به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز؛ «برندینگ یعنی همان چیزی که مردم پشت سر شما می‌گویند»؛ این جمله‌ای است از «جفری بیزوس» مدیرعامل و موسس آمازون. برند و برندسازی در دنیای امروز یکی از مهمترین فعالیت‌هایی است که هر سازمانی باید به آن بپردازد. دانشگاه‌ها هم از این موضوع مستثنی نیستند و باید به موضوع برندینگ خود توجه کنند.

متخصصان حوزه برندینگ، ارزش‌ها، نحوه ارتباط با محصول و ارتباط با مخاطب سازمان را عوامل شکل‌دهنده هویت برند می‌دانند. در واقع، هویت برند را می‌توان به عنوان شخصیت یک سازمان دانست که برای محقق کردن آن تلاش می‌کند. بسیاری از دانشگاه‌های جهان هم هویت خاص خود را شکل داده‌اند.

دانشگاه‌های هاروارد و MIT جزو برترین دانشگاه‌های جهان هستند. این دو با اینکه در یک شهر(بوستون) قرار دارند و همسایه هم هستند اما هر کدام هویت مخصوص به خود دارند. هاروارد در دنیا به عنوان دانشگاهی شناخته می‌شود که به مسائل بنیادی می‌پردازد و بیشتر به دنبال پرورش دانشمند است اما MIT تمرکز اصلی خود را روی علوم مهندسی و تکنولوژی با مأموریت کشف و نوآوری است.

دانشگاه حل‌ مسئله

قریب به ۴۰ سال است که دانشگاه آزاد اسلامی تاسیس شده اما هنوز نتوانسته هویت مناسبی از خود در ذهن مردم ایجاد کند. نگاه کمی‌گرایی که در دوره مدیریت ۳۰ ساله ابتدایی در این دانشگاه حاکم بوده، باعث شده نگاهی منفی در ذهن مردم شکل بگیرد. نگاهی که دانشگاه آزاد را به عنوان سازمانی می‌داند که هدفش فقط گسترش واحدها، جذب دانشجو و دریافت شهریه است؛ بدون آنکه هیچ توجهی به آینده دانشجویان خود داشته باشد.

با بررسی فعالیت‌های ۲ سال اخیر دانشگاه آزاد به این نتیجه می‌رسیم که مسئولان کنونی دانشگاه آزاد هم به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه فعالیت دانشگاه آزاد به روال سابق نه تنها برای کشور فایده‌ای ندارد که حتی حیات دانشگاه را به خطر می‌اندازد. طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد با بیان اینکه اقبال مردمی کلید واژه حیات دانشگاه است، گفته است: «ما به این نتیجه رسیدیم که این دانشگاه در مقطعی خیلی خوب عمل کرده اما دانشگاه کمی‌گرا در حال حاضر دیگر کارکردی ندارد. در این شرایط ما تصمیم گرفتیم؛ گفتمان‌سازی جدید را شروع کنیم و گام دوم دانشگاه را از یک نقطه پر فشار شروع کردیم.»

طهرانچی که در جمع مسئولان و اعضای هیأت علمی واحدهای استان اصفهان این صحبت‌ها را بیان کرده، در ادامه می‌گوید: «اقبال مردمی پایدار نمی‌ماند مگر اینکه ما نگران به سختی افتادن دانشجو باشیم؛ نسبت به آینده و زندگی دانشجویان حریص باشیم و نسبت به ناامید شدنشان حساس باشیم. اگر چنین چیزی رخ ندهد این اقبال مردمی پایدار نخواهند داد.»

در برنامه‌ ۵ ساله‌ای که مسئولان دانشگاه آزاد برای آینده این دانشگاه در نظر گرفته‌اند؛ قرار است این دانشگاه به یک دانشگاه حل‌ مسئله و کارآفرین تبدیل شود. طبق این برنامه در سال ۱۴۰۴ دانشگاه باید حدود ۳۰ درصد از وابستگی خود به شهریه را کاهش دهد و برخی از واحدهای این دانشگاه به عنوان انتخاب اول دانشجویان تبدیل شود.

تحول در علوم انسانی

بر همین مبنا تغییرات ساختاری مهمی در سازماندهی مدیریتی دانشگاه آزاد ایجاد شده است و معاونت‌های موضوعی جایگزین معاونت‌های سابق شد. معاونت علوم انسانی و هنر یکی از این معاونت‌های موضوعی است. اصلاح سرفصل‌های دروس، بروزرسانی برنامه‌های درسی و تعیین منابع درسی جدید، مهمترین فعالیت‌هایی است که صفر تا صد آنها توسط این معاونت صورت می‌گیرد.

حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد درباره سابقه این دانشگاه در توجه به علوم انسانی به ایسکانیوز گفت: «نزدیک به چهل سال است که دانشگاه آزاد راه افتاده است اما مدیران سابق سیاست‌های خاصی نداشتند و در این ۴۰ سال رویکرد علوم انسانی _اسلامی اصلاً وجود نداشته است.»

خسروپناه مهمترین کار معاونت علوم انسانی و هنر را ایجاد یک رویکرد جدید به نام «علوم انسانی_حکمی» می‌داند که در حال تبدیل شدن به یک گفتمان است. برگزاری دوره‌های توانمندسازی اساتید، تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز و طراحی دانشکده‌های موضوعی که به میان‌رشته‌ای‌ها می‌پردازند از دیگر اقدامات مهم این معاونت بوده است.

هیئت‌های اندیشه‌ورز تهدیدها و فرصت‌هایی را که وجود دارد مطالعه و بررسی می‌کنند و بر اساس این مطالعات در حوزه‌هایی مثل کتب درسی، کرسی‌های ترویجی و کرسی‌های نظریه‌پردازی برنامه می‌دهند. دوره‌های توانمندسازی اساتید نیز با پیشنهاد همین هیئت‌های اندیشه‌ورز شکل می‌گیرد.

خسروپناه درباره مسیر پیش‌روی دانشگاه آزاد هم گفته است: «دانشگاه آزاد پیش از این یک دانشگاه آموزش محور بوده، در حال حاضر هم به سمت دانشگاه آموزشیِ پژوهش‌محور حرکت می‌کند. در مرحله سوم هم باید به دانشگاه آموزشیِ پژوهش‌محورِ کاربردی تبدیل شود. وقتی دانشگاه کاربردی می‌شود؛ باید برای ساختارها پیشنهادات اصلاحی بدهد. به طور مثال بگوید ساختار بازرگانی باید چگونه باشد که هم درآمدزایی ایجاد کند، هم تولید را بالا ببرد و هم صادرات بیش از واردات باشد. یا ساختار بیمه، تامین اجتماعی و بانک چگونه باشد که علاوه بر رعایت عقود شرعی در رشد تولید هم نقش داشته باشند.

حرکت روی ریل فناوری

از دیگر تغییرات ساختاری در دانشگاه آزاد جایگزینی معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری به جای معاونت پژوهشی است. حرکت به سوی کارهای فناورانه و حمایت از نوآوری مهمترین وظیفه این معاونت است. طبق گفته روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری تمام واحدهای این دانشگاه باید در ریل حرکت به سوی فناوری و نوآوری حرکت کنند و اگر واحدی در این مسیر قرار نگیرد باید از قطار دانشگاه آزاد اسلامی حذف شود.

دهقانی‌فیروزآبادی درباره مسیری که تاکنون دانشگاه آزاد در حوزه فناوری پیموده و راه پیش رو به ایسکانیوز گفته است: «دانشگاه آزاد اسلامی در ریل حرکت به سوی فناوری قرار نگرفته؛ اما این ریل ساخته شده است. این دانشگاه از حدود ۵۰۰ واحد خود حدود ۳۰ یا ۴۰ عدد را در این ریل قرار داده در مسیر فناوری در حال حرکت است».

تشکیل صندوق پژوهش و فناوری، ایجاد سراهای نوآوری در استان‌ها و اهمیت ویژه به پارک علم و فناوری دانشگاه، از برنامه‌هایی است که در این معاونت دنبال شده است. دهقانی‌فیروزآبادی درباره برنامه این معاونت برای سراهای نوآوری گفت: «در حال حاضر حدود ۳۰ سرای نوآوری در حال فعالیت داریم که در سال آینده بیشتر از چند عدد به آنها اضافه نخواهد شد و بیشتر تمرکز را بر کیفی سازی خواهیم داشت. البته قصد داریم از این تعداد، مجوز حدود ۱۰ عدد را باطل کنیم و نظارت سخت گیرانه بر این سراهای نوآوری انجام می‌شود».

یکی از اهداف دانشگاه آزاد برای ۱۴۰۴ این است که این دانشگاه به انتخاب اول دانشجویان تبدیل شود. دهقانی‌فیروزآبادی در این باره می‌گوید:« منظور این نیست که تمام ۵۰۰ واحد این دانشگاه انتخاب اول شوند و امیرکبیر و شریف در اولویت‌های بعدی قرار داشته باشند، این تفکر طنزآمیز است. ما تلاش داریم برندهایی در این دانشگاه ایجاد کنیم تا مردم به امید ایجاد اشتغال، فرزندان خود را به دانشگاه آزاد بفرستند. در سال ۱۴۰۴ حدود ۲۰ واحد دانشگاه آزاد اسلامی این ویژگی را خواهند داشتند که در شهر یا استان خود به برند دانشگاه برتر ارتقا پیدا کنند».

دانشگاهی با برند جهانی

جذب دانشجویان خارجی یکی از سیاست‌هایی است که در سال‌های اخیر و بعد از کاهش تعداد دانشجویان ایرانی در دستور کار مراکز آموزش عالی کشور قرار گرفته است. جذب این دانشجویان علاوه بر اینکه از نظر درآمدی می‌تواند به اقتصاد دانشگاه‌ها کمک کند به لحاظ فرهنگی نیز برای کشور ما از اهمیت زیادی برخوردار است. دانشگاه آزاد اسلامی هم چند سالی است به صورت جدی وارد عرصه جذب دانشجویان غیر ایرانی شده و موفقیت‌های خوبی هم کسب کرده است.

طبق آمارهای ارائه شده ۵ میلیون دانشجوی خارجی در کشورهای دیگر مشغول به تحصیل هستند و یک گردش مالی ۳۰۰ میلیارد دلاری ایجاد کرده است. در حال حاضر سهم دانشگاه‌های ما از این گردش مالی چندان زیاد نیست اما دانشگاه‌ها در جذب دانشجو از کشورهای همسایه روند خوبی در پیش گرفته‌اند.

در حال حاضر حدود ۵۰ واحد دانشگاه آزاد؛ دانشجویان غیرایرانی دارند که تعداد آنها به ۴۰ هزار نفر می‌رسد. علاءالدین بروجرودی معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی درباره علت استقبال بیشتر دانشجویان خارجی از دانشگاه آزاد نسبت به دانشگاه دولتی می‌گوید: «۲ دلیل عمده دارد. یکی به دلیل کارگزاران فعالی است که ما در دیگر کشورها داریم و کار جذب دانشجو را انجام می‌دهند و علت دوم هم به خاطر این است که دانشگاه آزاد، مجموعه امکانات و تجهیزات مناسبی دارد».

درکنار جذب دانشجویان خارجی تاسیس واحدهای دانشگاهی در دیگر کشورها به خصوص در کشورهای همسایه از مهمترین برنامه‌های دانشگاه آزاد است. البته واحدهای برون‌مرزی پیش از این هم وجود داشتند اما به گفته بروجردی واحد آکسفورد تنها واحدی بوده که مجوز رسمی از کشور مقصد داشته و سایر واحدها مثل بیروت و امارات به خاطر نداشتن مجوز مشکلی اساسی دارند که در حال رایزنی برای رفع این مشکل هستند.

بروجردی اولویت اول دانشگاه آزاد برای ایجاد واحدهای برون‌مرزی را کشورهای همسایه عنوان کرده و سفری که اخیرا به کشور افغانستان داشته را در همین راستا می‌داند و می‌گوید: «در سفر آخری که به افغانستان داشتیم؛ مذاکرات مفصلی با وزیر تحصیلات عالیه و معاون رئیس‌جمهور این کشور صورت گرفت. به دنبال تعمیم واحد کابل به سایر شهرهای این کشور هستیم و به همین خاطر به مزارشریف سفر کردیم و یادداشت تفاهمی با یکی از دانشگاه‌های این شهر امضا شد. در شهر هرات هم کار مشابهی صورت گرفت. برای سایر ایالت‌های مهم افغانستان هم چنین برنامه‌ای داریم و جزو سیاست‌های مصوب شده ماست که مذاکرات اولیه هم برای آنها صورت گرفته است».

یکپارچه سازی دانشگاه

دانشگاه آزاد اسلامی نزدیک به ۵۰۰ واحد و مرکز دانشگاهی دارد که پیش از راه افتادن سامانه‌های یکپارچه آموزشی و پژوهشی به صورت جزیره‌های جداگانه از هم بودند.سامانه‌های آموزشی متعدد ایراداتی چون اعمال نشدن همزمان بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های آموزشی جدید را داشتند که در سال‌های گذشته مشکلات زیادی برای دانشجویانی که در حال فارغ‌التحصیلی بودند ایجاد کرده بود. ضمن اینکه این سامانه‌های متعدد مشکلات امنیتی هم ایجاد کرده بود و امکان جعل مدرک توسط برخی سودجویان فراهم شده بود. در کنار اینها امکان یک مدیریت شفاف و یکپارچه را از مدیریت دانشگاه سلب کرده بود. 

علاوه بر سامانه‌های مختلف آموزشی، نبودن یک نظام‌نامه برای کارهای پژوهشی باعث پراکندگی موضوعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی شده بود و بعضا به مسائلی پرداخته می‌شد که هیچ آورده‌ای برای کشور نداشت و هیچ مسئله‌ای را حل نمی‌کرد. طراحی نظام موضوعات و سامانه پژوهشیار به این پراکندگی نظم بخشیده و پژوهش‌ها را به سمت حل مسائل مورد نیاز کشور هدایت کرده است.

در کنار سامانه‌های آموزشیار و پژوهشیار، سامانه دانشجویار نیز برای سازماندهی و انجام الکترونیک کارهای دانشجویی راه‌اندازی شده که در فاز نهایی قرار است ۷۰ کار دانشجویی توسط این سامانه و بدون مراجعه حضوری انجام گیرد. البته دانشجویار در ابتدای کار قرار دارد و تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد. با این وجود و حتی با در نظر گرفتن نقص‌هایی که دیگر سامانه‌ها به خصوص آموزشیار در آغاز کار داشته‌اند، مسیری که شروع شده، مسیری است که برای یکپارچه‌سازی دانشگاه آزاد لازم بوده و خیلی پیش‌تر از این باید این کارها انجام می‌شد.

چشم‌اندازی که دانشگاه آزاد اسلامی برای آینده خود ترسیم کرده و کارهایی که در سالهای اخیر شروع شده، نشان از وجود یک برنامه برای هویت‌سازی و به عبارت بهتر ترمیم هویت این دانشگاه است. برند دانشگاه آزاد یا همان چیزی که مردم پشت سر آن می‌گویند؛ برای رسیدن به یک برند معتبر و بین‌المللی نیازمند کارهای ساختاری و اساسی است که بدون همراهی و همدلی تمام کارکنان و اساتید این دانشگاه صورت نمی‌گیرد. مشکلات اقتصادی که به خاطر کم شدن تعداد دانشجویان گریبان دانشگاه آزاد را در این سالها گرفته، تنها با انجام کارهای اساسی چون ایجاد هویت مناسب در ذهن مردم و برگشت اقبال مردم به این دانشگاه قابل رفع است. وجود دانشگاه آزاد بر پایه حضور دانشجو استوار است. اگر علاوه بر آموزش، به آینده دانشجویان هم توجه شود و خانواده‌ها احساس کنند که دانشگاه، دانشجو را فقط برای دریافت شهریه نمی‌خواهد؛ اقبال مردمی و آن برنامه‌ای که دانشگاه آزاد برای ۱۴۰۴ دارد، قابل تحقق خواهد بود.

انتهای پیام/