سید شمس الدین حسینی کیا عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز با اشاره به موضوع امر به معروف و نهی از منکر و حدودِ اختیارات آمران به معروف و درباره بهترین روشی که آمران به معروف می توانند در جامعه امروزی به کار گیرند، گفت: بنابر روایت امام علی علیه السلام که فرمودند: «فرزندانتان را مناسب با روز تربیت کنید.» در جامعه امروزی، روش ما هم باید امروزی باشد.
بیشتر بخوانید:
قانون حجاب برای همه مردم لازمالاجرا شد
وی اضافه کرد: مشکلی که ما در موضوعات دینی به آن مبتلا هستیم، این است که جامعه بر فرض با سرعت صد کیلومتر در ساعت به سمت مدرنیسم حرکت میکند؛ اما متأسفانه نهادهای متولی فرهنگی و دینی با سرعت دو کیلومتر در ساعت به این سمت حرکت میکنند و در همان فضای سنتی خود در همه عرصهها باقی ماندهاند.
حسینی کیا با بیان اینکه بهترین روش، آن روشی است که تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد، گفت: کسی منکر این نیست که رسانه یکی از بهترین روشها با تأثیرگذاری را بالا است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: بعضی از مطالبی که در منابع فقهی ما آمده، براساس فضا و محیط زمان گذشته صادر شده است. مثلا در منابع آمده اول تذکر لسانی بدهید؛ حتی فرد را به شکل فیزیکی از آن کار باز دارید. این با توجه به آن شرایطی است که زمان صدور ادله بوده اما در حال حاضر شرایط چگونه است؟
وی با تاکید بر اینکه رسانه در حوزه حجاب و امر به معروف بیشترین وظیفه را برعهده دارد، گفت: غرض از امر به معروف و نهی از منکر حفاظت از احکام اسلام است. بنابراین باید بهترین روشی را انتخاب کنیم که منجر به این غرض شود. در نهایت بهترین روشی که آمران به معروف میتوانند در جامعه امروزی به کار گیرند، استفاده از روشهای امروزی است. به عنوان مثال باید مخاطبشناسی شود؛ البته کار خیلی پیچیده است و به این سادگی نیست. تصورات عموم مردم و حتی کسانی که میخواهند در این زمینه کار انجام بدهند، تصورات بسیط و سنتی است.
این دکترای فقه سیاسی و استاد حوزه و دانشگاه با طرح این پرسش که به نظر شما اینکه چهار نفر در محیط مترو بگذاریم، چهار نفر در خیابان بگذاریم و تذکر لسانی بدهند تأثیر دارد، گفت: از دوره اینها خیلی گذشته است و باید تغییر شکل داده بشود. حتی تذکر لسانی هم وقتی خودجوش و مردمی باشد میتواند مؤثر باشد، نه اینکه به شکل حکومتی باشد که باعث ایجاد حساسیت و لجبازی شود.
وی درباره راهکار مبارزه با بد حجابی یا بی حجابی تصریح کرد: بهترین روش این است که باید ابتدا مخاطبشناسی و ریشهیابی کنیم، معروفها و منکرهای مختلف را شناسایی کنیم و یک کار علمی انجام دهیم. ممکن است مخاطب ما ده نوع مختلف باشد، یعنی آن کسی که حجاب را رعایت نمیکند، به همه آنها نگویید شما مشکل اخلاقی دارید. ممکن است هر کدام یک انگیزهای داشته باشند اعم از سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، دینی، تربیتی اینها را شناسایی و کار کنیم و برای امر و نهیشان هم از امر و نهی جدید و در صدر آنها از رسانهها استفاده کنیم.
حسینی کیا درباره اینکه ستاد امر به معروف و نهی از منکر برای به نحو احسن انجام دادن این وظیفه چه کار باید کند، گفت: در مقام اجرا از نظر من فقط کار یک نهاد کوچک مثل ستاد امر به معروف و نهی از منکر نیست، بلکه یک کار حاکمیتی است. این ستاد باید برنامه ریزی کند. هر جا که شما نگاه میکنید، باید نمود و پیوست اجتماعی در تمام اجزا جریان داشته باشد. پس در جواب این سوال که ستاد امر به معروف و نهی از منکر برای به نحو احسن دادن چه کاری باید انجام بدهد باید گفت، اول باید دیدمان را نسبت به قضیه اصلاح کنیم که بحث ستاد و اجرا از هم جدا است. کسانی که در ستاد هستند باید دیدگاه و گفتمان جدید و بروز داشته باشند. ببینید آیا واقعا کسانی که در ستاد امر به معروف و نهی از منکر هستند، گفتمانشان این رویکرد جدید هست یا نیست؟
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: آیا هنوز گفتمانشان اینطور هست که برای از بین بردن منکر و اشاعه معروف، همین که یک لایحهای بنویسیم و به مجلس بدهیم و بگوییم اینها را جریمه کن، چند نفر را از طلاب خواهر و برادر بیاوریم مکانهای عمومی و گردنآویز بزرگ بیندازیم گردنهایشان که امر به معروف و تذکر لسانی انجام بدهند؟ یک کار شکلی بی محتوا و بی اثر است.
وی ادامه داد: اولین گام این است که افرادی باید برای ستاد انتخاب شوند که بخواهند برنامه ریزی کنند و رویکرد جدیدی داشته باشند. بعد در مقام عمل و برنامه ریزی مخاطبشناسی انجام بدهند و مشکل را به نحو علمی و برنامه ریزی شده شناسایی بکنند؛ سپس روش های اجرایی مناسب با آن را طراحی کنند. نظر شما در رابطه با عملکرد وزارتخانههای تاثیرگذار در امر به معروف و نهی از منکر چیست؟
حسینی کیا افزود: در نگاه اول و در نظر سوال کننده وزارت فرهنگ و ارشاد متولی هست ولی در دیدگاه جدید وزارتخانههای تاثیر گذار، همهی وزارتخانهها را شامل می شود و هر کدام به اندازه خودشان سهم دارند. اما در رابطه با عملکردشان میشود گفت اصلا عملکردی نداشته و یا خیلی ضعیف بوده اند؛ حداقل ما تاثیر این وزارتخانه ها را در سطح جامعه نمیبینیم و قابل صحبت کردن نیست. همه ارکان و اجزا باید با هم هماهنگ باشند. باید یک دستور العمل مادر و بزرگ تهیه شود که در همه وزارتخانهها از جمله آموزش و پرورش، اقتصاد و غیره نمود پیدا کند؛ و بحث امر به معروف و نهی از منکر را هم از باب حساسیت نسبت به آن از لحاظ اجرایی جا بیندازد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره اینکه اختیارات آمران به معروف و نهی از منکر تا چه حدی میتواند باشد و آیا تذکر لسانی به تنهایی کافیست است، گفت: این باز هم برمیگردد به فضای سنتی که در کتابهای فقهی، فقهای ما فرمودند اول تذکر لسانی بدهند بعد پیشگیری بکنند، از نظر فیزیکی دستش را بگیرند. بعد حتی اگر منجر به ضرب و جرح بشود، اقدامات بعدی را انجام دهند. حالا کسانی که جدیدتر هستند می گویند، حالا که حکومت اسلامی تشکیل شده دیگر به آن مراحل فیزیکی اجازه نمیدهند، در اختیار حکومت است و نباید ورود کرد. در اینجا هم باید دیدگاهمان را عوض کنیم. شاید اصلا نیازی به تذکر لسانی نباشد حتی ممکن است در برخی جاها تذکر لسانی نتیجه معکوس بدهد.
وی مطرح کرد: ما در جامعهای زندگی میکنیم که میگوییم حکومت اسلامی تشکیل دادهایم و حکومتی هست که باید قوانین اسلامی اجرا بکند؛ باید این را در نظر بگیریم فرق می کند با جایی که حکومت اسلامی نیست. افزون بر این شاید در دیدگاه جدید اصلاً خیلی بحث اختیارات پیش نیاید؛ چون خیلی اوقات انجام دادن کار و ثمربخشی آن، به این نیست که کسی بخواهد مستقیماً ورود کند و کاری انجام بدهد که بخواهیم از اختیارات آن صحبت کنیم. در چنین شرایطی باید برویم سراغ اختیارات دیگری برویم. به عنوان مثال فرض کنید اگر کسی بخواهد کار رسانهای در جهت امر به معروف و نهی از منکر انجام بدهد این چه حدودی از اختیارات و وظایف را دارد؟ برویم سراغ این جور مسائل و آنها را شناسایی کنیم. در این موارد فضا عوض می شود و باید مناسب با آن اختیارت و حقوق را تعریف بکنیم.
حسینی کیا خاطرنشان کرد: البته نباید دیدگاه سنتی بالکل نفی شود و تذکر لسانی الان هم باید باشد و در آینده هم است. امر به معروف و نهی از منکر فقط مربوط به حجاب نمیشود، بخش عمدهای از امر به معروف و نهی از منکر، امر به معروف و نهی از منکر سیاسی و نسبت به حاکمان است. این بحث گستردهای است و دیدگاهی که الان در جامعه و مسئولین ایجاد شده این هست که تنها منکری که الان وجود دارد، قضیه حجاب هست و باید برویم دنبال روشی که با آن برخورد کنیم و تذکر لسانی بدهیم؛ یا خانم بد حجاب را سوار گشت ارشاد کنیم و یا جریمه کنیم. در کل فضا و ذهن خیلیها حول محور این میچرخد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: در حال حاضر بسیاری اوقات میبینید که به کسی میگویند حجابت را درست کن، در جواب میگوید در مملکت فسادهای دیگری نیز وجود دارد، فسادهای کلانتری است. اگر قرار باشد امر به معروف انجام بشود چرا نسبت به آنها امر به معروف نمیکنید؟ ما اگر بخواهیم درست پیش برویم باید همه فضاها را در نظر بگیریم؛ چون غیر از این جواب نمیدهد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: بنظر من امر به معروف در زمینه حجاب بدون امر به معروف کردن در زمینه اختلاس، رانت، تضییع حقوق عامه و حقوق شهروندی جواب نمیدهد. به عبارت دیگر، امر به معروف مردمان بدون امر به معروف حاکمان، جواب نمیدهد. اگر به طور کلان بخواهیم کار انجام بدهیم، در همه زمینهها و با روشهای جدید باید کار بکنیم.
انتهای پیام/
نظر شما