به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، گَرمسار یکی از پنج شهرستان استان سمنان است و در غرب این استان قرار دارد. شهرستان گرمسار از شمال به شهرستان فیروزکوه و شهرستان دماوند، از سوی شرق به شهرستانهای آرادان و سمنان، از غرب به شهرستان ورامین و استان قم و از جنوب به شهرستان کاشان محدود است. فاصله شهر گرمسار تا مرکز استان ۱۱۰ کیلومتر و تا تهران ۹۵ کیلومتر است. مساحت شهرستان گرمسار ۱۰۶۸۶ کیلومتر مربع است.
بیشتر بخوانید:
دامغان شهر صد دروازه / جاذبه‌های گردشگری کهن‌دیار تاریخی
گرمسار از لحاظ موقعیت جغرافیایی بین مدار ۳۴ درجه و ۲۸ دقیقه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و بین ۵۱ درجه و ۵۲ دقیقه تا ۵۲ درجه و ۵۵ دقیقه طول از شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. گرمسار بر روی مخروط افکنه حبله‌رود یکی از رودخانه‌های دائمی این شهرستان قرار داشته و از سه جهت توسط رشته کوههایی احاطه شده و فقط سمت جنوبی آن به علت وجود کویر باز است. که به کوههای سیاهکوه ختم می‌شود. ارتفاع متوسط گرمسار از سطح دریا ۸۵۶ متر است. شهر گرمسار پیوندگاه راه‌آهن سرتاسری شمال (گرگان) و مشهد می‌باشد و جاده اصلی تهران – مشهد در کنار آن قرار دارد. طول دشت گرمسار از شرق به غرب ۴۸ کیلومتر و از شمال به جنوب معادل ۲۷ کیلومتر است.
شهرستان گرمسار که در گذشته خوار نامیده می شده و در سال ۱۳۱۹ خورشیدی به گرمسار تغییرنام یافته است. این شهر باستانی، یکی از شانزده سرزمین اوستا (به نام ورن) که حتی در زمان آشوریان به نام خوارا نامیده می شده و در زمان اشکانیان از اهمیت بسزایی برخوردار بوده ودر زمان سلوکیان بناهای شهرهای مهمی از جمله خاراکس در آن نهاده شده است.
همچنین در دوران اسلامی از آن به نام خوارِ ری یاد شده است. در این منطقه بود که یکی از مهمترین نواحی استراتژیک ایران قدیم یعنی دروازه کاسپین یا دربندِ خزر وجود داشت که ماد را از پارت جدا می کرد. به طوری که در کتب تاریخی به آن اشاره شده، این شهر دارای دروازه ای آهنی بود که محافظانی داشته و مرز میان اقوام ماد و پارت بوده است.
آثار باستانی گرمسار اغلب خرابه های قلعه های عظیمی است که امروزه به صورت تپه های بزرگ خودنمایی می کند و شاید بازمانده کهن دژهایی باشد که در زمان هخامنشیان اشکانیان و سلوکیان شهرهای بزرگی را تشکیل می دادند. بطوری که “آپ پیان” مورخ یونانی به وجود شهرهایی به نام کاتیرا، کال لیوپ، خاراکس، آپاما و آخه آن در زمان سلوکیان در ایران اشاره می کند. متأسفانه ساخته شدن شهرها و دژهای فوق از خشت خام در طول هزاران سال فرسایش، اثر مخربی بر آنها داشته و پیشینه آنها هنوز در پرده ای از ابهام است. از جمله تپه های معروف آن می توان به تپه های تپه غول آباد،تپه سعدآباد، تپه دزماران وجیران تپه اشاره کرد.
در گرمسار مردمانی با زبان‌های متفاوت درکنار هم زندگی می‌کنند، برخی فارسی زبان و برخی تات زبان هستند؛ همچنین گرمسار را جزیره اقوام نیز می‌نامند، چراکه ۵ قوم مختلف ترک‌ها، لرها، کردها، عرب‌ها و گیلک‌ها درکنار یکدیگر زندگی می‌کند.
شهر گرمسار دارای مان های دیدنی بی‌شماری است که در ادامه به معرفی هر یک از آنها می‌پردازیم:
مجموعه سیاهکوه
مجموعه سیاهکوه در ارتفاعات سیاهکوه در دامنه شمالی آن واقع شده است که محلی‌ها به آن قصر می‌گویند. این مجموعه از قصرهای شاه عباس، عین‌الرشید و حرم‌سرا تشکیل شده است. کاروانسرای قصر بهرام از مهمترین بناهای سیاهکوه است که در جنوب گرمسار قرار دارد. بنای بیرونی این قصر چهار گوش و دارای چند برج با دو دروازه شمالی و جنوبی است. اطراف این قصر شش برج بنا شده و سر در آن سنگ بزرگ یک‌پارچه است. درون بنا محوطه بزرگی است که گرداگرد آن ۲۰ اتاق کوچک و یک در بدون روزن با پوشش گچی قرار گرفته است. زمان احداث این کاروان‌سرا دقیقا مشخص نیست. این بنا در دوران صفویه بازسازی شده است و به همین دلیل به شاه عباسی نیز شهرت دارد.
مجموعه سیاهکوه از قصرهای دوران شاه عباس صفوی تشکیل شده است
قصر عین‌الرشید در قسمت میانی فاصله دریاچه نمک و کویر بزرگ قرار دارد. خرابه‌های قصر و باغ امروز پوشیده از خارهای بیابانی است. بنای عین‌الرشید از خارج ۸۶ متر طول و حداکثر ۴۷ متر عرض دارد. در دو طرف ایوان ورودی دو تالار وجود دارد که هریک پنج در به حیاط قصر دارند.
حرم‌سرا در یک کیلومتری جنوب شرقی قصر شاه عباسی یا قصر بهرام قرار دارد. این بنا در هنگام مسافرت خاندان سلطنتی، حرم‌سرا و در سایر مواقع محل سکونت شکارچیان سلطنتی بود. آب آشامیدنی این بنا از چشمه‌های واقع در دامنه سیاهکوه تأمین می‌شد. به نظر می‌رسد این بنا براثر زلزله ویران شده است.
آدرس: گرمسار، پارک ملی کویر
جاده سنگ فرش
جاده سنگ‌فرش، جاده‌ای دست ساخته است که در میان پارک ملی کویر در جنوب گرمسار و حد فاصل کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک قرار دارد. طول آن ۳۵ و عرض آن پنج کیلومتر است و در مسیر اصفهان به ساری در عهد صفویان ساخته شده است. برای جلوگیری از گزند سیلاب‌ها و زمین‌های گل‌آلود و چسبناک در فصول بارش و عبور سالم کاروان‌ها از میان کویر این جاده احداث شده است.
روی این جاده بقایای دو پل سنگی هنوز مشاهده می‌شود. بر اساس مطالعات تاریخی، این سنگ‌ها به‌وسیله شتر از کوههای سیاهکوه به محل آورده شده است.
آدرس: گرمسار، دشت کویر نمک، منطقه سیاهکوه
کارخانه پنبه
کارخانه پنبه در دو طبقه و پلانی مستطیل شکل از خشت و گل ساخته شده است که برخی آن را با کاروان‌سرا به‌دلیل معماری ویژه‌اش اشتباه می‌گیرند. این کارخانه در ضلع غربی میدان معلم قرار دارد.
آدرس: گرمسار، ضلع غربی میدان معلم
معادن نمک
۲۷ معدن نمک و تونل نمکی در جاده‌های فرعی گرمسار قرار دارد که درجه خلوص نمک بسیاری از این معادن بالای ۹۸ درصد است. معدن نمک کوهدشت کهن و معدن نمک سالار از زیباترین معادن نمک این منطقه است. قندیل‌های زیبای نمکی در این معادن هرساله گردشگران بسیاری را جذب می‌کند. استان سمنان از دیر باز به‌عنوان یکی از مناطق تأمین‌کننده نمک کشور شناخته شده است.
بنه کوه
بنه کوه در شمال گرمسار به‌دلیل قرار داشتن بر سر راه باستانی گرمسار به مازندران، از نظر تاریخی و نظامی دارای اهمیت ویژه‌ای بوده است. قلعه باستانی استوناوند، ریگ تپه و قلعه گبری از جاذبه‌های این منطقه است. انواع پرندگان و ماهی‌ها در این منطقه و در رودخانه حبله رود زندگی می‌کنند.
آدرس: ۵ کیلومتری شمال گرمسار
قلعه استاناوند ناروهه
قلعه استاناوند ناروهه با قدمت بیش از سه هزار سال مربوط‌به عهد اسماعیلیان در روستای ناروهه واقع شده است. این قلعه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. برج‌های دیده‌بانی این دژ بر تمامی طول دره و کناره‌های جنوبی رودخانه تا اراضی هموار حاشیه شمالی کویر ناظر است؛ توانایی سازندگان در ساخت این دژ چنان بوده است که مسیر صعب‌العبور آن را با معماری و کاستن و افزودن بر جسم کوه صد چندان کرده است.
آدرس: گرمسار، روستای ناروهه
خانه تاریخی باقری ها
خانه تاریخی باقری‌ها یا موزه اقوام از یادگاری‌های برجای مانده از عهد قاجار است. این خانه تاریخی در دوطبقه و از خشت خام ساخته شده است. استفاده از آجر های خطایی با بند کشی گچ و خاک منجر به زیبایی بیشتر خانه شده است. هر دو طبقه شبیه به یکدیگر ساخته شده‌اند و طبقه اول پس از ورود به سالن اصلی متشکل از دو اتاق در طرفین سالن است و بعد از گذر از سالن اول برای دسترسی به طبقه دوم باید از دو راهرو منتهی به پله عبور کرد. در سال ۱۳۸۹ از این خانه تاریخی در جهت موزه اقوام بهره‌برداری شد که پوشش و زندگی روزمره اقوام مختلف ساکن در شهر گرمسار را معرفی می‌کند.
آدرس: گرمسار، بلوار آیت الله کاشانی، خیابان سلمان فارسی
امامزاده شمس الدین و اسماعیل (ع)
امامزاده شمس‌الدین و اسماعیل (ع) در حوالی سه کیلومتری شمال غربی گرمسار قرار دارد. این بنا از خشت و گل در دوران قاجار احداث شده است و مردمان گرمسار اعتقاد بسیاری به این دو امامزاده دارند. دو آرامگاه درکنار هم قرار دارند و به‌وسیله یک دیوار از هم جدا شده‌اند. هر دو آرامگاه یک گنبد دارد که سطح داخلی آنها گچ‌کاری شده است. کل بنا بر پایه مربع مستطیل ساخته شده است که در قسمت شرقی آن رواق و ایوانی وجود دارد که ورودی به بقاع امامزادگان را ممکن می‌سازد. تکنیک ساخت دو گنبد نیز مانند پلاس مربع مستطیل بوده است.
آدرس: شمال غرب گرمسار
آب انبار مسیر امامزاده اسماعیل و شمس الدین
آب‌انبار مسیر امامزاده اسماعیل و شمس‌الدین به آب حوض شهرت دارد و قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد و از آجر ملات ساخته شده است. این آب‌انبار دارای مخزن و بادگیر، پاشیر، پلکان و سردر است. سقف پلکان پاشیر با آجرهایی به فرم حصیری و به‌صورت ضربی ساخته شده است. برخلاف اکثر آب‌انبارهای منطقه، پلان آن بر پایه مربع مستطیل است و مخزن آن فرم چهار گوشی دارد که یک ستون در وسط آن تعبیه شده و روی ستون بادگیر قرار دارد. تویزه‌هایی از چهار طرف به‌شکل علامت جمع بر پایه ستون نشسته‌اند و چهار گنبد روی آنها قرار گرفته است و پوشش مخزن را کامل می‌کند.
آب انبار بزرگ
آب انبار بزرگ در مرکز گرمسار در جنوب میدان امام خمینی (ره) و در ضلع شمالی مسجد جامع گرمسار قرار دارد. این آب‌انبار با ۴۰ پله و مخزن استوانه‌ای شکل در دوران قاجار ساخته شده است. عمق این آب‌انبار ۱۴ متر است و از ی تاریخی و محبوب گرمسار محسوب می‌شود.
آب انبار ناسار
آب‌انبار ناسار یا همان ۹ حصار در جنوب قلعه ناسار واقع شده است. بر اساس نوشته بالای سردر این آب‌انبار، سازنده آن مرحوم سیف‌الله معماریان سمنانی است. منبع اصلی این آب‌انبار از نظر فیزیکی با سایر آب انبارها در سطح استان متفاوت و در نوع خود بی‌نظیر است.
آدرس: گرمسار، راسته بازار، تکیه ناسار
روستای رامه
روستای رامه با مناطق طبیعی چشم‌نواز به‌ویژه ارتفاعات آن و حیات وحش متنوع و غنی، از جلوه‌های طبیعی این منطقه است. طبیعت این منطقه واقع در بخشی از منطقه شکار ممنوع خنار است.
روستای قالی باف
روستای قالی‌باف از نظر اقلیمی از مناطق سرد و معتدل است. پوشش گیاهی منطقه متنوع و از نظر حیات وحش نیز در مجاورت منطقه شکار ممنوع خنار با پوشش جانوری مناسب قرار دارد و از حیوانات شکاری مختلف غنی است. سایر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این منطقه نیز شامل آبشار، جنگل طبیعی بکر و بناهای تاریخی و امامزاده‌هایی که در ارتفاع کوه قرار دارند، می‌شود.
دشت گرمسار
دشت گرمسار یکی از مناطق کویری و صحرایی گرمسار سمنان است که طول شرق به غرب آن ۴۸ کیلومتر و شمال به جنوب آن ۲۷ کیلومتر است و دارای چهار ایل بزرگ به نام‌های زندی، الیکایی، اصانلو و ایل پازوکی است.
کوه اژدها
کوه اژدها یکی از کوههای جالب با چین‌خوردگی‌های عجیب زمین‌شناسی است که بر اثر فعل و انفعالات زمین‌شناسی در طی سالیان دراز به‌وجود آمده است. این کوه نوارهای قرمز، قهوه‌ای و سفید رنگ به شکلی موج‌وار و درهم تنیده‌اند که یک ساختار خاص را پدید آورده‌اند. این چین‌ها در ترکیب بین سنگ ماسه، شن و سنگ جوش ایجاد شده است. ارتفاع این کوه ۱,۲۶۵ متر است.
آدرس: ۱۱ کیلومتری غرب مرکز شهرستان گرمسار
کویر ریگ جن
کویر ریگ جن منطقه‌ای ناشناخته که از آن به‌عنوان مثلث برمودای ایران هم یاد می‌شود. این کویر مخوف به دلایلی همچون وسعت زیاد و و نبود چشمه یا چاه آب هیچگاه موردعلاقه کاروان‌ها نبوده و همین مورد آن را ترسناک می‌کند، چراکه ناشناخته‌های زیاد در آن وجود دارد. تلماسه‌های فراوان، باتلاق‌های نمکی، شنزارهای روان، پوشش گیاهی بسیار اندک (تنها در مناطق ریگزار) و نبود حیات آن‌چنانی از جمله ویژگی‌های این ناحیه از ایران عزیز به شمار می‌رود.
آدرس: استان سمنان، شهر گرمسار، پارک ملی کویر، کویر ریگ جن
امامزاده سلطان شاه نظر
امامزاده سلطان شاه نظر یکی دیگر از بناهای تاریخی ساخته شده در دوره قاجار است. که یک ساختمان بی‌نظیر از نظر معماری دارد. معماری این امامزاده به این شکل که دارای طاق‌های جناقی و گنبدی رگ‌مانند تقریبا مخروطی است.
آدرس: گرمسار، ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی گرمسار، آرادان
امامزاده علی اکبر
امامزاده علی اکبر گرمسار یکی از آثار ملی ایران است که در سال ۱۳۷۷ به ثبت رسیده است. این بنای تاریخی به دوره ایلخانی و قاجار برمی‌گردد. معماری این بنا گنبدی با ۲ پوشش به سبک معماری سنتی و به‌شکل شش‌ضلعی قسمت تحتانی و فوقانی استوانه‌ای است.
آدرس: گرمسار، بخش آرادان، شهر رادان، دهستان یاتری
انتهای پیام/
نظر شما