به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از کرمان؛ پدیده کودک‌همسری به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و ریشه‌دارترین آسیب‌های اجتماعی در کشور، در برخی مناطق جنوب شرق از جمله شهرستان‌های جنوبی استان کرمان، نرخ بالاتری را به خود اختصاص داده است. این پدیده علاوه بر پیامدهای روانی و جسمی، مستقیماً بر شاخص‌های توسعه انسانی نظیر آموزش تأثیر منفی می‌گذارد و به پدیده ترک تحصیل دختران دامن می‌زند. برای تحلیل آماری و ساختاری این معضل، با پروین صادقی‌نژاد، پژوهشگر ارشد مطالعات خانواده و آسیب‌های اجتماعی در مرکز ملی رفاه اجتماعی به گفتگو نشستیم تا ابعاد این چالش را در بستر فرهنگی و اقتصادی جنوب کرمان واکاوی کنیم.

صادقی‌نژاد در ابتدای گفتگو تصریح کرد: تحلیل آماری نشان می‌دهد که پدیده کودک‌همسری در جنوب کرمان ارتباط مستقیمی با فقر چندبعدی، ساختارهای قبیله‌ای و کمبود امکانات آموزشی دارد که این سه عامل، یک حلقه بازتولیدکننده فقر را شکل می‌دهند. آمار ازدواج‌های زیر ۱۵ سال، به‌ویژه در شهرستان‌هایی که شاخص‌های توسعه انسانی ضعیف‌تری دارند، به‌وضوح بالاتر از میانگین کشوری است. این بدان معناست که این ازدواج‌ها نه یک انتخاب فردی، بلکه یک تابوی اجتماعی ریشه‌دار و یک استراتژی بقا برای خانوارهای فقیر محسوب می‌شوند تا بار اقتصادی دختران را از دوش خانواده بردارند. وی افزود: نگاه صرفاً حقوقی یا جرم‌انگارانه به این مسئله کافی نیست و برای مقابله با آن باید ابتدا بسترهای فرهنگی و اقتصادی محروم این مناطق را شناسایی و هدف قرار دهیم.

پژوهشگر ارشد مطالعات خانواده با تأکید بر تأثیر مخرب این ازدواج‌ها بر آموزش گفت: شواهد آماری و میدانی به‌وضوح نشان می‌دهد که کودک‌همسری یکی از اصلی‌ترین دلایل ترک تحصیل دختران، به‌خصوص در مقطع متوسطه، در جنوب کرمان است. از منظر قانونی و عرفی، انتقال دختر به خانه شوهر، عملاً او را از محیط مدرسه و چرخه آموزش خارج می‌کند. حتی در مواردی که امکان ادامه تحصیل فراهم باشد، بارداری‌های زودرس، مسئولیت‌های سنگین خانه‌داری و عدم حمایت همسر و خانواده جدید، انگیزه و توانایی ادامه تحصیل را به شدت کاهش می‌دهد. او ادامه داد: ترک تحصیل دختران زیر ۱۸ سال یک ضربه مضاعف به توسعه منطقه‌ای است. دخترانی که از تحصیل بازمی‌مانند، در آینده نیروی کار ماهر نیستند، کمتر به حقوق بهداشت و سلامت خود آگاهی دارند و فرزندان آن‌ها نیز بیشتر در معرض بازتولید چرخه فقر قرار می‌گیرند. این پدیده، سد بزرگی در برابر توانمندسازی زنان و توسعه پایدار در جنوب استان است که آمارها از تداوم آن برای نسل‌های آینده خبر می‌دهند.

صادقی‌نژاد ریشه این آسیب را در ضعف اقتصادی منطقه دانست و اظهار داشت: در مناطقی که فقر معیشتی بالاست، تحصیل دختران به عنوان یک هزینه غیرضروری تلقی می‌شود، در حالی که ازدواج در سن پایین به عنوان یک جبران مالی و اجتماعی در کوتاه‌مدت عمل می‌کند. نبود فرصت‌های شغلی پایدار برای زنان در این مناطق، عدم اطمینان والدین را نسبت به آینده مالی دخترانشان افزایش می‌دهد و آن‌ها را به سمت تصمیم‌گیری‌های زودرس و نامناسب سوق می‌دهد. وی افزود: هر طرح توسعه‌ای در جنوب کرمان، اعم از پروژه‌های معدنی یا کشاورزی، تا زمانی که به طور مستقیم بر افزایش سواد و درآمد خانواده‌های کم‌بضاعت متمرکز نشود، نمی‌تواند نرخ کودک‌همسری را کاهش دهد. این دو پدیده مانند دو روی یک سکه هستند و برای مبارزه با ترک تحصیل، باید مستقیماً با ریشه‌های اقتصادی ازدواج زودهنگام مبارزه کرد.

پژوهشگر ارشد مرکز ملی رفاه اجتماعی در پایان به ارائه راهکارهای تخصصی برای این منطقه پرداخت و گفت: اولین گام، اجرای طرح‌های حمایتی مشروط است که در آن دولت یا نهادهای حمایتی، در ازای ادامه تحصیل دختران تا پایان مقطع متوسطه، بسته‌های حمایتی مالی و معیشتی به خانواده‌ها ارائه دهند تا تحصیل به یک مزیت اقتصادی تبدیل شود نه یک هزینه. دوم، توسعه زیرساخت‌های آموزش فنی و حرفه‌ای دختران در جنوب استان است تا آن‌ها پس از پایان تحصیل، بتوانند به سرعت وارد بازار کار شوند و برای خانواده یک منبع درآمدی محسوب شوند که این امر خود باعث می‌شود ارزش دختر برای خانواده در حوزه تحصیل و کار بالاتر رود.

او تأکید کرد: سومین و مهم‌ترین گام، آموزش‌های تخصصی و بومی‌سازی شده برای والدین و ریش‌سفیدان منطقه توسط مددکاران اجتماعی زن است که بتوانند مضرات جسمی و روانی ازدواج زودهنگام را با زبان فرهنگی قابل درک، تبیین کنند. همچنین، نهادهای قضایی و ثبتی باید با نظارت الکترونیکی دقیق بر ازدواج‌های زیر سن قانونی و برخورد قانونی جدی، پیامد مجرمانه این عمل را به طور واضح در جامعه جا بیندازند. مبارزه با کودک‌همسری در جنوب کرمان، نیازمند یک تدبیر فرهنگی، حقوقی و اقتصادی هم‌زمان و پایدار است تا نسل‌های بعدی از این آسیب رها شوند.

خبرنگار: زهرا اسکندری

انتهای پیام/