به گزارش خبرنگار استانی ایسکانیوز از خراسان شمالی، حسن خسروی در گفت‌وگو با ایسکانیوز اظهار کرد: از اعصار گذشته، کشور ایران همواره و به طور مستمر دچار کم بارشی و بروز خشکسالی بوده است. وی افزود: در عین حال نیز در سطح کشور به مرور میزان بارندگی‌ها کمتر شده و بیشتر نشده است.

محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: این در حالی است که در مقابل، تعداد جمعیت کشور رو به افزایش بوده و این امر ضرورت تامین خوراک و غذا در کشور را افزایش داده است.

وی با تصریح بر این مطلب که مسئولان اجرایی ذی ربط در کشور باید به فکر تامین امنیت غذایی هموطنان باشند، اذعان کرد: این امر بدون آب و تولید محصولات کشاورزی امکانپذیر نیست.

در عین حال، خسروی خاطرنشان کرد: سازمان خوار و بار جهانی هشدار داده است که تا سال ۲۰۴۰ اگر وضعیت تغییر اقلیم و بارش ها اینگونه ادامه پیدا کند، برخی از کشورهای خاورمیانه از جمله کشور ایران نه با کمبود آب بلکه با بحران جدی آب روبرو می شوند.

وی اذعان کرد: این شرایط ضرورت ارتقای بهره وری آب در بخش کشاورزی برای کشور ایران را اجتناب ناپذیر کرده است.

محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در ادامه با تصریح بر این مطلب که شکی نیست در سطح کشور عمده آب سفره‌های زیرزمینی برای بخش کشاورزی مصرف می‌شود، اظهار کرد: درصورتیکه سالانه یک تا سه درصد از آب مصرفی در بخش کشاورزی کشور مبتنی بر رویکرد ارتقای بهره وری کمتر مصرف شود، می‌توان سالانه به اندازه یک سد آب ذخیره سازی کرد.

وی عنوان کرد: در دهه ۹۰، وزارت جهاد کشاورزی انجام مطالعه‌ای ملی با نام طرح ارتقای بهره وری آب در کشاورزی را در دستور کار قرار داد که در این راستا، میزان مصرف آب همچنین بهره وری آب در بخش کشاورزی استان‌ها طی سال‌های ۸۳ تا ۹۲ مورد بررسی قرار گرفت.

خسروی گفت: مبتنی بر این مطالعه ملی انجام شده شاخصی منتشر شد که در آن اعلام شد در سطح کشور میانگین بهره وری آب در بخش کشاورزی (زراعی-باغی) در سال ۱۳۸۳، ۹۲ صدم کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب مصرفی بوده و این بهره وری آب در سال ۹۰ به ۱.۳ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب مصرف شده همچنین در سال ۹۲ نیز ۱.۲ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب مصرف شده رسیده است.

وی تصریح کرد: به طور کلی این مطالعه ملی بیانگر این بود که رویکرد بهره وری مصرف آب در بخش کشاورزی کشور در جهت مثبت بوده است.

با این وجود، محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی یادآور شد: در سطح کشور، پس از انجام این مطالعه، مطالعه جدیدی انجام نشد که وضعیت کنونی را با دوره سال‌های ۸۳ تا ۹۴ مقایسه کنیم.

در عین حال، وی بیان کرد: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان نیز طی سال های ۹۵ تا ۱۴۰۰ موضوع بررسی بهره وری مصرف آب در بخش کشاورزی استان بر روی محصولات پنبه، گندم، انگور و سیب زمینی را مورد بررسی قرار داد که این مطالعه انجام شده بیانگر آن بود میزان بهره وری مصرف آب در بخش کشاورزی استان در این محصولات مورد مطالعه قرار گرفته در حد میانگین کشور است.

خسروی در بخش دیگری از سخن خود اظهار کرد: در برنامه ششم توسعه کشور، میزان بهره وری آب در بخش کشاورزی ۱.۴ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب مصرف شده در بخش کشاورزی، هدفگذاری شده بود که نتیجه حاصل شده دستیابی به ۱.۲ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب مصرف شده در بخش کشاورزی، بوده است.

وی همچنین بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه نیز دستیابی به ۱.۴ کیلوگرم تا ۱.۶ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب مصرف شده، در بخش کشاورزی هدفگذاری شده است که باید به این هدف نزدیک شویم.

محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در ادامه با تاکید بر این نکته که رسیدن به این هدفگذاری مبتنی بر اجرای راهکارهای علمی و عملی حاصل می‌شود، اظهار کرد: در ابتدا مبتنی بر آموزش‌های ترویجی باید نگاه کشاورزان را از رویکرد کشاورزی سنتی به کشاورزی علمی و به روز تغییر داد و سطح آگاهی آنها را افزایش داد.

وی همچنین با بیان اینکه هنوز سطح قابل توجهی از مزارع و باغات استان به صورت ستنی آبیاری می‌شوند، گفت: علاوه بر اینکه باید به سوی کشت محصولات کم آب طلب گام‌های جدی برداریم همچنین می‌بایست از دستورالعمل برنامه الگوی کشت که در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است، تبعیت کرد.

خسروی بیان کرد: هرچند که برنامه الگوی کشت کشور ۵۰ سال قبل تدوین شد اما در عمل از سال ۱۴۰۱ در دستور کار اجرایی وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت.

وی افزود: در این برنامه انتخاب کشت محصولات مبتنی بر تغییر اقلیم، وضعیت منابع آبی موجود و تامین امنیت غذایی کشور تعیین تکلیف شده است که هر ساله، سطح کشت محصولات و نوع کشت محصولات از سوی وزارت جهاد کشاورزی به استان‌ها برای اجرا ابلاغ می‌شود.

با این وجود، محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی تصریح کرد: اجرای این برنامه نیازمند تامین ادوات کشاورزی و تامین بذور اصلاح شده است که این الزامات باید برای استان‌ها آماده سازی شوند.

افزون بر این، وی تصریح کرد: مدیریت مصرف آب از رویکردهای بسیار مهم برای رسیدن به ارتقای بهره وری آب مصرفی در بخش کشاورزی است که در عصر حاضر باید مزارع و باغات استان به سیستم‌های هوشمند تجهیز شوند.

خسروی افزود: سیستم‌های هوشمند ابزاری هستند که از طریق پیامک به موبایل کشاورزان اطلاع می‌دهند که مزرعه و باغ به چه مقدار آب نیاز دارد و در چه زمانی باید آب مصرف کند.

وی خاطرنشان کرد: این سیستم‌های جدید دارنده شیرآلات برقی هستند که پس از مقدار آبیاری مشخص شده در سطوح کشاورزی، به صورت خودکار ادامه آبیاری را قطع می‌کنند.

محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی تصریح کرد: با استفاده از این ابزار از هدر رفت آب در بخش کشاورزی جلوگیری می‌شود.

وی یادآور شد: این رویکرد در برخی از استان‌ها اجرایی شده است.

در عین حال، خسروی تاکید کرد: برای بهره مندی از این سیستم‌های هوشمند باید مزارع و باغات به سیستم‌های آبیاری نوین تجهیز شوند که این رویکرد راندمان مصرف آب را در سطوح کشاورزی ارتقا می‌دهد.

وی همچنین عنوان کرد: باید به سوی بهره گیری از آب‌های شور برای کشت گیاهان مقاوم به شوری و استفاده از آب خاکستری برای زراعت چوب و کشت علوفه ها قدم برداریم.

محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی بیان کرد: برخی از محصولات از جمله چغندرقند، حبوبات، علوفه‌ها که در فصل بهار کاشته می‌شوند، می‌توان کشت آنها را برای بهره گیری از آب باران به فصل پاییز انتقال داد که انجام آن با بذور فناورانه که تولید شده اند، امکانپذیر شده است.

وی بر لزوم بهره گیری از بذور اصلاح شده و فناورانه در کشاورزی که مقاوم به تنش‌های محیطی و کم آبی‌اند همچنین دارای خصوصیت دوره رشدی کوتاهی هستند نیز تاکید کرد.

محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی افزود: در باغات نیز از نهال‌های اصلاح شده، استفاده شوند.

در عین حال، وی خواستار شد: برای رسیدن به هدفگذاری ارتقای بهره وری آب در بخش کشاورزی در برنامه هفتم توسعه باید برنامه کشاورزی قراردادی و حمایت تسهیلاتی از کشاورزان را به طور جدی و پیوسته اجرایی کرد.

خسروی در خاتمه به خرده مالکی در کشاورزی اشاره و تاکید کرد: ارتقای بهره وری آب و مدیریت کشت در بخش کشاورزی نیازمند تغییر رویکرد از خرده مالکی به تشکیل شرکت‌های سهامی -زراعی، کشت و صنعت و تعاونی تولید کشاورزی است.

خبرنگار: سمانه قهرمانی

انتهای خبر/