به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در دیدار نوروزی با مسئولان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی گفت: امروز در دنیای پیشرو، بحث جدیدی در کنار شکافهای شمال و جنوب مطرح است و آن “شکاف دیجیتالی” است. ما هنوز اطلاعیه میدهیم که موبایل سر امتحان و سر کلاس نیاورید، اما نوبل امسال به دو نفر اعطا شد که بر اساس هوش مصنوعی توانسته بودند پروتئینها و ساختارشان را تشخیص دهند.
عضو هیات امنای دانشگاه آزاد افزود: یکی از این نوبلیستها متولد سال ۱۹۸۵ بود که در سال ۲۰۱۷ دکترای خود را گرفته و در ۲۰۲۴ توانست نوبل بگیرد. این روندی است که در دنیا در حال شکلگیری است. سوال این است که آهنگ منحنی یادگیری دانشگاه، به عنوان یک سازمان یادگیرنده، در دنیای پرشتاب و متغیر چگونه است؟ ما چقدر پایاپای این تغییرات حرکت میکنیم؟
وی ادامه داد: امسال مقام معظم رهبری در آغاز سال سفارش کردند که پیرو قرآن و نهجالبلاغه باشیم. امیرالمومنین (ع) میفرماید قرآن را بیاموزید چون احسن الحدیث است، در آن تفقه کنید که بهار اندیشه است و از نورش شفاعت بجویید که شفای قلبهاست. ایشان میفرماید عالمی که عمل نکند، مانند جاهلی است که سرگردان از جهلش است. مردم امروز در مواجهه با تحولات اجتماعی و فناورانه، عمل میخواهند و عمل میکنند. این عمل چقدر پشتوانه علمی دارد؟ ما کجاییم؟ آیا توانستهایم همسازی بین علم و عمل به وجود بیاوریم؟ عمل باید پشتوانهاش را از علم بگیرد.
دکتر طهرانچی اظهار کرد: سال ۱۴۰۴، سالی با چهار ویژگی خاص است: اقتصاد ملی، امنیت منطقه، تحولات فناوری و ذائقه اجتماعی. اقتصاد ملی ما پس از تحریمهای ظالمانه، با مشکلاتی روبرو است و باید برای برونرفت از آن چارهای اندیشید. امنیت منطقه نیز بیش از هر زمان دچار بحرانهای جدی است. از طرف دیگر، با تحولات فناورانه و جنگ فناورانه روبرو هستیم. جنگی که در آن هوش مصنوعی، موشکهای هایپرسونیک، پهپادها و رادارهای گریز از رادار نقشآفرینی میکنند. ذائقه اجتماعی هم در دو دهه اخیر تغییر کرده است و باید این را فهمید و برای آن چاره اندیشید.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: در سالهای اخیر، ما چارههایی را مطرح کردهایم. دانشگاه بایست علاوه بر دانایی، تواناییبخش نیز باشد. در پایان سال گذشته، بحث پایداری و کارآمدی را مطرح کردیم. اما امسال بحث ما تحت عنوان “سرعت تغییر” است. تغییر یک واقعیت بیرونی است و سرعت به هنگام بودن شما با تغییرات، مسئله جدی است. دانشگاه ما باید شاکله عمل را بسازد و با علم، ایمان را افزون کند. علم، هسته اول و دال مرکزی دانشگاه است، اما در کنار علم، فرهنگ و اخلاق ساخته میشود.
به گفته وی، دانشگاه ایرانی نباید از توانش، مهارت و کارآفرینی غافل شود. دانشگاه نهاد داناییبخشی است که باید با بازار به عنوان عرصه توانایی، ارتباط برقرار کند. دانشگاه جامعهپرداز باید جامعه کارآمد، جامعه فرهیخته، جامعه خلاق و جامعه نوآور بسازد. برای خروج از بحرانهای اقتصادی، نیازمند عمل هستیم و عمل نیازمند علم. دانشگاهی که مدل خروج از بحران مبتنی بر عمل نباشد، نمیتواند بر مسائل جدی فائق بیاید.
دکتر طهرانچی گفت: گام اول در مواجهه با چالشهای ۱۴۰۴، همان ویژه بحث دانایی و توانایی است. ما با دانایی و توانایی باید پیچیدگی اقتصاد ملی و جهانی را واکاوی کنیم. نقش گروههای علمی ما فقط تربیت دانشجو نیست، بلکه کشور نیازمند مدلهای علمی متقن برای خروج از مشکلات است. دانشگاه باید به کمک بیاید و با ارائه مدلهای علمی، به سرمایهگذاری در تولید کمک کند. ما نباید فقط به تئوری و نظر بسنده کنیم، بلکه باید دانشگاهی باشیم که توانایی میدهد.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد تصریح کرد: امنیت منطقهای، جنگ سایبری و هوش مصنوعی همه نشان میدهند که کشوری که سرآمد نباشد، محکوم به شکست است. تحولات فناوری بحث جدی است و نباید فقط به پرسش از هوش مصنوعی اکتفا کنیم. باید از هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای پیشرفت استفاده کنیم. رمزگشایی کوانتومی زندگی جدیدی را پیش روی همه ما خواهد گذاشت. ذائقه اجتماعی نیز تغییر کرده است و باید برای آن چاره داشت. ناترازی در نیروی انسانی، مسئلهای جدی است که باید برای آن برنامهریزی کرد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر با ناترازی جدی در انتخاب رشتههای تحصیلی مواجه هستیم. این ناترازی در نهایت منجر به ناترازی در نیروی انسانی خواهد شد و باید برای اصلاح آن از مقطع متوسطه دوم برنامهریزی کنیم. نگاهی به ورودیهای سال ۱۴۰۳ نشان میدهد که اقبال اجتماعی به ۶۰ رشته، جایگاه خاصی ندارد. چهار رشته بیش از حد مورد توجه قرار گرفتهاند، هشت رشته ۲۵ درصد، بیست رشته ۲۳ درصد و در مجموع، ۵۹ رشته از ۱۲۹ رشته، با خلاءهای جدی روبرو هستند. این نشان میدهد که داوطلبان بر اساس ذائقه خود رشتهها را انتخاب میکنند و ما مقصود خود را متناسب با ذائقه آنها تغییر ندادهایم.
با ۳۵ نفر ورودی فیزیک چگونه میخواهیم آینده هوش مصنوعی را رقم بزنیم؟
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: در حالی که هوش مصنوعی و فناوری کوانتومی حرف جدی میزنند، کل ورودی فیزیک ما ۳۵ نفر و کل ورودی ریاضیات ما ۲۷ نفر است. با این تعداد دانشجو، چگونه میخواهیم آینده هوش مصنوعی و فناوری کوانتومی را بسازیم؟ ورودی زیستشناسی گیاهی ۲۱ نفر است. با این تعداد دانشجو، چگونه میخواهیم گیاه را خوب بشناسیم و از آن فناوریهای زیستی استخراج کنیم؟ از طرف دیگر، رشتههایی مانند فلسفه، تاریخ، جغرافیا، زبان و ادبیات فارسی نیز مورد بیمهری قرار گرفتهاند. این رشتهها نیز اهمیت خاص خود را دارند و نباید از آنها غافل شد. رشتههایی مانند مهندسی دریا، مهندسی معدن، نوازندگی ساز ایرانی نیز با کمبود دانشجو مواجه هستند. این در حالی است که کشور ما با بیش از ۳۰۰۰ کیلومتر ساحل و منابع غنی معدنی، نیازمند متخصصان این حوزهها است.
دکتر طهرانچی خاطر نشان کرد: برای رفع این ناترازی، باید بین علم و عمل ارتباط برقرار کنیم. جوان باید احساس کند که با تحصیل در یک رشته، میتواند توانمند شود و آینده روشنی داشته باشد. ما باید از توانمند کردن جوانان غافل نشویم. باید تامین منافع اقتصادی و اجتماعی را در جامعه بر اساس عرصه یا خلق عرصه یادگیری، کارآموزی و کارورزی در محیط اجتماعی شکل دهیم. دانشگاه نمیتواند فقط بر یاد دادن تمرکز کند، بلکه باید تحریک یادگیری داشته باشد. باید جوان را با ابزارهای جدید مانند هوش مصنوعی آشنا کنیم و به او بیاموزیم که چگونه از این ابزارها برای یادگیری بهتر استفاده کند.
دکتر طهرانچی یادآور شد: در هیاهوی بحث امنیت منطقه و باجگیری اقتصادی آمریکا، یک نکته مهم گم شده است و آن، تحول در آموزش است. همانطور که پس از پرتاب اسپوتنیک، آمریکا به آموزش و پرورش خود رجوع کرد، امروز نیز دوباره به آموزش رجوع کرده است. پروژه ۲۰۲۵ در ایالات متحده منحل شد و رئیسجمهور فرمان داده است که برای احیای هژمونی آمریکا، به تحول در آموزش پرداخته شود. تمرکز زدایی از سیستم آموزشی، مخالفت با برنامههای آموزشی پیشرو، هزینه بالای آموزش عالی، ضعف عمیق در آموزش ریاضیات و مهارتهای خواندن، از جمله چالشهایی هستند که آمریکا با آن روبرو است. ذائقه اجتماعی جوان چه در ایران، چه در اروپا، چه در آمریکا و چه در آسیا، عوض شده است. موارد یکسان است و باید برای آن چاره اندیشید. منحنیهای خواندن بچههای ما افت کرده است و باید تحولات جدی در آموزش ایجاد کنیم.
دکتر طهرانچی توضیح داد: باید به مدرسه برگشت و تحولات جدی را در آن ایجاد کرد. باید تحولات جدی در نحوه آموزش، محتوای آموزشی و تربیت معلمان ایجاد کنیم. ما نیازمند پایدارسازی و کارآمدسازی هستیم. باید رویکرد خود را تغییر دهیم. به قول مولانا، اگر میخواهیم گندم ذخیره کنیم، اول باید از آسیب موش جلوگیری کنیم. درختی که بیمار شود، میوه نمیدهد. پس اول باید پایداری ایجاد کنیم و سپس به دنبال کارآمدی باشیم. اگر ۶۸ درصد دانشگاه از ۱۲۹ رشته به ۲۹ رشته رسیده است، پس پایداری دانشگاه در کشور مورد سوال است. باید جلوی ضرر را بگیریم و سپس به دنبال نفت کارآمدی باشیم. اگر میخواهیم بمانیم، باید با منفعت مردم همراه شویم. اگر صد رشته من، رشته شیلات من را دارد از بین میبرد، برای این است که کسی در آن منفعت نمیبیند. مهندسی معدن برای این است که کسی در آن منفعت نمیبیند. چون در توانایی، نیک نظر نکردهایم.
دکتر طهرانچی اظهار کرد: برای ایجاد این منفعت، یک تبدیل لازم است. نمیتوانیم بگوییم در پنج سال آینده یک اتفاقی را رقم میزنیم. پنج سال دیگر نیستیم. پس یک تغییر سریع برای پایدار سازی نظام دانایی لازم است. اگر نظام آموزش و پرورش رسمی و نظام دانشگاهی رسمی از بین برود، پایداری آن سیستم اساساً از بین میرود. پس ما اول باید دفع آسیب کنیم. درختی که امروز مورد هجمه آفت قرار بگیرد، کشاورز نمیگوید فردا سم میزنم، بلکه دفع آسیب باید ناگهانی باشد. نظام دانایی نیازمند تبدیل است، نظام توانایی تحول میخواهد و کارآمدسازی میخواهد. ما باید کارآمدسازی را در دستور کار داشته باشیم، ولی اول باید بمانیم.
وی گفت: تبدیل یعنی یک تغییر سریع و ناگهانی برای دفع آسیب و پایدارسازی نظام دانایی. این تغییر میتواند شامل تغییر ساختارها، روشها و رویکردها باشد. برای مثال، اگر در سازمانی با تغییرات ناگهانی، بعضی جاها مواجه هستیم، باید ادبیات سازمان را عوض کنیم و تشکیل دانشکدههای موضوعی را در دستور کار قرار دهیم. تحول یعنی یک تغییر آرام، عمیق، بنیادین و کیفی که با خلق هویت جدید همراه باشد. این تحول نیازمند کارآمدسازی و انطباق با شرایط محیطی است. برای مثال، در نظام علمی دانشگاه، باید پایدارسازی را در نظر بگیریم و در عین حال، به دنبال تحول و کمالبخشی باشیم.
دکتر طهرانچی تشریح کرد: برای پیادهسازی این دو مفهوم در دانشگاه، باید درک درستی از تحولات اجتماعی و فناورانه داشته باشیم و یک تحول در نظام فناوری ایجاد کنیم. بحث سراهای نوآوری، بحث عرصه، بحث کارآموزی و کارورزی، بحث آموزش بنیان و بحث پارک فناوری، همه شروعهایی هستند که باید جدی ادامه پیدا کنند. خداوند در قرآن کریم میفرماید که در سنتهای الهی، تبدیل و تحویل وجود دارد. این به این معناست که تغییر و تحول یک اصل اساسی در جهان هستی است و ما نیز باید از این اصل پیروی کنیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی ۲۲ بهمن ۵۷ یک تبدیل بود، یعنی نظام شاهنشاهی به نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد. اما از آن روز، تشکیل دولت اسلامی یک تحویل بود، یعنی یک فرآیند تدریجی و مستمر برای تحقق آرمانهای انقلاب اسلامی. بنابراین، ما در دانشگاه نیز باید هم به تبدیل توجه کنیم و هم به تحویل. باید تغییرات سریع و ناگهانی را برای دفع آسیب و پایدارسازی انجام دهیم و در عین حال، به دنبال تحولات عمیق و بنیادین باشیم تا دانشگاه را به یک نهاد کارآمد، نوآور و پیشرو تبدیل کنیم.
دکتر طهرانچی بیان کرد: عزیزان من، همه شمایی که در گوشه گوشه ایران عزیز صدای من را میشنوید، از نگهبان درب گرفته تا کسی که فضای سبز را دارد، تا کارمندی که نشسته است در پشت میز پاسخگو است، همه و همه در این فرآیند تبدیل و تحول نقش دارید. باید به این نکته توجه داشته باشیم که اگر جامعه ما یک جامعه دانایی باشد، دیگر انتخابهای غلط انجام نمیشود و پایداری ما از بین نمیرود. پس مدیریت تبدیل هم لازم است. تغییرات روسای مدیران گروه کشوری تبدیل از به دست شماست.
وی ادامه داد: گروههایی که بیشترین رجوع را دارند، باید کارآمدسازی را دنبال کنند. گروههای دیگر باید دنبال ماندن باشند و امروزو به فردا نیندازند. پایدار بمانیم و به دنبال تحول باشیم. تغییر آرام، ولی عمیق، بنیادی و کیفی با خلق هویت جدید ودکتر طهرانچی: لزوم ایجاد فرهنگ تبدیل و تحویل، نقش استاد تحولآفرین و تحولات فناورانه با محوریت هوش مصنوعی در دانشگاه
دکتر طهرانچی توضیح داد: اگر تک تک ما در خودمان فرهنگ تبدیل و تحویل را ایجاد نکنیم، این اتفاق نمیافتد. ما ایرانیها در دعای تحویل سال میگوییم «یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال». این دعا نشان میدهد که ما تحول را میخواهیم، اما این تحول میسر نمیشود مگر با یک تبدیل. تبدیل زحمت دارد. نقش استاد در این میان بسیار مهم است. استادی که بر پایه دانایی و توانایی، با نگاه پایدارسازی و کارآمدسازی، مبتنی بر تبدیل و تحول، دانشگاه را به پیش ببرد.
وی ادامه داد: یکی از بحثهای پایدارسازی، تحولات فناوری است. امسال باید این موضوع را خیلی جدی بگیریم. نظام یاددهی و یادگیری در مواجهه با هوش مصنوعی میتواند به جایزه نوبل ختم شود یا به تنبلی شناختی. پنج نکته اساسی در این زمینه وجود دارد که دو نکته آن تبدیلی است و سه نکته آن تحولی؛ تبدیل اول: نقش استاد استادی که در شرایط بحرانی مانند کرونا، درجا تصمیم میگیرد و از ابزارهای جدید مانند فضای مجازی برای آموزش استفاده میکند. این استاد باید به نقش تحولی و تبدیلی خود آگاه باشد و با هوش مصنوعی آشنا شود. تبدیل دوم: به رسمیت شناختن هوش مصنوعی اگر هوش مصنوعی ابزار آموزش نشود، اتفاقی نمیافتد. هوش مصنوعی میتواند خودش منشأ یادگیری باشد. دانشآموزان و دانشجویان منتظر ما نمیمانند و از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده میکنند. ما باید این ابزارها را به رسمیت بشناسیم و نحوه استفاده درست از آنها را به دانشجویان آموزش دهیم. تحول اول: عدالت آموزشی ابزارهای هوش مصنوعی فقط همین ابزارهای اولیه نیست. تحریم دسترسی به هوش مصنوعی مدرن از تحریم خرید نفت و واردات کالاها مهمتر است. ما باید خودمان سریع سرمایهگذاری کنیم و ابزارهای هوش مصنوعی را به صورت رایگان در اختیار دانشجویان قرار دهیم تا شکاف دیجیتالی ایجاد نشود. تحول دوم: سواد هوش مصنوعی باید مراقب سوگیریهای الگوریتمی و تحریف حقایق در هوش مصنوعی باشیم. برای مثال، اگر در ویکیپدیا جستجو کنید، ممکن است اطلاعات نادرستی در مورد سردار سلیمانی یا رژیم صهیونیستی پیدا کنید. این سوگیریها به دلیل خط مشیگذاری شرکتها با فشار دولتهای نظام سلطه ایجاد میشود. تحول سوم: اخلاق و فرهنگ اخلاق و فرهنگ مهمتر از آموزش است. اگر به دانشجو یاد دهیم که به نامحرم نگاه نکند، خودکنترلی داشته باشد و تقوا پیشه کند، دیگر نیازی نیست نگران تقلب با هوش مصنوعی باشیم.
عضو هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی افزود: اگر کسب منافع نامشروع و تقلب را به عنوان یک اصل فرهنگی با آن برخورد نکنیم، هر چقدر هم تلاش کنیم، نمیتوانیم جلوی آن را بگیریم. باید فرهنگ و اخلاق را در دانشگاه تقویت کنیم تا دانشجویان خودبهخود از انجام کارهای نادرست خودداری کنند. باید رویکرد خود را در دانش فردی، فناوری سازمانی و رابطه استاد و دانشجو تغییر دهیم تا بتوانیم یک جامعه خلاق و داناییمحور ایجاد کنیم.
دکتر طهرانچی گفت: همه شمایی که در دانشگاه فعالیت میکنید، در این فرآیند تحول نقش دارید. ما در معرض آسیب هستیم و باید با همکاری و همراهی یکدیگر، دانشگاه را به پیش ببریم. در دنیای نوآوری، سرمایهگذاری برای تولید در مدلهای کسب و کار جدید بسیار مهم است. اما این سرمایهگذاری فقط مربوط به پول بانکی نیست، بلکه نیازمند یک تغییر مدل و خط مشیگذاری است. باید جامعهای ایمن داشته باشیم که در آن، همه افراد بتوانند به راحتی و با اطمینان خاطر به فعالیتهای خود ادامه دهند. دانشگاه، کارخانه آدمسازی و موتور محرکه تولید؛ با تأکید بر زیرساختهای حاکمیتی، نظام مالکیت فکری پویا و زنجیره ارزش هوشمند
دکتر طهرانچی تاکید کرد: دانشگاه مسئولیت دارد. علم برای سیاست، دغدغهاش باید استفاده از دانش برای کمک یا بهبود تصمیمگیری در حکمرانی باشد. پس دانشگاه باید حضور داشته باشد. بحث فقط اقتصاد نیست، سیاستگذاری باید بشود و در این سیاستگذاری، علم باید نقشآفرین باشد. ما باید همراستا با سیاست عمومی فکر کنیم. وقتی که رهبری در سیاست عمومی میفرمایند سرمایهگذاری برای تولید مهم است، دانشگاه کجاست؟ سالی ۳۰۰ هزار جوان از دانشگاه فارغالتحصیل میشوند. فرهنگ کجاست؟ چه کسی فرهنگ کار را به اینها منتقل میکند؟ فناوری کجاست؟ چه کسی بستر فعالیت این بچهها را میسازد؟
وی توضیح داد: دانشگاه باید بتواند با قوانین و مقررات، روشها، اقدامات و دستورالعملهایش این بستر را بسازد. با دانایی، توانایی و فرهنگی که باید داشته باشیم، بایستی با اراده و مدیریت در کشور و نعمتهای سرزمینی، سرمایهگذاری در تولید را با مدلهای تغییر یافته دنبال کنیم. دانشگاه فرهنگ است و دانایی و توانایی. در فرهنگ، بستر سازنده مبتنی بر باور به سنتهای الهی است. کجا فرهنگ این را منتقل میکند که قرضالحسنه میتواند رشد داشته باشد و ربا میتواند مثل آتش باشد؟
رییس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: ما در بسیاری از مسائل فرهنگی که راجع به آن حرف میزنیم، بحثهای ثانویه را مطرح میکنیم و بحثهای اولیه را رها کردهایم. دانشگاه کارخانه آدمسازی است. بعد از چهار سال، میخواهد تولیدکننده الگوهای رفتاری سازمانی، فرهنگ کار و اخلاق شاکرانه و دانایی باشد. دانایی موتور محرکه تولید است، به شرط اینکه قابلیت تبدیل به الگوریتمهای عملی داشته باشد. دانایی که از تو کلاس بیرون نیاید و حرفی که از تو کتاب بیرون نیاید، الگوریتم عملی برای کار نمیسازد. باید دانش صریح را به کار گرفت. ما باید دانش ذهنی در دانشگاه را به دانش صریح تبدیل کنیم، دانش فنی و راهبردی تولید کنیم، توانایی را در سطح ابزار و فناوریها، مهارتهای شناختی و فنی و مهارت در پیادهسازی دانش و ایجاد تغییر عملی توسعه دهیم. در این صورت است که سرمایه معنا میدهد. سرمایهگذاری فکری، انسانی، اجتماعی و فیزیکی. وقتی که شما آدم برای معدن تربیت نمیکنید، راندمان پایین است و کسی پول نمیدهد.
وی بیان کرد: تولید، راه برونرفت از مشکلات است، به شرط اینکه زیرساختهای حاکمیتی آن ایجاد شود. در زیرساختهای حاکمیتی، نظام مالکیت فکری پویا لازم است. کجایید سامانههای تولید نوین، طراحی دیجیتال، شبیهسازی پیشرفته، تولید افزاینده و پایههوشمند؟ اگر این سامانههای تولیدی جدید و فناوریهای پیشرفته فکر نکنید، همه جانبه پیش نمیآید. زنجیره ارزش هوشمند باید تشکیل بشود، اینترنت صنعتی اشیا و لجستیک پیشگویانه. مدلهای کسب و کار نوین، تولید خدمتمحور و اقتصاد تولید اشتراکی بسیار مهم هستند. نباید فاصله فناوری شکل بگیرد. اگر هوش مصنوعی یک جا خیلی سرعت بگیرد و شما اینجا سرمایهگذاری نکنید، فاصله فناوری زیاد میشود.
دکتر طهرانچی خاطر نشان کرد: ما در نانو، بیوتک و سلولهای بنیادی نشان دادیم که میتوانیم فاصله فناوری را کم کنیم. نباید بگذاریم این فاصله دوباره شکل بگیرد. من باید از مردم عذرخواهی کنم که در دانشگاه فکر تولید نکردم و مدل تولید ارائه نکردم. چرا که هنوز مسکن، زمین، دلار و سکه سودش بیشتر است. من آدمهایی را تربیت نکردم که در وضعیت اقتصاد بتوانند این مشکلات را حل کنند. وابستگی به واردات دانشمندی، دشمن اینجا حساستر است و تحریم اینجا جدیتر است.
انتهای پیام/
نظر شما