به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، برای گرفتن فال حافظ و تعبیر و تفسیر آن باید علم و سواد کافی داشت. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم تا هر روز تفسیری یکی از غزل های حافظ شیرازی را برایتان بگذاریم. امروز ۲۲ تیرماه غزل شماره ۱۸ می‌پردازیم:

فال حافظ/ تو مگر بر لب آبی به هوس بنشینی

ساقیا آمدن عید مبارک بادت / وان مواعید که کردی مَرَواد از یادت
برسان بندگیِ دختر رَز گو بدرآی / که دَم و همت ما کرد ز بند آزادت

درشگفتم که درین مدتِ ایامِ فراق / برگرفتی ز حریفان دل و دل میدادت
شادیِ مجلسیان در قدم و مقدمِ تست / جای غم باد مر آن دل که نخواهد شادت

شکرِ ایزد که ز تاراجِ خزان رخنه نیافت / بوستان سمن و سرو و گل و شمشادت
چشمِ بد دور کز آن تفرقه ات باز آوَرد / طالعِ نامور و دولتِ مادر زادت

حافظ از دست مده دولت این کشتیِ نوح / ورنه طوفانِ حوادث بِبَرَد بنیادت

شرح و تفسیر غزل شماره ۱۸ دیوان حافظ شیرازی

شرح و تفسیر بیت یکم

ساقیا آمدن عید مبارک بادت / وان مواعید که کردی مَرَواد از یادت

ای ساقی آمدن عید مبارکت باشد و آن وعده ها که داده ای از خاطرت نرود . یعنی فراموش مکن . از فحوای کلام اینطور معلوم می شود که ساقی برای بعد از عید شریف وعدۀ عقد داده بوده است . بدین وسیله تذکر می دهد و یادآوری می کند که آن وعده را فراموش نکند . [ مواعید = جمع موعود به معنی چیزی که وعده داده شده ]

شرح و تفسیر بیت دوم

برسان بندگیِ دختر رَز گو بدرآی / که دَم و همت ما کرد ز بند آزادت

ای ساقی بندگی ما را خدمت دختر رز برسان و بگو که بیرون آی . یعنی اخنفاء را ترک کن که دَمِ همت ما تو را از غم آزاد کرد . حاصل کلام اینکه به مناسبت فرا رسیده ماه حرام شراب قدغن بوده اما حالا با فرا رسیدن عید همایونی نوشیدن آن مجاز است . حضرت خواجه این معنا را با کنایه تعبیر می فرمایند . [ بندگی = خدمت . رَز = درخت انگور است و دختر رَز کنایه از شراب است ]

شرح و تفسیر بیت سوم

درشگفتم که درین مدتِ ایامِ فراق / برگرفتی ز حریفان دل و دل میدادت

ای ساقی به دختر رز بگو در این مدت فراق که از حریفان دل برگرفتی . در تعجبم که این جدایی و رو گردانی را دلت هم قبول کرد . یعنی در مدت سه ماه که در حال اختفاء بوده به حریفان ، دیدار نشان نمی دادی. تعجب می کنم که چگونه دلت این را تحمل کرد . [ شگفت = تعجب . برگرفتی ز حریفان دل = از حریفان دل کندی . دل می دادت = دلت اجازه می داد ]

شرح و تفسیر بیت چهارم

شادیِ مجلسیان در قدم و مقدمِ تست / جای غم باد مر آن دل که نخواهد شادت

شادی و سرور اهل مجلس ، ای دختر رز در قدوم مبارک توست . جای غم باشد هر آن دلی که تو را شاد نخواهد . یعنی غمگین باشد هر دلی که شادی و خندانی تو را نخواهد و اختفاء و زندانی بودنت را آرزو کند . [ مجلسیان = اهل مجلس . قدم = در لغت عربی پاشنه را گویند . مقدم = قدوم ]

شرح و تفسیر بیت پنجم

شکرِ ایزد که ز تاراجِ خزان رخنه نیافت / بوستانِ سمن و سرو و گل و شمشادت

ای دختر رز ، شکر خدا که بوستان سمن و سرو و گل و شمشاد تو از بادِ خزان در امان بود . یعنی این حقارت به ذاتت تاثیر نکرد . [ باد خزان = مراد مدت اختفاء دختر رز . رخنه نیافت = یعنی در مدت اختفاء از محتسبان و مامورین دولت نقصان نیافت ]

شرح و تفسیر بیت ششم

چشمِ بد دور کز آن تفرقه ات باز آوُرد / طالعِ نامور و دولتِ مادر زادت

چشم بد از تو دور ای دختر رز ، که طالع نیک و دولت مادرزادت ، تو را از آن تفرقه و جدایی نجات داد . [ چشم بد دور = دعا است به دختر رز . بازآورد = اصطلاحاََ یعنی خاتمه داد . نامور = نامی و مشهور. دولت مادرزاد = دولتی که قبل از به دنیا آمدن برایش مقدر بوده است و یا دولتی که در شکم مادر مقدر بوده . ]

شرح و تفسیر بیت هفتم

حافظ از دست مده دولتِ این کشتی نوح / ورنه طوفانِ حوادث بِبَرَد بنیادت

ای حافظ، مصاحبت این کشتی نوح را از دست مده یعنی صحبت قدح را از دست مده . حاصل سخن این است که همنشینی باده نوشان را ترک مکن . واِلّا طوفان حوادث ، بنیاد وجودت را از بین می برد. یعنی از باده جدا مشو ، وگرنه تمام غم ها و هموم بلیّات روزگار ، بنیاد وجودت را تلف می کند . [ کشتی نوح = منظور قدحی است به شکل قایق که بعضی اشخاص آن را از نقره و بعضی از شاخ گاو و بعضی از چوب می سازند مثل ابدالان روم . طوفان = آب و بارندگی شدید که همه جا و همه چیز را پُر می کند و فرا می گیرد . حوادث = جمع حادثه به معنی نکبت . بنیاد وجود = مراد شاعر است]

انتهای پیام/