به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، تکنولوژی همه زندگی بشر امروز را فراگرفته است و واقعیت این است که افراد بشر هیچ راه فراری از آن ندارند؛ اما اگر طراحی و ساخت تکنولوژی به گونه‌ای باشد که نیازها و اقتضائات انسان و جامعه انسانی را در نظربگیرد، به نظر می‌رسد این رشد سرسام‌آور، آسیب کمتری به حریم و شخصیت انسان‌ها خواهد زد.

طرح موضوع «پژوهش مسئولانه» با همین هدف و برای همراهی علم با جامعه ارائه شد و راهکارش این بود که کسانی که تفاوت‌های زن و مرد، تبعیض‌های نژادی و خطرات اجتماعی را می‌شناسند، باید در مراحل طراحی تکنولوژی‌ها مورد مشورت قرار گیرند تا تکنولوژی‌ها با کمترین آسیب برای اجتماع تولید شوند.

کیوان الستی در گفت‌وگو با ایسکانیوز درباره جایگاه اخلاق در پژوهش و فناوری اظهار کرد: طرح موضوع اخلاق در فناوری به زمانی برمی‌گردد که مهار تکنولوژی از دست اجتماع خارج شد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، با بیان این که جهت‌دهی تکنولوژی باید از همان روز اولی که وارد اجتماع شد، اتفاق می‌افتاد، افزود: آنچه اتفاق افتاد این بود که یک سری تکنولوژی ایجاد و به صورت انبوه وارد اجتماع شدند و در نتیجه بعد از مدتی دیگر نمی‌شد آنها را از جامعه خارج کرد.

وی با تصریح بر این که منظور از مهار و جهت‌دهی تکنولوژی، حذف آن نیست، گفت: منظور این نیست که باید مانع ورود موبایل، محصولات نانو یا تراریخته به اجتماع می‌شدیم بلکه فقط کافی بود جریان ورود تکنولوژی کنترل می‌شد.

الستی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر روز اول اطلاعات بیشتری داشتیم، می‌توانستیم اتفاقاتی که ممکن است برای ما رقم بزند را کنترل کرده و به آن جهت بدهیم مانند کسی که پشت فرمان یک ماشین نشسته و آن را هدایت می‌کند.

هدایت تکنولوژی از کنترل انسان خارج شده

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به این که کنترل تکنولوژی اتفاق نیفتاد چون اطلاعات نداشتیم و نمی‌دانستیم در آینده چه اتفاقی می‌افتد، افزود: پس از مدتی که از ورود تکنولوژی گذشت ما تازه فهمیدیم که این جریان باید هدایت می‌شد؛ اما مشکل این است که الان دیگر فرمان دست ما نیست و نمی‌توان این جریان را کنترل کرد.

وی درباره ارتباط تکنولوژی با نهادهای اجتماعی و اقتصادی، گفت: خصلت نهادهای اجتماعی اینگونه است که وقتی خوب شکل می‌گیرند و نهادینه می‌شوند، کاملا در هم تنیده می‌شوند یعنی نهادهای اجتماعی در کنار نهادهای اقتصادی قرار می‌گیرند و پول به نهاد اجتماعی استحکام می‌دهد.

الستی با تاکید بر این که پشت نهاد اقتصادی، نهاد سیاسی وارد می‌شود، افزود: همیشه پشت پول، قدرت می‌آید. به همین دلیل نهاد سیاسی شکل و شمایلی که تکنولوژی گرفته باشد را محکم‌تر می‌کند. مثلا اگر یک دوچرخه بدون درنظرگرفتن شرایط خانم‌ها ساخته و تجاری شود، با گذر زمان دیگر به راحتی نمی‌توان این شرایط را تغییر دهید.

 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان این که مشکلات مطرح شده سبب شد دنیا به دنبال راهکاری برای مهار تکنولوژی بگردد، ادامه داد: راهکار این بود که تصمیم‌ها در حوزه تکنولوژی به مشورت گذاشته شود، نه فقط با متخصصان بلکه با اصحاب علوم انسانی و کسانی‌ که ملاحظات انسانی، تضادهای بین زن و مرد و تبعیض‌های اجتماعی بین نژادهای مختلف را می‌فهمند.

وی، مشورت با اهالی علوم انسانی برای طراحی تکنولوژی‌ها را عمومی دانست و گفت: حتی در آزمایشگاه نانو هم باید این مشاوره انجام شود چون این مشاوره کمک می‌کند که سوگیری‌ها از بین برود و با کنترل و جهت‌گیری رویکردها تا حد ممکن از آسیب‌های اجتماع جلوگیری می‌کند.

الستی در ادامه خاطرنشان کرد: یک زمانی بنگاه‌های تجاری، جامعه را فراموش کرده بودند. به نظرمی‌رسید قطار سریع‌السیری را هدایت می‌کنند و جامعه هم مجبور است دنبال آن‌ها بدود. به عبارت دیگر، کسانی که تجارت‌ها را می‌گرداندند، فقط به رقابت با بنگاه‌های رقیب و پول درآوردن، اهمیت می‌دادند و اینکه چه اتفاقی برای اجتماع می‌افتد، برایشان مهم نبود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان این که این جریان اقتصادی تا سال‌ها فناوری را جلو برد در حالی که جامعه از این جریان عقب مانده بود، افزود: امروز شرایط تغییر کرده و این بنگاه‌ها باید قدم به قدم باید با اجتماع حرکت کنند و با هر قدمی که برمیدارند باید بار بزرگ و سنگین اجتماع را هم دنبال خود بکشند.

وی با تصریح بر این که درست است که اجتماع بار سنگینی بر دوش بنگاه‌های تجاری است، یادآور شد: واقعیت این است که این بار سنگین سبب می‌شود آینده روشن‌تری پیش‌ِ روی ما قرار بگیرد، آینده‌ای که اجتماع مجبور نیست، دنبال تکنولوژی بدود و تغییرات تحمیلی آن را بپذیرد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در پایان با بیان این که هدف این است که ساخت موبایل هم خواست اجتماع هماهنگ باشد، اظهار کرد: به همین دلیل پژوهش مسئولانه به معنای علم همراه با جامعه است نه علم در جامعه.

انتهای پیام/