به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، سخنان رئیس‌جمهور در روز رای اعتماد کابینه‌اش بازتاب زیادی پیدا کرده است. دسته اول منتقدان، جریان افراطی اصلاح‌طلب داخلی و برخی رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشورهستند که وی را فردی می دانند که درازای واگذاری جمهوریت نظام توانسته برای کابینه‌اش رای اعتماد کامل بگیرد. دسته دوم منتقدان نیز نطق پایانی پزشکیان را هزینه‌تراشی برای نظام و خرج کردن از اعتبار رهبر انقلاب می‌دانند که موجب ضربه به حیثیت نظام می‌شود.
بیشتر بخوانید؛
جزئیات جلسه رای اعتماد به کابینه پیشنهادی پزشکیان
در طرف مقابل هوداران وی معتقد هستند در اودار پیشین نیز برخی اسامی کابینه با رهبر انقلاب هماهنگ می شد و البته از طریق روسای جمهور اعلام عمومی نمی‌شد اما اقدام رئیس‌جمهور نهم ایران در راستای شفاف‌سازی اقدام به جایی بود.
موافقان و مخالفان نطق رئیس‌جمهوری چه استدلالی دارند؟
۱) برخی اصول‌گرایان و نواصول‌گرایان: پزشکیان برای رهبر انقلاب و نظام هزینه‌تراشی کرد
منتقدان جریان اصول‌گرایی و نواصول‌گرایان، اظهارات پزشکیان را هزینه کردن از جایگاه رهبر انقلاب می‌دانند. این دسته می‌گویند سخنان رئیس‌جمهور نسنجیده بوده و دستاویزی برای سوءاستفاده بیگانگان فراهم کرد. علاوه بر این، دفاع پزشکیان موجب شد تا رای عدم اعتماد نمایندگان مخالفت با رهبری قلمداد شود و ناچار به رای اعتماد شود. در کنار این انتقادات، این دسته می‌گویند چنین سخنانی باعث می شود از این پس تمام خطاهای کابینه به پای رهبری نوشته شود.
روزنامه کیهان با بیان این که بی‌دقتی و روایت ناقص و نادرست آقای پزشکیان موجب سوءاستفاده رسانه‌های معاند شد، نوشته است:«پزشکیان در سخنان خود در مجلس، روال متعارف مشورت رؤسای جمهور با رهبر انقلاب پس از چیدن کابینه را به نحوی روایت کرد که گویا یکایک اعضای کابینه با نظر رهبر انقلاب چیده شده است و حال آن که فهرست کابینه پیشنهادی عموماً نظر شورای مشورتی موسوم به شورای راهبری کابینه چهاردهم و نهایتاً انتخاب خود رئیس‌جمهور بوده است.»
این روزنامه در ادامه به کنایه آورده است: «پزشکیان در روز اول معرفی کابینه به مجلس گفته بود: «من بلد نیستم زیاد حرف بزنم، به نظر می‌رسد همین نقیصه بزرگ، موجب بی‌دقتی در سخنان روز چهارشنبه در مجلس شده است. در هر صورت درست این بود که رئیس‌جمهور شفاهاً یا مکتوب از توانایی وزرای پیشنهادی خود دفاع کند، نه این که ضعف مفرط در این‌باره را با نسبت دادن انتخاب‌های خود به رهبری جبران کند!»
مالک شریعتی، نماینده تهران نیز در توئیتی نوشت: « هزینه کردن رئیس جمهور محترم از رهبرانقلاب برای رأی گرفتن از مجلس، خطای بزرگی بود چون اگر رای نیاورند مجلس را مقابل گزینه رهبری قرار می‌دهد اگر رأی بیاورند هم مسئول عملکردشان در آینده نخواهند بود». وی در جریان رای اعتماد به کابینه پزشکیان نیز برگه‌ای را به صورت غیرقانونی علیه صالحی امیری، وزیر پیشنهادی گردشگری و میراث فرهنگی منتشر کرده بود که مخالفت رئیس مجلس روبرو شد.
حمید رسایی دیگر نماینده عضو جبهه پایداری نیز هزینه پزشکیان از رهبر انقلاب بی‌سابقه دانست و نوشت: «بعد از هزینه بی‌سابقه‌ای که آقای پزشکیان از رهبر انقلاب در تأیید کابینه خودش کرد، همه کابینه معرفی شده ایشان از مجلس رأی گرفت. وزرا مطابق سخنان آقای پزشکیان باید در چارچوب قوانین بالادستی مثل قانون برنامه هفتم و سیاست‌های کلی نظام و رهبری انقلاب عمل کنند.»
مرتضی محمودی، نماینده مجلس هم در نقد خود به پزشکیان گفته است: «اگر رهبر انقلاب کسی را تأیید کردند و مشورت دادند، در نهایت این افراد با تأیید رئیس جمهور به مجلس معرفی شدند. رئیس جمهور، دولتمردان و همه باید بدانند که این کابینه که رأی آورد، فقط کابینه مسعود پزشکیان است و کابینه پیشنهاد شده دولت وفاق ملی است.»
بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر هم در بیانیه‌ای نوشت: «جناب آقای دکتر پزشکیان! اکنون که مقام معظم رهبری را سپر کابینه خود قرار داده‌اید، بدانید وظایف رهبری طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی محدود به اصول مشخص‌شده است و مجری قانون اساسی «شخص رئیس‌جمهور» میباشد که هرگونه تبعات اقدامات و تصمیمات دولت چهاردهم بر عهده جناب‌عالی و کابینه شما میباشد.»
اما مجتبی ذوالنوری، عضو کمیسیون قضایی مجلس در سخنانی متفاوت گفته است: «اعتقادی به هزینه کردن رئیس‌جمهور از رهبر انقلاب ندارم، اما معمولا دولت‌ها اعضای کابینه خود را با رهبری چک می‌کنند.»
ذوالنوری که در زمان انتخابات ریاست مجلس گزینه جبهه پایداری بود گفته است: «خیلی از نمایندگان مجلس نمی‌خواستند به وزرا رای دهند، اما وقتی متوجه این اشاره شدند تکلیف خود دانستند که حتما ورود کنند تا به دولت رای محکمی بدهند.»
اشاره ذوالنوری به وزرایی مانند ظفرقندی، میدری، صالحی امیری است که به احتمال بسیار بالا نمایندگان مجلس به آن‌ها رای اعتماد نمی‌دادند اما بر اساس اظهارات بسیاری از نمایندگان، مخالفت مجلس با این افراد به لحاظ موضع‌گیری سیاسی آن‌ها در گذشته بود و ارتباطی به مسائل تخصصی نداشت.
بر این اساس چنانچه پزشکیان بتواند در عمل شعار وفاق ملی را محقق کند و یک کابینه فراجناحی را اداره کند، قاعدتا اظهارات و موضع گیری‌های سیاسی این افراد نیز نباید با موضع‌گیری رئیس‌جمهور که خود را فردی ولایتمدار می‌داند ناسازگار شود و بنابراین چنین گزینه‌هایی در حوزه کارآمدی و مواضع سیاسی ایجاد هزینه نخواهند کرد.
همچنین در صورتی که وضعیت فوق محقق نشود، نمایندگان مجلس می توانند با استفاده از ابزار نظارتی خود و با استناد به رفتار خلاف قانون وزرا از آن‌ها سوال کنند و حتی دست به استیضاح بزنند.
۲) وقتی رسانه‌های بیگانه نگران نقض «جمهوریت» نظام هستد!
رسانه‌های بیگانه که از اساس جمهوریت نظام را قبول ندارند و تا پیش از این، انتخابات را فرمایشی می‌دانستند حالا نگران نقض جمهوریت حاکمیت هستند. یورونیوز فارسی بعد از اظهارات پزشکیان در آخرین جلسه بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی به رئیس‌جمهور لقب «تدارکاتچی» داد و نوشت: «با این سخنان که برای اولین‌بار یک رئیس‌جمهور از هماهنگی کامل کابینه‌اش با رهبر ایران خبر می‌داد، شماری از فعالان سیاسی در حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی نوشتند که پزشکیان به صراحت نشان داد که نقش «تدارکاتچی» رهبر ایران را پذیرفته است.»
هم‌زمان با یورونیوز، سایر رسانه‌های فارسی زبان خارج نشین نیز در سخنان مشابهی به تضعیف جایگاه ریاست‌جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران پرداختند و آن را زینتی خواندند و مسئولیت عملکرد کابینه را متوجه رهبر انقلاب دانستند. بی‌بی‌سی فارسی نوشت: «برای اولین‌بار یک رئیس‌جمهور از هماهنگی کامل کابینه‌اش با رهبر ایران خبر داد. روایت بی‌سابقه از اعمال‌نظر رهبر ایران در فهرست وزرا، برای آقای پزشکیان به معنای حمایت رهبر ایران از دولت اوست و برای آیت‌الله خامنه‌ای به معنای مسئولیت کامل در تشکیل این دولت.»
به نظر می رسد چنین تحلیل‌هایی بر اثر ناآشنایی با ارکان و ساختار قدرت در ایران شکل گرفته است. هماهنگ کردن وزرا با رهبر انقلاب به معنی چک سفید دادن به آن‌ها و تشریفاتی شدن جلسه رای اعتماد نیست زیرا هر یک از وزرا اگر در ادامه راه از کارآمدی کافی برخوردار نباشد یا از تعهدی که نسبت به جهت‌گیری دولت چهاردهم دارد، عدول کند از قطار کابینه پیاده خواهد شد.
آیا سخنان پزشکیان حذف «جمهوریت» نظام بود؟
تضعیف جمهوریت این روزها جزو کلیدواژه‌های پرتکرار در فضای رسانه‌ای داخل و خارج از کشور است و بر این اساس برخی منتقدان تندرو نوشته‌اند رئیس جمهور به قیمت واگذاری جمهوریت توانست برای کل کابینه اش رای اعتماد بگیرد. حمید ابوطالبی، سیاستمدار و مشاور سیاسی حسن روحانی در دوران ریاست جمهوری وی، نوشت: « پزشکیان در نبرد با مجلس «برنده» شد، اما جنگ یکصدساله برای مشروطیت و جمهوریت را «واگذار» کرد.» حسام الدین آشنا در واکنش به نطق پزشکیان در دفاع از لیست وزرا توییتی منتشر کرد وی را « رئیس‌الوزرا» خطاب کرد!
نقد های رادیکال فوق بی‌پاسخ نماند و عطاء‌الله مهاجرانی در واکنش به ابوطالبی نوشت: «آقای محترمی با اقتباس از یک گزاره نوشته بود، پزشکیان انتخابات را برد ولی مشروطیت را باخت! پیداست نه مشروطیت را می‌شناسد. نه به تاریخ انقلاب توجه دارد و نه آن گزاره جنگ و نبرد را درست فهمیده است درباره این گزاره و تحریف آن در موقعیت فعلی کشور و انتخابات و دولت وفاق ملی خواهم نوشت.»
طیف هوادار پزشکیان با رد تضعیف جمهوریت نظام در پی نطق جنجالی وی، آن را مولفه‌ای برای رد دوگانگی در نظام جمهوری اسلامی و همچنین گامی در راستای شفافیت می‌دانند. تا پیش از این برخی منتقدان افراطی با استناد به حیطه اختیارات رهبری و ریاست جمهوری از نوعی تقابل و دوگانگی میان این دو نهاد سخن می‌گفتند در حالی که سخنان پزشکیان نشان داد کابینه‌ای که مقبولیت خود را از مردم گرفته می‌تواند در هماهنگی با سایر ارکان قدرت نیز قرار گیرد.
هرچند در دورهای پیشین نیز این هماهنگی وجود داشت اما عدم شفافیت موجب می‌شد تا از سویی کسانی که منتقد نظام هستند از تزاحم حیطه اختیارات رهبری و ریاست‌جمهوری سخن بگویند و سوپر انقلابی‌ها نیز تصمیم‌های کلان نظام را صرفا محدود به نهادهای اجرایی بدانند و در این راستا مخالفت‌های جناحی و حزبی خود را با تصمیم های کلان بالادستی صرفا نوعی تقابل جناحی جلو دهند.
علی مطهری در تحلیل شفاف‌سازی از سوی پزشکیان و عدم هزینه کردن وی از رهبری گفته است: «اینطور نیست که آقای پزشکیان از رهبری هزینه کرده باشد بلکه شفاف سازی کرد و واقعیات را گفت و صریح اعلام کرد که فلان وزیر نظر رهبری است و مجلس هم آزاد است که رأی بدهد یا خیر. این کار درستی است که این مسائل را مطرح کنیم و بهتر بود روسای جمهور قبلی هم اینگونه مسائل را مطرح می‌کردند. »
عباس عبدی نیز در یادداشتی ضمن تاکید بر لزوم انتخاب کابینه درهماهنگی با ساختار قدرت نوشته است: «طرف چند روز در ستاد تبلیغاتی فعالیت کرده، انتظار دارد که رییس‌جمهور در تعیین کابینه ملاحظات او را مدنظر قرار دهد، ولی یک لحظه از خودش نمی‌پرسد که چرا رییس‌جمهور در تعیین کابینه نباید با عناصر اصلی ساختار قدرت هماهنگی کند؟ فرض کنیم که نباید چنین کند، خب مجلس به وزرایش رای ندهد چه می‌شود؟ آیا او را محکوم نمی‌کنیم که چرا پیش از این هماهنگ نکرد تا دچار این مشکل نشود؟»
وی در ادامه این یادداشت نوشته است: «در ساختار موجود بهترین راه هماهنگی با مقام رهبری است. آیا این به معنای آن است که رییس‌جمهور مسلوب‌الاختیار است. قطعا خیر؟ و این برداشت نابخردانه است. چگونه ممکن است که رییس‌جمهور مسلوب‌الاختیار باشد و ظفرقندی و میدری و افراد مشابه دیگر را معرفی کند. این برداشت‌ها ساده‌لوحانه است. تازه اگر فرض کنیم که همه اینها ناشی از خواست و اراده مقام رهبری باشد، خوب اینکه عالی‌تر و تحصیل حاصل است و باید خوشحال‌تر شد.»
این تحلیلگر مسائل سیاسی نحوه چینش کابینه پزشکیان و رای اعتماد گرفتن وی از مجلس را نشانه ورود به دوران جدیدی از سیاست دانسته و نوشته است: «الگوی کنشگری قدیم در همه گرایش‌های سیاسی که مبتنی بر قاعده ستیز بود باید تغییر مشی بدهند و با منطق وفاق و اجماع‌سازی مشی جدید خود را تعریف کنند.»
به نظر می‌رسد به زعم جریان موافق پزشکیان رویکرد جدید وی در مجلس دو هدف را تعقیب می کند: نخست این که وی توانست سلاح مخالفت با رهبر انقلاب را از مخالفانش از جمله جبهه پایداری بگیرد و علاوه براین تا حدودی نیز توانست از یک دوقطبی سازی جدید که برخی جریان های رادیکال افراطی و رسانه های فارسی زبان خارج از کشور در صدد پرداختن به آن بودند، جلوگیری کند.
انتهای پیام/
نظر شما