به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز؛ این روزها تمام خانوادهها با مشکلات اقتصادی و گرانی دستوپنجه نرم میکنند و نسبت به آینده خود نگرانند. تورم به شدت افزایش پیدا کرده و به قول مردم «قیمتها ساعتی افزایش پیدا میکند» و همین موضوع باعث شده است کسی توان برنامهریزی اقتصادی برای خود نداشته باشد.
رشد تورم دلایل مختلفی دارد؛ اما ریشه اصلی آن را باید در دلالپرور بودن اقتصاد کشور و وابستگی به نفت جستوجو کرد. در گفتوگو با «محمدرضا یوسفی شیخرباط» اقتصاددان و عضو هیئتعلمی دانشگاه مفید قم به بررسی دلایل این مشکل و راهکارهای آن پرداختهایم.
یوسفی شیخرباط در گفتوگو با ایسکانیوز؛ درباره دلایل ایجاد تورم گفت: تورم زمانی اتفاق میافتد که عرضه اقتصاد بهگونهای باشد که نتواند پاسخ تقاضای اقتصاد را بدهد. بهعبارتدیگر زمانی که تقاضا برای کالاها و خدمات بیش از توان تولیدی یا امکان تولیدی یک جامعه باشد تورم رخ میدهد.
وی افزود: در اقتصاد ایران نیز به دلیل مشکلات ساختاری که همیشه وجود داشته است، نرخهای رشد اقتصادی و توان تولیدی کشور پایین بوده و به همین دلیل همیشه در کشور با پدیده تورم مواجه هستیم.
یوسفی شیخرباط بابیان اینکه مواجهه همیشگی کشور با تورم و ناتوانی بخش تولید و تجارت در پاسخگویی به نیازهای جامعه دلایل مختلفی دارد ادامه داد: یکی از دلایل این مشکل دولتی بودن اقتصاد است. در اقتصاد دولتی ناکارآمدی وجود دارد و این ناکارآمدی باعث میشود که رشد اقتصادی بهینه اتفاق نیفتد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه مفید قم بابیان اینکه اقتصاد دولتی به نفت وابسته است اظهار کرد: نفت یک عامل بیرونی و خارج از دسترس است و در صورت بالا رفتن قیمت آن؛ واردات کشور به همان نسبت افزایش یافته و تورم مقداری کاهش مییابد.
وی ادامه داد: وابستگی نفت بهعنوان یک عامل خارج از کنترل باعث میشود در سالهایی که قیمت نفت کاهش پیدا میکند یا در شرایطی که مثل این سالها کشور به دلیل تحریمها درآمد نفتی نداشته و درنتیجه واردات کاهش یافته است تورم افزایش مییابد.
علاوه بر مشکلات ریشهای اقتصاد، مسائل اقتصادی نزد مقامات دولت اولویت نبوده و به آن بهعنوان مسئلهای درجهدو نگاه میشود و اولویت برای آنها مسائل سیاسی است.
یوسفی شیخرباط با بیان اینکه اقتصاد کشور مولد نیست افزود: در کشور اقتصادی که مبتنی بر تولید باشد و تولید را تشویق کند وجود ندارد در نتیجه کالاها و خدمات به اندازه لازم افزایش پیدا نخواهد کرد.
این اقتصاددان بابیان اینکه اقتصاد کشور مبتنی بر دلالی است ادامه داد: دلالی بودن اقتصاد باعث دستبهدست شدن همان کالای اندک موجود در کشور میان دلالان و در نتیجه کاهش کالا میشود. در نتیجه این موضوع در کنار کمبود کالا و نظام توزیع نامناسب موجب افزایش قیمت کالاها و تورم خواهد شد.
وی درباره نوع نگاه دولتها به اقتصاد گفت: علاوه بر مشکلات ریشهای اقتصاد، مسائل اقتصادی نزد مقامات دولت اولویت نبوده و به آن بهعنوان مسئلهای درجه 2 نگاه میشود و اولویت برای آنها مسائل سیاسی است.
یوسفی شیخرباط بابیان اینکه در روابط بینالملل نیز به مسائل اقتصادی اولویت داده نمیشد، ادامه داد: در عرصه جهانی موضعگیری کشورها با ملاحظات منافع اقتصادی صورت میگیرد و تمام سیاستهایشان بر محور اقتصاد میچرخد در نتیجه میتوانند مسائل را مدیریت کنند اما در ایران چنین چیزی وجود ندارد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه مفید قم درباره تأثیر بزرگ بودن دولت بر اقتصاد گفت: اقتصاد نفتی و دولتی باعث بزرگ شدن دولت و در نتیجه ناکارآمدی باوجود هزینههای بالا شده است. این مسئله و در کنار آن نبود انضباط مالی باعث شده دولت هرسال با کسری بودجه زیادی مواجه شود و برای جبران این کسری بودجه به منابع ارزی بانک مرکزی دستدرازی کند و همین مسئله موجب ایجاد تورم میشود.
این اقتصاددان درباره مشکلات ساختاری اقتصاد گفت: مشکلات ساختاری که بهطورکلی در اقتصاد ایران وجود دارد به ساختار دولت و ساختار مالی کشور که در این چند دهه و حتی قبل از آن ایجاد شده برمیگردد که نتیجه آن تورم بالا است.
بورس و جبران کسری بودجه
وی درباره جبران کسری بودجه دولت از طریق بورس گفت: بر اساس محاسبات دولت حدود ۲۳۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد و به او اجازه دادهشده ۱۵۰ هزار میلیارد تومان آن را از طریق فروش اوراق بهادار جبران کند و تاکنون توانسته ۶۰ هزار میلیارد تومان از آن را با فروش اوراق بهادار بهدست آورد.
یوسفی شیخرباط بابیان اینکه این اقدام باوجود خوب بودن پیامدهایی دارد ادامه داد: وقتی اوراق عرضه میشود دولت باید نرخ بهرهای را معرفی کرده و این نرخ باید هر دفعه بالاتر از قبل باشد تا بازار نسبت به آن واکنش نشان دهد و اگر بخواهیم با همان نرخ سابق جلو برویم دیگر کسی انگیزه خرید اوراق جدید را ندارد.
وی درباره شرایط فعلی بازار سرمایه گفت: این اقدامات دولت در بورس در کوتاهمدت میتواند رشد تورم را کاهش دهد اما دولت در کنار این، برخی اقدامات دیگر نیز انجام داده که تأثیر منفی بر بورس داشته است. همچنین نحوه تعامل غلط که با بورس وجود داشت و عدم شفافیت و رانتی که در بورس وجود دارد باعث وضعیت فعلی بورس شده که در نتیجه بخشی از نقدینگی از آن خارج شده و به سمت بازار سکه، مسکن و دلار رفته و باعث افزایش قیمتها شده است.
دولت نباید در بورس دخالت کند
یوسفی شیخرباط با بیان اینکه دولت باید نقش ناظر و داور را در بورس داشته باشد ادامه داد: تشویقهایی که تمام مقامات برای ورود به بورس انجام دادند کاملاً اشتباه بوده است. دولت بهجای این اقدامات باید برای شفافیت سازی در بورس تلاش و با فراهم کردن بسترها و ساختارهای مناسب از انحصارهایی که وجود دارد جلوگیری کند.
عضو هیئتعلمی دانشگاه مفید قم با اشاره به انحصاراتی که نسبت به برخی کارگزاریها و حقوقیها وجود دارد افزود: دولت باید با نظارت و داوری صحیح بستر رقابت در بورس را فراهم کرده و این انحصارات را از بین ببرد. بازیگری دولت در بورس همانند کاری که از ابتدای سال انجام داده است منجر به وضعیت موجود شده و باعث میشود مجبور به خرج کردن منابع ملی برای راه افتادن بورسی که باید تأمینکننده بخش مولد جامعه باشد شویم و این کاری بسیار اشتباه است بنابراین مسیر و تعاملی که دولت پس از سال ۹۰ انجام داده باید تغییر کند.
وی بابیان اینکه در حال حاضر دولت و سیستم اقتصادی کشور بهگونهای طراحی شده که مشوق بخش دلالی است ادامه داد: دولتها برای مهار تورم و جلوگیری از ایجاد آن باید به سمت تولید و بخش مولد جامعه حرکت کنند؛ اما سیاستهای فعلی کشور بهگونهای طراحی شده ک دلالی را تشویق میکند.
یوسفی شیخرباط در پایان گفت: دولت باید برای ایجاد رقابت در فضای تولید تلاش کرده و انحصاراتی که از طریق برخی رانتها در تولید وجود دارد از بین برود. اگر این اتفاق افتاد میتوان امیدوار بود رشدهای اقتصادی خوبی اتفاق بیفتد و در نتیجه با فعال شدن بخش تولید تورم هم کاهش یابد اما حرکت کردن با سیستم و روند فعلی تورم را به همراه همیشگی اقتصاد کشور تبدیل خواهد کرد.
انتهای پیام/
نظر شما