به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، شرکت اشپرینگر نیچر (Springer Nature) قصد دارد قرارداد انتشار دسترسی آزاد برای کشورها با درآمد کم و متوسط ایجاد کند. اشپرینگر نیچر اوایل ژانویه اعلام کرد که دانشگاهیان مستقر در ۷۰ کشور با درآمد پایین و متوسط مانند کشورهای آفریقا، آسیا و خاورمیانه می‌توانند تحقیقات خود را بدون هیچ هزینه‌ای منتشر کنند. این تحقیقات به صورت رایگان منتشر خواهد شد و دسترسی رایگان آن برای همه فراهم است.

پژوهشگران توان پرداخت هزینه چاپ مقاله را ندارند

۳۶ مجله شامل Nature Astronomy، Nature Chemistry و Nature Sustainability در این طرح قرار دارند. آمارها نشان می‌دهد که مقالاتی که دسترسی آزاد دارند، چهار برابر دانلود بیشتر و ۱.۶ برابر استناد بیشتر دارند. دسترسی آزاد همچنین دسترسی فوری به تحقیقات منتشر شده نهایی را فراهم می‌کند که ۸۰ درصد محققان آن را معتبر می‌دانند.

ماگدالنا اسکیپر Magdalena Skipper، سردبیر نیچر با صدور بیانیه‌ای در این رابطه اعلام کرد: انتشار مهم‌ترین پیشرفت‌های دانش بشری در شاخه‌های مختلف علمی یکی از ماموریت‌های اصلی نیچر است. دسترسی آزاد، تحقیقات را در اختیار تعداد بیشتری از مخاطبان قرار می‌دهد و به تقویت همکاری‌های علمی منجر می‌شود.

دانشمندان آفریقایی در سال ۲۰۲۱، بیش از ۴۰ مجله در حوزه اکولوژی را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که میانگین هزینه پردازش و انتشار مقاله در مجلات معتبر سه هزار و ۱۵۰ دلار آمریکاست. این بررسی نشان داد که سه چهارم این مجلات هیچ معافیت‌هایی برای دانشمندان کشورهای کم درآمد ارائه نکردند یا فرایند معافیت‌ها بسیار پیچیده و مبهم بودند.

مجدی توفیق عبدالحمید استاد مرکز تحقیقات ملی قاهره از هزینه‌های مجلات دسترسی باز گلایه کرد و گفت: هزینه انتشار مقاله در مجلات PLOS از حدود ۸۰۰ دلار آمریکا آغاز شده و تا پنج هزار و ۳۰۰ دلار آمریکا می‌رسد، در حالی که The Lancet برای چاپ مقاله در نشریات با دسترسی باز مبالغی تا ۶ هزار و ۸۳۰ دلار آمریکا دریافت می‌کند.

هزینه‌های بالای انتشار مقاله در مجلات دسترسی آزاد، مشارکت دانشمندان کشورهای درحال توسعه را ازبین می‌برد

ادموند سانگانیادو عضو هیئت علمی دانشگاه نورثومبریا انگلستان هم معتقد است که هزینه‌های بالای پردازش مقاله برای انتشار دسترسی آزاد، مشارکت دانشمندان کشورهای درحال توسعه را از بین می‌برد.

برای مثال در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲، مجلات Nature Materials، Nature Genetics و Nature Energy به ترتیب هزار و ۲۴۰، هزار و ۲۶۱ و ۸۴۵ مقاله منتشر کردند؛ اما فقط سه، ۹ و ۲ مقاله نویسندگانی داشتند که به موسسات آفریقایی وابسته بودند.

سانگانیادو درباره عواقب اعطای این تسهیلات گفت: احتمالا شاهد تغییر در موقعیت نویسندگان با تیم‌های همکاری بین‌المللی خواهیم بود. به این معنا که از پژوهشگران آفریقایی خواسته شود برای کاهش هزینه‌ها در تحقیقات مشارکت کنند. همچنین ممکن است برخی محققان به موسسات علمی آفریقایی بروند تا بتوانند با هزینه کمتری مقالات خود را منتشر کنند.

عطا الرحمن وزیر علوم سابق پاکستان و برنده جایزه علمی یونسکو با استقبال از این ابتکار، گفت: ابتکارات مشابهی پیش‌تر از سوی برخی ناشران بین‌المللی مانند ویلی، تیلور و فرانسیس، الزویر و بنتام ساینس انجام شده است. کارشناسان معتقدند که این توافقنامه برای محققان کشورهای کم درآمد بسیار مهم خواهد بود.

کدام کشورها از انتشار رایگان مقاله در مجلات معتبر بهره‌مند می‌شوند؟

بانک جهانی کشورهای زیر را به عنوان اقتصادهای کم درآمد یا با درآمد متوسط پایین طبقه بندی می کند: افغانستان، الجزایر، آنگولا بنگلادش، بنین بوتان، بولیوی، بورکینافاسو، بوروندی، کابو ورد، کامبوج، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، کومور، جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری کنگو، ساحل عاج، جیبوتی، مصر، السالوادور، اریتره اسواتینی، اتیوپی، گامبیا، غنا، گینه، گینه بیسائو، هائیتی هندوراس، هند، اندونزی، کنیا کیریباتی جمهوری قرقیزستان، PDR لائوس، لبنان، لسوتو لیبریا،  ماداگاسکار،  مالاوی،  مالی،  موریتانی،  میکرونزی،  مغولستان،  مراکش،  موزامبیک، نپال، نیکاراگوئه، نیجر، نیجریه، پاکستان، پاپوآ گینه نو، فیلیپین، رواندا، ساموآ سائوتومه و پرنسیپ، سنگال، سیرا لئون، جزایر سلیمان، سومالی، سودان جنوبی، سری لانکا، تاجیکستان، تانزانیا تیمور شرقی، رفتن، تونس، اوگاندا ازبکستان، وانواتو ویتنام، کرانه باختری و غزه، یمن زامبیا و زیمبابوه.

انتهای پیام/