به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، مدتی با جنبش دانشجویان عدالتخواه رفت و آمد داشتم و متوجه شدم که از طریق دانشجویان مشتاق به دنبال تاسیس تشکل‌هایی در دانشگاه‌های سراسر کشور هستند، اما تلاش‌هایشان مدام به در بسته می‌خورد. به همین جهت به سراغ امیرحسین سیدرحیم‌زاده، دبیر سابق جنبش دانشجویی عدالتخواه رفتم که بعد از دوران مسئولیتش نیز همچنان در این جنبش مشغول فعالیت است. از صحبت‌هایش دریافتم که گویا رفت و برگشت‌هایشان نتیجه بخش نیست و احتمالا اراده‌ای وجود دارد که توان این اتحادیه دانشجویی فراتر نرود. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید؛
جنبش عدالتخواه دانشجویی هم اکنون چه تعداد تشکل فعال در دانشگاه‌ها دارد؟
۲۲ دفتر فعال ذیل اتحادیه جنبش داریم، و دفترهای عدالتخواهی هم هست که هنوز زیل اتحادیه نیامده‌اند. اگر آن‌هارا هم بخواهیم به این تعداد اضافه کنیم، می‌شود ۲۴ عدد. این دو دفتر هم یکی در دانشگاه لرستان است و دیگری در علوم پزشکی بجنورد. فرآیند تشکیلاتی‌ای لازم است طی شود و در آینده این دو دفتر هم به اتحادیه اضافه خواهند شد. از این ۲۲ دفتر هم، ۱۴ عدد آن در دانشگاه‌های وزارت علوم هستند.
فرایند شکل گیری دفاتر در دانشگاه‌ها به چه صورت است؟
فرایند به این گونه است که تعدادی دانشجو که حداقل ۵ نفر باید باشند، تصمیم می‌گیرند که در دانشگاه یک تشکل دانشجویی ثبت کنند. فارغ از اینکه ذیل اتحادیه‌ای باشند یا نباشند. درخواستشان را به معاونت فرهنگی دانشگاه ارائه می‌دهند و دانشگاه از آن‌ها می‌خواهد تا اساسنامه پیشنهادی برای تشکل خود را ارائه دهند. بعد از آنکه اساسنامه به دانشگاه ارائه شد، اگر دانشگاه از طریق هیئت نظارت دانشگاه که ۳ عضو دارد و شامل رئیس دانشگاه، نماینده وزارت علوم و نماینده دفتر مقام معظم رهبری‌ست، با اساسنامه آن‌ها موافقت کرد، از آن‌ها می‌خواهند به عنوان ثبت نام در تشکل از درصدی از دانشجویان دانشگاه امضا بگیرند. یعنی مشکلی در اساسنامه نیست و باید حداقل از ۳ درصد دانشجویان دانشگاه عضو داشته باشند تا به آن‌ها اجازه برگزاری انتخابات داده شود.
معمولا دو ماه هم برای جمع‌آوری امضا به آن‌ها مهلت داده می‌شود. به عنوان مثال در دانشگاهی مانند امیرکبیر این ۳ درصد می‌شود ۳۰۰ ۴۰۰ نفر، در دانشگاهی مانند فردوسی می‌شود تقریبا ۶۰۰ نفر و دانشگاه به دانشگاه متفاوت است. اگر دانشجویان توانستند که این تعداد امضا را به هر نحوی جمع آوری کنند و تحویل دانشگاه بدهند و دانشگاه تعداد امضاها و حقیقی بودنشان را تایید کند، اجازه می‌دهد تا انتخابات برگزار کنند و تشکل ثبت می‌شود. در ادامه برای جنبش دانشجویی عدالتخواه باید مراحلی را طی کنند تا زیل اتحادیه قرار بگیرند که مشکلات ما به قبل از این مرحله برمی‌گردد و در این مرحله مشکلی وجود ندارد.
دانشجویان از چه طریقی با جنبش دانشجویی عدالتخواه آشنا می‌شوند و ارتباط می‌گیرند؟
مشخصا تفاوت عدالتخواهی با باقی اتحادیه‌ها این است که تبدیل به یک گفتمان اجتماعی و سیاسی شده است و این گونه دیده می‌شود. حتی در دانشگاه‌هایی که به چشم نمی‌آیند افرادی که عدالتخواهند و علاقه‌مند به فعالیت هستند، شروع به ارتباط گیری با ما می‌کنند. و اینطور نیست که اتحادیه جنبش عدالتخواه تلاشش بر این باشد که در فلان دانشگاه دفتر بگیرد. آدم‌هایی باید در آن دانشگاه باشند که هم‌فاز با عدالتخواهی باشند و آماده فعالیت باشند. این‌ها چه از طریق پیج پرمخاطب اتحادیه جنبش و یا چه از طریق ادوار شناخته شده آن و چه از طریق کانال تلگرامی و امثال این بسترها آشنا شده‌اند و ارتباط می‌گیرند. و فرایند اینگونه طی می‌شود که ما درابتدا، فردی که می‌خواهد دفتر بگیرد را شناسایی می‌کنیم که آیا صلاحیت دارد یا خیر.
این برای ما مهم است که شخصی که به ما مراجعه می‌کند یکسری ویژگی‌ها و شاخص‌ها را داشته باشد. و ما شمشیر را از رو می‌بندیم که ارتباطاتش چگونه است و عدالتخواهی را چگونه شناخته است. بسیاری از افرادی که به ما مراجعه می‌کنند در این مرحله رد می‌شوند. بررسی می‌شود که مبانی آن‌ها و جهت‌گیری سیاسی آن‌ها درست است یا نه. اینکه سابقه فعالیتی آن‌ها به چه گونه است. بعد از اینکه به این نتیجه رسیدیم که صلاحیت دارد، وارد مراحل تشکل‌گیری می‌شود و ما به هر طریقی که بشود کمکش می‌کنیم.
در روند شکل‌گیری تشکل معمولا با چه چالش‌هایی روبرو هستید و چه مسائلی موجب متوقف شدن این جریان می‌شود؟
دانشگاه به دانشگاه متفاوت است، دانشجویان در ابتدا به دانشگاه درخواست تاسیس تشکل را می‌دهند. درخواستی مبنی بر اینکه می‌خواهیم مجمع دانشجویی عدالتخواه را راه اندازی کنم. دانشگاه متوجه می‌شود که دانشجویان عدالتخواه خواهان تشکل‌گیری هستند و اولین چالشی که به آن برمی‌خورند تایید اولیه این درخواست است. هزارنوع مسئله وجود دارد که دانشگاه درخواست را تایید کند یا نه. چیزهایی در آیین‌نامه و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد که مشکل خاصی نیست. به عنوان مثال مشکل تحصیلی نداشته باشند، دو ترم پشت هم مشروط نشده باشند، دو ترم تحصیلی گذرانده باشند و از این قبیل موارد. این اولین داستان است که افراد خواهان تشکل‌گیری مشکلات آیین‌نامه‌ای نداشته باشند.
مرحله دوم این است که سلیقه رئیس دانشگاه، سلیقه نماینده وزارت علوم و سلیقه نماینده رهبری به تشکل‌گیری دانشجویان عدالتخواه می‌خورد یا نمی‌خورد. داستان‌های زیادی در این نظرات سلیقه‌ای وجود دارد و بهانه‌های مختلفی برای رد کردن درخواست می‌آورند. به عنوان مثال می‌گویند که تعداد تشکل‌های دانشگاه کافیست و نیازی به تشکل جدید در دانشگاه وجود ندارد. جایی برخورد به این صورت است که جلسه هیئت نظارت را تشکیل نمی‌دهند تا دانشجو ناامید شود، یکسال طول می‌دهند برگزاری جلسه را، جایی می‌گویند که مبانی شما غلط است. عموما نمی‌توان با این نوع برخوردهای سلیقه‌ای کاری کرد. و این مرحله در اکثر موارد جز یکی دو مورد از اقدامات همواره چالش سخت و طاقت فرسایی بوده است و به این راحتی‌ها نمی‌شود از آن عبور کرد.
مرحله سوم تایید اساسنامه توسط دانشگاه است. اساسنامه مانند قانون اساسی تشکل می‌ماند. وقتی بخواهند اشکال بگیرند، قطعا سر هر بند آن می‌توانند گیرکنند و یک‌ماه شما را معطل نگه دارنند. در دانشگاه تبریز پس از ۳ ماه شورای نظارت تایید تاسیس تشکل را داد و بعد از آن ۴ - ۵ ماه طول کشید تا اساسنامه را بررسی کند. و بعد از آن، اساسنامه را رد کرد و گفت باید تعدادی از بندهای داخل اساسنامه را حذف کنند. بعضا هم بندهایی را اشکال می‌گیرند که سلیقه‌ای است و ربطی به آیین‌نامه اجرایی وزارت علوم برای تشکل‌ها ندارد. در اینجا تشکل اگر بخواهد بنابر خواست دانشگاه پیش برود، بدان معنا است که از حق خود کوتاه آمده و اگر این کار را نکند دانشگاه تشکل را نمی‌دهد. تنها راهکار باقی‌مانده اعتراض به وزارت علوم است که معمولا به جایی نمی‌رسد. حتی مورد داشته‌ایم که وزارت علوم به نفع تشکل رای صادر کرده و دانشگاه زیر بار رای وزارت علوم نرفته است.
مرحله بعدی جمع آوری تعداد امضای مورد قبول است. به عناون مثال در دانشگاه فردوسی مشهد باید تعدادی امضا جمع آوری می‌شد. این تعداد جمع آوری شد و تحویل دانشگاه داده شد. دانشگاه در جواب گفت که ۳ درصد دانشجویان الآن دانشگاه، تعدادی بیشتر است و باید امضای بیشتری جمع‌آوری می‌کردید. و درخواست را به صورت کامل رد کرد. یا در مواردی در حقیقی بودن امضاهای جمع آوری شده ایراد وارد می‌کنند.
در انتها باید جلسه شورای نظارت تشکیل شود و امضاها تایید شود تا روند تاسیس تشکل به پایان برسد. در این مرحله به عنوان مثال در دانشگاه تبریز شورای نظارت جلسه را تشکلیل نمی‌داد. آنقدر جلسه را برگزار نکرد تا آنجا که دانشجویانی که درخواست تشکل داده بودند فارغ التحصیل شدند و به همین علت درخواست را به صورت کلی رد کردند. لیست افراد جدید برای تاسیس تشکل را هم قبول نکردند و گفتند که باید از ابتدا فرایند طی شود.
این هفت‌خان رستم تشکل‌گیری در دانشگاه است.
دقیقا تشکل‌گیری برای یک اتحادیه دانشجویی چه اهمیتی دارد و این اصرار شما برای تشکل‌گیری در دانشگاه‌ها به چه علت است؟
اول لازم است تا بگویم که جنبش دانشجویی تنها نهادی است که در کشور به معنای واقعی مستقل است. هیچ مسئولیت اجرایی ندارد و درگیر مصلحت سنجی نیست. و تنها جایی‌ست که فقط آرمان را پیش روی خود می‌بیند. اندیشکده، خبرگزاری و هرنهادی که مسئولیتی دارد، درگیر مصلحت‌سنجی می‌شود و حرف‌هایی‌ست که نمی‌تواند به زبان بیاورد. اهمیت جنبش دانشجویی در آرمان‌خواه نگه داشتن این نظام حاکم است و فریاد زدن قله‌ها و مطالبه این قله‌ها.
چرا قوی بودن این جنبش دانشجویی مهم است؟ می‌گوییم تنها جایی که می‌تواند آرمان‌خواه باشد جنبش دانشجویی است؛ زمانی که این جنبش دانشجویی قوی‌تر باشد، کشور هم آرمان‌خواه‌تر است. کارهای رادیکالتری می‌تواند انجام دهد، در مواجهه با غرب، در موضوع آزادی و در عدالتخواهی. علت اینکه با تغییر دولت‌ها نسبتشان با جنبش دانشجویی تغییر می‌کند هم، همین است که فضای دانشگاه و فضای آرمان‌خواهی را به مطلوب خودشان ترسیم کنند و با فراغ بال بیشتری سیاستشان را پیاده‌سازی کنند. جنبش دانشجویی هم متوجه این موضوع هست. یک جنبۀ قوی شدن کیفیت است و جنبۀ دیگر غیرقابل کتمان آن کمیت است. و با افزایش کمیت، کیفیت هم افزایش خواهد یافت و اینجا تشکل‌گیری دارای اهمیت می‌شود.
تشکیلات عدالتخواه هم برای آنکه بتواند مطالبات خود را به عرصه عمل برساند، نیازمند قوی‌تر شدن است. تا بتواند اتاق فکر توان‌مندی داشته باشد، تا بتواند گفتمان خود را ایجاد کند، در مسائل تخصصی حرف داشته باشد، در مسائل سیاسی حرف داشته باشد و بتواند افق دهی کند.
در حال حاضر در چه دانشگاه‌های به صورت فعال به دنبال تشکل‌گیری هستید؟
ما امسال در دانشگاه‌های تبریز، چمران اهواز، امیرکبیر، سمنان، چابهار، آزاد نجف آباد، آزاد مشهد، فردوسی مشهد، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی شیراز و فرهنگیان یزد یعنی در ۱۲ دانشگاه به دنبال تشکل‌گیری هستیم، که بلااستثناء همۀ از سال گذشته به دنبال تشکل‌گیری هستند. تعدادی هم از این لیست خارج شده‌اند، مانند فرهنگیان اصفهان، دانشگاه اصفهان و دانشگاه شاهد تهران. تلاش‌های ما تاکنون در این دانشگاه ها به ثمر نرسیده است.
تشکل‌گیری موفق هم در سال‌های اخیر داشته‌اید؟
بله، آن‌هم با مصداق‌های خیلی جالبی، علوم پزشکی بجنورد و آزاد کرج. دانشگاه‌های فرهنگیان و یا آزاد از لحاظ اهمیت با دانشگاه‌های وزارت علومی برابری نمی‌کنند، دلیلش هم از نظر تعداد دانشجویان است، این کمک می‌کند که نیروی انسانی تشکل و نیروی انسانی با کیفیت تشکل زیاد شود.
تمام تلاشمان را برای تسهیل فرایند تشکل‌گیری برای دانشجویان عدالتخواه در دانشگاه‌ها می‌کردیم. پروژه اصلی سال گذشته جنبش هم به عنوان سیاسی‌ترین کار ممکن تشکل‌گیری تعریف شده بود. کمک ما به اشکال مختلف صورت می‌گرفت، از مشاوره و حمایت فکری برای نوشتن اساسنامه و پیش‌برد روند، تا نامه‌نگاری موازی با وزارت علوم برای تسهیل این تشکل‌گیری‌ها و حتی برگزاری جلسات مستقیم با شوراهای نظارت دانشگاه‌های سرتاسر کشور. با وجود همه این تلاش‌ها به عنوان روند اصلی هیچ پیشرفتی نداشتیم.
ریشه این عدم پیشرفت با وجود همه تلاش‌ها و رفت و آمدها به نظر شما چه می‌تواند باشد؟
شاید سوال شود که همه اتحادیه‌ها با این مشکلات مواجه هستند، اما دیده می‌شود که اتحادیه‌هایی مانند "تحکیم وحدت" طی دوسال گذشته ۱۰ دفتر در دانشگاه‌های مختلف تاسیس کرده‌اند. اتحادیه‌ای که جریان اجتماعی ندارد و تعداد مخاطبانش با اتحادیه جنبش اختلاف فاحش دارد. و حتی از نظر مبنایی هم نمی‌توان توجیه کرد که تفاوتی وجود دارد که دانشجویان عدالتخواه چیزی از انقلابی بودن در برابر این‌ها کم ندارند.
ما به این نتیجه می‌رسیم که ماهیت تشکل‌گیری سیاسی است و مسئله‌ای تکنیکی نیست. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که اراده بر این است که برای یکسری اتحادیه‌های دانشجویی دفتری اضافه نشود و برای یکسری دیگر اضافه بشود. این موضع در دولت قبل برقرار بود و شرایط کنونی باز هم به نوعی تغییر کرده‌است.
اتحادیه دیگری مانند انجمن اسلامی با بالاآمدن دولت اصطلاح طلب شرایط احیا دفترها و تشکل‌گیری مطلوبی را پشت سر می‌گذارد. در این میان تنها اتحادیۀ جنبش عدالتخواه است که هیچ‌گاه با تغییر دولت‌ها تغییری در شرایطش به وجود نمی‌آید و به نوعی مستقل عمل می‌کند. و تفاوتی نمی‌کند در چه دولتی، به هر حال براساس حرف‌هایی که تا الآن گفته شد، تلاش بر این است که اتحادیه جنبش عدالتخواه ضعیف بماند.
انتهای پیام/
خبرنگار: محمد افصح
نظر شما