به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز؛ در میان پنج مناظره اقتصادی کاندیداهای اقتصادی ریاست جمهوری؛ سه مناظره به مباحث اقتصادی اختصاص یافته است که دو مناظره ۲۸ و ۳۱ خرداد برگزار شد و مناظره سوم اقتصادی نیز آخرین مناظره از سلسله مناظرات این دوره از رقابت‌ها خواهد بود و ۵ تیر برگزار می‌شود.

بیشتر بخوانید؛

کاندیداها در مناظره اول اقتصادی با موضوعات «سلیقه‌ای» برخورد کردند

کلیدواژه‌های پرتکرار دو مناظره اقتصادی «یارانه‌»، «تحریم»، «فقرزدایی» و«شکاف طبقاتی» بودند. کاندیداها در این مناظرات تلاش کردند تا با ارائه راهکار برای کاهش شکاف طبقاتی از طریق ساماندهی به یارانه‌هایی از قبیل یارانه انرژی و بعضا رفع تحریم، وعده‌هایی را در جهت بهبود شرایط سخت معیشتی به مخاطبان بدهند.

با وجود تمام وعده‌هایی که تاکنون از سوی این شش کاندیدا در زمینه مسائل اقتصادی داده شده اما تحلیل‌گران اقتصادی محتوای این مناظرات را دور از سوالات چالشی و پاسخ‌های قانع کننده از سوی کاندیداها می‌دانند. در فضای مجازی نیز انتقادهای ناشی از کلی‌گویی پیرامون معیشت مردم موجب شده تا برخی فعالان این فضا، مناظرات اقتصادی را دارای تاثیر کمی در ایجاد شور انتخاباتی و افزایش میزان مشارکت بدانند.

برخی تحلیل‌گران از این نیز فراتر رفته‌اند و بر این باور هستند که در این مناظرات با فرصت زیادی که در اختیار کاندیداها قرار گرفت اما از بیان بسیاری از مشکلات و ارائه راهکار برای آن‌ها یا ناتوان بودند یا طفره رفتند!

جهت تحلیل اشکالات فوق و ارزیابی وعده‌های اقتصادی کاندیداها و میزان تحقق این وعده‌ها در این دو مناظره با حسین صمصامی، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد شهید بهشتی و نماینده مردم تهران، ری، پردیس و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

حسین صمصامی به خبرنگار سیاسی ایسکانیوز گفت: مناظرات اقتصادی تا حدی مایوس‌کننده بود و نشان می داد تغذیه فکری کاندیداهای محترم، غنای علمی لازم را نداشت و بعضا در گفتار آنها تقریبا خط واحدی دنبال می¬شد و اگر کاندیداها همین مباحث را بعدا اجرا کنند، نتیجه آن تداوم وضعیت موجود در عرصه اقتصاد و معیشت مردم خواهد بود.

نماینده مردم تهران در مجلس دوازدهم شورای اسلامی گفت: تقریبا در فحوای کلام تمام این کاندیداها بحث بر سر این بود که مصرف انرژی در کشور ما بالا است زیرا قیمت انرژی پایین است و مصرف انرژی عادلانه نیست. فردی که مثلا دو خودرو دارد انرژی (بنزین) بیشتری نسبت به فردی که خودرو ندارد مصرف می‌کند لذا باید چاره‌اندیشی شود تا هم فقر ریشه‌کن شود و هم عدالت اجرا شود. این استدلال دو اشکال اساسی دارد. اولا کسی که خودرو ندارد هم از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده می‌کند و قیمت کرایه متاثر از قیمت انرژی است و اگر قیمت انرژی بالا برود هزینه خدمات حمل و نقل عمومی هم بالا می‌رود. ثانیا، افزایش قیمت انرژی اثرات مستقیم بر سطح قیمت ها و تورم دارد که نهایت به رغم پرداخت یارانه انرژی به نفع کسی خواهد شد دو خودرو دارد و به ضرر کسی می¬شود که خودرویی ندارد.

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه افزود: چند نکته در این زمینه وجود دارد که باید به آن توجه کرد: اول موضوع تجربه و تحلیل دقیق آثار این نوع سیاست‌ها است که آیا در زمینه عدالت گستری موفق بوده است؟ آیا توانسته اهداف هدفمندی را درزمینه¬های همچون کاهش مصرف انرژی و بهینه سازی مصرف انرژی را محقق سازد؟ آیا منجر به عدالت شده یا به بی‌عدالتی بیشتر دامن زده است؟ اگر تجربه هدفمندی یارانه‌ها را در سال ۸۸ مدنظر بگیریم، رئیس‌جمهور دولت نهم همین استدلال کاندیداهای این دوره را با شدت و حرارت بیشتری مطرح و با استدلال‌های دقیق‌تری این موضوع را پیگیری می‌کرد که نتیجه آن قانون هدفمندی یارانه‌ها شد.

بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، قیمت حامل‌های انرژی به طور متوسط ده برابر افزایش یافت

وی تصریح کرد: بعد از این که قانون هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد، قیمت حامل‌های انرژی به طور متوسط ده برابر افزایش پیدا کرد و چهل تا چهل و پنج هزار تومان یارانه به حساب مردم واریز شد. سال ۸۸ و ۸۹ چون این سیاست‌گذاری هنوز روی قیمت‌ها اثر نگذاشته بود، می‌توانست توزیع درآمد را متعادل کند اما نتوانست دوام بیاورد چون قرار بود این یارانه به بخش تولید هم داده شود و چند مشکل ایجاد می‌کرد؛ یکی این که آیا این افزایش قیمت می‌توانست آن معادل ریالی را که دولت می‌خواست به مصرف کننده بدهد جبران کند؟ مساله بعدی این بود که آیا دولت می‌توانست یارانه تولید را بدهد؟ و پاسخ هر دو پرسش منفی بود.

زمینه‌های ایجاد تحریم دهه ۹۰ با هدفمندی یارانه‌ها فراهم شد

صمصامی در ادامه گفت: نتیجه چنین سیاستی این شد که در سال ۹۰ قیمت‌ها افزایش پیدا کرد و در دی ماه ۹۰ تحریم شدیم که به نظر من زمینه‌های ایجاد تحریم را با هدفمندی یارانه‌ها فراهم کردیم. به این ترتیب که غربی‌ها اقتصاد ما را رصد کردند و دیدند که اقتصاد کشور شکننده شده و ما را تحریم کردند. هر زمان که یک نقطه ضعف اساسی در اقتصاد کشور ما پدید آمد تحریم هم به دنبال آن ایجاد شد.

این اقتصاددان افزود: در این دوره افزایش قیمت حامل‌های انرژی هزینه‌های تولید را بالا برد و افزایش هزینه‌های تولید نیز منجر به افزایش قیمت کالاها شد، با توجه به شوک تحریم نرخ ارز بالا رفت و به دنبال آن قیمت دارایی‌ها افزایش یافت و به این ترتیب کسی که قبلا مثلا خودرو(به عنوان یک نوع دارایی) نداشت باید کار و تلاش بیشتری می¬کرد تا بتواند خودرو تهیه کند و کسی که دو یا چند خودرو داشت، قیمت خودروهایش افزایش یافت یعنی دوباره فاصله بین فقیر و غنی و شکاف طبقاتی بیشتر شد.

هیچ یک از کاندیداها در مناظرات تسلط لازم بر مفهوم ضریب جینی را نداشتد

وی تصریح کرد: در این مناظرات هیچ یک از کاندیداها و حتی صدا و سیما تسلط لازم بر مفهوم ضریب جینی را نداشتد و آن را مبنای شاخص توزیع درآمد در نظر گرفتند در حالی که ضریب جینی در ایران شاخص توزیع درآمد نیست بلکه شاخص توزیع هزینه است زیرا ما اطلاعات درآمدی نداریم. اگر ضریب جینی درآمدها و دارایی¬ها را حساب می‌کردیم مشاهده می شد که بعد از هدفمندی یارانه‌ها شاخص نابرابری به شکل انفجاری افزایش پیدا کرد.

صمصامی گفت: الگوی کاندیداها در بحث هدفمندی یارانه‌ها همین الگوی تجربه شده است و می‌گویند مصرف انرژی در ایران بالا است درحالی‌که بر اساس آمارهای جهانی سرانه مصرف انرژی در ایران بالا نیست.

گزارش ۲۰۲۲ بریتیش پترولیوم(bp Statistical Review of World Energy 2022 ) نشان می‌دهد که مصرف سرانه هر ایرانی از هر آمریکایی، کانادایی، آلمانی، فرانسوی، اتریشی، بلژیکی، فنلاندی، ایسلندی، هلندی، قزاقستانی، هلندی، عربستانی، عمانی، تایوانی کمتر است. هر آمریکایی به طور متوسط بیش از دو برابر هر ایرانی انرژی مصرف می‌کند و عمانی نیز ۳۷/۲ برابر بیشتر مصرف می‌کند.

تمام کاندیداها به نوعی هدفمندی را مطرح می‌کنند که محکوم به شکست است

این نماینده مجلس دوازدهم افزود: این کاندیداها می‌گویند اگر از فلان حد نصاب کمتر انرژی مصرف کردید این قدر طلا و وان و ... می‌دهیم، این راهکار همان هدفمندی یارانه‌ها است یعنی تمام کاندیداها به نوعی همان هدفمندی را مطرح می‌کنند که قطعا محکوم به شکست است. این‌ افراد اگر می خواهند کمکی به مردم کنند در مرحله اول نباید به مردم هزینه تحمیل کنند.
براساس گزارش رسمی که دفتر برق و انرژی وزارت نیرو در سال ۱۴۰۰ منتشر کرده، در این سال معادل ۶۶۰ میلیون بشکه اتلاف انرژی داریم که معادل 8/۱ میلیون بشکه در روز است.

وی تصریح کرد: نکته‌ای که در این‌جا وجود دارد این است که براساس همین اطلاعات، اتلاف انرژی ما از کل مصرف خانگی، تجاری و عمومی که ۵۵۴ میلیون بشکه در سال است، بیشتر است. به جای بالا بردن قیمت بنزین و فشار به مردم برای متعادل کردن مصرف آن باید در تولید و عرضه انرژی اصلاحاتی صورت گیرد و اگر فقط بخش کمی از این اتلاف حذف شود می¬توان منافع آن را بدون بالا بردن قیمت‌ها به مردم پرداخت کرد. چرا هیچ‌یک از کاندیداها از این گونه طرح¬ها سخن نمی‌گویند؟

در دنیا تولید مازوت از نفت، صفر تا سه درصد است اما در ایران بیست درصد است

صمصامی گفت: علاوه بر این موارد در بخش پالایشگاه‌ها مساله مازوت‌سوزی داریم. نفت گران را می‌گیریم و بیست درصد آن را تبدیل به مازوت می‌کنیم در حالی‌که در دنیا تولید مازوت از نفت، صفر تا سه درصد است. این مازوت را می‌توانیم تبدیل به بنزین کرده و به مردم بدهیم. کاندیداها جایی که مربوط به مردم می‌شود مدام می‌گویند مردم زیاد مصرف می کنند و قیمت را باید بالا ببریم اما جایی که مربوط به اصلاح بهره وری انرژی و کاهش اتلاف می شود، سکوت می‌کنند.

این اقتصاددان گفت: کارشناسان مناظره باید از کاندیداها می پرسیدند شما چه برنامه‌ای برای استفاده درست از منابعی دارید که خداوند به ما داده است؟ چه برنامه‌ای برای از بین بردن بیست درصد مازوت سوزی دارید؟ چه برنامه‌ای‌ برای پیشگیری از چهل درصد اتلاف انرژی دارید؟ این‌ها سوالات کلیدی مناظرات بود.

وی تاکید کرد: در زمینه موضوع فقر علاوه بر هدفمندی یارانه‌ها یک مساله دیگر، موضوع نرخ ارز است که یکی از عوامل اصلی ایجاد فقر در جامعه است و منجر به تورم شده و خواهد شد. نرخ ارز از سال ۶۸ که هفت تومان بود به شصت هزار تومان رسیده است یعنی بیش از هشتصد هزار درصد افزایش پیدا کرده است که این افزایش نرخ ارز در طول تاریخ دو پهلوی و قاجارها بی‌سابقه است. همچنین کاندیداها هیچ تحلیلی نسبت به وضعیت کنونی اقتصاد و افزایش قیمت‌ها نداشتند و نگفتند که دلیل اصلی افزایش قیمت¬ها در حال حاضر چیست؟ به عنوان مثال چرا قیمت شکر و حبوبات و سایر اقلام در یک ماه اخیر پنجاه درصد افزایش یافته است؟

یکی از عوامل اصلی گرانی کنونی در اقتصاد حذف ارز بیست و هشت هزار و پانصدی است

صمصامی در ادامه گفت: آیا کاندیداها می‌خواهند ارز بیست و هشت هزارو پانصدی را حذف کنند؟ یکی از عوامل گرانی همین حذف ارز بیست و هشت هزار و پانصدی است. در سال ۱۴۰۱ دنبال حذف ارز چهارهزار و دویست تومانی بودیم و قیمت ارز بالا رفت و قیمت کالای اساسی را روی بیست و هشت و پانصد تثبیت کردیم. الان که دلار در بازار آزاد شصت هزار تومان است نرخ نیمایی چهل هزار تومان شد دنبال این هستیم که ارز بیست و هشت هزار و پانصدی را حذف کنیم و اگر این کار را انجام دهیم نرخ ارز به هشتاد تا نود هزار تومان می‌رسد. بعد از چند سال دنبال این می رویم که نرخ چهل تومان را حذف کنیم و نرخ کالاهای اساسی روی شصت تومان تثبیت شود. آیا کاندیداها می خواهند همین روندی که از سال ۶۹ شروع شده و دلار هفت تومانی به شصت هزار تومان رسیده ادامه دهند؟

وی ضمن انتقاد از کیفیت سوالات کارشناسان و پاسخ کاندیداها افزود: نه تنها هیچ یک از کاندیداها به این سوالات جواب دقیقی ندادند بلکه سوال کنندگان هم سوالات مناسب و دقیقی نپرسیدند به جز موضوع مورد فقر که آقای بختیاری و یکی دو نفر از کارشناسان به آن پرداختند بقیه سوالات چندان قوی نبود. در واقع صدا و سیما بعضا افراد مناسبی را انتخاب نکرده بود و نتیجه این کار پاره‌ای سوالات کلی و هدفمند شد. اگر کسی براساس مناظره‌ها بخواهد قضاوت کند تقریبا همه کاندیداها در یک سطح بودند.

در شرایط موجود جهانی که ایران قرار دارد راه قوی شدن اقتصاد، حذف تحریم نیست بلکه راه حذف تحریم، قوی شدن است

نماینده مردم تهران در مجلس در زمینه تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد و معیشت مردم تاکید کرد: ما هر زمانی که ضعیف شدیم، تحریم شدیم. در شرایط موجود و وضعیتی که ایران درجهان به خصوص در برابر سیاست¬های ظالمانه جهانی قرار دارد راه قوی شدن اقتصاد، حذف تحریم نیست بلکه راه حذف تحریم قوی شدن است و راه قوی شدن این است که از امکانات داخی استفاده کنیم؛ اگرچه باید همزمان تلاش کنیم تحریم ها برطرف شوند. موفقیت در حذف تحریم ها بستگی به موفقیت در بالا بردن مقاومت و اقتدار اقتصاد داخلی دارد. بسیاری از سیاست‌های غلطی که اجرا کردیم ربطی به تحریم نداشت. مثلا اگر الان ارز بیست و هشت هزار و پانصد تومانی را حذف می‌کنیم ربطی به تحریم ندارد. بخش قابل ملاحظه¬ای از اتلاف انرژی‌ها نیز ربطی به تحریم ندارد.

وی افزود: باید از پتانسیل های داخلی و دانش بنیان روز استفاده کنیم، زمانی بنزین را وارد می‌کردیم و حالا در داخل تولید می‌کنیم و در سال‌هایی واردات بنزین صفر شد. طبیعی است تحریم بنزینی ایران دیگر معنا ندارد. بنابراین کاندیداهایی که فکر می کنند از طریق رفع تحریم می‌توانیم قوی شویم و مشکلات را برطرف کنیم اشتباه می‌کنند. اتفاقا هنگامی که کشوری ضعیف می‌شود، دنیای سلطه آن کشور را بیشتر تحریم می‌کند.

صمصامی در ادامه گفت: ریچارد نفیو در کتاب هنر تحریم می‌گوید: هنگامی که دو بازیکن در مسابقات رزمی وارد مبارزه می‌شوند، باید به نقطه‌ای ضربه وارد کنند که حریف ناک اوت شود. لذا نظام سلطه در تحریم‌ها این‌گونه عمل می کند یعنی هر جایی که ما ضعیف شدیم از همان مسیر وارد می‌شود. هر چه قدر از داخل اقتدار بیشتری داشته باشیم و سیاست‌های اقتصادی قوی‌تری اتخاذ کنیم و رشد و پیشرفت بالایی داشته باشیم، در رفع تحریم موفقتر خواهیم بود.

وی تاکید کرد: قوی شدن برای رفع تحریم‌ها را در صنایع نظامی کشور تجربه کرده‌ایم. ما در زمینه‌های نظامی تحریم بودیم و زمان جنگ حتی آرپیچی و سیم خاردار نمی‌توانستیم بخریم. اما چه اتفاقی افتاد که به کشورهای پیشرفته دنیا در زمینه تسلیحات نظامی پهباد صادر می-کنیم؟ دلیل چنین تحولی این است که پتانسیل¬های داخلی خودمان را شناختیم و خوب مدیریت کردیم و تبدیل به قدرت برتر منطقه شدیم. همین تحول را در اقتصاد نیز می‌توان ایجاد کرد اما اگر کاندیداها با همین طرح‌هایی که دارند بیایند، وضع موجود ادامه پیدا می‌کند

انتهای پیام/