به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، از سال ۲۰۱۰، ۴ دسامبر ۱۴ آذر به بزرگداشت یوزپلنگ به عنوان روز جهانی یوزپلنگ اختصاص یافته است. هر سال‌ این روز خاص به عنوان یادآور زیبایی باورنکردنی و منحصربه‌فرد این گربه بزرگ و همچنین نیاز فوری به تلاش‌های حفاظتی گرامی داشته می‌شود.

بیشتر بخوانید:

تصویربرداری از یک قلاده یوزپلنگ ایرانی در میامی

گونه یوز دارای دو زیرگونه اصلی است: زیرگونه آسیایی و زیرگونه آفریقایی. وضعیت یوزپلنگ آسیایی به‌قدری وخیم است که درحال‌حاضر این گونه جانوری در کشورهای همسایه ایران به‌ طور کلی منقرض و در ایران هم به بخش‌هایی از استان‌های خراسان و سمنان محدود شده است. این‌ گونه در لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد.

به گفته حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، براساس آخرین آمار به دست آمده، هفت یوز بالغ و ۱۰ توله یوز شناسایی شده‌اند. «فراز» و «فقه» دو یوز نر بالغ هستند. از یوزهای بالغ ماده «هیوا» توله‌ای ندارد ولی «مهشاد» چهار توله و «هلیا»، «هرب» و «تلخاب» هرکدام دو توله دارند. تخریب زیستگاه یکی از عوامل مؤثر بر انقراض گونه‌هایی مانند یوزپلنگ است که شکل‌های مختلفی دارد. جاده‌کشی، معدن‌کاوی، چرای بی‌رویه و تغییر کاربری اراضی، آسیب زیادی به زیستگاه‌های حیات‌وحش می‌زنند و ازهم‌گسیختگی زیستگاه و جزیره‌ای‌شدن آن، به‌ صورتی که گونه در زیستگاه اسیر می‌شود را در پی دارد؛ در نتیجه برای جفت‌یابی و پیداکردن طعمه دچار مشکل می‌شوند. شتر،‌ دام و سگ‌های گله هم به معضلی برای یوزپلنگ آسیایی تبدیل شده‌اند.

یکی از تهدیدهای جدی یوزپلنگ آسیایی در مجموعه حفاظتی توران، حضور تعداد زیادی دام و شتر است که در بسیاری از نقاط این مجموعه رفت‌وآمد می‌کنند. همراه گله‌های دام، چوپان و تعداد قابل توجهی سگ است. این درحالی است که یوزپلنگ، به‌ویژه توله‌ها در مقابل وجود سگ بسیار آسیب‌پذیر هستند، به‌گونه‌ای که در بسیاری از مواقع مجبور به خروج از زیستگاه می‌شوند تا به جاهای امنی بروند یا اگر در آن مکان بمانند،‌ آسیب‌ خواهند دید.

از سوی دیگر، حدود ۵۰ درصد از تلفات گوشت‌خواران مرتبط با تصادفات جاده‌ای حاشیه مناطق حفاظت‌شده است؛ چراکه حیوانات مجبور به خروج از زیستگاه می‌شوند و تصادف می‌کنند.
یکی از تهدیدات یوزپلنگ آسیایی، تصادف جاده‌ای است که این اتفاق بیشتر در جاده عباس‌آباد - میامی رخ داده است. اقداماتی در سال‌های قبل به منظور ایمن‌سازی این جاده برای یوزپلنگ‌ها آغاز شد که در دولت چهاردهم تداوم پیدا کرده است.

این گونه در بحران انقراض قرار دارد و اکنون کمتر از ۳۰ قلاده در ایران داریم و برای صیانت از این گونه چتری نیازمند همکاری جوامع محلی، دوستداران محیط زیست و... هستیم، اضافه کرد: اکنون در آفریقا ۶ هزار قلاده یوز پلنگ وجود دارد و تفاوت این گونه با پلنگ در خط اشکی است که یوزها وجود دارد. یوزپلنگ بدنی کشیده‌تر دارد و تا ۱۱۰ کیلومتر می‌تواند بدود و یکی از کارکردهای شناسایی این گونه نحوه شکارش است.

شکار یوزپلنگ و طعمه‌های آن و تخریب زیستگاه‌هایش در کشور سبب شده که وسعت پراکنش قطعی آن رفته‌رفته به شدت کاهش یابد به طوری که در سال ۱۳۸۰ حضور یوزپلنگ تنها در ۵ منطقه با وسعتی در حدود کمتر از ۴ میلیون هکتار اثبات شده است.

۵ زیستگاه اصلی این جانور پارک ملی و منطقه حفاظت‌شده کویر، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت‌شده توران، منطقه حفاظت‌شده کوه بافق و پناهگاه‌های حیات وحش دره انجیر و نای‌بندان هستند.

بررسی گونه‌های قابل شکار یوزپلنگ نشان می‌دهد که قوچ و میش در ۴ زیستگاه مورد بررسی بیشتر از سایر گونه‌ها در نزدیکی یوزپلنگ‌ها مشاهده شده است و در اکثر مناطق قوچ و میش بخش عمده نیاز غذایی یوزپلنگ را تشکیل می‌دهد. البته کل و بز نیز طعمه‌های دیگری‌ هستند که در اکثر مناطق مورد استفاده یوز وجود دارند.

آهوان نیز، با وجود اینکه کمترین تراکم را دارند، همچنان درصدی از غذای یوزپلنگ را به خود اختصاص داده و جبیر یقیناً برای این طعمه‌خار مفید خواهد بود.

یوزپلنگ برای بقای خود به پستانداران بزرگ‌جثه نیاز مبرم دارد و جانوران کوچک‌تر تنها بخش کوچکی از نیاز این گونه را تامین می‌کنند، مگر آنکه یوزپلنگ در شرایط اضطراری قرار داشته باشد که با کاهش جمعیت طعمه‌های مورد علاقه خود چاره‌ای جز گرفتن جانوران کوچک‌تر برایش باقی نمانده باشد.

انتهای پیام/