به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، آیا دغدغه روزمرگی‌هایتان اضافه وزن است؟ و در تلاشی همیشگی برای لاغرشدن و اعمال رژیم‌های سخت و طاقت‌فرسا هستید؟ البته چیزی به عید نمانده و تلاش‌ها بیشتر برای کاهش وزن سریع در عرض یک الی دو ماه است. اما پرسش اصلی اینجاست که آیا کاهش وزن سریع استاندارد است؟ آسیب و عوارضی به‌دنبال ندارد؟ کاهش وزن سریع ممکن است در کوتاه‌مدت خوشایند به نظر برسد، اما اگر کاهش وزن شما بیش از ۱ کیلوگرم در هفته باشد، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات سلامتی باشد. کارشناسان سلامت دکتر برای چاقی توصیه می‌کنند که برای حفظ سلامتی خود، نباید بیشتر از ۴ تا ۵ کیلوگرم در ماه وزن کم کنید. کاهش وزن سریع و زیاد می‌تواند به کاهش میزان عضلات بدن، افت متابولیسم و همچنین اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن منجر شود.

در نظر داشته باشید کاهش وزن در مدت زمان کوتاه ممکن است وسوسه‌کننده به نظر برسد، اما می‌تواند خطرات و عوارضی را به همراه داشته باشد که سلامت شما را تهدید می‌کند. برخلاف تصور عموم، بسیاری از افراد نیز با مسئله کاهش وزن بدون کاهش اشتها مواجه‌اند؛ و با دارو به‌دنبال راه‌حل می‌گردند. بیایید یک تقسیم‌بندی درست داشته باشیم؛ افرادی که می‌خواهند لاغر شوند، و افرادی که بدون هیچ تلاشی وزن کم می‌کنند.

چه مقدار کاهش وزن نگران کننده است؟

کاهش وزن می‌تواند نشانه‌ای از سلامتی بدن باشد، اما در صورتی که به‌طور ناگهانی و بدون علت مشخص اتفاق بیفتد، می‌تواند نشانه‌ای از خطر باشد. استرس و اضطراب می‌تواند موجب کاهش اشتها و به تبع آن کاهش وزن شود. بیماری‌های مزمن نظیر دیابت و تیروئید پرکار، همچنین مشکلات گوارشی می‌توانند سبب کاهش وزن غیرطبیعی و سریع شوند. رژیم‌های غذایی سخت و مصرف داروهای کاهش وزن بدون مشورت پزشک نیز خطرناک هستند. اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی نیز می‌توانند به کاهش وزن شدید و غیرعادی منجر شوند. در همه این موارد، توجه و مشاوره پزشکی ضروری است تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.

برای تشخیص اینکه چه مقدار کاهش وزن نگران‌کننده است، بهتر است آن را در بازه‌های مختلف بررسی کنیم:

کاهش وزن کمتر از ۵ درصد از وزن بدن در ۶ ماه

کاهش وزن در بازه ۶ ماه معمولاً نشان‌دهنده یک روند طبیعی یا تغییرات سبک زندگی سالم است؛ بنابراین کاهش ناگهانی وزن به‌حساب نمی‌آید. اگر شما بدون تلاش خاصی یا تحت تأثیر رژیم‌های شدید کاهش وزن نداشته‌اید، این مقدار کاهش معمولاً نگران‌کننده نیست.

اگر این کاهش وزن با علائم دیگر همراه باشد، مانند خستگی مفرط، بی‌اشتهایی یا تغییرات ظاهری پوست و مو، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات سلامتی مانند اختلالات هورمونی، افسردگی یا حتی بیماری‌های مزمن باشد.

کاهش وزن بین ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن در ۶ ماه

کاهش وزن نت ۱۰ درصد در بازه ۶ ماه نشان‌دهنده یک روند سریع‌تر است که می‌تواند برای سلامتی شما خطرناک باشد. این نوع کاهش وزن می‌تواند نتیجه تغییرات شدید در رژیم غذایی، ورزش زیاد، یا استرس‌های روانی باشد. در صورتیکه کاهش وزن در مدت زمان کوتاه اتفاق افتاده باشد، می‌تواند به مشکلاتی مانند کمبود مواد مغذی و کاهش انرژی منجر شود.

علت‌های احتمالی کاهش وزن در این دوره شامل این موارد می‌شود:

• رژیم‌های سخت: رژیم‌هایی که کالری دریافتی را به‌شدت کاهش می‌دهن.
• استرس‌های روانی: فشارهای روانی و اضطراب
• مشکلات گوارشی: مشکلات گوارشی مانند یبوست یا بیماری‌های معده.

اگر کاهش وزن به‌طور غیرعادی ادامه پیدا کند و به‌دنبال آن علائم دیگری مانند ضعف عضلانی، سرگیجه، بی‌حالی، ریزش مو یا مشکلات گوارشی دیده شود، باید به پزشک مراجعه کرد.

کاهش وزن بیش از ۱۰ درصد از وزن بدن در ۶ ماه

توجه کنید که کاهش وزن بیش از ۱۰ درصد یکی از نشانه‌های مشکلات جدی در سلامتی است. اگر شما بدون هیچ دلیل واضحی مانند رژیم یا ورزش شدید، وزن زیادی را از دست داده‌اید، کاهش وزن می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی مانند بیماری‌های متابولیک، مشکلات تیروئید، اختلالات گوارشی یا بیماری‌های قلبی باشد.

علت‌های احتمالی کاهش وزن سریع شامل این موارد می‌شود:

• بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌ها مانند دیابت نوع ۱، بیماری‌های تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) یا بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون می‌توانند منجر به کاهش وزن غیرطبیعی شوند.
• بیماری‌های روانی: اختلال در غذاخوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی می‌تواند باعث کاهش وزن بیش از حد و ناگهانی شود.
• کمبود تغذیه‌ای شدید: رژیم‌های بسیار کم‌کالری یا عدم دریافت مواد مغذی لازم برای بدن می‌تواند منجر به کاهش وزن شدید شود.

اگر کاهش وزن در این دوره همراه با علائم دیگری مانند تب، درد شدید، خستگی مفرط، تغییرات در پوست و مو یا مشکلات گوارشی اتفاق بیفتد؛ نشانه‌ای از یک مشکل است که نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد.

کاهش وزن بسیار سریع در مدت زمان کوتاه (بیش از ۱۵ درصد در کمتر از ۶ ماه)

کاهش وزنی که بیش از ۱۵ درصد از وزن بدن شما را در کمتر از ۶ ماه تحت تأثیر قرار دهد، قطعاً باید بسیار نگران‌کننده باشد. عواقب جبران‌ناپذیر کاهش وزن بیش از ۱۵ درصد در کمتر از ۶ ماه شامل بیماری‌های زیر می‌شود:

• سرطان: برخی از انواع سرطان‌ها می‌توانند باعث کاهش وزن سریع و بی‌دلیل شوند.
• بیماری‌های عفونی حاد: عفونت‌های شدید مانند سل، ایدز و برخی بیماری‌های ویروسی می‌توانند باعث کاهش شدید وزن شوند.
• بیماری‌های قلبی: مشکلات قلبی شدید و عدم تعادل در سوخت و ساز بدن نیز می‌تواند باعث کاهش وزن ناگهانی شوند.

در صورت کاهش ناگهانی وزن در این بازه زمانی، فوراً باید به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های لازم تشخیصی را انجام دهید.

کاهش وزن می‌تواند ناشی از بسیاری از عوامل مختلف باشد و در صورتی که به‌طور طبیعی و با تغییرات سبک زندگی انجام شود، معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر کاهش وزن شما بیش از حد باشد و در مدت زمان کوتاهی اتفاق بیفتد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشد. در صورتی که کاهش وزن همراه با علائم غیرطبیعی مانند خستگی، ضعف، تغییرات در اشتها، ریزش مو یا مشکلات گوارشی باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. کاهش وزن سالم باید تدریجی و به‌طور متعادل باشد، و از کاهش وزن‌های بسیار سریع خودداری کنید.

کاهش وزن طبیعی چقدر است؟

کاهش وزن طبیعی و استاندارد به عواملی مانند وضعیت سلامتی، سن، جنسیت، میزان فعالیت بدنی، و رژیم غذایی بستگی دارد. معمولاً کاهش وزن سالم و پایدار به‌طور تدریجی و بدون خطر برای بدن انجام می‌شود و کاهش ناگهانی وزن می‌تواند به سلامت شما آسیب برساند.

• استاندارد کاهش وزن در یک ماه برای بیشتر افراد، بین ۲ تا ۴ کیلوگرم در ماه معادل ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم در هفته است. این مقدار نشان‌دهنده کاهش وزن پایدار است از کاهش توده عضلانی یا ایجاد عوارض جانبی جلوگیری شود.
• کاهش وزن ۲ کیلوگرم در ماه برای افرادی مناسب است که فعالیت بدنی متوسط دارند و رژیم غذایی ملایمی را دنبال می‌کنند.
• کاهش وزن ۳ تا ۴ کیلوگرم در ماه نیز برای افرادی مناسب است که فعالیت بدنی بیشتری دارند و رژیم غذایی کم‌کالری متعادل‌ را دنبال می‌کنند.

عوارض کاهش وزن سریع چیست؟

کاهش وزن سریع، به‌ویژه زمانی که از طریق رژیم‌های سختگیرانه، ورزش‌های شدید یا استفاده از داروهای کاهش وزن حاصل شود، می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامت فرد وارد کند. اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت جذاب به نظر برسند، اما در درازمدت اغلب عوارض جدی جسمی و روانی به همراه دارند.

مهم‌ترین عوارض کاهش وزن سریع شامل سوء تغذیه و کمبود مواد مغذی، کاهش توده عضلانی، اختلال در متابولیسم، اختلالات الکترولیتی، ریزش مو و مشکلات پوستی، سنگ کیسه صفرا، مشکلات گوارشی، افت فشار خون، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، مشکلات روانی، کاهش تراکم استخوان و موارد دیگری از این دست هستند.

کاهش وزن سریع می‌تواند عوارض جسمی زیادی به همراه داشته باشد که در عملکرد روزمره شما تأثیرگذار باشد. مواردی که می‌تواند از عوارض کاهش وزن سریع باشد شامل موارد زیر می‌شود:

• رژیم‌های سخت و سریع اغلب مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین نمی‌کنند و باعث کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری می‌شوند.
• بدن برای فعالیت‌های روزمره خود به انرژی نیاز دارد. با کاهش ناگهانی کالری‌ها، ممکن است احساس خستگی شدید و کمبود انرژی داشته باشید.
• رژیم‌های سخت می‌توانند باعث مشکلات گوارشی مانند یبوست، سوء هاضمه و نفخ شوند.
• یکی از عوارض رایج کاهش وزن سریع، ریزش مو است که به‌دلیل کمبود مواد مغذی بدن یا استرس به‌وجود می‌آید.
• کاهش سریع وزن می‌تواند متابولیسم بدن شما را کاهش دهد و در نهایت پس از اتمام رژیم، وزن دوباره به سرعت برگردد.

نشانه‌های نگران‌کننده در مورد کاهش وزن کدامند؟

اگر چشم چرخانده باشیم معمولاً کسانی را در اطرافیانمان دیده‌ایم که بدون رژیم و ورزش و حتی مصرف دارو به کاهش ناگهانی وزن دچار هستند. ویژگی‌های دوره‌ای که ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی باشد:

• خستگی و ضعف مداوم: احساس دائمی خستگی و بی‌حالی ممکن است به‌خاطر این باشد رژیم یا سبک زندگی شما برای بدنتان زیاد طاقت‌فرسا است.
• کمبود اشتها یا پرخوری: تغییرات شدید در اشتها، از دست دادن شدید اشتها و یا مصرف بی‌رویه غذا، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات روانی یا جسمی باشد.
• ریزش مو یا تغییرات پوستی: ریزش مو، پوست خشک یا و تغییرات ناخوشایند در پوست می‌تواند به کمبود مواد مغذی و ویتامین‌های بدن اشاره داشته باشد.
• درد و گرفتگی عضلات: آسیب عضلات و ضعف بدنی می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات ناشی از رژیم‌های سخت باشد.

چه نوع رژیم‌هایی برای کاهش وزن سالم توصیه می‌شوند؟

برای کاهش وزن به‌طور سالم و ایمن، باید رژیم‌هایی را انتخاب کنید که شامل مواد غذایی متنوع و مغذی باشد و بدن شما را از مواد موردنیاز محروم نکند. رژیم‌های سختگیرانه که کالری بسیار کمی به بدن می‌رسانند، ممکن است در کوتاه‌مدت منجر به کاهش وزن شوند، اما رژیم‌های سخت برای سلامتی شما خطرناک هستند، و می‌توانند باعث کمبود مواد مغذی و ایجاد مشکلات جدی در بدن شوند. علاوه‌براین، رژیم‌های بسیار سخت ممکن است باعث کاهش سوخت‌وساز بدن و افزایش خطر بازگشت وزن بعد از اتمام رژیم شوند. برخی از رژیم‌های سالم شامل موارد زیر می‌شوند:

• رژیم مدیترانه‌ای: شامل میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، مغزها و چربی‌های سالم مانند روغن زیتون است.
• رژیم غلات کامل: مصرف غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، جو دوسر و گندم کامل می‌تواند به کاهش وزن سالم کمک کند.
• رژیم پروتئینی متعادل: دریافت میزان مناسب پروتئین از منابع سالم مثل مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات می‌تواند باعث حفظ عضلات و کمک به کاهش وزن شود.
• رژیم با چربی‌های سالم: اضافه کردن چربی‌های سالم مثل آووکادو، مغزها و روغن‌های گیاهی می‌تواند به سلامتی قلب کمک کند.

به یاد داشته باشید کاهش وزن سالم و پایدار نیازمند تغییرات کوچک و مداوم در سبک زندگی است. رژیم‌های کوتاه‌مدت و سخت ممکن است سریع نتیجه بدهند، اما در درازمدت تاثیر منفی روی سلامتی خواهند گذاشت.

چه بیماری‌هایی باعث کاهش وزن می‌شوند؟

کاهش وزن ناگهانی و غیرقابل‌توضیح می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک بیماری یا مشکل سلامتی باشد. وجود بیماری، بدون تلاش فرد موجب کاهش ناگهانی وزن مردان و زنان می‌شود. در ادامه، به برخی از بیماری‌ها و شرایط پزشکی که می‌توانند باعث کاهش وزن شوند اشاره می‌کنیم:

بیماری‌های تیروئید

بیماری تیروئید از عوامل شایع کاهش ناگهانی وزن مردان و زنان است که به دو صورت پرکاری تیروئید و کم‌کاری تیروئید ظاهر می‌شود:

پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم): وقتی غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند، متابولیسم بدن افزایش می‌یابد و این می‌تواند باعث کاهش وزن ناگهانی شود. علائم دیگر شامل ضربان قلب سریع، تعریق زیاد، لرزش دست‌ها، بی‌خوابی و عصبی بودن است.

کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم): در برخی موارد، کم‌کاری تیروئید نیز می‌تواند باعث کاهش وزن شود، اگرچه کاهش وزن معمولاً به‌طور طبیعی با افزایش وزن همراه است. اما در موارد خاص، ممکن است کاهش وزن به‌طور غیرمعمولی و بدون دلیل ظاهر شود.

بیماری دیابت

در دیابت‌های کنترل‌نشده نوع ۱ و ۲، بدن نمی‌تواند به‌درستی از گلوکز استفاده کند و به همین دلیل به ذخایر چربی و عضلات برای تأمین انرژی نیاز پیدا می‌کند. این فرآیند می‌تواند منجر به کاهش وزن ناگهانی شود. علائم دیگر شامل افزایش تشنگی، ادرار زیاد، خستگی و تاری دید است.

سرطان

انواع سرطان می‌توانند باعث کاهش وزن ناگهانی و غیرطبیعی شوند. سرطان‌های روده، پانکراس، معده، ریه و سایر اندام‌ها می‌توانند باعث از دست دادن اشتها و سوء جذب مواد مغذی شوند که در نتیجه کاهش وزن شدید به دنبال دارند. این وضعیت معمولاً به دلیل متاستاز یا روند رشد تومورها اتفاق می‌افتد.

بیماری‌های گوارشی

بیماری‌های گوارشی به علت ارتباط مستقیم با هضم و جذب غذا در کاهش ناگهانی وزن تأثیرگذارند، برخی از بیماری‌های مؤثر در کاهش وزن ناگهانی شامل موارد زیر می‌شود:

• بیماری کرون: کرون، بیماری التهابی روده می‌تواند باعث کاهش وزن به دلیل التهاب در روده‌ها و سوء جذب مواد مغذی شود. علائم دیگر شامل درد شکم، اسهال مزمن و خون در مدفوع است.
• سلیاک: افرادی که به گلوتن حساسیت دارند، ممکن است به‌دلیل التهاب روده و مشکلات گوارشی، دچار کاهش وزن شوند. بیماری سلیاک می‌تواند باعث سوء تغذیه و کمبود مواد مغذی شود.
• زخم‌ معده: زخم‌های شدید معده می‌توانند باعث کاهش اشتها و کاهش وزن شوند، به‌ویژه در صورتی که درد به‌طور مداوم فرد را آزار دهد.

بیماری‌های قلبی

برخی بیماری‌های قلبی می‌توانند منجر به کاهش وزن شوند. به‌ویژه در صورت وجود نارسایی قلبی یا مشکلات شدید در عملکرد قلب، بدن ممکن است نتواند به‌درستی مواد مغذی و انرژی را تأمین کند، که منجر به کاهش وزن می‌شود.

اختلالات روانی

بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) این اختلال روانی که معمولاً در اثر اضطراب و نگرانی‌های بیش از حد درباره تصویر بدنی ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث کاهش وزن شدید شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً خود را مجبور به رعایت رژیم‌های غذایی بسیار سخت می‌کنند.

افسردگی

گاهی افسردگی می‌تواند باعث کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن شود. افراد مبتلا به افسردگی ممکن است برای مدت طولانی به‌درستی غذا نخورند یا به‌دلیل احساس بی‌انگیزگی یا ناتوانی در مراقبت از خود، وزن از دست بدهند.

عفونت‌ها و بیماری‌های حاد

برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی شدید مانند سل، HIV/AIDS، مالاریا، عفونت‌های کرونر یا عفونت‌های روده‌ای می‌توانند باعث کاهش وزن شدید شوند. بیماری‌های ویروسی باعث افزایش نیاز به انرژی در بدن می‌شوند و بدن برای تأمین انرژی، چربی و عضلات را مصرف می‌کند.

کاهش وزن ناگهانی و کبد چرب

کبد چرب بیماری است که با افزایش چربی در سلول‌های کبد به‌وجود می‌آید. این بیماری می‌تواند به دو نوع کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی تقسیم شود. در حالت عادی، کبد به‌عنوان یک ارگان اصلی در متابولیسم بدن عمل می‌کند و در صورتیکه تحت فشار باشد، می‌تواند عملکرد طبیعی خود را از دست دهد.

کبد چرب به‌طور مستقیم باعث کاهش وزن نمی‌شود، اما در مواردی که بیماری پیشرفت کند و به سیروز کبدی تبدیل شود، بدن دچار مشکلاتی در جذب مواد مغذی می‌شود. سیروز کبدی می‌تواند منجر به کاهش وزن غیرطبیعی شود. همچنین، کاهش وزن سریع و غیرمنطقی می‌تواند به تشدید کبد چرب منجر شود. افرادی که رژیم‌های سخت و نامناسب برای کاهش وزن سریع می‌گیرند، ممکن است دچار مشکلاتی مانند چربی‌های ذخیره‌شده در کبد شوند، چرا که بدن در شرایط سخت، چربی‌ها را به سرعت برای تأمین انرژی می‌سوزاند و باعث افزایش تجمع چربی در کبد می‌شود.

اگر کاهش وزن به‌طور ناگهانی شروع شود و همراه با علائمی مانند زرد شدن پوست، درد در ناحیه کبد، احساس خستگی زیاد و از دست دادن اشتها باشد، نشان‌دهنده پیشرفت بیماری کبد چرب است و باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

کاهش وزن در سرطان چقدر است؟

معمولاً یکی از علائم اولیه سرطان کاهش وزن است که باید به آن توجه کرد. در بسیاری از انواع سرطان‌ها، از جمله سرطان‌های روده، پانکراس، معده و ریه، کاهش وزن ناگهانی و غیرطبیعی رخ می‌دهد. کاهش وزن در بیماری سرطان می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد:

• اختلال در جذب مواد مغذی: تومورها می‌توانند بر روی روده‌ها و سیستم گوارشی تأثیر بگذارند و به‌طور مستقیم باعث کاهش جذب مواد غذایی شوند.
• افزایش نیاز بدن به انرژی: بدن به‌طور مداوم در حال تلاش برای مبارزه با سلول‌های سرطانی است و بنابراین سوخت بیشتر انرژی و در نتیجه کاهش وزن اتفاق می‌افتد.
• از دست دادن اشتها: بیماری سرطان و درمان‌های آن مانند شیمی‌درمانی می‌توانند باعث از دست دادن اشتها و تغییرات در ذائقه شوند.
• تأثیرات جانبی درمان: داروهایی مانند شیمی‌درمانی و رادیوتراپی می‌توانند باعث کاهش اشتها، حالت تهوع و مشکلات گوارشی شوند که به نوبه خود باعث کاهش وزن می‌شود.

در بسیاری از انواع سرطان‌ها، کاهش وزن بیش از ۵٪ از وزن بدن در مدت زمان سه ماه یا کمتر می‌تواند نشانه‌ای از پیشرفت بیماری باشد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد.

آیا تغییرات هورمونی می‌تواند بر روی وزن تأثیر بگذارد؟

بله، تغییرات هورمونی می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر وزن بدن داشته باشند. هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم متابولیسم، اشتها و ذخیره چربی دارند. برخی از تغییرات هورمونی که می‌توانند بر وزن تأثیر بگذارند عبارتند از:

• تیروئید: هورمون‌های تیروئید مسئول تنظیم متابولیسم بدن هستند. تغییرات در سطح این هورمون‌ها می‌تواند باعث افزایش یا کاهش وزن شود. برای مثال، پرکاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش وزن و کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث افزایش وزن شود.
• انسولین: انسولین هورمونی است که در تنظیم سطح قند خون نقش دارد. مقاومت به انسولین، که در شرایطی مانند دیابت نوع ۲ اتفاق می‌افتد، می‌تواند باعث تجمع چربی در بدن شود و به افزایش وزن منجر شود.
• کورتیزول: هورمون کورتیزول تحت استرس زیاد ترشح می‌شود و می‌تواند باعث افزایش اشتها، ذخیره چربی به‌ویژه در ناحیه شکم و در نتیجه افزایش وزن شود.
• استروژن و پروژسترون: تغییرات در سطح این هورمون‌ها، به‌ویژه در زنان در دوران پیش از یائسگی یا یائسگی، می‌تواند باعث افزایش وزن شود. تغییرات هورمونی در این دوره‌ها می‌تواند منجر به ذخیره چربی اضافی در ناحیه شکم و ران‌ها شود.
• هورمون رشد: هورمون GH یا رشد که مسئول رشد و ترمیم بافت‌های بدن است، می‌تواند در کمبود خود باعث کاهش توده عضلانی و در نتیجه کاهش وزن شود.

آیا عفونت باعث لاغری می‌شود؟

بله، عفونت‌ها می‌توانند باعث کاهش وزن شوند، به‌ویژه اگر عفونت شدید باشد یا برای مدت طولانی ادامه یابد. کاهش وزن ناشی از عفونت‌ معمولاً با علائمی مانند تب، تعریق زیاد، ضعف، بی‌اشتهایی، و دردهای عضلانی همراه است و در صورت مشاهده این علائم، باید به پزشک مراجعه کرد. این امر معمولاً در عفونت‌های مزمن یا شدید به‌ویژه در موارد زیر دیده می‌شود:

• عفونت‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند سل، HIV/AIDS، عفونت‌های روده‌ای مزمن و مالاریا می‌توانند به کاهش وزن قابل‌توجهی منجر شوند. این بیماری‌ها باعث افزایش نیاز بدن به انرژی می‌شوند و در عین حال جذب مواد مغذی را مختل می‌کنند.
• تب و عفونت‌های حاد: وقتی بدن به عفونت‌های شدید مانند آنفولانزا یا عفونت‌های تنفسی دچار می‌شود، دمای بدن افزایش می‌یابد و بدن به‌طور مداوم انرژی می‌سوزاند. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش وزن شود.
• عفونت‌های روده‌ای: عفونت‌هایی که سیستم گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند زخم معده یا اسهال شدید، می‌توانند مانع جذب مواد مغذی شوند و در نتیجه باعث کاهش وزن شوند.

آیا رژیم‌های سختگیرانه ایمن هستند؟

رژیم‌های سختگیرانه، که معمولاً وعده کاهش وزن سریع و فوری می‌دهند، برای بسیاری از افراد وسوسه‌انگیز هستند. اما اغلب نه‌تنها ایمن نیستند بلکه می‌توانند آسیب‌های جدی به سلامت بدن وارد کنند. بسیاری از این رژیم‌ها به علت محدودیت‌های شدید در مصرف غذاها و گروه‌های غذایی، موجب عدم تعادل تغذیه‌ای، سوء‌تغذیه، و عوارض جانبی می‌شوند که ممکن است تا مدت‌ها پس از اتمام رژیم باقی بمانند.

رژیم‌های سختگیرانه معمولاً بر اساس «کم خوردن» یا حذف کامل گروه‌های غذایی خاص طراحی می‌شوند؛ می‌توانند در کوتاه‌مدت در کاهش وزن مؤثر باشند، اما خطرات آن‌ها برای سلامتی بسیار زیاد است. در ادامه، به بررسی چند رژیم معروف که به‌طور خاص مشکلات و عوارض خاص خود را دارند، می‌پردازیم:

رژیم شوک (Fast or Fasting Diet)

رژیم شوک یا رژیم‌های فستینگ به رژیم‌هایی اطلاق می‌شود که در آن‌ها فرد به مدت طولانی غذا نمی‌خورد و سپس در مدت زمانی کوتاه به‌طور زیاد غذا می‌خورد. فستینگ یا شوک معمولاً برای کاهش وزن سریع طراحی می‌شوند و به نوعی "شوک" به بدن وارد می‌کنند. از عارضه‌های رژیم شوک، می‌توان به سوءتغذیه، کاهش سرعت متابولیم بدن، اختلالات الکترولیتی اشاره کرد که مشخصاً هرکدام را توضیح داده‌ایم:

• سوء تغذیه: با کاهش طولانی‌مدت کالری دریافتی، بدن ممکن است نتواند مواد مغذی ضروری را دریافت کند، که می‌تواند به مشکلات جدی مانند کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی منجر شود.
• کاهش سرعت متابولیسم: وقتی بدن با کمبود غذا مواجه می‌شود، متابولیسم بدن کندتر می‌شود تا انرژی کمتری مصرف کند. این فرآیند می‌تواند منجر به افزایش وزن دوباره پس از اتمام رژیم شوک شود.
• اختلالات الکترولیتی: کاهش مصرف غذا به‌ویژه در رژیم‌های فستینگ، می‌تواند باعث عدم تعادل در الکترولیت‌ها شود که نتیجه آن می‌تواند بروز مشکلاتی مانند کمبود سدیم، پتاسیم و کلسیم باشد. در ادامه احتمال دارد فرد با گرفتگی عضلات، ضعف، و حتی مشکلات قلبی مواجه شود.

رژیم کتوژنیک (Ketogenic Diet)

رژیم کتوژنیک یا کتو یک رژیم غذایی است که مصرف کربوهیدرات‌ها را به حداقل می‌رساند و بدن را وادار می‌کند که به‌جای کربوهیدرات‌ها از چربی‌ها برای تأمین انرژی استفاده کند. در رژیم کتو، مصرف چربی‌ها به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد و مصرف پروتئین و کربوهیدرات‌ها محدود می‌شود. از عارضه‌های رژیم کتوژنیک، می‌توان به سوءتغذیه، کاهش عملکرد کلیه‌ها، اختلالات در عملکرد قلب و...اشاره کرد که در این بخش توضیح داده‌ایم:

• سوء تغذیه: با کاهش شدید کربوهیدرات‌ها و برخی از گروه‌های غذایی، ممکن است بدن مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نکند. به‌ویژه، ویتامین‌ها و فیبرهای موجود در سبزیجات و میوه‌ها که در رژیم کتو محدود می‌شوند، ممکن است در بدن کمبود ایجاد کنند.
• کاهش عملکرد کلیه‌ها: رژیم کتو ممکن است فشار زیادی به کلیه‌ها وارد کند، به‌ویژه اگر شخص قبلاً مشکلات کلیوی داشته باشد. افزایش غلظت کتون‌ها در خون می‌تواند باعث سنگ کلیه و سایر مشکلات کلیوی شود.
• اختلال در عملکرد قلب: رژیم کتو به دلیل مصرف زیاد چربی‌های اشباع‌شده و کاهش مصرف کربوهیدرات‌های سالم، می‌تواند بر سلامت قلب تأثیر منفی بگذارد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
• اختلالات گوارشی: کمبود فیبر و مصرف زیاد چربی می‌تواند به مشکلات گوارشی مانند یبوست و ناراحتی معده منجر شود.

رژیم‌های کم‌کالری یا رژیم‌های بسیار کم‌کالری (VLCD)

رژیم‌هایی که کالری مصرفی را به شدت کاهش می‌دهند (مثلاً کمتر از ۸۰۰ کالری در روز)، معمولاً برای افرادی توصیه می‌شوند که نیاز به کاهش وزن سریع دارند. از عارضه‌های رژیم‌های کم‌کالری، می‌توان به عدم تعادل الکترولیتی، کمبود پروتئین و توده عضلانی، افت فشار خون و...اشاره کرد که در این بخش توضیح داده‌ایم:

• عدم تعادل الکترولیتی: وقتی مصرف غذا به‌طور شدیدی محدود می‌شود، بدن ممکن است نتواند الکترولیت‌های کافی را تأمین کند. این کمبود می‌تواند باعث اختلالات قلبی، گرفتگی عضلات، و ضعف عمومی بدن شود.
• کمبود پروتئین و توده عضلانی: رژیم‌های کم‌کالری می‌توانند باعث از دست دادن توده عضلانی شوند، زیرا بدن برای تأمین انرژی از پروتئین‌های موجود در عضلات استفاده می‌کند.
• افت فشار خون: کاهش شدید کالری می‌تواند منجر به کاهش فشار خون شود و فرد دچار سرگیجه و احساس ضعف شدید شود.
• افزایش خطر سنگ صفرا: رژیم‌های کم‌کالری می‌توانند خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش دهند، به‌ویژه اگر این رژیم‌ها به‌طور ناگهانی و برای مدت طولانی ادامه یابند.

رژیم‌های حذفی (Elimination Diets)

رژیم‌های حذفی، رژیم‌هایی هستند که در آن‌ها فرد برخی از گروه‌های غذایی را به‌طور کامل از رژیم غذایی خود حذف می‌کند، مثل حذف کامل گلوتن یا لبنیات. از عارضه‌های رژیم‌های کم‌کالری، می‌توان به کمبود مواد مغذی، مشکلات گوارشی و...اشاره کرد که در این بخش توضیح داده‌ایم:

• کمبود مواد مغذی: حذف برخی از گروه‌های غذایی می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی ضروری مانند کلسیم، ویتامین D و پروتئین شود.
• مشکلات گوارشی: حذف غذاهای خاص، به‌ویژه در افرادی که به آن‌ها عادت دارند، می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند نفخ، اسهال یا یبوست شود.
• افزایش اضطراب و استرس غذایی: رژیم‌های حذفی ممکن است باعث اضطراب در مورد غذا و روابط غیرطبیعی با خوردن شوند که به اختلالات تغذیه‌ای منجر می‌شود.

رژیم‌های سختگیرانه و محدودکننده، به‌ویژه در طولانی‌مدت، می‌توانند خطرات جدی برای سلامتی به همراه داشته باشند. از جمله این خطرات می‌توان به سوء تغذیه، کمبود الکترولیت‌ها، اختلالات گوارشی، و افزایش خطر بیماری‌های قلبی اشاره کرد.

برای کاهش وزن ناگهانی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

ناگهانی وزن ممکن است ناشی از اختلالات متابولیک، بیماری‌های گوارشی، مشکلات هورمونی، یا حتی بیماری‌های روانی باشد. بسته به علت کاهش ناگهانی وزن، متخصصان مختلف می‌توانند کمک کنند. در اینجا به معرفی پزشکان و تخصص‌های مختلفی می‌پردازیم که در هر مورد باید به آن‌ها مراجعه کنید:

پزشک عمومی

کاهش وزن ناگهانی می‌تواند ناشی از علت‌های مختلفی باشد، از مشکلات هورمونی و گوارشی گرفته تا بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان یا اختلالات روانی. برای تشخیص دقیق و درمان صحیح، لازم است به پزشک متخصص مربوطه مراجعه کنید. با توجه به نوع علائم، پزشک عمومی می‌تواند شما را به متخصصان دیگر ارجاع دهد. پزشک عمومی یا پزشک خانواده اولین نفری است که باید از وضعیت شما مطلع شود. پزشک عمومی با بررسی علائم شما را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد. همچنین با در اختیار داشتن تاریخچه پزشکی شما، انجام معاینات فیزیکی و برخی آزمایش‌های اساسی، علت احتمالی کاهش وزن ناگهانی را شناسایی خواهد کرد.

متخصص غدد (اندوکرینولوژیست)

اختلالات هورمونی یکی از علل شایع کاهش ناگهانی وزن مردان و زنان است. مشکلاتی مانند پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) یا دیابت نوع ۱ می‌توانند باعث کاهش وزن ناگهانی شوند. پزشک متخصص غدد با بررسی وضعیت هورمونی بدن، به درمان این اختلالات کمک کند.

متخصص گوارش (گاستروانتروئولوژیست)

اگر کاهش وزن به دلیل مشکلات گوارشی مانند سوء‌هاضمه، بیماری‌های روده‌ای (مثل بیماری کرون یا زخم معده) یا نارسایی پانکراس باشد، نیاز به مراجعه به متخصص گوارش خواهید داشت. این پزشک پس از بررسی وضعیت سیستم گوارشی، آزمایش‌هایی برای تشخیص دقیق مشکلات گوارشی درخواست کند.

متخصص روانپزشکی (روان‌پزشک یا روان‌شناس)

کاهش وزن ناگهانی گاهی ممکن است ناشی از اختلالات روانی مثل اختلال غذا خوردن، بی‌اشتهایی عصبی یا بولیمیا(استرس مزمن یا افسردگی) باشد. در این موارد، متخصص روانپزشکی می‌تواند به شناسایی علل روانی این مشکل کمک کند و درمان‌های لازم مانند دارودرمانی و مشاوره روان‌شناختی را تجویز کند.

متخصص عفونی (اینفکشنولوژیست)

برخی عفونت‌ها، مثل سل یا HIV/AIDS، می‌توانند باعث کاهش وزن ناگهانی شوند. در این صورت، مراجعه به متخصص عفونی برای تشخیص و درمان این بیماری‌ها ضروری است.

متخصص قلب (کاردیولوژیست)

اگر کاهش وزن ناگهانی به علت بیماری‌های قلبی باشد، متخصص قلب با بررسی عملکرد قلب و عروق و انجام آزمایش‌های تخصصی، مشکلات قلبی را تشخیص می‌دهد. مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی، می‌توانند منجر به کاهش وزن و ضعف عمومی بدن شوند.

متخصص سرطان‌شناسی (آنکولوژیست)

بیماری‌های سرطانی نیز یکی از علل رایج کاهش وزن ناگهانی هستند. این بیماری‌ها می‌توانند منجر به کاهش اشتها و سوخت‌وساز غیرطبیعی بدن شوند که به کاهش وزن چشمگیری می‌انجامد. متخصص سرطان‌شناسی پس از انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های مختلف، می‌تواند تشخیص و درمان مناسب را شروع کند.

متخصص تغذیه

اگر کاهش وزن ناشی از رژیم‌های غذایی نادرست یا عدم تعادل تغذیه‌ای باشد، متخصص تغذیه می‌تواند رژیم‌های متعادل و سالم برای حفظ وزن مناسب و بهبود وضعیت تغذیه فرد تجویز کند. پزشک تغذیه با تحلیل تغذیه فرد و ایجاد تغییرات مناسب در سبک زندگی، به جلوگیری از مشکلات کاهش وزن کمک خواهد کرد.

منبع:‌ vananews.com/fa/news/۶۰۱۹۳۴/آیا-بدون-مشاوره-با-دکتر-تغذیه-می‌شود-خود-را-چاق-کرد

انتهای پیام/