به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، مهندس شدن روزگاری برای خودش بروبیایی داشت. دانش‌آموزان بادی به غبغب می‌انداختند و با افتخار اعلام می‌کردند که رشته ریاضی را انتخاب کرده‌اند تا مهندس شوند. امروز دیگر از این خبرها نیست. صندلی‌ رشته‌های مهندسی در دانشگاه‌ها خالی می‌مانند و خواهانی ندارند.

کارشناسان معتقدند که کمبود بازار کار در سال‌های اخیر به افت تعداد متقاضیان در رشته‌های فنی و مهندسی منجر شده است. کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت، باعث کم‌رونقی بازار کار و کاهش استقبال داوطلبان شده است. چرا که رشد صنعت به سرمایه‌گذاری وابسته است.

کمبود بازار کار؛ عامل کاهش تعداد داوطلبان رشته‌های مهندسی

بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ جمعیت دانشجویان فنی و مهندسی در مجموع هر سه مقطع تحصیلی، یک میلیون و ۱۷۶ هزار و ۷۳۰ نفر بوده که این میزان در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ به ۵۰۷ هزار و ۸۰۸ نفر رسیده؛ یعنی نیمی از جمعیت دانشجویان این گروه آزمایشی کاهش یافته است. جالب‌تر اینکه داوطلبان مقطع کارشناسی رشته‌های فنی و مهندسی بیشترین ریزش را تجربه کرده، به‌طوری‌که از ۶۵۴ هزار و ۸۰۸ نفری در سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ به ۲۹۵ هزار و ۷۵۳ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ رسیده‌اند. به صدا در آمدن زنگ هشدار برای رشته‌های فنی و مهندسی تنها به بی‌اقبالی جامعه از آن ختم نمی‌شود، بلکه جمعیت اعضای هیات‌علمی این گروه هم با کاهش همراه بوده است.

صمد شاه‌محمدپور رئیس موسسه مطالعاتی راه روشن معتقد است که کمبود نخبگان در رشته‌های مهندسی صنعت و جامعه را در آینده‌ای نزدیک دچار نقص خواهد کرد. از طرف دیگر، تحریم‌ها و افزایش سرسام آور قیمت‌ها در ۱۰ سال گذشته تعداد پروژه‌های بزرگ کشور را کاهش داده است. در نتیجه زمانی که تولید، صنعت یا عمرانی نباشد بازار کار هم نیست.

پیروز حناچی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران مهم‌ترین دلیل کاهش تعداد داوطلبان رشته‌های مهندسی را کمبود بازار کار عنوان کرد. هم‌اکنون شرایط کشور به گونه‌ای است که بسیاری از رشته‌های دانشگاهی متقاضی ندارند. برای مثال، تعداد مهندسان معمار بیشتر از نیاز کشور است. طبق آمار موجود، جمعیت معماران در ایران به یک میلیون نفر می‌رسد. به این معنی که برای افراد حرفه‌ای بستر کار فراهم نیست. فضای سرمایه‌گذاری در کشور به اندازه‌ای نیست که مشکلات جوانان، مخصوصا پسران که عنصر کلیدی در خانواده‌ها هستند را حل می‌کند.

جدول زیر آمار شرکت کنندگان در کنکور نوبت دوم سال ۱۴۰۲ را نشان می‌دهد؛

بر اساس این جدول، داوطلبان گروه علوم ریاضی سهم ۱۲.۲۷ درصدی داشته که در مقایسه با گروه‌های علوم تجربی و انسانی کمتر هستند.

نمودار زیر هم روند تغییرات داوطلبان کنکور سراسری در رشته‌های مختلف را نشان می‌دهد؛

کاهش متقاضیان تحصیل در رشته ریاضی در دبیرستان

کاهش متقاضیان رشته‌های مهندسی فقط در دانشگاه و آموزش عالی خلاصه نمی‌شود. آموزش و پرورش هم در سال‌های اخیر شاهد کاهش تعداد دانش‌آموزان رشته ریاضی بوده است. به گفته شاه‌محمدپور کاهش تحصیل دانش‌آموزان در رشته ریاضی-فیزیک در حال حاضر در آموزش و پرورش نیز صادق است. به طوری که بعضی از دبیرستان‌ها این رشته را حذف کردند.

آمارها نشان می‌دهد که تعداد متقاضیان تحصیل در ریاضی در سال ۹۰، ۲۸۱ هزار و ۵۸۸ داوطلب بود که در سال ۱۴۰۱ این عدد به ۱۴۵ هزار و ۶۱۵ داوطلب یعنی حدود دو برابر کاهش پیدا کرده است. داداش پور معاون وزیرعلوم و رئیس سازمان امور دانشجویان، آمار کل داوطلبان کنکور رشته ریاضی در سال ۹۰ را حدود ۲۲ درصد در اعلام کرد که این آمار در سال ۱۴۰۱ به ۷/۹ رسید.

رشد بی‌رویه جامعه مهندسان به دلیل افزایش دانشگاه‌ها

شاه‌محمدپور تعدد دانشگاه‌های علمی-کاربردی، خصوصی و مراکز آموزش عالی در سال‌های اخیر را باعث افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی عنوان کرد. تعداد دانشگاه‌های ایران در مقایسه با کشور پرجمعیتی مانند چین بیشتر است که تاثیر منفی در بازار کار ایجاد کرده است.

همسو نبودن نیاز صنعت و خروجی دانشگاه

بنا به نظر کارشناسان عدم مطابقت آموزش‌ها در دانشگاه با خواسته‌های صنعت موجب می‌شود داوطلبان ورود به دانشگاه تمایل کمتری برای جذب به دانشگاه پیدا کنند. افراد فارغ‌التحصیل نیز، برای شروع به کار و جذب شدن در صنعت مجبور به شرکت در دوره‌های مهارت محور می‌شوند. از این طریق آمادگی بیشتری برای حضور در صنعت پیدا می‌کنند. علوم عملی در دانشگاه‌های ایران از جایگاه کمتری برخوردار است.

سید محمد امین امامی عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان علت همسو نبودن صنعت و دانشگاه را اهمیت ندادن به نیازهای جامعه و صنعت برشمرد. وظیفه دانشگاه، تربیت نیروهایی است که بهینه کارکنند و نیازهای جامعه را تامین کنند. ایجاد کردن تعامل بین دانشگاه و صنعت، به صرف وقت و انرژی بیشتری نیاز دارد.

شاه‌محمدپور افزایش ورودی رشته‌های تجربی را هم‌سو بودن دانشگاه‌های علوم پزشکی و بیمارستان‌ها در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی عنوان کرد. در عصر حاضر دانشگاه‌های خصوصی، علمی-کاربردی، موسسات فنی و آموزش عالی هیچ ارتباطی با صنعت ندارند. طبیعی است که آموزش‌های دانشگاه‌ها با نیاز صنعت هم‌خوانی نداشته باشد و بعد از اتمام دانشگاه، دانشجو مجبور شود جهت دیدن آموزش‌های مهارتی به فنی‌وحرفه‌ای مراجعه کند.

با توجه به نظرات کارشناسان و اساتید و آمارهایی که ذکر شد، متقاضیان ورود به رشته‌های مهندسی در سال‌های اخیر کاهش پیدا کرده است. برای جذب متقاضیان به این رشته، اگر اساتید و اعضای هیئت علمی، کیفیت دانشگاه‌ها را افزایش دهند به طوری‌که سرفصل‌های آموزشی متناسب با کارآیی صنعت پیش برود، می‌توان امیدوار بود که دانشگاه‌ها به سمت مهارت محوری سوق داده شوند. همان‌گونه که ذکر شد کمبود بازار کار در جامعه برای رشته‌های مهندسی رو به افزایش است. این موضوع به مهاجرت هرچه بیشتر فارغ‌التحصیلان نیز دامن می‌زند. افرادی که شرایط مهاجرت را ندارند به اجبار در شغل‌های غیر مرتبط با تحصیل خود مشغول به کار می‌شوند. هم‌سو کردن صنعت با دانشگاه می‌تواند گام موثری در جذب داوطلبان به دانشگاه به خصوص در رشته‌های مهندسی باشد. اگر همان‌گونه که در رشته‌های پزشکی ۲ سال کارآموزی گذاشته شده، در رشته‌های مهندسی هم این اتفاق بیفتد تصویر روشنی از آینده شغلی فارغ‌التحصیلان به تصویر کشیده می‌شود.

انتهای پیام/