به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز به نقل از روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، نخستین نشست سراسری گروه کشوری زبان و ادبیات فارسی با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر محمدهادی همایون معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی و تمامی مدیران گروه استانی زبان و ادبیات فارسی در واحد کاشان برگزار شد.

بیشتر بخوانید:

بحران تربیت متخصص زبان فارسی جدی است

دکتر طهرانچی ضمن ابراز خوشحالی از برگزاری گردهمایی گروه کشوری زبان و ادبیات فارسی در شهر کاشان، گفت: خوشحالم که در جمع دوستان و عزیزانی که میراث‌دار فرهنگ ناب ایرانی، پاسداران هویت این سرزمین و تربیت‌کنندگان فکر و ذهن، و اتصال‌دهندگان فرهنگ به فرزندان این سرزمین هستم؛ افرادی که برای شناخت قالب های تفکری این قوم می کوشند.

دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: این حسن انتخاب است که در سرزمین و شهری این نشست برگزار می شود که به قول زبان‌شناسان، دارای نزدیک‌ترین و دست‌نخورده‌ترین گویش زبان فارسی است و در مناطقی از کاشان این موضوع را می توان پیدا کرد. کاشان پس از اسلام نیز مفتخر به نمایندگی از فرهنگ ایرانی اسلامی است و شهری است که با تشیع و امامت عجین است، شهری است که امیرکبیر، یک انسان تحول دهنده این کشور در این سرزمین به شهادت رسید و بزرگان زیادی به جامعه تمدن ایرانی اسلامی ما معرفی کرده است.

وی با بیان اینکه ما معتقدیم قرآن کتاب هدایت است و باید در متن زندگی ما باشد تا ما جزو کسانی نباشیم که رسول اکرم (ص) می فرماید «یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا»؛ این حدیث انتظاری را نشان می دهد که وقتی با حضرت مواجه می شویم، بگوییم کاری کرده ایم؛ افزود: اگر دانشگاه را از منظر آیه شناسی نگاه کنیم، می بینیم که آیات سوره روم دو وزن خاص پیدا کرده است، گفت: در آیه شریفه «وَمِنْ آیَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَاتٍ لِلْعَالِمِینَ» می بینیم که «خلق السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» یک طرف است و «وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ» طرف دیگر. این آیه مخصوص دانشمندان است. مگر غیر از این است که مخاطب این آیه ما اهل دانش و اهل علم هستیم؟ «خلق السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» همه امور دانش است، و این طرف «وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ». بخش اوّل آیه به پدیده‌شناسی اشاره دارد و بخش دوّم آیه به زبان‌شناسی و فرهنگ‌شناسی اشاره دارد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اساساً فرهنگ ایرانی و زبان فارسی وقتی به اوج می رسد که ارتباطش را با قرآن وصل کرده است، اظهار داشت: قرآن تنها کتاب دست نخورده بشر است که تمدن ساز بوده و 200 سال بعد از نزول، تمدن به زبان فارسی شکل گرفته است. نکته مهم این است که این نکات هم فرازمان است و هم فرامکان. در تقدم و تأخر یک آیه، تدبر لازم است و نمی‌توان به راحتی از آن گذشت. این سخن انسان نیست، بلکه سخن خالق انسان است و همه وجوه در آن ملاحظه شده است.

وی خطاب به حضار گفت: علوم تجربی همگی می خواهند پدیده های عالم را بشناسند. از سوی دیگر چرا «وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ» مهم است؟ زیرا آنچه برای انسان پل بین علم و ایمان است، تفکر است؛ با تعقل، علم حاصل می شود و برمبنای دل، ایمان حاصل می شود، ولی چیزی که بین خانه تعقل و دل رفت و برگشت دارد، تفکر است. به همین دلیل است که «تفکرُ ساعةٍ افضل من عبادة سبعین سنةٍ».

دکتر طهرانچی با بیان اینکه تفکر جایگاه خاصی دارد زیرا تفکر پل است و ارتباط را برقرار می کند، تصریح کرد: ظرف تفکر چیست؟ زبان؛ زبان قالب تفکر را می سازد. فرق زبان فارسی و انگلیسی و عربی را ببینید. در فارسی وقتی شروع می کنید، با فاعل شروع می کنید و فعل، آخر است.

وی افزود: این در حالی است که در انگلیسی، فعل اول می آید و بعد فاعل. این دو نگاه متفاوت است. در عربی گاهی فعل بر سر فاعل هم سوار می شود و درهم می شوند. این نگاه تفکری، شاکله یک ملت است. این شاکله با شناخت نوع چارچوب ذهنی تفکر ساخته می شود. در زبان انگلیسی این نکته که مالکیت مربوط به مونث یا مذکر است، مهم است و بقیه موارد مهم نیست. آنچه وجه تمایز است، این است که چیزی مال کیست؛ مرد یا زن. این نکته در شاکله زبانی انگلیسی مهم است. در زبان روسی، قید، فعل و همه چیز مذکر و مونث دارد و زبان، جنسیت را کاملاً جدا کرده است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه در این زبان ها نگاه جنسیتی تنها در بیان نیست، بلکه در تفکر نیز هست، گفت: پس هر ملتی را می توان از تفکر آن شناخت و تفکر به زبان و ادبیات مرتبط است. نکته دوم این است که ما در مقوله برخورد با دانشگاه یک برخورد التقاطی و یک برخورد غیرکامل داشته‌ایم. وقتی دانشگاه را درست کردیم، فقط به چگونگی دانشگاه توجه کردیم و نه به چیستی و چرایی آن. به همین دلیل است که این قواره دانشگاه، در مواردی نامیزان است. ما برررسی کردیم و دیدیم که در دانشگاه هر کشوری، زبان و ادبیات دارند؛ مثلا ً ادبیات انگلیسی دارند، فرانسوی و آلمانی و... در کنار این زبان و ادبیات، یک شرق شناسی هم دارند. ما همه را دیدیم و گفتیم دانشگاهی می خواهیم که همه را باهم داشته باشد. به خاطر همین یک گروه زبان و ادبیات خارجی از آن درآمد.

وی افزود: حواسمان نبود که اینها همه غرب شناسی می شود. حتی زبان و ادبیات عربی ذیل قرآن شناسی می آید، نه ذیل زبان و ادبیات. زبان و ادبیات در دانشگاه فقط باید یکی باشد. اساساً نکته مهمتر این است که ما چند رشته نیز ایجاد کردیم، یکی ادبیات انگلیسی، یکی مترجمی انگلیسی و یکی آموزش انگلیسی. مصیبت بعدی وقتی حادث شد که گفتیم همه باید ISI داشته باشند. تحقیق در زبان فارسی تبدیل شد به تحقیق در قالب اعمال مدل های زبان شناسی زبان انگلیسی در زبان فارسی. اصلاً شاکله تحقیق، بومی نیست. چون می خواهید مقاله کار کنید، باید از این الگوها پیروی کنید. یک دنیا برون داد پژوهشی در زبان و ادبیات فارسی داشتیم (از جمله تصحیح، توشیح و...) که همه را رها کردیم و فقط گفتیم پژوهش های قالبی.

دکتر طهرانچی با بیان اینکه مصیبت های زیادی بر سر زبان و ادبیات فارسی آورده ایم که امروز درباره این مصیبت ها با شما سخن خواهم گفت، تصریح کرد: این بلایی بود که دانشگاه بر سر زبان آورد. انگار که یک مغازه باز کرد و گفت این هم در کنار آنها باشد. یک نکته دیگر اینکه این گروه ملی کشوری یعنی چه؟ وقتی من وارد دانشگاه آزاد شدم، دانشگاه آزاد یک زنجیره دانشگاهی بود. زنجیره یعنی هیچ ارتباطی بین مغازه ها نیست و وارد هر مغازه ای که می شوی، ممکن است همه نوع کالا در آن پیدا شود. این‌ها شبکه نیستند بلکه این یک زنجیره است. شبکه مفهومی دارد تحت عنوان زنجیره تأمین.

وی خاطرنشان کرد: از تولید تا مصرف همه در زنجیره تأمین جایگاه خاص خود را دارند. در شبکه هرکسی نقش ویژه خود را بازی می کند و همه یک نقش ندارند. همه یک قالب ندارند. هر نود (Node) شبکه کاری می‌کند. مثلاً سیستم عصبی ما یک شبکه است، دست حس می کند، گوش می شنود، چشم می بیند و... در هر حادثه ای هرکدام پیام خود را می فرستد و مغز پردازش می کند و من واکنش نشان می دهم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: این دانشگاه در مدل جدید خود، یک شبکه است. در شبکه باید یک هویت منسجم وجود داشته باشد. هویت منسجم نکات و نقش‌آفرینی های بسیار مهمی دارد. تا الان اساتید ما شبکه نبودند. یک گروه کشوری ایجاد شد، بعد گروه استانی و بعد گروه مجری در واحد. پس شما سیمرغ مایید ولو اینکه سی مرغباشید. لذا یک ارتباط منطقی، فکری، رفتاری و... در این شبکه شکل می‌گیرد و پیام باید برود و بیاید. شبکه نباید زنجیره ای عمل کند بلکه شبکه نود (گره) و بستر ارتباطی دارد و درک و فهم جریانات را دارد. در شبکه همه با هم نسبت به فرهنگ شبکه مسئولند. شبکه حتماً و حتماً یک سری فرهنگی را در خود جای می دهد. شبکه تشکیل‌دهنده و مقدمه شکل‌گیری یک امت است و حتی برای شبکه امام هم قائلیم.

وی ادامه داد: هیچ دو نفری بدون رهبر نمی شود. وقتی خانواده تشکیل می شود، یکی از دو نفر زن و مرد، فرمانده نهایی است. گرچه آیه شریفه می فرماید هرچه زن به دست آورد، مال زن است و هرچه مرد به دست آورد، مال مرد است، حقوق و سهم آنها محفوظ است، ولی بین دو نفر هم یکی باید فرمانده باشد. بنایراین در شبکه باید یک رهبر مشخص باشد.

دکتر طهرانچی با بیان اینکه در دانشگاه آزاد اسلامی گروه های کشوری تشکیل دادیم، تصریح کرد: در مجموع 64 گروه داریم. برای 64 گروه، زنجیره اساتید را به هم وصل کردیم. در زبان و ادبیات فارسی 535 استاد داریم. پس برای 535 استاد یک شبکه ایجاد شد. هرکس در مدیریت وقتی یک ساختاری ایجاد می کند، انتظاراتی هم دارد.

وی افزود: اولین انتظار، تثبیت نقش زبان فارسی در دانشگاه است. اولین نقش این است که زبان فارسی فقط در حوزه زبان برای دانشجویان مهم نیست. زبان و ادبیات فارسی یک شبکه هویت‌ساز است. این هویت سازی باید در درس های عمومی زبان و ادبیات فارسی شکل بگیرد. پس در امر فرهنگ دانشگاه، یکی از بحث های جدی ما این است که یک اجتماع تربیتی فرهنگی و هویتی بسازیم. هویت را چگونه می توان ساخت؟ و نخ تسبیح هویت به جز زبان فارسی چیست؟ وظیفۀ دیگر گروه زبان و ادبیات فارسی، آموزش فارسی به غیر فارسی‌زبانان است.

وی با تأکید بر اینکه فارسی ما فارسی سکولار نیست، بلکه سراپای آن درس دین است، افزود: به عنوان نمونه فردوسی و دیگران را ببینید. زیبایی هایی که در توجه دینی فردوسی، سعدی، حافظ، مولانا، هاتف اصفهانی و تک تک بزرگان می بینید، دنیای معرفت است و این معرفت، هویت ساز است. زبان و ادبیات فارسی عمومی رفع تکلیف و ارائه یک واحد نیست، خیلی حرف برای گفتن دارد.

وی با تأکید بر جایگاه زبان و ادبیات فارسی و با طرح این سؤال که آیا آموزش زبان فارسی در نظام تعلیم و تربیت به تحقیق نیاز ندارد؛ گفت: قالب‌ها در فضای مجازی برای کودک و دانشجو در حال تغییر است. فناوری به شدت در حال تاختن به زبان فارسی است. نباید تنها به جایگزین کردن معادل فارسی برای کلمات غیرفارسی بسنده کنیم. ادبیات کودکان و نوجوانان در حال تغییر است.

دکتر طهرانچی با بیان اینکه باید مراقب زبان و ادبیات فارسی در کوچه و خیابان باشیم، اظهار کرد: فناوری یکی از تهدیدهای جدی زبان فارسی است. مثلاً بارها جمله «همه لایک کردند» را شنیده‌ایم. باید مراقب این زبان در کوچه و خیابان باشیم و نه صرفاً در تلویزیون و تریبون‌های رسمی. زبان، اتفاق جاری و ساری تفکر است. باید ببینیم تفکر حاکم در کف خیابان چیست؟

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: فرهنگ و سبک زندگی غربی به زبان فارسی آسیب وارد کرده است. ما در در مواجهه با فضای مجازی و غیر فارسی زبانان چکار کرده ایم؟

در حال حاضر زبان شناسان و متخصّصان کامپیوتر در حوزۀ هوش مصنوعی، دارند زبان می سازند. اگر به موقع عمل کنیم، هوش مصنوعی گویش ما را درست می کند.

وی با بیان اینکه زبان و ادبیات فارسی در باور دانشجویان امری دِمُده (از مُد افتاده و متروک) است، به ذکر چند آمار پرداخت و گفت: ورودی ترم اول کارشناسی پیوسته زبان و ادبیات فارسی در سال 1400، 163 نفر و در ترم دوم 30 نفر بوده است. ورودی کارشناسی پیوسته زبان فارسی در سال بعد، 138 نفر بوده است. چه کسی می خواهد حافظ، مولانا و شاهنامه فردوسی را برای ملت بخواند؟ امسال (سال 1402) کل ورودی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، 131 نفر بوده است و متاسفانه باید بگوییم هر سال دریغ از پارسال.

دکتر طهرانچی با اشاره به اینکه 535 استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه آزاد اسلامی حضور دارند، خاطرنشان کرد: ورودی مقطع کارشناسی ارشد سال 1400 زبان و ادبیات فارسی، 251 نفر، سال 1401، 430 نفر و سال 1402، 322 نفر بوده است. ورودی مقطع دکتری در سال 1400، 265 نفر، در سال 1401، 229 نفر و در سال 1402، 251 نفر بوده است. این در حالی است که ورودی سه رشته زبان و ادبیات انگلیسی، آموزش زبان انگلیسی و مترجمی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی در سال جاری ، 9 هزار و 668 نفر و برای رشته فرانسه 268 نفر بوده است. برای حل این معضل چکار کرده‌ایم؟

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: اسلام به تاتارستان توسط پزشکان ایرانی منتقل شد و در تاتارستان، قزاقستان و آسیای میانه، ادبیات دینی، ادبیات فارسی است. 3 هزار لغت ادبیات دینی منطقه خراسان فرهنگی، لغت های فارسی است. وقتی که خط آن منطقه، خط سیریلیک شد، کل ارتباطشان با فرهنگ و کتاب حذف شد. اگر ما هم به موقع عمل نکنیم، ارتباط ما با منابع فارسی مان قطع خواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه جای خالی محفل های ادبی و مشاعره ها برای دانش آموزان بسیار خالی است، خطاب به اعضای گروه کشوری زبان و ادبیات فارسی گفت: شما نگاهبانان فرهنگ و تمدن هستید و باید به فکر زبان و ادبیات فارسی باشید. وقتی کل ورودی رشته ادبیات در دانشگاه حدود 130 نفر باشد، از این رشته دکتری در نمی آید، رشتۀ فارسی کشوری شکل نمی‌گیرد و کسی هم برای دلش درس زبان و ادبیات فارسی نمی خواند. به مرور زمان کسی فال حافظ نمی گیرد و ولنتاین جای یلدا را می گیرد.

دکتر طهرانچی به تولیدات دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه زبان فارسی اشاره و تصریح کرد: سالانه 100 هزار پایان نامه و رساله در این دانشگاه دفاع می شود. چرا برای دانشجویان زبان فارسی، شغل هایی مانند ویراستاری زبان فارسی ایجاد نمی کنیم؟ چرا دانشجویان به این نتیجه رسیدند که خواندن زبان فارسی برای آنها منفعت ندارد؟ ما اگر همت کنیم، می توانیم هزار شغل تضمینی در زمینه زبان و ادبیات فارسی ایجاد کنیم. باید در این زمینه نهضتی به پا شود؛ البته در این خصوص فقط شما مقصر نبوده‌اید، نظام دانشگاه نیز مقصر بوده است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: درد دل بسیار است. به عنوان یک مدیر دانشگاهی وظیفه داشتم بیماری را تشخیص بدهم و به شما منتقل کنم و موظف کنم شما را و شما را اجتماع کنم تا لشکر متفرق نباشید. شما را در سالنی رو به یک جهت بنشانم.

وی افزود: دوستان عنایت داشته باشید؛ ما به عنوان مدیر دانشگاهی، شما را رو به یک جهت دست در دست هم می‌دهیم به مهر تا فارسی خویش را کنیم آباد. مصیبت سنگین است. خون دلها باید خورد، کارها باید کرد تا دوباره شهرهای ما آباد شود.

رونمایی از کتاب «آیین نامه نحوه نگارش و تدریس پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری»

در این مراسم با حضور دکتر طهرانچی و دکتر محمدهادی همایون معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی از کتاب «آیین نامه نحوه نگارش و تدریس پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری» تهیه و تدوین دانشگاه آزاد اسلامی اداره کل امور کتابخانه، مجلات، انتشارات علمی و علم سنجی رونمایی شد.

انتهای پیام/