به گزارش خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز؛ سقوط حکومت بشار اسد یکی از تحولات بزرگ در خاورمیانه است که در روزهای مختلف از سوی موافقان و مخالفان دولت وی تحلیل‌های گوناگون و بعضا متناقض برای آن ارائه شده است و در این میان بازار گمانه‌زنی درباره سهم بازیگران اصلی منطقه از کیک قدرت سوریه جدید نیز این این روزها بسیار داغ شده است.
بیشتر بخوانید؛
آینده ایران و محور مقاومت در پسا اسد چه خواهد شد؟
هر چند به زعم بسیاری از تحلیل‌گران منطقه سخن گفتن از شرایط آتی سوریه در شرایط گرگ و میش فعلی امری فراتر از پیش‌بینی و به نوعی مستلزم نبوغ است اما آن‌چه از واقعیت حاضر در صحنه برمی‌آید، رقابت تنگاتنگ باریگران منطقه‌ای و حتی کشورهای غربی برای محکم کردن جای پا در عصر پسا اسد است. در میان کشورهای غربی انگلستان اعلام کرده است احتمال حذف نام هیئت تحریر الشام را از فهرست تروریستی بررسی خواهد کرد.
کمیسیون اروپا نیز اعلام کرده است به منظور بررسی خارج کردن گروه «هیئت تحریر الشام» از فهرست گروه‌های تحت تحریم، باید اقدامات این گروه را ارزیابی کند. بنا به اعلام این نهاد اروپایی، مذاکرات درباره آینده باید بین تمام طرفین و تحت هدایت تمام جریان‌های سوری ادامه یابد. در همین راستا، واشنگتن پست به نقل از مسئولی بلندپایه در دولت آمریکا نوشت که بعید نیست گروهک تروریستی هیئت تحریر الشام، از لیست تروریست‌ها حذف شود. این درحالی است که آمریکا گروهک مذکور یا همان جبهه النصره را که شاخه سوری القاعده است، در جریان جنگ داخلی در سوریه (۲۰۱۸) در لیست تروریستی قرار داد و هم‌اکنون به دنبال تبرئه آن است.
اما در این میان رویترز مدعی شده است یک مقام بلندپایه ایرانی به این خبرگزاری اعلام کرده است: «ما خط تماسی با رهبری جدید در سوریه برای تلاش برای جلوگیری از مسیر خصمانه بین دو کشور باز کرده‌ایم همکاری با حاکمان جدید سوریه کلید ثبات روابط و جلوگیری از تنش‌های بیشتر منطقه‌ای است.» صرف‌نظر از صحت و یا عدم صحت ادعای رویترز از رفتار مقامات ایرانی این گونه استنباط می‌شود که جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با تحولات پرشتاب سوریه شتابزده عمل نخواهد کرد. در بخشی از بیانیه وزارت خارجه نیز به عنوان موضع رسمی ایران در برابر تحولات سوریه آمده است: «بدیهی است جمهوری اسلامی ایران ضمن رصد دقیق تحولات سوریه و منطقه و با در نظر گرفتن رفتار و عملکردهای بازیگران موثر در صحنه سیاسی و امنیتی سوریه، رویکردها و مواضع متناسب را اتخاذ خواهد کرد.»
موضع جمهوری اسلامی ایران آن گونه که در بیانیه وزارت خارجه آمده است رابطه مستقیمی با این پرسش دارد که سوریه جدید چگونه کشوری خواهد بود؟
اهمیت این نحوه تعامل مبتنی بر صبر و تامل جمهوری اسلامی زمان روشن می‌شود که تاریخچه قریب به نیم قرن روابط استراتژیک ایران و سوریه در نظر گرفته شود. سوریه اولین کشوری بود که انقلاب اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و در شرایط سخت سال‌های جنگ تا مبارزه با داعش و حمایت از محور مقاومت در کنار ایران باقی ماند. اما در طی سال‌های اخیر رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران مانند ترکیه، عربستان، ایالات متحده آمریکا و ... همواره در تکاپو بودند تا علاوه بر خاتمه دادن به روابط نزدیک ایران و سوریه شرایط انتفاع حداکثری خود را در این کشور محقق کنند.
اگر چه آینده سوریه هنوز در ابهام است اما ایران از همان ساعات اولیه پس از خروج اسد از این کشور در تلاش است تا با عقلانیت، سرمایه‌گذاری مالی و انسانی خود را در کشوری که تحت سیطره دهها گروه مسلح و جریان‌های فرقه‌ای متعدد به نمایندگی از ترکیه، آمریکا، روسیه، عربستان و حتی اسرائیل است، بازیابد. این شرایط زمانی دشوارتر می شود که برخی از گروه‌هایی که هم اکنون دست بالا را در سوریه دارند به شکلی در برابر نیروهای نظامی ایرانی در سوریه جنگیده‌اند. بی‌تفاوتی در مواجهه با تعرض به سفارت ایران در دمشق در اولین ساعات سقوط حکومت اسد، نشانه آشکاری از موضع بخشی از مخالفان رئیس‌جمهور پیشین سوریه در برابر ایران است.
با تمام پیچیدگی شرایط پیش رو ایران هنوز می‌تواند با تکیه بر قدرت نیروی مقاومت در منظقه، علویان سوریه و متحدان منطقه‌ای سهمی را از آینده سوریه برای خود متصور باشد و در راستای دست‌یابی به آن تلاش کند.
در ادامه گفتگو با چند تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در زمینه امکان و چگونگی سهیم شدن حضور ایران در افق سوریه جدید را می‌خوانید:
ایران با هر دولت مردمی که در سوریه روی کار بیاید ارتباط برقرار می‌کند
محمد معتمدی‌زاده دبیر دوم کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی درباره برنامه ایران برای تداوم حضورش در سوریه به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: جمهوری اسلامی ایران با هر دولت مردمی که در سوریه شکل بگیرد برای ایجاد روابط برنامه‌ریزی خواهد کرد. تا زمانی که بشار اسد در سوریه حضور داشت ما این کشور را به عنوان یک کشور دوست می‌شناختیم و مناسبات حسنه‌ای با آن‌ها داشتیم زیرا جبهه سوریه برای ما بسیار مهم بود و هست. در همین راست ایران کمک زیادی کرد تا سایه داعش از سوریه دور شود و حالا هم منتظریم ببینیم چه دولتی در سوریه تشکیل می‌شود. البته اتفاقاتی که در این چند روز در سوریه افتاده اصلا خوب نیست. اسرائیل در حال سوءاستفاده از خلاء دولت در سوریه است و پایگاه‌های نظامی آن را خلع سلاح می‌کند و به نظر می‌رسد در فکر تجزیه این کشور است.
وی در ادامه با بیان این که سوریه یکی از کشورهایی بود که در چند سال گذشته نقش برجسته‌ای در جبهه مقاومت داشت، گفت: اسرائیل به دنبال این است که موقعیت استراتژیک سوریه را در جبهه مقاومت از بین ببرد و این کشور را با خود همراه کند. این در حالی است که ما می‌خواهیم تحولات سوریه به سمت مردم برود. البته همین الان هم به واسطه گروه‌های بین‌المللی با همین گروهی که در سوریه سرکار آمده است در حال رایزنی هستیم و بخشی از نیروهایمان را از طریق همین رایزنی‌ها از آن‌جا خارج کردیم و در ادامه هم برای تامین منافع ملی این رایزنی‌ها ادامه دارد.
دبیر دوم کمیسیون اصل نود در پاسخ به این پرسش که چرا رایزنی‌ها مانع از تعرض به سفارت ایران نشد؟ گفت: این نکته را به خاطر داشته باشیم که در آن‌جا چندین گروه وجود دارد و برخی از آن‌ها اصلا به دنبال غارت و سرقت و ... هستند و در کنار این‌ها گروه‌های تکفیری نیز حضور درند.
معتمدزاده در واکنش به برخی گمانه زنی‌ها درباره دست بالای ترکیه نسبت به ایران در تحولات اخیر سوریه گفت: این تحلیل را نمی‌پذیرم و فکر می‌کنم ترکیه در ماجرای سوریه هر چند موضع‌گیری منافقانه‌ای داشت اما رودست خورد زیرا معلوم نیست دولتی که در سوریه روی کار می‌آید اصلا همسو با ترکیه باشد یا خیر. علاوه بر این ایران به لحاظ نظامی و دیپلماتیک ظرفیت‌های برتری نسبت به ترکیه دارد و تاثیرگذاری جمهوری اسلامی در طی این سال‌ها در منطقه و به طور خاص در سوریه فوق‌العاده بوده و باید با درایت، صبر و هوشیاری این روند را ادامه دهیم. سوریه در چند سال گذشته در جبهه مقاومت کارکرد بالایی داشته و تلاش خواهیم کرد تا کمک کنیم دولت مردمی در آن‌جا شکل گیرد.
وی در پاسخ به این پرسش که در دوره گذار سوریه ارتباط جمهوری اسلامی ایران با محور مقاومت از چه طریقی خواهد بود؟ گفت: وابستگی حزب‌الله لبنان در این مقطع زمانی به ایران کم شده و به یک ثبات رسیده است و این مسئله در نحوه رویارویی حزب‌الله با اسرائیل مشهود است.
ایران از طریق برخی کشورهای آستانه با گروه‌های حاکم بر سوریه در ارتباط است
یعقوب رضازاده دبیر اول کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که آیا ایران به صورت مستقیم وارد مذکره با گروهای حاکم بر سوریه شده یا خیر و اگر این مذاکرات و رایزنی‌ها به نحو غیرمستقیم است از طریق کدام واسطه‌ها صورت می‌گیرد؟ به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: وزارت خارجه ایران و هیچ گروه دیگر ایرانی به طور مستقیم وارد مذاکره نشده‌اند بلکه از طریق برخی کشورهای نشست روند «آستانه» مانند روسیه پیام‌هایی برای این گروه‌ها ارسال کرده است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا مستشاران نظامی ایران در سوریه باقی مانده‌اند یا خیر؟ گفت بر اساس سخنان فرمانده سپاه در جلسه غیرعلنی صبح امروز مجلس، هیچ نیرویی در سوریه اعم از نظامی و ... بعد از شکسته شدن مقومت ارتش سوریه در این کشور نمانده است زیرا وضعیت ازتش این کشور از هم پاشیده شد و علاوه بر این حقوق مردم و به ویژه نظامیان بسیار پایین آمده بود و نارضایتی مردمی هم شکل گرفته بود و دیگر ماندن نظامیان ما در آن‌جا فایده‌ای نداشت.
دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در پاسخ به نحوه حضور آینده ایران گفت: درباره سرنوشت سوریه چه به شکل مستقیم و چه به شکل غیرمستقیم بدون موضع نیستیم زیرا در طول چهل و اندی سال گذشته سوریه حامی کشور ما بوده و بنابراین نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم، همچنین سوریه در طی سال‌های متمادی پشتیبان حزب‌الله و محور مقاومت بود. اما در شرایط فعلی ما منتظر تحولات سوریه هستیم تا ببینیم نحوه انتقال قدرت و برگزاری انتخابات چگونه شکل می‌گیرد تا بتوانیم روند استراتژیک خودمان را در سوریه ادامه بدهیم.
رضازاده ضمن تکذیب برخی گمانه زنی‌ها مبنی بر از دست رفتن سوریه برای ایران گفت: دو کشور ایران و سوریه بیش از ۴۰ سال روابط مستحکم نظامی و سیاسی با یکدیگر داشتند و این روابط به هیچ وجه از بین نخواهد رفت. منتظر هستیم مردم سرنوشت خود را روشن کنند و سپس با دولت جدید و قانونی که از طریق انتخابات روی کار خواهد آمد، ارتباط برقرار می‌کنیم.
نگاه کوتاه مدت به مسئله سوریه منجر به خطای راهبردی می‌شود
مجتبی یوسفی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز پس از جلسه غیرعلنی امروز سردار سلامی با نمایندگان مجلس درباره نقش ایران در آینده سوریه به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: دکترین اعتقادی و امنیتی نظام جمهوری اسلامی بر اساس آموزه‌های حضرت امام (ره)، درایت رهبر انقلاب، تقدیم بیش از ۲۳۰ هزار شهید در دفاع مقدس و تلاش‌های نهادهای اطلاعاتی و امنیتی استوار است و به یک کشور ثالث گره نخورده است که اگر در آن کشور تفاقی بیفتد امنیت ما دچار مخاطره شود. ایران در این راه با پشتوانه نگاه اعتقادی و مردمی به جایگاه کنونی رسیده است و جلسه امروز با فرمانده کل سپاه نیز در همین راستا بود. ایران در سال‌های اولیه انقلاب که ساختار نظامی قوی نداشت اما با اعتماد به مردم توانست در مقابل دشمنان مقاومت کند و در یک منطقه ناامن به یک جزیره ثبات برسد
وی در ادامه افزود: سوریه بخشی از راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران است اما اگر کوتاه مدت به این مسئله نگاه کنیم، دچار خطای شناختی و راهبردی خواهیم شد. بر اساس همان دکترین اعتقادی و امنیتی که اشاره کردم که وظیفه ما حمایت از محور مقاومت است زیرا اگر امروز در اروپا و آمریکا آزادگان جهان انزجار خود را از رژیم اسرائیل اعلام می‌کنند ناشی از اصرار جمهوری اسلامی ایران بر این دکترین است. در حمایت ایران از محور مقاومت هیچ تغییری ایجاد نمی‌شود اما در زمینه تاکتیک‌ها بر اساس واقعیت‌ها عمل می‌کنیم البته با وجود تمام این مسائل سرنوشت هر کشور در دست مردم آن کشور است.
یوسفی در پایان اظهار داشت: باید دید مردم سوریه چه سرنوشتی برای خودشان رقم می‌زنند، روزی مردم لیبی از سقوط قذافی شادی کردند اما چهارده سال است مردم آن کشور دچار جنگ‌های داخلی شده‌اند. مطمئنا سوریه برای برخی از کشورهای منطقه و رژیم اسرائیل می‌تواند تبدیل به یک تهدید شود و آن‌ها نهایت تلاش خود را برای مهار این تهدید خواهند کرد.
انتهای پیام/
نظر شما