به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ قزاقستان یکی از کشورهای همسایه ماست که فقط مرز آبی با ما دارد. قزاقستان بزرگ‌ترین کشور خشکی‌بست (محصور در خشکی) دنیا است و جمعیتی حدود ۱۸ میلیون نفر را در خود جا داده است. با وجود آسیایی بودن از لحاظ جغرافیایی بخشی از آن در اروپا قرار دارد.
پایتخت قزاقستان، آستانه نام دارد زبان‌های رسمی مردم قراقستان، قزاقی و روسی است و حدود ۷۰ درصد از جمعیت کشور را مسلمانان و ۲۴ درصد را مسیحیان شامل می‌شوند.
زبان فارسی در قزاقستان از پیشینه‌ای تاریخی برخوردار است، در دانشگاه‌های این کشور کرسی‌های زبان فارسی ۳۰ سال است که دایر است، با وجود این در سال‌های اخیر جایگاه زبان فارسی در مجامع علمی این کشور تا اندازه‌ای افول کرده است. تاریخ قزاقستان با زبان و ادبیات فارسی گره خورده است و هر پژوهشگری که بخواهد دربارهٔتاریخ و ادبیات و جغرافیای تاریخی قزاقستان مطالعه و تحقیق کند، باید با زبان فارسی آشنایی داشته باشد. در زبان قزاقی سه هزار و ۶۸ واژه مشترک است که از زبان فارسی به خصوص از فارسی ورارود به زبان قزاقی وارد شده است.
از مکان‌های دیدنی‌های قزاقستان می‌توان به «برج بایترک» اشاره کرد. این برج با معماری شگفت‌انگیز و با ارتفاع ۱۰۵ متر و سکوی بازدید ۹۷ متر در آستانه واقع شده است و تا حد زیادی به عنوان نماد کشور استفاده می‌شود.
اقتصاد
اقتصاد این کشور تا حد زیادی به بخش کشاورزی متکی است. قزاقستان بیشترین تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه را در میان جمهوری‌های تازه استقلال یافته دارد و نیز از اعضای مهم سازمان همکاری شانگهای است. تولید ناخالص داخلی قزاقستان حدود ۱۷۹ میلیارد دلار و نرخ رشد سالانه آن ۴/۵ درصد است.
این کشور از لحاظ منابع زیرزمینی هم بسیار غنی است، از سال ۱۹۹۳ تاکنون بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش انجام شده است. همچنین تخمین زده می‌شود که قزاقستان صاحب دومین منابع بزرگ در اورانیوم، کروم، روی و سرب و سومین در منگنز، چهارمین در مس و در مورد زغال سنگ، آهن و طلا نیز در بین ۱۰ کشور اول دنیا قرار می‌گیرد. و همچنین یازدهمین منابع بزرگ هم در نفت و هم در گاز طبیعی را در اختیار دارد.
کشف و استخراج نفت در مناطق غربی در کنار دریای خزر، این کشور را جزو کشورهایی با درصد رشد اقتصادی بالا در میان جمهوری‌های اتحاد شوروی سابق قرار داده است. قزاقستان به درآمدهای نفتی بسیار وابسته است و سقوط جهانی قیمت نفت در مقطعی وضعیت اقتصادی این کشور را دشوار کرد.
واحد پول این کشور تنگه (₸) است. هر دلار معادل ۴۵۳ تنگه است.
نرخ سواد
آموزش در قزاقستان تا سطح متوسطه همگانی و اجباری است و میزان باسوادی بزرگسالان ۹۹/۵ درصد است. به طور متوسط، این آمار در قزاقستان با زنان و مردان برابر است.
همانطور که در نمودار مشاهده می‌کنید، از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۹ یک رشد قابل توجه در نرخ باسوادی در قزاقستان دیده می‌شود که بیانگر تلاش دولت این کشور برای رشد سواد در بزرگسالان و ارائه خدمات و امکانات به بزرگسالان است.
وضعیت اینترنت و شبکه‌های اجتماعی
اینترنت در قزاقستان به شدت در حال رشد است. بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ تعداد کاربران اینترنت در این کشور از ۲۰۰ هزار نفر به یک میلیون نفر افزایش یافت. تا سال ۲۰۰۷ ضریب نفوذ اینترنت در این کشور به ۸/۵ درصد و یک سال بعد به ۱۲/۴ درصد و در سال ۲۰۱۰ به یکباره به ۳۴/۳ درصد رسید.
تا سال ۲۰۱۹، بیش از ۷۵ درصد از جمعیت قزاقستان به اینترنت دسترسی داشتند که این رقم بسیار بالاتر از هر کشور دیگری در آسیای مرکزی بود.
به گزارش «دیتا ریپورتال»، در ژانویه ۲۰۲۳ جمعیت آنلاین قزاقستان به ۱۷/۷۰ میلیون کاربر و ضریب نفوذ اینترنت به ۹۰/۰۹ درصد رسید.
۸۵ درصد جمعیت قزافستان به زبان روسی صحبت می‌کنند و روسی به زبان رسمی ارتباطات بین‌المللی تبدیل شده است. از این رو، روسی محبوب‌ترین زبان مورد استفاده آنها در اینترنت است (۹۴ درصد) و پس از آن زبان‌های قزاقستانی و انگلیسی قرار می‌گیرند. این آمار نشان می‌دهد که درصد بالایی از وب‌سایت‌های قزاقستانی در روسیه میزبانی می‌شوند و دارای نام دامنه .kz هستند.
در گذشته مثلا در سال ۲۰۰۸ هزینه دسترسی به اینترنت نسبت به میانگین حقوق ملی بالا و حدود ۳۶۳ دلار آمریکا بود. ولی با آزادسازی مداوم در بخش مخابرات در سال ۲۰۰۷، هزینه اپراتورها به طور قابل توجهی کاهش یافت. از سال ۲۰۰۷ مدارس در قزاقستان به طور رایگان به اینترنت تلفن ثابت دسترسی دارند و اتصالات پهن‌باند در حال افزایش است.
داده‌های منتشر شده توسط Ookla نشان می‌دهد که در آغاز سال ۲۰۲۳ میانگین سرعت اتصال به اینترنت به اینترنت تلفن همراه ۲۱/۰۵ مگابیت بر ثانیه و متوسط سرعت اتصال به اینترنت ثابت ۴۵/۲۷ مگابیت بر ثانیه بوده است.
براساس گزارش دیتاریپورتال، قزاقستان در ژانویه ۲۰۲۳ میزبان ۱۱/۸۵ میلیون کاربر رسانه‌های اجتماعی بود که معادل ۶۰/۸ درصد کل جمعیت این کشور می‌شود.
محبوب‌ترین شبکه اجتماعی قزاقستانی‌ها اینستاگرام با جمعیت ۱۰/۴۵ میلیون نفری است و بعد از آن تیک‌تاک با ۱۰/۴۱ میلیون و فیس‌بوک با ۲/۲۰ میلیون نفر در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.
سیستم آموزشی
سیستم آموزش و پرورش در قزاقستان از سال ۲۰۱۶ در حال تحول است که البته این فرآیند به دلیل ظهور و توسعه ابزار ارتباطات اجتناب‌ناپذیر است. در این راستا، محتوای آموزشی در همه مقاطع تحصیلی به‌روز شده است. طبق الزامات جدید، رویکرد کسب دانش توسط دانش‌آموزان تغییر یافته است؛ به این شکل که نه تنها دروس مد نظر مدرسه بلکه توسعه تفکر انتقادی و توانایی مقایسه و تجزیه و تحلیل به دانش‌آموزان تدریس می‌شود.
بیشتر بخوانید:
جمهوری آذربایجان؛ کشوری با مراکز فناوری متمرکز بر کشاورزی
ارزیابی براساس معیارها، یک رویکرد نوآورانه در تعیین پیشرفت دانش‌آموزان است. این رویکرد امکان ارزیابی دستاوردهای شخصی دانش‌آموز و شناسایی نقاط قوی و ضعف او را فراهم می‌آورد. معیارها به دانش‌آموز کمک می‌کند تا مهارت‌های خود را توسعه دهد و موفقیت‌های شخصی و اشتباهات را بطور مناسب تحلیل کند.
وزارت آموزش به تدریج مطالعه رشته‌های ریاضی و علوم طبیعی (شیمی، فیزیک، زیست شناسی) را به زبان انگلیسی به سیستم وارد می‌کند. اما این دروس به زبان انگلیسی صرفا به دانش‌آموزان دبیرستان و تنها با تصمیم شورای امنا تدریس می‌شود.
یکی از ابتکارات آموزش و پرورش، تاسیس مدارس فکری نظربایف در سال ۲۰۰۸ با هدف افزایش ظرفیت فکری در این کشور است.
سیستم آموزش عالی
اکثر دانشگاه‌های قزاقستان با پیروی از سیستم روسیه، به طور کامل بر تدریس تمرکز دارند و کمتر تحقیق‌محورند. دانشجویانی که در هر مقطعی در دانشگاه پذیرفته می‌شوند تحت یک رشته خاص درخواست می‌دهند و برنامه درسی توسط دانشگاه (طبق قوانین ایالتی) برای هر رشته تعیین می‌شود. به عنوان مثال، رشته‌های اقتصاد همگی در دوره‌های مشابهی به ترتیب، جدا از رشته‌های انگلیسی که برنامه درسی متفاوتی دارند، تحصیل خواهند کرد. برخی از دروس برای رشته‌های مختلف مورد نیاز است. همچنین امکان تغییر رشته وجود دارد، اما همانند ایران معمولاً کلاس‌ها به رشته جدید منتقل نمی شوند و انتظار می‌رود دانشجو به عنوان سال اول مجدداً در رشته جدید وارد شود.
دولت در حال حاضر برنامه‌ای را برای اتخاذ یک سیستم اعتباری دنبال می‌کند که به دانشجویان امکان می‌دهد راحت‌تر در سطح بین‌المللی مطالعه کنند و امکان برنامه درسی با دروس انتخابی و انتخابی دانش‌آموز را اضافه کند.
چهار سطح آموزش عالی در قزاقستان وجود دارد:
مدرک لیسانس - معمولاً یک مدرک چهار ساله
مدرک تخصصی - معمولاً یک مدرک پنج ساله و فشرده‌تر از لیسانس
مدرک کارشناسی ارشد - معمولاً یک مدرک ۲ ساله که تقریباً با مدرک کارشناسی ارشد غربی مطابقت دارد.
مدرک دکتری - معمولاً یک برنامه پنج ساله
روسای دانشگاه‌ها معمولا توسط رئیس جمهور قزاقستان انتخاب می‌شوند که دارای اختیارات قابل توجهی بر موسسه هستند و بر همه تصمیمات از جمله تصمیمات مربوط به برنامه درسی، پرسنل و پذیرش نظارت می‌کنند. بنابراین دانشگاه‌های قزاقستان متمرکز تر از دانشگاه‌های غربی هستند.
- دانشگاه‌های دولتی
دانشگاه نظربایف برجسته‌ترین دانشگاه تحقیقاتی در قزاقستان است. ۲ دانشگاه برجسته دیگر هم در قزاقستان وجود دارند که دانشگاه ملی الفارابی قزاق در آلماتی و دانشگاه ملی اوراسیا واقع در نورسلطان هستند.
- دانشگاه‌های بین‌المللی
علاوه بر این، چند دانشگاه بین‌المللی مانند KIMEP وجود دارد که یک برنامه مشترک است، 40 درصد متعلق به دولت قزاقستان است، اما تدریس و آموزش در آن براساس سیستم غربی است. دانشگاه فنی قزاقستان-بریتانیا و دانشگاه قزاق-آمریکایی به ترتیب پروژه‌های مشترک بین قزاقستان و بریتانیا و آمریکا هستند. در هر سه موسسه زبان آموزشی انگلیسی است. دانشگاه آسیای مرکزی که به طور مشترک توسط دولت‌های قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان تأسیس شده است.
- دانشگاه‌های خصوصی
دانشگاه‌های خصوصی، معمولاً مؤسسات انتفاعی، مشمول مقررات مشابهی در مورد برنامه درسی هستند، اما آزادند که شهریه و حقوق را به دلخواه خود تعیین کنند. دانشگاه‌های دولتی نه تنها در مورد حقوق و دستمزد، بلکه در مورد ساختار اداری، پیمانکاری و پیمانکاری فرعی و مالکیت اموال، مشمول مقررات مشابه سایر ارگان‌های دولتی هستند.
دانشگاه‌های دولتی در صورتی بودجه دریافت می‌کنند که ثبت نام آنها به ۸۶ هزار دانشجو یا ۳۴ درصد برسد. تعداد کمی از دانشگاه‌ها از طریق ردیف بودجه در بودجه جمهوری تامین مالی می‌شوند، مانند آکادمی‌های هنر یا دانشگاه‌های بین المللی.
- بورس تحصیلی
در راستای گذار قزاقستان به سمت اقتصاد بازار و گسترش ارتباطات بین‌المللی و نیاز به نیروی کار با آموزش پیشرفته غربی، رئیس جمهور این کشور در سال ۱۹۹۳ طرح بورسیه تحصیلی «بولاشاک» را مطرح کرد. واجد شرایط‌ترین جوانان برای تحصیل در موسسات آموزشی پیشرو در کشورهای خارجی اعزام شوند. بورسیه تحصیلی مبتنی بر شایستگی است و فرآیند انتخاب نه تنها شامل مدارک تحصیلی، بلکه شایستگی در زبان تحصیل، آزمون روانشناسی و فرآیند مصاحبه نیز می‌شود. تعهد به توسعه قزاقستان و میهن‌پرستی نیز از عوامل دیگر هستند.
بورسیه تحصیلی مستلزم آن است که همه دریافت کنندگان پس از فارغ التحصیلی به قزاقستان بازگردند و به مدت پنج سال در قزاقستان کار کنند. این بورسیه تمام هزینه‌های مربوط به تحصیل، از جمله شهریه و هزینه‌ها، هزینه‌های سفر و کمک هزینه زندگی را پرداخت می‌کند. از دانش‌پژوهان انتظار می‌رود که برتری علمی را حفظ کنند.
در حال حاضر حدود هزار و ۸۰۰ دانشجو این بورسیه تحصیلی را دریافت کرده‌اند و در ۲۴ کشور در حال تحصیل هستند. محبوب‌ترین کشورها برای تحصیل دانشجویان قزاقستانی آمریکاست و بعد از آن، انگلستان و روسیه قرار می‌گیرند.
- فرآیند بولونیا
یکی دیگر از عوامل تحول در سیستم آموزش عالی قزاقستان «فرآیند بولونیا» است. فرآیند بولونیا به مجموعه‌ای از جلسات و توافق‌های وزرای کشورهای اروپایی اتلاق می‌شود که در راستای اطمینان حاصل کردن از صلاحیت استانداردها و بالا بردن کیفیت مدارک تحصیلی دانشگاهی کشورهای اروپایی انجام گرفت. این فرآیند منطقه آموزش عالی اروپا را تحت کنوانسیون پذیرش لیسبون ایجاد کرده است. اعلامیه بولونا در سال ۱۹۹۹ توسط وزرای آموزش و پرورش ۲۹ کشور اروپایی در دانشگاه بولونیا به امضا رسید.
این توافقنامه در حوزه آموزش عالی اروپایی جریان دارد تا جابه‌جایی اساتید و دانشجویان را بین دانشگاه‌های کشورهای مختلف ساده تر کند. آموزش عالی در کشورهایی که فرایند بولونیا را امضا کرده اند باید شامل مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری باشد و تمامی این دوره‌ها و مقاطع در کشورهای عضو توافقنامه بولونیا در یک سطح به پایان برسد. همچنین باید سیستمی ایجاد کنند که در آن امکان یادگیری و آموزش با کیفیت بسیار بالا وجود داشته باشد و این کیفیت در تمامی دانشگاه‌ها رعایت شود.
وضعیت تحقیقات
دولتمردان قزاقستان تاکید کرده‌اند که دستیابی به موفقیت در سطح بین‌المللی و داخلی تا حد زیادی به اثربخشی قابلیت‌های ارتقا یافته علم و فناوری (S&T) در سیستم آموزشی، موسسات تحقیق و توسعه و شرکت‌های تولیدی قزاقستان و سازمان‌های خدماتی بستگی دارد.
با این حال، در حال حاضر، تعداد کمی از شرکت‌های صنعتی به محصولات فعالیت‌های تحقیق و توسعه محلی علاقه نشان می‌دهند. بنابراین، نیازهای تکنولوژیکی آینده شرکت‌ها معمولاً نقشی در تعیین تمرکز برنامه‌های تحقیقاتی، به‌ویژه در موسسات بخش دولتی ندارد. در غیاب توسعه «کشش بازار» بیشتر برای نوآوری‌های فناورانه، موفقیت احتمالی اکثر برنامه‌های انتقال فناوری کم خواهد ماند.
مطالعات نشان می‌دهد که تعداد دانشجویان بااستعداد و آموزش دیده که پس از اتمام تحصیلات‌شان در قزاقستان مشاغل مرتبط با علم و فناوری را دنبال کنند، کافی نیست. این موضوع تا حد زیادی به دلیل حقوق کم، امکانات ضعیف آزمایشگاهی و مشکلات مسکن است که مانع از پویایی جوانان این کشور می‌شود و آنها را بیشتر متمایل به کار در خارج از کشور یا ورود به مشاغل خصوصی در قزاقستان می‌کند.
علاوه براین، بسیاری از محققان تثبیت شده باید با تجهیزات آزمایشگاهی قدیمی و محدودیت‌های حمایت مالی که مانع رشد شخصی و کمک آنها به توسعه ملی می‌شود، کنار بیایند.
متأسفانه در قزافستان، پیوند پژوهش با آموزش اغلب ضعیف است. به عنوان مثال، دانشگاه‌ها قادر به استفاده کامل از قابلیت‌های تحقیقاتی ۲۵ موسسه تحقیقاتی مستقلی نیستند که قبلاً تحت مدیریت آکادمی ملی علوم قزاقستان بودند. خود این امر به دلایل مختلفی است:
- سابقه طولانی جدایی سازمانی
- سطوح بالاتر رشد علمی در اکثر موسسات و عدم علاقه دانشمندان آنها به محیط دانشگاهی
- رقابت
بهترین دانشگاه‌ها
تقریباً ۱۵۰ دانشگاه در قزاقستان وجود دارد که برخی از رتبه‌های برتر عبارتند از دانشگاه ملی الفارابی قزاقستان (KazNU)، دانشگاه ملی اوراسیا، دانشگاه فنی ملی قزاقستان به نام K.I.Satpaev و دانشگاه ملی آموزشی قزاقستان به نام Abay.
براساس پیش‌بینی QS از رده‌بندی دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۲۴، رده دانشگاه‌های برتر قزاقستان بر این قرار خواهد بود:
نظر شما