به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشر است؛ زیستگاهی در مدار که نزدیک به ۲۵ سال است به‌ طور مداوم مورد استفاده قرار گرفته است و تاکنون حدود ۳۰۰ نفر از ۲۶ کشور مختلف از آن بازدید کرده‌اند. این ایستگاه نمونه‌ای درخشان از همکاری بین‌المللی و شاهکاری بی‌همتا در عرصه فناوری به‌ شمار می‌رود.

اما عمر این ایستگاه رو به پایان است؛ هرچند مدت مأموریت آن در ابتدا تنها ۱۵ سال پیش‌بینی شده بود، اما سال‌ها فراتر از این زمان کار کرده و اکنون ناسا قصد دارد تا حدود سال ۲۰۳۰ آن را از مدار خارج کند.

این سازمان فضایی در حال همکاری با شرکت‌های خصوصی است تا گذار به یک ایستگاه فضایی تجاری را ممکن سازد. رقابتی برای انتخاب بهترین طرح‌ها برگزار خواهد شد و یک یا چند شریک برای اجرای نخستین مأموریت نمایشی ــ شامل پرواز سرنشین‌دار ۳۰ روزه در فضا ــ برگزیده می‌شوند. در ادامه، ناسا اساساً «خدمات ایستگاهی» را از یک پیمانکار خصوصی خریداری خواهد کرد؛ پیمانکاری که مسئولیت ساخت و پرتاب جانشین مدرن ایستگاه فضایی بین‌المللی را برعهده می‌گیرد.

مهلت ارسال طرح‌ها برای این رقابت سال آینده است، اما ناسا هم‌اکنون با چندین شرکت که روی طراحی ایستگاه‌های فضایی تجاری کار می‌کنند، پیش از آغاز رسمی پروژه جایگزین ایستگاه فضایی بین‌المللی همکاری می‌کند.

در میان این شرکت‌ها، نام Vast Space واقع در کالیفرنیا به چشم می‌خورد که با اسپیس‌ایکس قراردادی امضا کرده تا نخستین ایستگاه فضایی تجاری جهان با نام Haven-۱ را پرتاب کند. زمان‌بندی فعلی برای پرتاب این ایستگاه، مه ۲۰۲۶ است.

این ایستگاه تک ‌ماژوله، در واقع یک نمونه اولیه و اثباتِ مفهوم است که قرار است سه سال در مدار باقی بماند و در این مدت از چهار مأموریت ۲ هفته‌ای با خدمه‌ای چهار نفره پشتیبانی کند.

هاون-۱ با طراحی «انسان‌محور» و آزمایشگاهی علمی برای پشتیبانی از پژوهش‌ها و تولیدات در شرایط ریزگرانش - از جمله فناوری نیمه‌رساناها- طراحی شده و قرار است برای مأموریت‌های دولتی و خصوصی در دسترس باشد. این مأموریت به شرکت وست اسپیس فرصت می‌دهد تا تجربه و زیرساخت لازم برای ساخت جانشین پیچیده‌تر ایستگاه فضایی بین‌المللی را به ‌دست آورد؛ البته در صورتی که در رقابت ناسا برنده شود.

مکس هاوت، مدیرعامل شرکت وست اسپیس می‌گوید: اولویت شماره یک ما این است که به یک شرکت واقعی ایستگاه فضایی تبدیل شویم. شرکتی که ایستگاهی در مدار داشته باشد، افرادی را به آن بفرستد، مدتی آنجا نگه دارد و سپس آنها را سالم به زمین بازگرداند. این دقیقاً مسابقه‌ای است که ما در آن هستیم.

برای تبدیل شدن به هتل لوکس طراحی نشده

ایستگاه هیون-۱ قطری برابر با ۴٫۴ متر و حجم قابل سکونت ۴۵ متر مکعب خواهد داشت (تقریباً معادل فضای داخل یک اتوبوس تک‌ طبقه) که حدود یک هشتم ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌شود. حجم قابل سکونت ایستگاه فضایی بین‌المللی حدود ۳۸۸ متر مکعب است. این ماژول قرار است با موشک فالکون ۹ اسپیس‌ایکس به مدار پرتاب شود و چند ماه پس از استقرار آن در فضا، نخستین خدمه با فضاپیمای کرو دراگون اسپیس‌ایکس به ایستگاه منتقل خواهند شد.

طراحی داخلی آن شامل یک پنجره گنبدی‌ شکل به قطر ۱٫۲ متر، یک میز جمع‌ شونده برای استفاده مشترک، فضای خصوصی خواب برای هر فضانورد و اینترنت پرسرعت از طریق استارلینک است.

هاوت می‌گوید: این فضا برای تبدیل شدن به یک هتل لوکس طراحی نشده است، اما ما معتقدیم در هر محیطی اگر احساس بهتری داشته باشید، بتوانید بهتر استراحت کنید و ارتباط بهتری بگیرید، می‌توانید بهتر کار کنید.

از زمان اعلام پروژه در میانه سال ۲۰۲۳، وست اسپیس از حدود ۲۰۰ نفر به ۹۵۰ کارمند رسیده است و اکنون تأسیساتی در اختیار دارد که می‌تواند نه تنها ماژول هیون-۱ بلکه سالانه ۲ ماژول از نسخه بزرگ‌تر Haven-۲ — جانشین احتمالی ایستگاه فضایی بین‌المللی — را نیز تولید کند.

این شرکت اوایل امسال نسخه‌ای آزمایشی از هیون-۱ ساخت که برای پرواز طراحی نشده و فقط برای تست‌های زمینی به کار می‌رود. سازه آن در برابر فشار داخلی و نیروهای پرتاب آزمایش شده و همچنین همکاری‌هایی با ناسا در مرکز پرواز فضایی مارشال در آلاباما انجام داده است.

هم‌اکنون ساخت ماژول واقعی که قرار است به مدار برود در مرحله نهایی جوشکاری است. پس از آن مرحله‌ای به نام «یکپارچه‌سازی فضاپیما» انجام می‌شود که در آن همه سیستم‌ها مونتاژ و آزمایش می‌شوند. عملیات پیش از پرتاب قرار است از آوریل ۲۰۲۶ آغاز شود تا آماده پرتاب برنامه‌ریزی‌شده در ماه مه همان سال شود.

هاوت می‌افزاید: گام بزرگ بعدی ما معرفی خدمه هیون-۱ و جزئیات فعالیت‌های مأموریتی آنها خواهد بود.

مشتریان هدف این شرکت عمدتاً آژانس‌های فضایی کشورها خواهند بود؛ به‌ویژه کشورهایی که می‌خواهند نخستین بار فضانورد به مدار بفرستند. همچنین به افراد خصوصی و خود سرمایه‌گذار هم توجه شده است.

او همچنین می‌گوید: افرادی که می‌خواهند سوار این ایستگاه شوند باید آموزش‌های بسیار جدی ببینند و در فضا کارهای مهمی انجام دهند. قیمت این سفر بالا خواهد بود، اما اعلام نشده است.

بخشی از این کارها احتمالاً در آزمایشگاه علمی ایستگاه انجام خواهد شد؛ آزمایشگاهی که وست اسپیس با همکاری شرکت‌های تجاری ساخته است. از جمله این شرکا، شرکت آمریکایی ردوایر اسپیس (Redwire Space) است که پیش‌تر روی ایستگاه فضایی بین‌المللی پژوهش‌هایی درباره سلول‌های بنیادی و تشخیص سرطان انجام داده است.

ریچ بولینگ، معاون توسعه شرکتی در شرکت ردوایر اسپیس، نیز می‌گوید: بیشتر فعالیت‌های اولیه ما در هیون-۱ احتمالاً ادامه همان پژوهش‌های دارویی و تولید دارو خواهد بود که پیش‌تر در ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام داده‌ایم.

او می‌افزاید: ما از مشارکت در چنین پروژه تاریخی که می‌تواند با سرعت بخش خصوصی حرکت کند، هیجان‌زده‌ایم. انتظار داریم هیون-۱ سکوی مؤثری برای پژوهش و تولید باشد، هرچند در ابتدا از نظر فضای در دسترس برای محموله‌های علمی‌مان محدودتر از ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهد بود.

رقابتی رو به رشد در مدار

وست اسپیس تنها شرکتی نیست که ناسا برای آغاز دوران ایستگاه‌های فضایی خصوصی با آن همکاری می‌کند. استارلب (Starlab) یک سرمایه‌گذاری مشترک است که شرکت هوافضای غول‌پیکر ایرباس و پیمانکار دفاعی نورثروپ گرومن را در بر می‌گیرد. همچنین شرکت بلو اوریجین متعلق به جف بزوس و شرکت آمریکایی اکسیوم اسپیس که در سال ۲۰۲۲ نخستین مأموریت کاملاً خصوصی خدمه به ایستگاه فضایی بین‌المللی را انجام داد، از دیگر بازیگران این میدان هستند.

ساندرا هوپلیک- مویسبورگر، معمار و پژوهشگر فضا از دانشگاه فنی وین در اتریش می‌گوید: خوب است که ایستگاه‌های گوناگونی در حال ظهورند.

او می‌افزاید: از دیدگاه طراحی، آغاز با یک ایستگاه تک‌ ماژوله راهکاری عملی است، زیرا می‌توان سیستم‌های حیاتی را آزمایش کرد، پیچیدگی کاهش می‌یابد و اقتصادی‌تر است. اما باید از همان ابتدا دیدگاه بزرگ‌تر را در نظر گرفت. ساخت ایستگاه فضایی مثل ساخت یک روستاست؛ انتخاب نقطه شروع مسیر آینده را تعیین می‌کند.

فردریک شارمن، دانشیار معماری و طراحی شهری در دانشگاه ایالتی مورگان که روی زیستگاه‌های فضایی کار می‌کند، نیز می‌گوید از اینکه وست اسپیس بر راحتی و استقلال خدمه تمرکز دارد خوشحال است.

او می‌افزاید: پروژه هیون-۱ دوباره انسان و نیازهای روزمره‌اش — فراتر از بقا — را به مرکز طراحی زیست‌پذیری و سفر فضایی برمی‌گرداند.

با این حال، الیویه دو وک از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) با اشاره به اینکه اداره ایستگاه‌های فضایی کسب‌وکاری بسیار پرهزینه است، می‌گوید: ما درباره ایستگاه‌های فضایی تجاری پژوهش‌هایی انجام داده‌ایم، نه فقط از نظر فنی، بلکه از نظر لجستیک و اقتصادی نیز و محاسبات واقعاً دلهره‌آور است. هزینه فعلی عملیات ایستگاه فضایی بین‌المللی حدود ۱۲ میلیون دلار در روز است که حدود نیمی از آن صرف حمل‌ونقل خدمه و بار می‌شود.

او همچنین عنوان می‌کند: برای اینکه یک ایستگاه فضایی تجاری در آینده شانسی برای سودآوری داشته باشد، باید هزینه سالانه عملیاتش را به حدود یک تا ۲ میلیارد دلار کاهش دهد؛ یعنی روزانه حدود ۲٫۷ تا ۵٫۵ میلیون دلار، کمتر از نصف هزینه فعلی ایستگاه فضایی بین‌المللی.

وست اسپیس هزینه‌های عملیاتی خود را اعلام نکرده، اما گفته است تا زمان پرتاب هیون-۱ حدود یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد شد؛ ترکیبی از سرمایه خصوصی بنیانگذار شرکت، جد مک‌کالب — که پیش‌تر از صنعت رمزارز ثروت به‌ دست آورده بود — و درآمد مشتریان.

انتهای پیام/