به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، سلامت روان، یکی از مهمترین ابعاد سلامت عمومی هر جامعه است و نقش مستقیمی در کیفیت زندگی، بهرهوری و انسجام اجتماعی دارد. در شرایطی که جامعه با چالشهایی چون فشارهای اقتصادی، تحولات اجتماعی و پیامدهای دوران کرونا و جنگ روبهرو بوده است، توجه به وضعیت روانی مردم بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.
کارشناسان حوزه سلامت معتقدند سلامت روان نه تنها بر کیفیت زندگی فردی اثرگذار است، بلکه مستقیماً بر کارایی شغلی، روابط اجتماعی، انسجام خانوادگی و حتی شاخصهای توسعه ملی تأثیر دارد. نادیده گرفتن مشکلات روانی، میتواند به افزایش آسیبهای اجتماعی، کاهش بهرهوری اقتصادی و گسترش نارضایتی عمومی منجر شود. از اینرو، پایش و رصد وضعیت سلامت روان در سطح ملی یکی از ابزارهای کلیدی برای سیاستگذاری مؤثر در نظام سلامت به شمار میرود.
بر اساس پیمایش ملی سلامت روان که در پایان دوران کرونا و در سال ۱۴۰۱ توسط وزارت بهداشت انجام شد، حدود ۲۵ درصد از مردم ایران به نوعی از اختلالات روانپزشکی مبتلا هستند. این آمار نشان میدهد که یکچهارم جمعیت کشور با درجاتی از مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات خلقی دست و پنجه نرم میکنند.
نتایج این پیمایش حاکی است که افسردگی با شیوع ۱۳.۷ درصدی، شایعترین اختلال روانی در ایران به شمار میرود. میزان شیوع اختلالات خلقی شامل افسردگی، اختلال دوقطبی و سایر اختلالات مشابه حدود ۱۶ درصد و اختلالات اضطرابی مانند اضطراب منتشر و پانیک نیز حدود ۱۳.۷ درصد گزارش شده است. کارشناسان معتقدند فشارهای ناشی از بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و دوران همهگیری کرونا از عوامل مؤثر بر افزایش این اختلالات در جامعه بوده است.
زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به افسردگی
در این پیمایش همچنین تفاوتهای جنسیتی در سلامت روان به روشنی مشاهده شده است. زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به افسردگی و اضطراب قرار دارند؛ الگویی که با نتایج پژوهشهای جهانی نیز همخوانی دارد. با این حال، در اختلالات شدید روانپزشکی مانند اسکیزوفرنیا تفاوت معناداری میان دو جنس دیده نمیشود.
از سوی دیگر، یافتهها نشان میدهد زنان تمایل بیشتری به مراجعه برای درمان و دریافت خدمات رواندرمانی دارند، در حالی که مردان با وجود نیاز مشابه، کمتر برای درمان اقدام میکنند. این تفاوت رفتاری میتواند ناشی از عوامل فرهنگی، نگرشی و اجتماعی در جامعه ایرانی باشد و نیازمند برنامهریزی ویژه برای ترغیب مردان به پیگیری درمان است.
خودکشی منجر به مرگ در میان مردان بالاتر است
در خصوص خودکشی نیز، الگوی مشاهدهشده در ایران مشابه الگوی جهانی است؛ زنان بیشتر اقدام به خودکشی میکنند، اما میزان خودکشی منجر به مرگ در میان مردان بالاتر است. کارشناسان این تفاوت را ناشی از شدت و نوع اقدام، دسترسی به وسایل مرگبار و تفاوتهای روانشناختی میان دو جنس میدانند.
یافتههای پیمایش ملی سلامت روان سال ۱۴۰۱ نشان میدهد که وضعیت سلامت روان در کشور نیازمند توجه فوری و سیاستگذاریهای گسترده است. افزایش دسترسی به خدمات رواندرمانی، ارتقای سواد سلامت روان، کاهش انگ اجتماعی نسبت به اختلالات روانی و توجه به تفاوتهای جنسیتی در مداخلات درمانی از مهمترین اقداماتی است که میتواند به بهبود وضعیت سلامت روان جامعه ایرانی کمک کند.
در مجموع، نتایج پیمایش ملی سلامت روان تصویری روشن اما نگرانکننده از وضعیت سلامت روان در ایران ارائه میدهد. افزایش شیوع افسردگی و اضطراب، بهویژه در میان زنان و جوانان، نشان میدهد که سلامت روان باید بهعنوان یکی از اولویتهای اصلی نظام بهداشتی و اجتماعی کشور مورد توجه قرار گیرد.
پیامدهای بیتوجهی به اختلالات روانی
تداوم بیتوجهی به این مسئله میتواند پیامدهایی چون افزایش خشونتهای خانگی، افت کیفیت زندگی، کاهش بهرهوری و رشد آسیبهای اجتماعی را به دنبال داشته باشد. از اینرو، ضروری است که سیاستگذاران حوزه سلامت، آموزش و رسانه با همکاری نهادهای اجتماعی و جامعه علمی، راهبردی ملی برای ارتقای سلامت روان تدوین کنند؛ راهبردی که بر پیشگیری، آموزش عمومی، کاهش انگ اجتماعی و گسترش دسترسی به خدمات درمانی استوار باشد. تنها با چنین رویکردی میتوان امید داشت که سلامت روان به جایگاه واقعی خود در نظام سلامت کشور بازگردد و جامعهای متعادلتر، آرامتر و توانمندتر شکل گیرد.
البته باید در نظر داشت که آخرین پیمایش انجام شده مربوط به سال ۱۴۰۱ است و از آن سال تاکنون رخدادهای مختلفی را در کشور تجربه کردهایم. به ویژه رخداد مهمی مانند جنگ که خود تبعات روانی نظیر افزایش اضطراب را در پی دارد و نیاز است که این پیمایش مجدد انجام شود.
خبرنگار: مهدیه امجدیان
انتهای پیام /
نظر شما