به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز؛ پس از اعلام کابینه پزشکیان برخی از اصلاح‌طلبان اسامی این نوزده نفر پیشنهادی را نشانی از فاصله گرفتن پزشکیان از وعده های انتخاباتی اش دانستند اما در سوی مقابل برخی از حامیان و نیز جمعی از سیاستمداران اعتدالی و اصول‌گرا حمایت از کابینه پیشنهادی را اتخاذ کرده‌اند.
بیشتر بخوانید؛
راه دشوار پزشکیان در گرفتن رای اعتماد
اولین واکنش به رونمایی از کابینه پزشکیان، بمب خبری استعفای زودهنگام ظریف از سمت معاومت راهبردی رئیس‌جمهور و ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک بود.
ظریف دلیل استعفایش را اعتراض به چیدمان کابینه و به طو وزرای کلید اعلام کرد و نوشت: «از ۱۹ وزیری که امروز معرفی شدند، ۳ نفر نامزد نخست، ۶ نفر نامزد دوم یا سوم و ۱ نفر نامزد پنجم کمیته‌ها و یا شورای راهبری بودند. بارها گفته بودم که انتخاب اعضای دولت حق رئیس جمهور است و شورای راهبری و کمیته‌ها نهاد مشورتی هستند. از ایشان سپاسگزارم که این افتخار را به بنده دادند که در این تجربه جدید و ابتکار شجاعانه، مشارکتی داشته باشم.» بر اساس گفته‌های ظریف، ۱۰ نفر از وزیران پیشنهادی پزشکیان در فهرست شورای راهبری نبودند.
با استعفای ظریف بحث‌های گوناگونی درباره اختلافات در دولت مطرح شد. علاوه بر استعفای ظریف، آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات نیز نوشت: «در مرحله اول شکل‌گیری هیأت دولت اجازه ندهید، ویژه گزینی‌ها و روندهای ناصواب موجب حذف شایستگان و ناامیدی مردم از انتخاب خود شود که حتی تا روز رأی‌گیری برای آمدن پای صندوق و رأی دادن به شما تردید داشتند.»
منصوری همچنین در گفتگویی ضمن ابراز نارضایتی از ترکیب کابینه پزشکیان اعلام کرد: «ترکیب معرفی شده حتما با معدل انتظار و مطلوب جبهه اصلاحات فاصله دارد و ما به همین دلیل روز گذشته در نامه ای به رئیس‌جمهور نگرانی‌هایی را در این ارتباط مطرح کردیم و طی روز های آینده نیز در قالب هیئت رئیسه جبهه اصلاحات پیگیر دیدار با رئیس‌جمهور هستیم.»
آقای رئیس‌جمهور فهرست کابینه را پس بگیرید!
اما ماجرای اعتراض به کابینه پزشکیان صرفا به گلایه و استعفا ختم نشد و برخی طیف‌ها واکنش‌های تندی به کابینه پزشکیان نشان دادند؛ گویی رئیس‌جمهور باید زیر سیطره این تشکیلات سیاسی و مطیع فرامین آن ها باید باشد. به عنوان نمونه در بیانیه حزب مجمع ایثارگران آمده است: «ما از رئیس‌جمهور مردمی انتظار داریم که در اسرع وقت فهرست پیشنهادی برای دولت جدید را اصلاح و از معرفی برخی افراد از جمله وزرای پیشنهادی، اطلاعات و کشور، خودداری کند. ثانیا، در گفت‌وگو با مردم گزارشی از روند انتخاب وزرا ارائه کند و معضلات و مشکلاتش در معرفی وزرای مورد نظر را با مردم در میان بگذارد. ثالثا، با تعامل سازنده با ارکان نظام و قانع کردن آنان به‌درستی مواضع خود راه را برای انتخاب دولتی همسو با مواضع خود هموار کند. به‌صراحت می‌گوییم اگر پزشکیان در این مقطع و در انتخاب همکاران اصلی خودش ایستادگی نکند هرگز نخواهد توانست به اهداف اعلام‌شده و مورد حمایت مردم برسد.»
عباس عبدی از اعضای شورای راهبری کابینه پزشکیان نیز در یادداشتی هشدارآمیز اما کمی ملایم‌تر خطاب به رئیس‌جمهور نوشت: «آیا این فهرست نهایی است، یا باید در مجلس نیز فیلتر جدیدی گذاشته شود؟ اگر نهایی نیست، لطفا در همین مرحله همه را پس بگیرید و ۱۹ وزیری را پیشنهاد کنید که خودتان قبول دارید، بگذارید مجلس هر کاری می‌خواهند انجام بدهند. اینکه نمی‌شود در فرآیند دیگری توافق شود، بعد مجلس هم در میانه میدان دنبال سهم‌گیری شود.»
تحلیل رئیس‌جبهه اصلاحات از مفهوم دولت «وفاق ملی»
رئیس جبهه اصلاحات درباره سهم دادن به جناح مقابل برای تشکیل دولت وفاق ملی گفته است: «تعریف ما از دولت وفاق ملی به هیچ وجه به مفهوم سهم‌دهی به جناح‌های سیاسی نبوده و نیست. چه بسا جبهه اصلاحات هم اعلام کرد که به دنبال سهم خواهی از دولت پزشکیان نیست. از نظر ما شاخص های این وفاق ملی مهم است.»
وی در ادامه افزوده است: «در واقع دولت وفاق ملی باید برآیند شعار ایران برای همه ایرانیان باشد. یعنی همه شهروندان ایران که توانایی و شایستگی دارند، فارغ از تفاوت نگرش، مذهب، قومیت یا جنسیت بتوانند در اداره کشور نقش داشته باشند. به بیان دیگر دولت وفاق ملی دولت ائتلافی نیست. دولت ائتلافی صاحب ندارد و هیچکس پاسخگوی عملکرد آن نیست.»
علت استعفای ظریف؛ نارضایتی یا منع قانونی
صرف نظر از بروز چنین اختلافاتی و با وجود این که ظریف تلاش کرده تا دلیل استعفایش را نارضایتی اعلام کند برخی نمایندگان فعلی و ادوار مجلس نوشتند که کناره‌گیری او در ارتباط با قانون «نحوه انتصاب اشخاص دارای فرزندان دوتابعیتی در مشاغل حساس» است. براساس این قانون افرادی با تابعیت مضاعف برای خود، فرزند یا همسر نمی‌توانند در مشاغل حساس منصوب شوند. رسایی خطاب به ظریف نوشت: «لطفا استعفای اجباری خودتان را مثل روغن ریخته نذر امامزاده نکنید.»
حسام‌الدین آشنا، نیز بدون نام بردن از ظریف، نوشت: «قانون کشور را از خدمات این افراد در مشاغل بالای دولتی محروم کرد؛۱. سفیران،دانشجویان، مأموران دولتی و کارآفرینانی که در برخی کشورهای خارجی صاحب فرزند شده‌اند.۲. ایرانیانی که در برخی کشورهای خارجی متولد شده‌اند. این قانون قابل اصلاح است اما آثار سرمایه‌سوز آن قابل جبران نیست.»
حمیدرضا ترقی، سخنگوی حزب موتلفه اسلامی علت اصلی استعفای ظریف را رد صلاحیت وی در نهادهای اطلاعاتی دانسته و گفته است: «اصلاح‌طلبان سعی کردند تا رئیس جمهور انتصاب‌ها را بی‌توجه به قانون و استعلام از مراجع امنیتی و اطلاعاتی انجام دهد. انتظار داشتند آقای پزشکیان بدون رعایت چارچوب و شاخص‌هایی که مقام معظم رهبری فرموده بودند حکم صادر کند. آقای پزشکیان به این مسائل توجه نکرد و تکلیف برخی از افراد مانند آقای ظریف روشن شد که شرایط لازم را برای این مسئولیت ندارد.»
اما برخی اصلاح‌طلبان همچنان اصرار می‌کنند که ظریف در اعتراض به کابینه معرفی شده از سوی مسعود پزشکیان از دولت او کناره گرفته است. مینو خالقی، فعال اصلاح‌طلب و از حامیان پزشکیان در انتخابات، ضمن تایید اختلافات در دولت گفت: «ظریف دیشب برای گزینه پیشنهادی وزارت کشور جنگید و توفیقی نیافت. امشب اعلام عدم حضور در کابینه نمود تا مسئولیت انتخاب‌هایی که به او و کمیته‌ها ارتباطی نداشت، بر دوشش نباشد. نمیدانم رئیس جمهور بر حضورش اصرار می ورزد یا نه؟اما پاسخ این میزان تلاش و میهن دوستی این نبود!»
ظریف نیز در واکنش به تحلیل‌های اصول‌گرایان نوشته است: «به‌رغم تولد برخی از فرزندانم حدود ۴۰ سال قبل و در دوران تحصیل در آمریکا و قوانین خاک محور آمریکا، برای تابعیت قهری... هیچ نهاد نظارتی، مخالفتی با معاونت بنده اعلام نکرده است.»
استعفای او اگر به دلیل اختلاف زودهنگامش با دولت باشد ترسیم نوعی بن‌بست زودهنگام و ایجاد جو ناامیدی در میان بدنه حامیان وی شود نظیرآن چه در دولت دوم حسن روحانی اتفاق افتاد و موجب شد تا بدنه اجتماعی هواداران وی علیرغم این که عموما به دعوت طیف‌های اصلاح‌طلبی به صحنه آمده بودند از وی روی گردان شدند و کار به جایی رسید که هنگامی که در کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری به علت فعالیت اعضای دولت روحانی در ستاد پزشکیان، دولت چهاردهم، دولت سوم روحانی مورد خطاب گرفت، حتی کسانی که روزی از حامیان پروپاقرص دولت روحانی بودند نیز دولت سوم روحانی را برنتابیدند و اصلا دولت دوم وی را نیز گردن نگرفتند!
فقدان کارکرد حزبی و گردن‌گیری بد اصلاح‌طلبان
در کشورهایی که رئیس‌جمهور با کارکرد حزبی سرکار می‌آید، حزب پاسخگوی عملکرد رئیس‌جمهور است و چنانچه رئیس دولت نتواند به وعده‌هایش عمل کند حزب باید بتواند از انتخاب خود در برابر مردم و احزاب رقیب دفاع کند.
در ایران که سازو کار حزبی پیشرفته‌ای وجود ندارد برخی طیف‌های سیاسی هنگام انتخابات از کاندیدایی برای رسیدن به صندلی ریاست‌جمهوری حمایت می‌کند و بر اساس یک سلسله وعده‌ها بدنه اجتماعی را بسیج می‌کنند تا به آن کاندیدا رای دهند و پس از انتخابات از پذیرش مسئولیت انتخاب‌های وی شانه خالی می‌کنند. مشابه این رفتار را برخی اصلاح‌طلبان در مواجه با دولت دوازدهم نیز انجام دادند و مردم را با تصمیمات اشتباه آن دوران تنها گذاشتند.
حال این سوال پیش می آید که هدف از انتقادات تند از کابینه پزشکیان فرار از زیر بار مسئولیت در برابر تصمیمات دولت پزشکیان است؟! آیا وقت آن نرسیده که احزاب کشور تا پایان راه پای سرنوشتی که شخص اول اجرایی کشور برای حامیانش رقم می‌زند، بایستند؟
آیا پزشکیان به سرنوشت روحانی دچار می‌شود؟
سرانجام پس از موجی از انتقادات، سید محمد خاتمی ضمن دعوت اصلاح‌طلبان از پرهیز مواجهه هیجانی با کابینه پزشکیان گفت: «در واکنش به فضای سیاسی و رسانه‌ای ایجاد شده نسبت به فهرست پیشنهادی پزشکیان به مجلس، خواستار درک موقعیت پیچیده و خطیر کنونی و برخورد واقع‌بینانه و مبتنی بر اطلاعات درست و انصاف در قبال آنچه که رخ داده و رخ خواهد داد، شد. وی خواست که همه به رئیس جمهور محترم در انجام وظایف سنگینی که دارد و عمل کردن به خواست ملت و قول‌هایی که داده است یاری رسانیم.»
آنچه از سخنان رئیس دولت اصلاحات در جمع مشاورانش برمی‌آید این است که وی در تلاش است تا از رقم خوردن سرنوشت مشابه روحانی برای پزشکیان پیشگیری کند هرچند خاتمی با یادآوری برخی وعده‌های پزشکیان در دوران انتخابات گفته است: «وقتی ایشان می‌گوید طرح نور، طرح سیاهی است، طبعاً جلوی آن خواهد ایستاد. وقتی آنچه را بر جامعه دانشگاهی و فرهیخته می‌گذرد نمی‌پسندد، می‌کوشد آنچه درست است و مورد پسند آنان است عملی شود. وقتی از تحقیر هنرمندان و توهین و جفا به آن‌ها (که بسیاری از آن‌ها از خود نهادهای رسمی فرهنگی بوده است نه نهادهای امنیتی) رنج می‌برد با آن مخالفت خواهد کرد.»
به نظر می‌رسد خاتمی که زمانی طعم موضع‌گیری های رادیکال در روران ریاست جمهوری‌اش را چشیده است با یادآوری وعده‌های پزشکیان از سوی می‌خواهد به وی گوشزد کند که حمایت طیف اصلاح‌طلب و به طور خاص جبهه اصلاحات مشروط به تحقق وعده‌هایی است که پزشکیان را از رقبایش متمایز کرده بود. حال تحقق وعده چه با کابینه فعلی صورت گیرد و چه با لیست اولیه شورای راهبری! آن چه مهم است خروجی این کابینه است و از سوی دیگر اصلاح‌طلبان نیز باید عمل‌گرایی را جایگزین آرامان‌گرایی کنند و نتیجه عملی کابینه را «معیار» حمایت یا عدم حمایت از پزشکیان قرار دهند.
چالش‌های حمایت مشروط از پزشکیان
در زمینه حمایت مشروط خاتمی از کابینه پزشکیان سه نکته حائز اهمیت است؛ نکته اول: حمایت مشروط به معنی تحت فشار قرار دادن رئیس‌جمهور منتخب در شرایط حساس داخلی و منطقه‌ای و ایجاد چالش‌ها و حساسیت‌های مضاعف برای وی است.
در شرایطی که اولویت اصلی کشور به زعم خرد جمعی و تحلیل‌گران همه طیف‌ها و جناح‌های سیاسی «اقتصاد» است و مطالبات سیاسی و جناحی صرفا انگیزه بخشی از جامعه برای مشارکت در امور سیاسی است، به کار گیری انرژی رئیس‌جمهور و زیر ضرب بردن تیم وی برای مطالبات جناحی امری دور از منافع ملی است.
نکته دوم: منطقه خاورمیانه در یکی از حساست‌ترین برهه‌های خویش به سر می‌برد و در این شرایط کشور نیازمند وحدت و آرامش داخلی است تا بتواند به بهترین نحو از امکانات داخلی در جهت پیشبرد اهداف بین‌المللی اش استفاده کند و سرگرم کردن دولت در این شرایط نتیجه‌ای جز به حاشیه راندن دستاوردهایی که در طی چند دهه به بهای گزافی بدست آمده، نیست.
نکته سوم: در روزهای اخیر موضوع‌گیری اصلاح‌طلبان معتدل و اعتدالیون نشان می‌دهد کابینه پزشکیان برای آن‌ها غیرقابل تحمل نبوده و با توجه به این که این دسته نیز جزو زمینه‌سازان شکل‌گیری دولت پزشکیان بودند و تاکنون انتقاد تندی به چینش کابینه وی نکردند بنابراین اگر پزشکیان خواسته های همه طیف‌ها را در فهرست اعلامی به مجلس برآورده نکرده مستحق انتقادات تند و ناجوانمردانه نیست.
محمدم هاجری، در این زمینه گفته است: «به نظر می‌رسد که آنچه در حال حاضر با آن مواجه هستیم وجود سه‌چهار وزیر پیشنهادی است که از طرق به‌کارگرفته شده در شورای راهبری انتخاب نشده‌اند و وزرای پیشنهادی کشور، اطلاعات و ورزش از جمله این افراد بودند.»
انتخاب کابینه حق رئیس‌جمهور است؛ نباید کاسۀ داغ‌تر از آش شویم
برخی اصلاح‌طلبان و اعتدالیون هم در پاسخ به انتقاد از کابینه پزشکیان گفته‌اند انتخاب کابینه در حوزه حقوق رئیس جمهور است. احمد زیدآبادی نوشته است: «نامناسب بودن برخی همکاران رئیس جمهور در درجه نخست، مشکل خود اوست. اگر او واقعاً فکر می‌کند که با برخی از این افراد می‌تواند کار کند، دلیلی ندارد که ما کاسۀ داغ‌تر از آش شویم!»
محمود واعظی هم گفته است: «نسبت به کابینه چهاردهم قضاوت عجولانه نداشته باشیم. انتخاب نهایی اعضای کابینه حق قانونی رئیس جمهور است و باید به انتخاب و تشخیص ایشان احترام بگذاریم.»
رقابت تنگاتنگ پزشکیان و جلیلی؛ عامل تفاوت دیدگاه اعتدالیون و افراطیون
توجه به رقابت تنگاتنگ پزشکیان و جلیلی در انتخابات یکی ازعوامل تفاوت دیدگاه اعتدالیون و افروطیون در مواجهه با چینش کابینه دولت چهاردهم است. اگر پزشکیان با اختلاف رای بسیار بالایی نسبت به جلیلی پیروز انتخابات می شد، شاید برخی از اصلاح‌طلبان در پافشاری بر مواضع تشکیلاتی خود برحق بودند اما از سویی اختلاف کم نفر اول و دوم و از سوی دیگر قطبی شدن فضای انتخابات در هفته پایانی موجب می‌شود تا پزشکیان موضع معتدلی در پیش بگیرد.
وی با شعار دولت وفاق ملی کارش را آغاز کرد، هر چند به باور بسیاری از تحلیل‌گران و کنش‌ورزان سیاسی کابینه پزشکیان تجلی وفاق ملی نیست و وی صرفا تلاش کرده اسامی افرادی که بتوانند با سایر قوا کار کنند را در فهرصتش بگنجاند.
مهاجری با یادآوری نسبت رای پزشکیان با رقیبش نیز گفته است: «با توجه به رای نه‌چندان بالای پزشکیان در مقایسه با رقیب او باید دوستان اصلاح‌طلب این موضوع را مورد توجه قرار داده و هضم کنند که کابینه‌ای که از آن به عنوان «کابینه وفاق» نام برده می‌شود، بسیار متفاوت از کابینه‌ای حزبی است که ۱۰۰ درصد اعضای آن متعلق به یک تشکیلات باشند؛ نمی‌خواهم بگویم که دولت وفاق باید دولتی ائتلافی باشد اما باید دولتی باشد که اهل دعوا نباشد. به نظرم تا الان رئیس‌جمهور توانسته است که چنین ترکیبی را فراهم کند.»
پاسخ پزشکیان به هجمه‌ها؛ صبر کنید
مسعود پزشکیان، پس از حدود دو روز سکوت معنادار دربرابر انتقادها به کابینه انتخابی‌اش با انتشار پستی مردم را به «صبر» توصیه کرد. وی از حامیانش خواست پس از شروع به کار کابینه عملکرد آن را «نقد» کنند. رئیس‌جمهور در این پست نوشته است: «مردم عزیز سرمایه بزرگ دولت شمایید، توجه و حساسیت شما در انتخاب اعضای کابینه ارزشمند است. بی‌تفاوتی به رفتار سیاستمداران جای خود را به انتقاد داده است. این یعنی ما یک گام به جلو رفته‌ایم. در مرحله انتخاب و بررسی کابینه از صاحبنظران متعددی مشورت گرفتیم و تلاش کردیم با رویکرد وفاق و همدلی، بهترین وضعیت ممکن را با ظرفیت‌های موجود رقم بزنیم. صبر کنید کابینه کار کند و آن‌را از روی عملکردش نقد کنید.»
پزشکیان در این پیام اولا نشان داده است که بزرگ‌ترین سرمایه‌اش حمایت مردمی است نه طیف‌ها و جناح‌های سیاسی و تلاش کرده است به جای راضی نگه داشتن سهم‌خواهان، رضایت مردم را در اولویت قرار دهد و این را یک گام رو به جلو می داند. شاید این نقطه‌ای است که وی را حسن روحانی متمایز کند. زیرا آن چه سبب شد کسی به دولت روحانی رغبت چندانی نشان دهد عدم توجه لازم و کافی از سوی وی به سرمایه‌های اجتماعی بود که نمونه بارز آن را در مواجهه با قضایای آبان ۹۸ می‌توان دید. علاوه بر این توئیت پزشکیان حامل این پیام تلویحی است که خلاء حضور ضعیف در برابر مردمی که حامی وی هستند نمی‌تواند صدمه بزرگی به دولتش وارد کند.
هم‌گام با رئیس‌جمهور محمد رضا عارف، نیز در کسوت معاون اول وی با تداوم واکنش‌های انتقادآمیز به لیست وزیران پیشنهادی، اعلام کرد راهبرد دولت در انتخاب وزرا و مدیران توجه به تفکر سیاسی آنان نیست. وی تصریح کرده است: «مدیران دولت چهاردهم باید به دنبال تحقق آرمان‌ها و ارزش‌های نظام و مطالبات مردم باشند.»
تصریح معاون اول ریاست جمهوری بر تلاش دولت برای تحقق آرمان‌های نظام و مطالبات مردم نیز حاکی از فاصله گرفتن پزشکیان از فضای جناحی و تشکیلاتی و روی آوردن به افرادی است که تلاش می کنند مطالبات مردمی را در چارچوب نظام برآورده کنند نه خارج از آن اما در عمل تا چه حد موفق خواهند شد یا نه هنوز معلوم نیست و بهتر است بر اساس توصیه رئیس‌جمهور صبر کنیم!
انتهای پیام/
نظر شما