بلمکی در مصاحبه‌ای اختصاصی با خبرنگار استانی ایسکانیوز از همدان به صحبت درباره فلسفه شب یلدا پرداخت که در ادامه می‌آید.

ایسکانیوز: نحوه نام‌گذاری شب یلدا و فلسفه آن چگونه بوده است؟

یلدا واژه‌ای مربوط به ادبیات ایران باستان نمی‌باشد. بلکه یک واژه آرامی به معنای زایش، زادروز، میلاد و تولد است که در بین النهرین رواج داشته و بعدها از طریق مسیحیان سریانی که در منطقه مشرق زمین ساکن بوده‌اند وارد ادبیات ایران باستان شده است. این نام‌گذاری به آیین مهرپرستی و کیش‌مهر که از آئین‌های بسیار باستانی در ایران و منطقه آسیای میانه بوده و در دوره‌های بعدی و همچنین مسیحیت گستره بسیاری پیدا کرده و از همان زمان وارد ادبیات فرهنگی و اسطوره‌ای ایران باستان شده است، مربوط می‌گردد.

ایسکانیوز: پیشینه شب یلدا را به اختصار توضیح دهید.

پیشینیان ما از گذشته‌های دور شب یلدا را جشن می‌گرفتند و آن را (شب چله) می‌نامیدند اما این شب با گذر زمان (یلدا) نامیده شد. با توجه به اینکه ایرانیان زندگی و معیشتی بر پایه کشاورزی و دامداری داشته‌اند، در رابطه با تغییر فصل‌ها و طول شب و روز اطلاعات و عقاید خاصی داشتند و بسیاری از آن‌ها را در تقویم خود ثبت می‌کردند. از طرفی مسئله شب و روز، تاریکی و روشنایی، با مسائل فرهنگی و آئینی ایرانیان باستان در آمیخته است. در واقع شب، سرما و تاریکی نماد اهریمن می‌باشند در حالیکه روز، روشنایی و گرما نماد اهورایی و کشاورزی بهتر و در نتیجه زندگی بهتر می‌باشند. بنابراین شب سی‌ام آذر را که بلندترین شب سال است و روز بعد از آن یعنی نخستین روز دی که از آن به بعد خورشید به تدریج حضور بیشتری در آسمان خواهد داشت، به عنوان پیروزی نور بر تاریکی جشن می‌گرفتند و آن را کنار خانواده و اقوام سپری می کردند تا با یکدیگر از نحسی شب عبور نمایند و به طلوع خورشید برسند.

ایسکانیوز: ایرانیان باستان برای شب یلدا چه آداب و رسومی داشتند؟

ایرانیان باستان در این شب آتشی روشن می‌کردند که نمادی از روشنایی، گرما، نابودی سرما و تاریکی بود. در کنار آتش سفره‌ای پهن می‌کردند و با دوستان، خانواده و اقوام میوه‌های فصل و میوه‌های خشک الخصوص میوه‌هایی که بیشتر سرخ رنگ بودند مانند هندوانه و انار که نمادی از بامداد روز بعد و طلوع خورشید و گرماست را تناول می کردند و با این میوه‌ها حیات خورشید را گرامی می‌داشتند. علاوه بر این، شب یلدا را در کنار یکدیگر به گفت‌وگو، شادی و شعر خوانی سپری می‌کردند.

ایسکانیوز: آیا در گذشته این جشن منحصر به قشر خاصی بوده است؟

این جشن با اعتقاد بر اینکه از طریق آن برکتی بر سفره‌های مردم خواهد آمد، متعلق به عامه مردم به ویژه پیشه‌وران و کشاورزان بوده که امروز هم بسیاری از ملل مختلف این شب را به نوعی و تحت عنوان‌های متفاوت جشن می‌گیرند. به عنوان مثال این شب در فرهنگ مشرق زمین، جشنی برای تغییر فصل است.

ایسکانیوز: علت برپایی جشن در شب سی‌ام آذر توسط مردم ایران چیست؟

یلدا در نظر مردم محاسنات بسیاری دارد و افراد مختلف جامعه پس از مشغله‌هایی که در زندگی دارند طی یک شب گرد هم می‌آیند، با عزیزان خود گفت‌وگو می‌کنند و فارغ از همه مسائل و سختی‌ها به یمن اینکه قرار است یک طلوع و روشنایی در پیش داشته باشند، این شب بلند را با هم سپری می‌نمایند.

خبرنگار: معصومه کاشانی

انتهای خبر/