به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، شهرستان ارومیه در جلگه ای در کنار دریاچه لاجوردی ارومیه قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان سلماس، از جنوب به شهرستان نقده، از شرق به دریاچه ارومیه و از غرب به مرز ترکیه محدود است. کرانه غربی دریاچه ارومیه را در قدیم «گیلزان» می نامیدند.

بیشتر بخوانید:

گرمسار شهر خورشید تابان / جاذبه‌های گردشگری جزیره اقوام

گروهی معتقدند که نام باستانی این شهر و دریاچه آن «چی چیست» و «چی چستا» است. سریانیان آن را «اورمیا»، ارمنی ها «اورمی»، اعراب «ارمیه» و «ایرانیان ارومی» نوشته اند. بدون تردید این منطقه یکی از بسترهای شکل دهنده تمدن بشری بوده است.

اطراف این شهر زیبا تا کیلومترها پوشیده از باغات انگور و سیب و کشتزارها است. دریاچه ارومیه در شرق و دریاچه مارمیشو در غرب این شهر قرار دارد. این شهر به علت آب و هوای معتدل و داشتن مناظر زیبا، یکی از شهرهای گردشگری و زیبای ایران محسوب می‌شود. ارتفاع شهر ارومیه از سطح دریا 1332 متر است.

واژه «ارومیه» مشتمل از دو کلمه «اور» و«میه» است. در زبان های باستانی اور به معنای شهر، جا، مکان و قلعه است. و «میه» یا «میا» نیز به معنای آب است و این شهر را به سبب وفور آب «شهر آب» نامیده اند.

به عقیده بعضی دیگر از مورخین ارومیه محل تولد زرتشت پیغمبر بوده و از اماکن مقدسه زرتشتیان به شمار می رود. بر اساس نوشته های کتاب «اوستا» در نیمه قرن هفتم قبل از میلاد، زرتشت در کنار رود «داییتا» که از رودخانه های استان آذربایجان غربی است از جانب خدای بزرگ مأمور اصلاح امور مردم شده و در حاشیه باختری دریاچه «چی چست» به اشاعه مذهب خود پرداخته است.

شهر ارومیه دارای جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری است که در ادامه به معرفی هریک می‌پردازیم:

دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه در شمال غرب ایران، زمانی بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب‌شور دنیا و دومین دریاچه، بعد از «دریای مرده» در خاورمیانه بود. اندازه این دریاچه به ۱۴۰ کیلومتر از شمال تا جنوب و ۸۵ کیلومتر از شرق تا غرب می‌رسد که مجموعا شامل وسعتی بیش از ۵۲۰۰ کیلومتر مربع می‌شود. در گذشته لنج سواری در این دریاچه زیبا یکی از اصلی‌ترین تفریحات مردم آذربایجان بود و جمعه‌ها صف طویلی را می‌دیدید که منتظر سوار شدن بر لنج بودند.

متاسفانه در چند سال گذشته دچار خشکی شده و وسعت و شکوه سابق را ندارد. اصلی‌ترین دلیل خشک شدن دریاچه ارومیه، تغییر و انحراف مسیر آب رودخانه‌هایش است. دلایل دیگری هم مانند کاهش بارش باران، گرمای آب‌وهوا و استفاده‌ از آب‌های زیرزمینی در مکان‌های دیگر موجب این کم‌آبی شده‌اند.

دریاچه مارمیشو

دریاچه مارمیشو در ۴۵ کیلومتری شمال غرب ارومیه، در مسیر آب‌های مرزی ایران و ترکیه قرار دارد. زلزله و سد کوه در مسیر آب‌های مرزی باعث شکل‌گیری این دریاچه شده است و انواع آبزیان، مانند قزل‌آلا در آن رشد می‌کنند و این دریاچه را به محل مناسبی برای ماهیگیری تبدیل کرده است. دریاچه مارمیشو پنج هکتار مساحت دارد.

متاسفانه در سال‌های اخیر به علت جاری شدن سیل و پر شدن دریاچه با شن و ماسه سیلاب، مساحت و عمق دریاچه مارمیشو کمتر شده است. نام این دریاچه، از اسم رهبر مسیحیان آشوری، مارشیمون بنیامین گرفته شده است.

ساختمان شهرداری

ساختمان شهرداری ارومیه در خیابان امام، شرق میدان قدیمی ایالت قرار دارد. قدمت این بنا به پهلوی اول می‌رسد. در سال ۱۳۱۰ شمسی ملا اوستا، که چیره دست‌ترین معمار زمان خود بود، این ساختمان را ساخت. پلان کلی این ساختمان، مانند ساختمان شهرداری تبریز به شکل عقابی است که بال‌های خود را باز کرده است.

ساختمان شهرداری در دو طبقه ساخته شده و در معماری آن اصل تقارن کاملا رعایت شده است. در ۳۰ شهریور سال ۱۳۲۰ شمسی، در حمله متفقین به ایران ارتش روسیه پادگان را بمباران کرد که در این حمله قسمتی از نمای جنوبی آن تخریب شد؛ سپس توسط دو نفر به نام‌های اوستا مهبور و یک استادکار ارمنی مرمت شد.

برج سه گنبد

برج سه گنبد در جنوب شرقی ارومیه، خیابان استاد برزگر قرار دارد که در سال ۵۸۰ هجری قمری، در دوره سلجوقیان ساخته شده است. اما برخی نیز ادعا می‌کنند این بنا در دوره ساسانس، به عنوان آتشکده ساخته شده، اما هیچ سند معتبری برای اثبات آن وجود ندارد. در داخل این بنا سه کتیبه به خط کوفی وجود دارد که از سنگ تراشیده‌اند و در پایان کتیبه، تاریخ محرم ۵۸۰ هجری ثبت شده است. طبق این کتیبه، این بنا به دستور یکی از حاکمان سلجوقی به نام «شیث قاطه المظفری» ساخته شده و از نظر معماری، شبیه مقابر مراغه و سایر مقبره‌هایی است که در قرن ششم هجری در دوره سلجوقی ساخته شده‌اند.

برج سه گنبد به شکل استوانه‌ای ساخته شده که قطر آن پنج متر و ارتفاعش نیز ۱۳ متر است. این بنا دو طبقه است و در هر سوی آن دریچه وجود دارد. طبقه اول را سردابه می‌نامند که پوششی قوس‌دار دارد و توسط آن از طبقه دوم جدا می‌شود. این بنا در ۱۵ آذر ۱۳۱۴، با شماره ۲۴۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آبشار شملکان

آبشار شملکان یکی از زیباترین آبشارهایی است که در روستایی به همین نام، در نزدیکی ارومیه قرار دارد. برای رفتن به روستای شملکان، از جاده‌بند و تفرجگاه بند باید عبور کرد. این آبشار طبیعت بسیار زیبایی در این روستا ایجاد کرده که ارزش دیدن دارد.

مسجد جامع ارومیه

مسجد جامع یکی از آثار تاریخی ارومیه است که در خیابان اقبال قرار دارد. این مسجد در میان بازار قدیمی شهر واقع شده و یکی از ارکان اصلی بافت قدیمی شهر است. برخی معتقد هستند این بنا ابتدا آتشکده بود و بعد از تسلط مسلمانان ویران و سپس در قرن هفتم هجری قمری بر روی آن مسجدی ساخته شده که سبک تزیینات، گچبری‌ها، ستون‌بندی‌ها و طاق‌های مسجد شبیه سبک معماری سلجوقیان است.

تاریخ تجدید بنای این مسجد معلوم نیست، اما محراب آن در تاریخ ۶۷۶ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد به همراه سایر اجزای بافت قدیمی شهر به ویژه بازار و راسته‌های آن بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این مسجد در ۱۵ آذر سال ۱۳۱۴ با شماره‌ی ۲۴۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کلیسای ننه مریم

کلیسای ننه مریم (نام‌های دیگر این کلیسا حضرت مریم، مارت مریم و شرق آشور است) یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای ایران و جهان است که طبق برخی روایات، دومین کلیسای بزرگ جهان، بعد از کلیسای بیت لحم فلسطین است. این کلیسا در سال ۳۲ میلادی ساخته شده و در قرون گذشته، محل دفن اموات بوده است. گفته می‌شود این بنا قبلا آتشکده و یکی از معابد مشهور زرتشتیان بود؛ هنگام تولد حضرت مسیح، موبدان زرتشتی ساکن این معبد، ستاره‌ی درخشان در حال حرکتی را می‌بینند که به سوی شرق می‌رود و آن را نشانه‌ای از تولد منجی می‌دانند و به سمت اورشلیم می‌روند. آن‌ها پس از بازگشت به ارومیه، این آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کند و به تبلیغ آیین مسیح می‌پردازند. نمای فعلی این کلیسا، به دوره ساسانی بازمی‌گردد.

اگر از کلیسای ننه مریم دیدن کنید، خواهید دید نمای داخلی کلیسا شبیه آنچه که در ذهن خود مجسم می‌کنید، مانند کلیساهای دیگر نیست؛ کلیسای ننه‌مریم با قالی‌های دست‌بافت مفروش شده، سقف آن کوتاه است و دالان‌های تو در تو و محرابی در گوشه‌ای از آن قرار دارد، همراه با عکس عیسی مسیح که کشیش هنگام اجرای مراسمات در جلوی آن می‌ایستد.

بازار قدیمی ارومیه

بازار قدیمی ارومیه در بافت تاریخی و قدیمی شهر، در جنوب شرقی ارومیه قرار دارد که در دوره حکومت صفویان ساخته شده و تا به امروز خون در رگ‌های آن جاری بوده و داد و ستد و تجارت ادامه دارد. این بازار با معماری ساده، طاق‌ها، چشمه‌ها و گنبدهای مختلفی دارد و دارای تیمچه‌ها، حمام‌ها، سراها و مساجد زیادی است که در دوره زندیان و قاجار در این بازار ساخته شده است.

در این بازار کنیسه‌ای هم برای یهودیان این منطقه وجود دارد. این بازار درها و دروازه‌های متعددی دارد که رفت و آمد را برای مردم آسان‌تر کرده است. راسته‌های مسگران، چاقوسازان، زرگران، فرش‌فروشان، بذر فروشان، بلور فروشان، کفاشان و عطاران از پررونق‌ترین راسته‌های بازار ارومیه هستند. بازار قدیمی ارومیه در سال ۱۳۶۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بازار دوشابچی خانا

بازار دوشابچی خانا یا بازار شیره‌فروشان ارومیه در میدان ولایت این شهر قرار دارد. قدمت این بازار به دوره صفویه می‌رسد و حدود ۷۰ مغازه در دو طرف آن صف بسته‌اند. دوشابچی خانا یکی از محله‌های قدیمی مشهور ارومیه است که از گذشته محل تهیه، فرآوری و فروش لوازم مربوط به دوشاب در این شهر است. در این محله و بازار، دوشاب یا همان شیره انگور تهیه و تولید می‌شود. این بازار با شماره ۳۱۳۶۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مدرسه هدایت

مدرسه هدایت یکی از مدارس قدیمی ارومیه است که در دوره قاجار ساخته شده است. این مدرسه در خیابان امام، کوچه امیرنظمی ارومیه قرار دارد. ساختمان این مدرسه قبلا خانه یکی از بزرگان ایل قاجار بود و در سال ۱۳۴۷ شمسی، توسط مالک جدید، تغییر کاربری داد. در این مدرسه کتیبه‌هایی وجود داشت که تخریب شده است، به همین دلیل تاریخ دقیق ساخت و اسم معمار آن مشخص نیست.

ضلع جنوبی صحن ساختمان، مهم‌ترین و باارزش‌ترین بخش مدرسه است. حیاط‌های مدرسه چهارگوش است و دیوارکشی آجری و پایه‌های سنگی و آجری دارد. طاق‌نماهای این بنا با آجر لعاب‌دار فیروزه‌ای تزئین شده است. مدرسه هدایت در ۱۵ دی ماه ۱۳۷۵ با شماره ۱۸۳۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مدرسه ۲۲ بهمن

مدرسه ‌۲۲ بهمن ارومیه در تقاطع خیابان امام و خیام شمالی قرار دارد و یکی از مدارس تاریخی ارومیه محسوب می‌شود. مدرسه ۲۲ بهمن در اوایل دوره پهلوی، یعنی حدود ۸۰ سال قبل  ساخته شده است و حدود ۵۱۰۰ متر زیربنا دارد. این مدرسه در هفتم اسفند ۱۳۸۵ با شماره ۱۷۷۲۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه هولاکوخان

قلعه هولاکوخان یکی از قلعه‌های تاریخی منطقه‌ی آذربایجان است که در شرق دریاچه ارومیه، در جزیره اسلامی قرار دارد. این قلعه در بلندی‌های روستای آق گنبد، در اسکله منتهی بین ارومیه و تبریز قرار دارد. در مسیر آن نیز آب‌انبارهای زیادی وجود دارد که در دل کوه، به شکل عجیبی ساخته شده است؛ در کنار این آب‌انبارها جوی‌های آبی وجود دارد که هنگام بارندگی، آب را به سمت آب‌انبارها هدایت کرده و آب مورد نیاز را در تمامی فصول سال تامین می‌کند.

دیواره‌های قلعه هولاکوخان به طور کلی از سنگ ساخته شده است. این قلعه از نظر استحکامات، موقعیت و استقرار، شبیه قلعه‌های بابک، قهقهه و جوشون است. دسترسی به این قلعه آسان نیست و در سه طرف آن را پرتگاه‌های خطرناک احاطه کرده است که این موقعیت، دفاع از قلعه را برای قلعه‌بانان آسان می‌ساخت.

قلعه بردوک

قلعه‌ی تاریخی بردوک در ۶ کیلومتری روستای بردوک (در ۹۶ کیلومتری ارومیه) قرار دارد. زیر قوس دروازه ورودی این قلعه، کتیبه‌ای روی دو سنگ مرمر وجود دارد که قدمت قلعه بردوک روی آن، سال ۱۰۷۸ هجری قمری، همزمان با دوره صفویه ذکر شده است.

به طور کلی این بنا شامل سه قسمت قلعه، مسجد و مقبره می‌شود؛ قلعه بزرگ روبروی مسجد قرار دارد که در ارتفاعات میانه کوهستان ساخته شده است و راه دست‌یابی به آن شیب تندی دارد. در بخش مرکزی قلعه چند بنای دیگر وجود دارد که با سنگ‌های چهارگوش و ملات شن و آهک ساخته شده و فقط یکی از آن‌ها سالم مانده، که به نظر می‌رسد از آن به عنوان آب‌انبار استفاده می‌شد.

کلیسای مار سرگیز

این کلیسا در ۱۲ کیلومتری ارومیه، در دامنه کوه سیر قرار دارد. کلیسای مار سرگیز از نظر مذهبی، بسیار ارزشمند است و عموم مسیحیان، اعم از آشوری و ارامنه، آن را به عنوان زیارتگاه می‌شناسند. این کلیسا یکی از آثار سنگی استان آذربایجان غربی است و تمام دیوارها و سقف آن را با سنگ‌های نامنظم، به شکل ماهرانه‌ای و کاملا مستحکم ساخته‌اند. با توجه به سبک معماری این بنا و کتب مورخان آشوری، قدمت کلیسای مار سرگیز به قبل از اسلام می‌رسد. گفته می‌شود زمانی که خسروپرویز بر رومیان پیروز شد، همسرش شیرین که مسیحی بود، دستور ساخت این کلیسا را صادر کرد.

یخچال دوقوز پله (خانه آبگینه شهر ارومیه)

یخچال دوقوز پله در خیابان عسگرخان ارومیه، و در محله‌ای به همین نام قرار دارد. این بنا را می‌توان یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری آذربایجان غربی و ارومیه نامید. دوقوز کلمه‌ای ترکی و به معنی عدد نه است و به همین خاطر در برخی موارد آن را یخچال نه پله نیز می‌خوانند.

این یخچال در دوره قاجار ساخته شده است و از آن برای نگهداری و تامین یخ مورد نیاز شهر در تابستان استفاده می‌شد. حتی مردم برای انجام بعضی از مراسمات مانند چهارشنبه سوری به دور حوضچه‌ای که در نزدیکی یخچال است جمع می‌شدند، اما بعد از پیشرفت شهر ارومیه و صنعتی شدن شهر بلا استفاده ماند. امروزه این یخچال از نام دوقوز پله به خانه آبگینه شهر ارومیه تغییر نام داده و از آن به‌عنوان نمایشگاه استفاده می‌شود.

انتهای پیام/