به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در همایش (ائتلاف جهانی علیه آپارتاید علمی؛ برای صلح، عدالت، امنیت و سلامت جهانی) که یکشنبه ۲۱ آبان ماه ۱۴۰۲ برگزار شد، اظهار کرد: هدف علم، ایجاد معرفت و کشف حقیقت است. علم صرفا برای علم نیست. هدف علم این است که منجر به رفاه و آسایش بشر در دو سطح مادی و معنوی شود. سوالی که مطرح می‌شود این است که علمی که امروز در عرصه بین‌الملل مطرح است تا چه میزان توانسته بستر صلح را فراهم کند؟!
بیشتر بخوانید:
مقالات علمی دانشجویان با مشکلات کشور همخوانی ندارد
وی افزود: در جهانی که شاهد رشد علم و فناوری هستیم؛ سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا علم توانسته برای ارتقای صلح و عدالت کاری انجام دهد؟! پاسخ به این سوال با توجه به شرایط فعلی جهان این است که علم نتوانسته کیفیت زندگی را بهبود ببخشد و در برخی موارد شرایط بدتر هم شده است.
مقیمی گفت: علمی که هدف آن ایجاد صلح بود، نتوانست به آرمان خودش برسد. آپارتاید علمی یکی از انواع آپارتاید است که با تبعیض نژادی شروع شد. آپارتاید علمی، صحبت از تبعیض دارد. ایران از جمله کشورهایی است که به دلیل تحریم‌ها در سال‌های گذشته مورد این تبعیض قرار گرفته است. بسیاری از استادان ما شاهد بوده‌اند که مقالات علمی‌شان از سوی مجلات خارجی بدون بررسی رد شده است چون ایرانی بوده‌اند یا موضوعی اسلامی را انتخاب کرده‌اند.
رئیس دانشگاه تهران تصریح کرد: ۲ موضوع در این جلسه قابل بررسی است؛ نخست خود تحریمی علمی و دیگر تحریمی علمی. منظور از دیگر تحریمی این است که کشوری مانند آمریکا سعی میکنم که کشور ما را از ارتباط با علم جهان محروم کند. منظور از خود تحریمی این است که غرب جامعه علمی خود را از برخی یافته‌های علمی محروم کرده است.
وی خاطرنشان کرد: باید سابقه رشد و تحول را در اروپا و آمریکا بررسی کنیم. در قرن‌های اولیه ظهور اسلام، شاهد رشد علمی و آثار آن در کشورهای اروپایی بودیم. در روایات اسلامی تاکید بسیاری بر نشر علم شده است. پس از رشد علم در غرب شاهد بودیم که غرب در آپارتاید علمی دچار خودتحریمی شده است و جامعه دانشگاهی خود را از برخی یافته‌های علمی محروم کرده است.
مقیمی تاکید کرد: غرب مقولات متافیزیکی را علم تلقی نمی‌کند و در همین بخش خود را از برخی یافته‌های علمی محروم می‌کند. بشر در دنیای امروز نیازمند علم برای ارتقای واقعی صلح و عدالت است؛ اما غرب با برچسب شبه علم، این علوم را تخطئه می‌کند. نمونه‌های مختلفی در طول تاریخ هستند که در غرب اجازه ظهور و بروز نداشته‌اند چون بنیان‌های فکری متفاوتی داشتند. علمی باید تولید شود که به صلح و عدالت برسد؛ اما در جهان آپارتاید کنونی این موضوع محقق نخواهد شد.
رئیس دانشگاه تهران گفت: این تصور که ما در جهانی سرشار از صلح به سر می‌بریم و غرب هم علم خود را در اختیار بشریت و ما قرار می‌دهد، واقعی نیست. آپارتاید علمی در بنیان‌های علم و موضوعات علمی وجود دارد. راهکار این است که تلاش کنیم تریبون‌های علمی مختلفی ایجاد کنیم. مشکل چاپ مقالات بیشتر در حوزه‌های علوم اجتماعی و رفتاری مطرح است و نمی‌توانیم آپارتاید علمی را بشکنیم مگر این که بستری برای دانشمندان فراهم شود که بتوانند از طریق آن یافته‌های خود را منتشر کنند.
رتبه ۲۳۲ دانشگاه تهران در نظام «یوراپ»/رد درخواست ایجاد «کرسی انرژی‌های پاک» از سوی یونسکو
الهام امین‌زاده معاون امور بین‌الملل دانشگاه تهران در ادامه این کنفرانس اظهار کرد: همواره تصور بر این است که تبعیض در حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی است و کمتر از تبعیض در حوزه علمی صحبت می‌شود، ولی از آنجایی که در جریان جهانی و گردش بین‌المللی علم هر نوع تبعیض و آپارتایدی منتهی به تنش و خشم ملت‌ها می‌شود، آپارتاید علمی نیز می‌تواند در ملت‌ها ایجاد خشم کند.
وی تاکید کرد: از این رو لازم است جهان توسعه‌یافته برای آنکه بیشتر از این، صلح و امنیت جهانی را بر هم نزند، از این تبعیض نژادی دست بردارد.
امین‌زاده با اشاره به موانع موجود در راه چاپ مقالات علمی به‌ویژه در حوزه علوم انسانی و حضور در کنفرانس‌ها و تبادلات علمی و فناوری، خاطر نشان کرد: گاهی اوقات این تبعیض و آپارتاید را مشاهده می‌کنیم و باید این تبعیض و آپارتاید علمی علیه جمهوری اسلامی ایران متوقف شود.
وی با طرح این سؤال که آیا این آپارتاید ما را متوقف می‌کند و یا آیا حقی برای برخی کشورها برای تحریم گردش منابع علمی وجود دارد، اظهار کرد: مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۵ تاکید فرمودند که توقف حرکت علمی ایران، هدف دشمن است و باید مراقب بود که به نام پیوستن به خانواده جهانی که عناصر این خانواده و مقررات حاکم بر این خانواده را همگی غربی‌ها تعیین می‌کنند، بازتولید فرهنگ وابستگی نباشد.
معاون امور بین‌الملل دانشگاه تهران اظهار کرد: این به معنای آن است که این طور نباشد که بخواهیم به نام تعامل علمی در زمینی بازی کنیم که عناصر و مقررات آن را دیگرانی که دوست ما نیستند، تعریف کنند.
وی با اشاره به آمارهای تولید علم ایران، اظهار کرد: بر اساس آمارها سرعت پیشرفت علمی ایران در مقطعی ۱۳ برابر سطح متوسط جهانی شد که این سرعت برای اینکه دچار عقب ماندگی علمی نشویم، باید ادامه یابد.
امین‌زاده یادآور شد: مقام معظم رهبری تاکید داشتند که مطرح شدن موضوع عدم امکان پیشرفت علمی و ارتقای منابع انسانی و طبیعی ایران از سوی غربی‌ها رجزخوانی‌ای بیش نیست و پیشرفت علمی و ارتقای منابع انسانی و طبیعی ایران واقعیتی است که خود غربی‌ها به آن اذعان دارند.
وی اضافه کرد: برخی بر این باورند که چون ایران را دوست داریم، درباره پیشرفت‌های علمی آن صحبت می‌شود؛ ولی اخیرا در نشست‌های بین‌المللی که در دانشگاه تهران حضور یافتند، اذعان داشتند که وضعیت علمی اساتید ایرانی در رقابت جهانی بسیار بالا است.
امین‌زاده افزود: تکلیف بین‌المللی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در اسناد مشخص شده است و شاید بعد از منشور سازمان ملل و میثاق‌های سال ۱۹۶۶ حقوق بشر اسناد سازمان بین‌المللی یونسکو حاوی حق آموزش و الزامات تبادلات علمی عادلانه و آزاد در جهت صلح و امنیت بین‌المللی است. به این معنا که اگر زمانی کیفرخواستی برای گرفتن حق‌مان در این زمینه داشته باشیم، در این کیفرخواست باید این اسناد ذکر شود.
وی تاکید کرد: اولین موافقت‌نامه در چارچوب سازمان بین‌المللی یونسکو سال ۱۹۴۸ با عنوان سند تسهیل گردش جریان بین‌المللی مطالب شنیداری و دیداری با ماهیت آموزشی، علمی و فرهنگی منتشر شد و این سند به این معنا است که کسی حق ندارد جلوی این تبادلات را بگیرد.
معاون امور بین‌الملل دانشگاه تهران اضافه کرد: همچنین در ژوئن ۱۹۵۰ سند واردات آثار آموزشی، علمی و فرهنگی را داریم و کنوانسیون جهانی حق چاپ و نشر در سال ۱۹۵۲ و در سال ۱۹۵۸ کنوانسیون آزادی تبادل بین‌المللی انتشارات عرضه شد و همچنین سند حمایت از دارایی‌های فرهنگی در مخاصمات مسلحانه در سال ۱۹۹۹ ارائه شد، ولی اکنون شاهدیم که ویترینی از مخاصمات به آثار فرهنگی در منطقه بسیار غنی غزه که بسیاری از آثار تاریخی به‌ویژه تاریخ ادیان در آن وجود دارد، رخ داده است.
وی ابراز امیدواری کرد که نتیجه این کنفرانس این باشد که یونسکو مدعی‌العموم این عناصر فرهنگی شود.
امین‌زاده با تاکید بر اینکه امروز باید بازتعریفی از علم، آزادی و عدالت صورت گیرد، گفت: در جمهوری اسلامی تاکید شده که باید با آپارتاید علمی مبارزه شود و ابزار ما برای آن جهاد علمی، دیپلماسی علمی است و توانسته‌ایم در این عرصه موفق باشیم.
وی خاطر نشان کرد: من آمارهایی را ارائه می‌دهم که نشان می‌دهد چگونه با آپارتاید علمی در مدت ۴۰ سال توانسته‌ایم کرسی‌های یونسکو را تصاحب کنیم. از ۱۷ کرسی یونسکو در کشور ۷ کرسی آن در دانشگاه تهران ایجاد شده است که از آن جمله می‌توان به کرسی‌های آموزشی فنی و مهندسی، بازیافت آب، تحقیقات بین رشته‌ای در دیابت، کارآفرینی، سلامت اجتماعی و فرهنگ و فضای مجازی اشاره کرد.
وی با بیان اینکه ۷ نفر از اساتید دانشگاه تهران مسؤولیت این کرسی‌ها را بر عهده دارند، گفت: اخیرا درخواست ایجاد کرسی انرژی‌های پاک را درخواست دادیم که متاسفانه هنوز مورد پذیرش یونسکو واقع نشده است.
امین‌زاده اضافه کرد: در رتبه‌بندی نظام‌های جهانی QS، شانگهای و یو اس نیوز دانشگاه تهران تلاش می‌کند، ولی در نظام کیو اس در رتبه ۳۶۰، در تایمز رتبه ۴۵۰، در شانگهای ۴۰۱ و در رتبه‌بندی یو اس نیوز در رتبه ۳۲۹ قرار دارد؛البته خبر خوبی که دیروز به ما ارسال شد، این است که در زمینه نظام رتبه‌بندی «یوراپ" دانشگاه از ۲۵۰ به رتبه ۲۳۲ ارتقاء یافته است.
به گفته وی، نظام رتبه بندی «یوراپ» نظام رتبه‌بندی ارزشمندی است.
وی تاکید کرد: با ارائه این آمارها اعلام میکنم که ما نایستادیم و متوقف نشدیم و در حال جلو رفتن هستیم و عزم جامعه علمی کشور این است که آپارتاید علمی را خنثی کند و راه را به سوی اعتلای علم و دانش و اخلاق و صلح سوق دهد.
محمدی: در کنار کشورهای همسایه خود می‌توانیم پیشرفت علمی داشته باشیم
جواد محمدی سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران در ادامه این کنفرانس اظهار کرد: دستورات فراوان دینی در حوزه علم مطرح شده است. دیپلماسی علم و فناوری اهمیت ویژه‌ای برای پیشرفت کشور دارد. باید توجه کرد که تحریم‌ها فقط برای ایران نیست. بسیاری از کشورهای دوست و همسایه ایران هم با تحریم‌ها مواجه هستند. برخی از کشورها در حوزه علم و فناوری نیاز به کمک دارند.
وی افزود: ایران بیشترین تحریم‌ها را از ابتدای انقلاب اسلامی داشته است؛ اما با تلاش پژوهشگران داخلی توانسته‌ایم این مشکلات را پشت سر گذاشته و جهان را شگفت‌زده کنیم. ایران می‌تواند به دیگر کشورها امید بدهد که با وجود تحریم‌ها، می‌توان قوی شد. ما در کنار کشورهای همسایه خود می‌توانیم پیشرفت علمی داشته باشیم.
ادامه دارد.
نظر شما