به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، بی‌اخلاقی در آموزش‌های مجازی سبب بروز بی‌اعتمادی بین استادان و دانشجویان شده است. کارشناسان راهکار مواجهه با این مشکل را توجیه اهمیت اخلاق‌محوری و آموزش اصول اخلاقی به کاربران در فضای مجازی می‌دانند.

سکینه طالبی دانشجوی دکترای تکنولوژی آموزشی در گفت‌وگو با ایسکانیوز درباره رابطه اخلاق و فضای مجازی گفت: توجه به ملاحظات اخلاقی سبب اثربخشی بیشتر آموزش‌های الکترونیکی می‌شود. این ملاحظات شامل مسائل سیاسی، اجتماعی، گوناگونی‌های فرهنگی، جغرافیایی، تعصبات و جهت‌گیری‌ها می‌شود.

وی با بیان این که طراحان یادگیری الکترونیکی باید به تاثیرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در آموزش‌های الکترونیکی توجه کنند، ادامه داد: محتواهای آموزشی باید با توجه به محدویت‌های اجتماعی، سیاسی و مذهبی جوامع تدوین شوند.

این دانشجوی دکترای تکنولوژی آموزشی با تاکید بر این که توجه به گوناگونی‌های فرهنگی از جمله ملاحظات اخلاقی در آموزش مجازی به حساب می‌آید، گفت: سطح فراگیران در آموزش‌های مجازی محدود نیست، به همین دلیل لازم است در تولید محتوای آموزشی یادگیری‌های برخط به ملاحظات فرهنگی و شناخت مخاطبین توجه شود.

وی با اشاره به این که باید خط قرمز فرهنگ‌های مختلف در تدوین محتوای آموزشی لحاظ شود، افزود: رعایت خط قرمزها نیاز به شناخت سبک‌ها و گوناگونی فرهنگی یادگیرندگان دارد. به همین دلیل برنامه‌­ریزان آموزشی باید به صورت کلی با سطوح فرهنگی مختلف آشنا باشند و برای مثال از واژه‌هایی که در یک فرهنگ به عنوان واژه‌ای ممنوع به حساب می‌آید، استفاده نکنند.

طالبی با بیان این که تفاوت‌های فرهنگی یادگیرندگان باید به عنوان ملاحظه‌ای اخلاقی در آموزش‌های مجازی جهانی مورد توجه قرار بگیرد، تصریح کرد: در برخی دوره‌های آموزش مجازی مانند موک (MOOC) گستردگی مخاطبان بسیار زیاد است و به همین دلیل تنوع فرهنگی در آن‌ها بسیار بالاست. در نتیجه، برای دوره‌های آموزشی باید احترام به فرهنگ‌های مختلف لحاظ شود.

چگونه کاربران آموزش مجازی اخلاق محور می شوند؟

این دانشجوی دکترای تکنولوژی آموزشی به کتاب «آداب رفتاری در محیط شبکه» اشاره کرد و گفت: در این کتاب، قواعدی برای داشتن رفتار مناسب در محیط شبکه آمده است از جمله این که انسان بودن را به خاطر داشته باشیم، از استانداردهای رفتاری آنلاین مانند زندگی واقعی پیروی کنیم، به سایر مخاطبین و زمان آن‌ها دقت کنیم، دانش تخصصی را به اشتراک بگذاریم، وارد حریم خصوصی افراد نشویم، مشاجرات و اختلافات را کنترل کنیم، اشتباهات دیگران را عفو کنیم، از قدرت سواستفاده نکنیم و موقعیت خودمان را در فضای مجازی در نظر داشته باشیم.

وی مشکل اصلی در زمینه بی‌اخلاقی در آموزش مجازی را نبود بستر مناسب و ناآگاهی مخاطبان دانست و افزود: لازم است پیش از شروع آموزش‌ها تمهیداتی برای رعایت اصول اخلاقی در محیط مجازی اندیشیده شود. برای مثال قوانین و سیستم‌هایی نظارتی در جهت مقابله با بی‌صداقتی‌های علمی تعریف شده و در پایان تنبیهاتی برای رعایت نکردن این قوانین در نظر گرفته شود. برای مثال وقتی کودکی برای نخستین بار به مدرسه می‌رود، والدین در مورد محیط مدرسه با او صحبت می‌کنند و در خود مدرسه هم قوانین لازم به او آموزش داده می‌شود مانند این که اگر تشنه بودی بدون اجازه نمی‌توانی از کلاس خارج شوی.

طالبی با بیان این که باید محیط شبکه به کاربران معرفی شود و شرایط استفاده بهینه از این محیط بررسی شود، گفت: لازم است مخاطب بداند که محیط آموزش الکترونیکی مانند محیط واقعی دارای ملاحظات اخلاقی است و نباید در این محیط هم بی‌صداقتی علمی مانند استفاده از اطلاعات دیگران به نفع فرد اتفاق بیفتد.

وی به وظایف برنامه‌ریزان آموزشی در راستای اخلاق‌محوری در آموزش‌های مجازی اشاره کرد و گفت: آشناسازی، آموزش قوانین محیط و شبکه و نهایتا رعایت حدود باید پیش از شروع آموزش‌ها به مخاطب گفته شود. برنامه‌ریزان آموزشی باید روی این زمینه‌ها کار کنند، موارد را استخراج کرده و به شکل مناسب در اختیار استادان و دانشجویان قرار دهند.

آیا آموزش مجازی مانع الگوگیری اخلاقی دانشجویان از استادان است؟

این دانشجوی دکترای تکنولوژی آموزشی درباره الگوگیری اخلاقی دانشجویان از استادان گفت: مدرس نباید خودش را صرفا تدریس‌کننده و انتقال‌دهنده مطالب ببیند بلکه باید بداند دانشجویان از رفتار، منش و تلاش او برای رشد علمی الگوبرداری می‌کنند و این محدود به آموزش حضوری یا الکترونیک نیست.

وی با بیان این که برخی به نادرست معتقدند که الگوگیری اخلاقی در آموزش مجازی به دلیل نبود ارتباط چهره به چهره وجود ندارد، افزود: در آموزش مجازی هم رفتار استاد تاثیرگذار خواهد بود برای مثال حضور به موقع استاد در کلاس، توجه به زمان دانشجو، برقراری تعامل خوب با دانشجویان مانند استفاده از نظرات دانشجو در بحث‌ها از جمله رفتارهای تاثیرگذار است.

طالبی به وظایف استاد در آموزش الکترونیک اشاره کرد و گفت: کوتاه بودن زمان در آموزش‌های الکترونیکی سبب می‌شود استاد ناچار به آماده‌سازی مطالب پیش از کلاس شود. همچنین باید به سوالات دانشجویان و همراهی آن‌ها با کلاس توجه شود.

وی در پایان، رعایت اصول اخلاقی در آموزش‌های مجازی را عامل اثربخشی بیشتر این آموزش‌ها دانست و گفت: وقتی کلاس مجازی با ارائه محتوای مناسب و همراهی دانشجو برگزار می‌شود، اثربخش خواهد بود و احساس رضایت برای استاد و دانشجو فراهم می‌کند.

انتهای پیام/