شورشیان به رهبری ابو محمد الجولانی مورخ 18 آذر 1403( 8 دسامبر 2024م) دمشق را فتح کرده و رژیم اسد را بعد از قریب به پنجاه سال ساقط کردند.

شورشیان فاتح دمشق ، علی رغم اختلافات اندک در عقایدشان عمدتا اسلامگرا هستند و از پایگاه های مختلف اجتماعی برخوردار هستند.

جولانی، ایران و حزب الله را دشمن دانسته است.

و مدعی شده است : "این پیروزی جدید یک فصل جدید در تاریخ منطقه را آغاز می‌کند، و حضور ایران که باعث شد سوریه به میدان بازی برای جاه‌طلبی‌های ایران تبدیل شود، فرقه‌گرایی را گسترش دهد، فساد را تحریک کند از میان رفته است.

بیشتر بخوانید:

نتانیاهو به دنبال گسترش مرزهای اشغالی / ارتش اسرائیل در سوریه باقی می‌ماند

لازم به ذکر است که جو بایدن نیز پس از اعلام مواضع جولانی گفت که او شنیده است که جولانی «چیزهای درستی می‌گوید»، اما تأکید کرد که او باید بر اساس اقداماتش قضاوت شود.

از روز یکشنبه 18 آذر 1403(8دسامبر 2024م)، ارتش رژیم صهیونیستی با نقض توافقنامه سال 1974، اقدام به تصرف "منطقه حائل" در سوریه کرد و به شورشیان تندرو اسلامگرا هشدار دادند که از این منطقه دوری کنند.

صهیونیستها همچنین پاسگاه سوریه را در کوه هرمون(جبل شیخ) تصرف کردند.

کوه هرمون یک منطقه مرتفع حیاتی و راهبردی از منظر نظامی و امنیتی است که همواره برای ارتش رژیم صهیونیستی ایجاد چالش کرده است.

ارتش رژیم صهیونیستی این اقدامات تجاوزکارانه را به عنوان تقویت مواضع دفاعی در مقابل نفوذ شورشیان مسلح اسلامگرا به این منطقه راهبردی توجیه کرده است.

همچنین با سقوط دمشق توسط شورشیان ، ارتش رژیم صهیونیستی با قریب به 500 الی 600 حمله هوایی به پایگاه ها و زرادخانه های نظامی سوریه ارتش این کشور را منهدم کرده است و با پیشروی در خاک سوریه به 40 کیلومتری دمشق پایتخت سوریه رسیده است.

نخست وزیر رژیم صهیونیستی نتانیاهو گفت که به ارتش دستور داده است تا منطقه جدایی(حائل) را به طور موقت تصرف کند، زیرا "توافقنامه جدایی" از هم پاشیده شده است.

رژیم صهیونیستی مدعی شد برای جلوگیری از تهدیدات آینده، همچنین از روز دوشنبه 19 آذر 1403(9 دسامبر2024) عملیات هوایی گسترده و شدیدی را در سراسر سوریه انجام داده و صدها هدف نظامی سوری را هدف قرار داده است.

ارتش صهیونیستی نیروی هوایی و نیروی دریایی سوریه و نیروی زمینی سوریه را منهدم کرد و انبارهای مهمات و تسلیحات، پدافند هوایی، موشک های بالستیک و ضد کشتی و تأسیسات تولید و توسعه ارتش سوریه را نابود کرد.

البته اسرائیل به دلیل نقض حاکمیت سوریه مورد انتقاد و سرزنش منطقه‌ای و بین المللی قرار گرفته است و با گذشت زمان، اشغالگری اسرائیل در خاک سوریه حتی ممکن است باعث حملات جناح های مختلف اسلامگرا و ناسیونالیست سوریه به ارتش رژیم صهیونیستی شود.

اما این "استراتژی تهاجمی پیشگیرانه نوین" اسرائیل بعد از 7 اکتبر 2023م است که علی رغم هزینه سنگین آن اسرائیل به رعایت و اجرای آن التزام دارد.

از جانب دیگر اما ابومحمد الجولانی حاکم جدید و اسلامگرای دمشق، علی رغم انهدام ارتش سوریه توسط اسرائیل و اشغال کامل جولان و پیشروی ارتش رژیم صهیونیستی در خاک سوریه در استان درعا و رسیدن به 40 کیلومتری دمشق، اعلام کرده است که قصد مقابله و مبارزه با اسرائیل را ندارد چون سوریه آمادگی جنگ دیگری را ندارد !!

ابومحمد الجولانی سرکرده هیئت تحریر شام و حاکم جدید دمشق در واکنش به حملات اسرائیل به زیرساخت‌های نظامی سوریه و پیشروی نظامی و اشغال بخشهایی از سوریه گفت: «سوریه به سمت توسعه و بازسازی حرکت می‌کند و به سمت ثبات پیش می‌رود، کشور آمادگی جنگ دیگری را ندارد و درگیر جنگ دیگری نخواهد شد».

ابومحمد الجولانی (احمد الشرع)، رهبر هیات تحریر شام و حاکم جدید دمشق، دلایل اسرائیل برای حمله به سوریه را غیرقابل توجیه خواند و گفت طرف‌های سوریه‌ای علاقه‌ای به جنگ با اسرائیل ندارند.

وی در مصاحبه‌ای که شنبه ۲۴ آذر 1403 در وب‌سایت تلویزیون سوریه منتشر شده است، گفت دلایل اسرائیل برای حمله به سوریه دیگر قابل توجیه نیست و خطر تشدید تنش‌ها در منطقه را به همراه دارد. او گفت طرف‌های سوریه‌ای پس از سال‌ها درگیری، «از جنگ خسته‌اند» و اجازه بروز یک درگیری دیگر با اسرائیل را نمی‌دهند.

همچنین با پیشروی‌های جدید اسرائیل در خاک سوریه، کشورهای قطر، عربستان سعودی، کویت، اردن، عراق و نیز اتحادیه عرب همگی بیانیه‌های رسمی صادر کرده‌اند و اقدامات اسرائیل را غصب زمین با سوء استفاده از رویدادهای اخیر و نقض حاکمیت ملی سوریه و قوانین بین‌المللی خوانده‌اند.

سازمان ملل و شماری از قدرت‌های غربی نیز با ابراز نگرانی هشدار داده‌اند.

در این میان آمریکا نیز از اسرائیل خواست تا عهدنامه‌ای ۱۹۷۴ را به خطر نیندازد و اقداماتش «موقتی» باشد. فرانسه نیز از اسرائیل خواسته است که نیروهایش را از منطقه حائل خارج کند. آلمان نیز به اسرائیل همراه با ترکیه در شمال سوریه هشدار داده است که فرصت انتقال قدرت صلح‌آمیز در سوریه را به خطر نیندازند.

حال سوال اصلی این است:

با توجه اینکه با سقوط اسد و روی کار آمدن اسلامگرایان تندرو در دمشق خلاء قدرت در سراسر سوریه ایجاد شده است چشم انداز امنیت اسرائیل در پرتو تحولات اخیر سوریه چگونه ارزیابی می شود؟

با سقوط اسد در سوریه ، اسرائیل برخی اقدامات فوری را در دستور کار و اولویت اول خود قرار داده است.

اسرائیل اقدام به استقرار نظامی در امتداد مرز بلندی های جولان و حتی فراتر از آن در استان های درعا و سویدا و قنیطره سوریه کرده است.

همچنین اسرائیل ایجاد روابط با فعالان محلی در سراسر خاک سوریه و به ویژه در استانهای مرزی قنیطره درعا و سویدا و اطراف دمشق را در دستور کار با اولویت بالای خود قرار داده است.

همچنین اعطای کمک های به ظاهر بشردوستانه به ساکنان استانهای جنوب غربی سوریه که هم مرز با اسرائیل هستند و به ویژه ساکنان استات درعا و نیز پانصد هزار دروزی ساکن استان سویدا که در 100کیلومتری شرق جولان هستند در دستور کار اسرائیل قرار گرفته است تا بتواند از این ساکنان به نفع خود و امنیت خود استفاده کند.

لازم به ذکر است که این دروزی ها در سال 2024م دست به شورش و اعتراض غیر مسلحانه علیه رژیم اسد زده اند و به احتمال فراوان در نظام آینده سوریه ایفای نقش مهم خواهند کرد.

همچنین به احتمال فراوان اسرائیل درصدد خواهد بود که با استمرار گفتگوی راهبردی با دولت آینده امریکا به رهبری ترامپ حفظ حضور نظامیان آمریکایی که تقریبا شامل 900 سرباز است را در منطقه شرق فرات( شمال شرق فرات و منطقه تنف در مرز با اردن و عراق و سوریه)

تضمین کنند. برآورد اسرائیلی ها این است که این حضور حداقلی برای حفظ دولت کردی موسوم به "روژاوا" و نیروهای نظامی کرد به عنوان حائلی در برابر تلاش‌های ایران برای ورود مجدد به سوریه ضروری است.

همچنین این حضور حداقلی نیروهای نظامی آمریکایی در شرق فرات، توانایی ایالات متحده را برای هدایت مذاکرات بر سر قانون اساسی و دولت جدید در سوریه در جهت معقول و در راستای منافع امریکا و اسرائیل تقویت می کند.

اسرائیلی ها همچنین به احتمال فراوان خواهند کوشید به بهانه استقرار دولت جدید در سوریه روابط دیپلماتیک خودشان با ترکیه اردوغان که اکنون جای ایران را در سوریه گرفته و به بازیگر اول سوریه مبدل شده را بهبود بخشند و تعمیق بخشند. اسرائیل همواره با ترکیه اردوغان دارای روابط پیجیده و پرافت و خیز بوده است اما این روابط فیمابین هیچگاه قطع و نابود نشده است.

در سال های اخیر روابط ترکیه اردوغان و اسرائیل نتانیاهو سیر سینوسی داشته و بالا و پایین شده است.

اسرائیلی ها امیدوارند در آینده نزدیک دولت ترامپ گفت‌وگوهای راهبردی را به منظور پیشبرد همکاری کشورهای عربی میانه‌رو سنی(سعودی امارات مصر بحرین) با ترکیه و اسرائیل به بهانه استقرار نظم و دولت جدید در سوریه و در راستای فرایند عادی سازی روابط سامان داده و آن را تشویق و تقویت کند و از پرتو این روابط متحد و متمرکز فیمابین امریکا ، اسرائیل ، محور سنی -محافظه کار (سعودی مصر امارات)و محور سنی -اخوانی(ترکیه و قطر) دیواری راهبردی و مستحکم برای مقابله با هرگونه تلاش ایران برای به دست آوردن مجدد برتری در سوریه ایجاد و تقویت کند.

نتیجه گیری

سقوط دولت اسد یک پیروزی راهبردی برای اسرائیل به حساب می آید اما احتمال ایجاد مشکلات و مسائل منفی جدید نوین برای اسرائیل وجود دارد.

اسرائیل سعی خواهد کرد با تمامی بازیگران داخل سوریه اعم از ملی و محلی ارتباط بگیرد و در راستای منافع خود از آنها استفاده کند و نیز در مذاکرات آینده به نحو مستقیم و یا به نحو غیر مستقیم و با استفاده از این بازیگران در راستای امنیت و منافع ملی اش به ایفای نقش موثر بپردازد.

اسرائیل از سویی نگران جوامع و شهرکهای مرزی خود در بلندی های جولان مشرف به مرزهای سوریه است. لذا حفاظت از این شهرک ها و جوامع مرزی اکنون به یک چالش استراتژیک اسرائیل در سوریه تبدیل شده است.

همچنین در مرحله بعد ، اسرائیل می خواهد ترتیبات امنیتی مرزی جدید در مرز سوریه برقرار سازد.

همچنین اسرائیل درصدد است حتی المقدور امنیت پادشاهی اردن و بازیگران موافق و همسو با غرب و اسرائیل در سوریه اعم از کردها و دروزی ها و حتی جوامع سنی محافظه کار را تامین و تقویت کند.

در این مسیر اسرائیل همسویی و همکاری مستقیم و تنگاتنگ با آمریکا خواهد داشت.

با توجه به پیروزی های گروه های اسلامگرای سنی در 7 اکتبر 2023م توسط حماس و در دسامبر 2024م و فتح دمشق توسط هیات تحریر شام ، احتمال بروز و ظهور تهدیدات امنیتی و نظامی نوین توسط گروه های اسلام‌گرای سنی از جمله داعش و حماس و غیره وجود دارد و منتفی نیست.

از سویی دیگر اسرائیل نگران دستیابی شورشیان اسلامگرای تندرو به تسلیحات استراتژیک و زرادخانه‌های پیشرفته‌ای ارتش سوریه است.

البته در یک نگرش و رویکرد تاریخی و شاید کمی خوشبینانه اسرائیل نباید دلیلی برای ترس از شورشی های اسلامگرای افراطی در استانهای درعا و قنیطره داشته باشد چون بسیاری از فرماندهان این گروه های شورشی اسلامگرا در طول سال های گذسته تا سال 2018م توسط اسرائیل کمک دریافت می کردند.

برخی از فرماندهان شورشی مرتباً با افسران اسرائیلی در طبریه و جاهای دیگر ملاقات می کردند.

بسیاری از روستاها در استانهای درعا ،سویدا و قنیطره در منطقه جنوب شرقی سوریه مجاور با اسرائیل در دهه گذشته از کمکهای سیستماتیک اسرائیل در قالب کمک‌های به اصطلاح بشردوستانه در مقیاس وسیع برخوردار بودند و بسیاری از شورشی های اسلامگرا در بیمارستان صحرایی که به دلیل کمک به آنها در داخل اسرائیل ایجاد شده بود، بهره مند و درمان شدند.

کمک های بشردوستانه به 500 هزار نفر از دروزی های استان سویدا سوریه در 100 کیلومتری شرق جولان از جمله اولویت های اسرائیل محسوب می شود.

طی سال 2024م، دروزی ها در استان سویدا و جولان دست به شورش غیرمسلحانه علیه رژیم اسد زدند و اخیرا نیز جمعی از آنان درخواست ضمیمه شدن به اسرائیل را دادند و با توجه به این پیش زمینه دروزی ها برای اسرائیل جهت نفوذ در عرصه سیاسی سوریه به نوعی فرصت محسوب می شوند.

اسرائیل سعی خواهد کرد هم از طریق هوا و هم با ایجاد یک کریدور بشردوستانه یا از جولان با از طریق اردن به دروزی های جولان و استان سویدا کمک مستمر ارسال کند و در میان آنان نفوذ کند.

با توجه به تحول استراتژی نظامی - امنیتی اسرائیل بعد از واقعه 7 اکتبر 2024م و درس هایی که اسرائیل از این ترومای ملی و شکست خرد کننده نظامی -امنیتی گرفته است، اکنون استراتژی نظامی - امنیتی جدید اسرائیل به شدت بر پیشگیری از وقوع تهدیدات و ایجاد مناطق حائل مقابل تهدیدات تمرکز و تاکید دارد.

لذا در همان روزهای اول سقوط دمشق ارتش صهیونیستی اقدام به انهدام پایگاه ها و تجهیزات ارتش سوریه و پیشروی در خاک این کشور کرد.

انهدام ارتش سوریه توسط اسرائیل و پیشروی های نظامی رژیم صهیونیستی در سوریه طبعا و قاعدتا سبب ارائه واکنش منفی به اسرائیل نزد مقامات جدید دمشق خواهد شد و اگر این فرایند نظامی توسط اسرائیل ادامه یابد و اسرائیل از بخشهای اشغالی اخیر سوریه عقب نشینی نکند، آنگاه احتمال واکنش منفی شدید تر اعم از اعلام مواضع صریح تر و اقدام مناسب موثرتر و قاطع تر توسط دولت جدید سوریه،کشورهای منطقه و به ویژه کشورهای عربی و نیز جامع بین المللی به این اقدامات مخرب اسرائیل افزایش خواهد یافت .

لذا به نظر می رسد اقدامات تجاوزکارانه اسرائیل سیر نزولی داشته باشد و از شدت روزهای نخست آن کاسته خواهد شد.

در مجموع با توجه به شکاف های سیاسی -نظامی -اجتماعی و امنیتی فعال در سوریه و ایجاد خلاء قدرت بعد از سقوط دولت اسد و همچنین مداخله و نفوذ قدرتمند و عمیق بازیگران منطقه ای و بین المللی؛ ایجاد یک دولت مرکزی کارآمد در سوریه دشوار ارزیابی می شود و در کوتاه مدت و میان مدت به نظر نمی رسد یک دولت مرکزی کارآمد مستقر شود.

لذا در پرتو این شرایط واقعی عرصه سوریه کماکان برای اسرائیل هزینه ساز و چالش ساز ارزیابی می شود.

از جانبی دیگر سقوط رژیم اسد یک حلقه و شریک راهبردی را در "محور مقاومت" از میان برد و مسیر های استراتژیک تامین و تسلیح گروه های مقاومت اعم از حزب الله و حماس در مرزهای اسرائیل را مختل و حتی قطع کرد.

لذا در کوتاه مدت و میان مدت، تسلیح و تامین و تقویت مجدد و بازسازی و نوسازی گروه های مقاومت اعم از حزب الله لبنان و حماس در مرزها و داخل سرزمین های اشغالی بسیار دشوار تر از قبل شده است.

*روزنامه نگار و کارشناس مسائل رژیم صهیونیستی

انتهای پیام/