به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز به نقل از خبرگزاری فرانسه؛ دیروز جایزه نوبل فیزیک به ۲ دانشمند با نام‌های جان هاپفیلد آمریکایی و جفری هینتون بریتانیایی- کانادایی اهدا شد که تحقیقات آنها پیشرفت‌های کلیدی در هوش مصنوعی را رقم زده است. کارشناسان حدس می‌زنند که این فناوری در جایزه نوبل شیمی نیز حضور داشته باشد و در این راستا از ۲ دانشمند نام می‌برند که در زمینه شیمی مبتنی بر هوش مصنوعی کارهای برجسته‌ای انجام داده‌اند.

این چهره‌های کلیدی «دمیس حسابیس» و «جان جامپر» هستند که هر ۲ «دیپ‌مایند گوگل» را اختراع کرده‌اند. دیپ‌مایند پایگاه داده ساختار پروتئین «آلفا فولد» است که یک برنامه هوش مصنوعی به شمار می‌رود که ساختارهای سه‌بعدی پروتئین‌ها را از توالی اسیدهای آمینه رمزگشایی می‌کند. حداقل ۲ میلیون محقق در سراسر جهان از این ابزار استفاده کرده‌اند.

آلفا فولد به عنوان یک جست‌وجوگر گوگل برای ساختارهای پروتئین عمل می‌کند؛ به این شکل که دسترسی فوری به مدل‌های پیش‌بینی شده پروتئین‌ها، سرعت بخشیدن به پیشرفت در زیستشناسی بنیادی و سایر زمینه‌های مرتبط را فراهم می‌کند.

از زمانی که مقاله کلیدی این ۲ نفر در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، بیش از ۱۳ هزار بار مورد استناد قرار گرفت که از نظر کارشناسان از «عدد استثنایی» هم رد شده است. زیرا از مجموع ۶۱ میلیون مقاله علمی، تنها حدود ۵۰۰ مقاله بیش از ۱۰ هزار بار مورد استناد قرار گرفته‌اند.

جامپر و حسابیس قبلاً جوایز «لاسکر» ۲۰۲۳ و «بریکترو» را برده‌اند و بسیاری از کارشناسان حدس می‌زنند که جایزه نوبل شیمی امسال به این ۲ نفر برسد. البته برخی معتقدند که برای چنین جایزه‌ای خیلی زود است، زیرا حوزه بسیار جدیدی است و هنوز هوش مصنوعی در تحقیقات علمی جایگاه خاصی به دست نیاورده است.

گروه تحلیلی «کلاریویت» که برندگان بالقوه جایزه نوبل علم را زیر نظر دارد، نیز این جفت را در میان برترین نامزدهای سال ۲۰۲۴ قرار داده است.

البته «دیوید پندلبری»، رئیس گروه تحقیقاتی، نظری مخالف این را دارد و می‌گوید: شاید مقاله ۲۰۲۱ جامپر و حسابیس هزاران بار مورد استناد قرار گرفته باشد، اما خیلی غیرعادی است که هیات داوران نوبل به این سرعت به چنین پژوهشی جایزه بدهند. زیرا بیشتر اکتشافاتی که برنده این جایزه شده‌اند، قدمتی به اندازه چند دهه دارند.

با این حال پندلبری معتقد است که مقاله آنها سیگنال روشنی از نوعی انقلاب است.

برندگان احتمالی دیگر

نام دیگری که اغلب برای برنده جایزه نوبل شیمی ذکر می‌شود، عمر یاغی است. عمر مونس یاغی یک شیمیدان عرب‌تبار اهل آمریکا، استاد شیمی در دانشگاه کالیفرنیا، برنده جایزه ولف در شیمی در سال ۲۰۱۸ و جایزه مصطفی (۲۰۱۵) و همچنین عضو آکادمی ملی علوم آمریکاست.

یاغی نوعی از مواد متخلخل سفارشی به نام MOF (چارچوب فلزی-آلی) را توسعه داد که اکنون در محصولات تجاری استفاده می‌شود که می‌تواند علاوه بر موارد دیگر، سموم را جذب و ضدعفونی کند، به عنوان یک کاتالیزور عمل کند یا حتی آب را از هوای صحرا جذب کند.

بیشتر بخوانید:

نوبل ۲۰۲۴؛ بارقه‌ای از امید در جهانی پر از بحران و جنگ

به گفته کارشناسان، این پژوهش در حال حاضر مورد استفاده علمی قرار می‌گیرد و به نوعی زمان دریافت جایزه نوبل فرا رسیده است.

نام یاغی در کنار «سوسومو کیتاگاوا» و «ماکوتو فوجیتا ژاپنی» مطرح می‌شود که پیشگامان پلیمرها و چارچوب‌های فلزی آلی نیز محسوب می‌شوند.

کارشناسان حدس می‌زنند که اگر یاغی مجدداً رد شود، «چی-هوی وانگ»، بیوشیمیدان تایوانی-آمریکایی، می‌تواند به خاطر ارائه «روش‌های بیوشیمیایی مورد استفاده در صنعت داروسازی» این جایزه را دریافت کند.

در زمینه داروسازی از مهندس شیمی آمریکایی «رابرت لنگر» هم نام برده می‌شود. او «یکی از پراستنادترین دانشمندان جهان» است.

«کارل دیسروت»، روانپزشک و متخصص مغز و اعصاب آمریکایی، نیز در دهه گذشته به عنوان برنده احتمالی برای توسعه رشته اپتوژنتیک، با استفاده از نور برای کنترل سلول‌ها نام برده شده است.

نام «روبرتو کار» از دانشگاه پرینستون و «میشل پارینلو»، فیزیکدان ایتالیایی در موسسه فناوری ایتالیا، نیز جزو برندگان احتمالی این جایزه به شمار می‌روند. این ۲ دانشمند با وجود اینکه فیزیکدان هستند، به دلیل ابداع روش «کار-پارینلو» که برای محاسبه دینامیک مولکولی استفاده می‌شود، برای جایزه شیمی کاندید هستند.

در گذشته، نام‌های برجسته‌ای نیز مطرح شده بودند که در زمینه مدارهای ژن مصنوعی پژوهش کرده‌اند. این موضوع زیرمجموعه زیست‌شناسی مصنوعی می‌شود.

«جنان بائو»، پروفسور مهندسی شیمی دانشگاه استنفورد، نیز در گذشته برای دریافت این جایزه پیشنهاد شده بود. این دانشمند آمریکایی چینی-آمریکایی و تیمش با توسعه موادی برای مدارهای قابل کشش و باتری‌های انعطاف پذیر، «پوست الکترونیکی مصنوعی» را اختراع کردند.

انتهای پیام/