مجتبی علوی فاضل عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز اظهار کرد: بخشی از پروژه‌های علمی ادامه فعالیت‌های علمی دانشجوها و اساتید است. یعنی مبتنی بر حل مسئله نیست. مرزهای دانش، حوزه علوم هایتک مانند نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی و تحقیقاتی که به عنوان تحقیقات علمی جدید مطرح میشوند یا حتی میتواند در جهت حل مشکلاتی که به ذهن اساتید و دانشجوها میرسد مطرح بشود.

وی ادامه داد: این دسته از تحقیقات که در دانشگاه‌ها در گذشته بیشتر اجرا می‌شد در بسیاری از موارد مخاطب بیرونی ندارد. یعنی صنعت یا کشاورزی و خدمات و به‌طور عموم جامعه نفعی از این طرح‌ها به شکل مستقیم و کوتاه مدت نمی‌برد. این طرح‌ها بیشتر حالت محض دارند و به غنای علمی می‌افزایند. در بعضی از علوم مانند علوم پایه این تحقیقات ضروری است و باید انجام شود. در گذشته بیشتر به این نوع تحقیقات توجه می‌شد و الآن هم کماکان در دانشگاه‌ها ادامه دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: بخش دیگر تحقیقات مبتنی بر نیاز مشخص یک صنعت یا جامعه است. یعنی یک طرح سفارشی به دانشگاه و اساتید عرضه میشود و براساس نیاز صنعت طرح تحقیقاتی مشکل یا موضوع را در یک پژوهش مطرح می‌کند؛ حل میکند و نتیجه را به صنعت عرضه می‌کند. نوع دیگری از طرح‌ها و پروژه‌ها حاصل همفکری و مشارکت صنعت و جامعه با دانشگاه است. یک بخش‌هایی در صنعت وجود دارد با عنوان تحقیق و توسعه و همینطور یک بخش‌هایی در دانشگاه با عنوان تحقیقات، فناوری و نوآوری. این بخش‌ها به طور مشترک و با همفکری به یک طرح‌هایی میرسند که هم در توان و اراده دانشگاه باشد و اساتید و دانشجوها علاقه‌مند باشند و هم صنعت بتواند از طرح‌ها حمایت کند.

علوی فاضل تصریح کرد: الزاما اینها در جهت حل یک مشکل نیستند. ممکن است باعث توسعه کسب‌وکار شوند؛ باعث استفاده از تکنولوژی‌های جدید در صنعت شوند؛ باعث افزایش بهره‌وری بشوند؛ باعث شوند وابستگی ما به خارج کاهش پیدا کند یا قطع بشود و یا یک فرآیند موجود بهینه‌سازی و اصلاح شود. از این دست تحقیقات هم به‌هرحال وجود دارد و بیشتر مدیریت مشارکتی در علم به این سمت میرود که هر دو طرف بدون اینکه بخواهند خودمحوری کنند؛ یعنی نه دانشگاه از موضع بالا برخورد کند و نه صنعت دانشگاه را به بازی بگیرد و اجازه ورود ندهد؛ این گفتمان جدید را استقبال کنند.

وی گفت: استقبال صنعت هم نسبت به قبل بسیار بهتر شده. چون هم نیازشان درحال برطرف شدن است و هم نیروی تربیت شده‌ای که از دانشگاه‌ها وارد صنعت شدند سطح علمی و دانشی را بسیار بالا بردند و این باعث شده درک بهتری از نقش‌آفرینی دانشگاه در موضوعات حل مسائل صنعت و جامعه پیدا کنند. از طرف دیگر هم دانشگاه‌ها با بازنگری در ماموریت‌های خودشان به این واقعیت پی ببرند که بدون ارتباط موثر با صنعت و کمک کردن به حل مشکلات جامعه نمیتوانند نقش واقعی خود را ایفا کنند. این درک متاقبل از دوطرف و شرایط روز هم تاثیرگذار بوده. الآن فضای رقابتی و مشکلاتی که در کشور برای موضوعات مختلف وجود دارد و تغییر تکنولوژی به سمت تکنولوژی‌های جدید این نیاز را هم در صنعت ایجاد کرده و هم دانشگاه به این واقعیت پی برده که باید جهت‌گیری خودش را در این سمت تغییر بدهد. به عنوان مثال این اتفاقی که در کارخانه ایفاسرام افتاد؛ مصداق واقعی است که میتواند شروع این جریان را به‌طور عینی به ما نشان بدهد. یک نمونه واقعی از مدیریت مشارکتی در علم که میتوانیم به عنوان یک الگو از تجارب و نتایجش در زمینه‌های دیگر هم استفاده کنیم.

استاد دانشگاه اظهار کرد: دوران یک جانبه‌گرایی در علم به سر رسیده. این حرکتی که دانشگاه شروع کرده؛ تاسیس سراهای فناوری در دانشگاه آزاد اسلامی؛ با این هدف که از صنعت و جامعه مشکلی را حل کند یا کاری انجام بدهد که منجر به یک فعالیت اقتصادی سودآور بشود. تشکیل شرکتهای دانش بنیان، هسته‌های فناور، گروه‌های علمی که به شکل موضوعی موظف شدند کاری انجام بدهند و همینطور دانشکده‌های موضوعی که هدفشان پیداکردن و کمک به حل مسائل است نشان دهنده این است که رویکرد دانشگاه به سمت تحقیقات واقعی که بتواند مشکلی را حل کند یا بهبود پیشرفتی ایجاد کند یا کارایی را افزایش دهد؛ تغییر داده و آغوش خودش را به روی صنعت و جامعه باز کرده است. از طرف دیگر صنایع هم باید این پیام دانشگاه را دریافت کنند و در همین مسیر گام بردارند. هرچند گامهایی برداشته شده اما باید بیشتر شود؛ باید به دانشگاه اعتماد کنند.

به گفته وی، حالا دانشگاه هم از موضع یک‌جانبه‌گرایی و دور از واقعیت خودش کوتاه آمده و درک بهتری از شرایط و نیازهای صنعت و جامعه پیدا کرده. ما الان تحقیقاتمان را در دانشگاه با موضوعاتی که نگاهشان به حل مسئله و مشکل هست تعریف میکنیم.

علوی فاضل ادامه داد: پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد، تزهای دکترا و پژوهش‌های دوره‌ پسا دکترا که اخیرا مجدد به راه افتاد؛ همه در همین‌راستا هستند. اینها همه نشان میدهد که ما کار را آغاز کردیم و آغوشمان هم باز است. نهادهایی هم در دانشگاه ایجاد شدند که با بخش‌های مختلف صنعت در ارتباط باشند. صنعت هم این نیاز را کاملا حس کرده. تکنولوژی رو به تغییر است و مشکلات به روز شدند و این جاست که دانشگاه میتواند به صنعت کمک کند. ما باید در مقطع کارشناسی دوره‌های کارآموزی را به سمت صنعت و عرصه سوق بدهیم. در دوره‌های ارشد و دکترا هم که بسیار مشتاقیم و دستمان را به سمت صنعت دراز کردیم که هم از صنعت کمک بگیریم و هم کمک کنیم.

وی با بیان اینکه صنایع ما مملو از انسان‌های متخصص و فنی است، گفت: صنایع ما مملو از انسانهای دانشمند، کاربلد و درد آشنایی است که باید با آنها هم افزایی داشته باشیم. نه اینکه حرفهایی بزنیم که در عمل هیج کاربردی نداشته باشد. در یک بنگاه اقتصادی سود اهمیت دارد و از طرح‌هایی حمایت میکنند که توجیه اقتصادی داشته باشد و بتواند در فضای رقابتی شرکت کند.

عضو هیئت علمی همچنین به نقش اساتید در امیدآفرینی برای دانشجوها پرداخت و خاطرنشان کرد: بروکراسی‌های دانشگاه باید به‌روزرسانی شود. هنجارهای دانشگاهی باید بازتعریف شوند. به عنوان مثال استاد باید از خودش تعریف جدید داشته باشد. اینکه وظیفه خودمان را فقط آموزش و پژوهش تعریف کنیم دیگر اقناع کننده نیست. بحث جهاد علمی که مقام معظم مطرح کردند؛ باید از هر دو طرف اتفاق بیفتد. هم صنعت و هم دانشگاه باید با شتاب بیشتری حرکت کنند.

فاضل معتقد است که ما باید در بین جوانان خودباوری و امید ایجاد کنیم. دانشجوهای ارشد و دکتری ما به دلایل مختلف دچار ناامیدی و بی‌تفاوتی شدند. اساتید در این مسئله خیلی نقش دارند. ما باید امیدآفرینی کنیم و انگیزه بدهیم و دانشجوها را تشویق کنیم و کمک کنیم تا بتوانند فعالیتشان را بانشاط و انگیزه انجام دهند. اعتماد کردن به جوانان بسیار اهمیت دارد و باید هم در صنایع و هم در دانشگاه‌ها اتفاق بیفتد.

خبرنگار: کوشا ساسانیان

انتهای پیام/