را انجام دهید و به او بگوید در صورتی که بر روی تخت خود بخوابد هر چند دقیقه یک بار به او سر می زند و این کار را انجام دهید تا به خواب رود . همچنین به او بگویید که اگر هر شب در اتاق خود بخوابد و صبح در اتاق خود بیدار شود به او یک جایزه می دهید و این کار را تا زمانی که به تنهایی خوابیدن عادت کند ، انجام دهید .

راهکار دوم: به تدریج محل خواب فرزند خود را جدا کنید

در صورتی که وابستگی فرزند شما زیاد باشد این شیوه بسیار توصیه می ‌شود . در این روش همانند روش اول فرزند خود را تا محل خواب وی همراهی کنید و مراسم شبانگاهی را انجام دهید . سپس در شب‌ های نخست در کنار تخت او بنشینید و منتظر شوید تا به خواب برود . پس از گذشت چند شب فاصله خود را از او بیشتر و بیشتر کنید به گونه ای که به مرور زمان در بیرون از اتاق خواب وی بنشیند . این روش را تا جایی ادامه دهید تا فرزند شما بدون حضور شما در کنارش به خواب رود .

نکته : در این روش بهتر است با فرزند خود ارتباط چندانی نداشته باشید . به طور مثال به او نگاه نکنید و یا او را نوازش کنید و خود را مشغول کارهایی همچون کتاب ‌خواندن کنید .

راهکار سوم: در تردد باشید

در صورتی که فرزند شما طاقت جدایی از شما را نداشته باشد و پس از جدایی از شما گریه می کند ، بهتر است از این روش استفاده کنید . در این روش مدام به فرزند خود سر بزنید . در صورت گریه کردن به فرزند خود سر بزنید و مجدداً مراسم شبانگاهی را انجام دهید .

نکته : در این روش توجه داشته باشید ، زمانی که مجددا به اتاق فرزند خود مراجعه می ‌کنید طولانی نشود و از ۳۰ ثانیه تجاوز نکند .

تمامی روش های فوق الذکر باید توسط پدر و مادر با همکاری یکدیگر انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل شود .

تنها خوابیدن کودک به خودی خود اتفاق نمی افتد

بسیاری از والدین بر این باورند که مشکل تنها خوابیدن فرزند و ترس از تنها خوابیدن خود به خود و بدون به کارگیری راه‌ حل و راهکارهای مناسب حل می شود . اما این باور کاملاً غلط است و والدین می بایست از بهترین روش ها برای درمان این ترس استفاده کنند .

برخی از والدین تنها خوابیدن فرزندشان را به انتخاب وی می ‌گذارند. به طوری که هرگاه فرزند تمایل داشت نزد پدر و مادرش بخوابد و هرگاه تمایل داشت در اتاقش به تنهایی بخوابد. اما این امر کاملاً نادرست است و والدین می بایست بر تصمیم خود استوار باشند و اجازه ندهند که کودک خود انتخاب کند که کجا بخوابد.

دست از تلاش بر ندارید

برخی از والدین از ادامه تلاش برای مقابله با ترس فرزند خود سرد می شوند و دیگر به تنهایی خوابیدن اصرار نمی کنند . اما این امر کاملا نادرست است و والدین می بایست دست از تلاش بر ندارند . چرا که در صورت ادامه دار شدن این ترس مشکلات جدی برای فرزندشان و روابط بین خودشان به وجود می آورد.

اجازه ندهید کودک نزد خواهر یا برادرش بخوابد

زمانی که والدین محل خواب فرزند خود را جدا می کنند ، فرزندشان برای فرار از تنهایی خوابیدن ترجیح می دهد که نزد خواهر یا برادرش بخوابد ، اما این امر کاملاً غلط است و باید از آن جلوگیری شود . چرا که باعث تحریکات جنسی و حتی بازی های جنسی شود .

هرگز از تنبیه برای تنها خوابیدن کودک استفاده نکنید

برخی از والدین برای جدایی محل خواب فرزند خود متوسل به تنبیه فیزیکی و روحی همچون تمسخر ، تحقیر ، مقایسه و … می شوند . اما این امر نتیجه معکوس دارد و جدا خوابیدن را به تعویق می اندازد .

انتهای پیام/