به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، آموزش عالی ایران با مشکلات زیادی در حوزه‌های سیاستگذاری، پژوهش و آموزش مواجه است. مشکلاتی که دانشگاه را از رسالت واقعی خودش یعنی حل مسائل جامعه، دور می‌کند.
برخی دانشگاهیان صراحتا اذعان می‌کنند که وقتی مردم می پرسند اگر دانشگاه‌ها وجود نداشته نباشد، چه اتفاقی می‌افتد؟ هیچ جوابی برای آن‌ها ندارند. ریشه این سوال برمی‌گردد به این که مردم وجود دانشگاه را در زندگی روزمره‌شان احساس نمی‌کنند و این فاجعه است.
آموزش در دانشگاه باید همگام با دانش روز دنیا و متناسب با نیازهای جامعه باشد. پژوهش‌های دانشگاهی هم باید پاسخ‌هایی برای سوالات امروز جامعه پیدا کنند. مهم‌تر از همه، جهت‌دهی صحیح آموزش و پژوهش وقتی اتفاق می‌افتد که مدیران و تصمیم‌گیران آموزش عالی، ضرورت استفاده از ظرفیت دانشگاه برای حل مسائل روز را درک کنند.
مشکل پژوهش در کشور؛ مقالات بی‌کیفیت
حشمت الله سعدی در گفت‌وگو با ایسکانیوز با بیان اینکه مقالات دانشگاهی در دهه‌های اخیر به سمت کپی‌برداری و انجام کارهای سطحی گرایش پیدا کرده است، اظهار کرد: در حوزه پژوهش یکی از مشکلات آموزش عالی که با روح کارآفرینی و خلق ثروت ایده‌های نو منافات دارد، گرایش افراطی دانشگاه‌ها به سمت مقاله نویسی است. به طوری که بخش زیادی از وقت دانشگاه‌ها و اساتید صرف نوشتن مقاله می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با اشاره به این که کمی بودن شاخص‌های سنجش در دانشگاه‌ها، سبب شده است تعداد مقالات مهم‌تر از کیفیت مقالات و پژوهش‌های انجام شده، باشد، افزود: به نظر من نوعی مسابقه و تلاش بی‌انتها برای تنظیم و چاپ مقاله در بین دانشگاهیان اتفاق افتاده است.
وی با تصریح بر این که متاسفانه داده‌هایی که در بیشتر مقالات استفاده می‌شود، اصلا وجود خارجی ندارند، گفت: استادان و دانشجویانی هستند که از مقالات قبلی خود و دیگران در سطح وسیع، در مقاله جدیدشان استفاده می‌کنند یا از منابع غیرموثق بهره می‌برند. تلاش استادان عمدتاً در همین راستاست و هر کس هم که در این زمینه موفق‌تر باشد، جایزه بیشتری دریافت می‌کند و فرصت‌های بیشتری در اختیارش قرار می‌گیرد.
سعدی در ادامه خاطرنشان کرد: البته اخیراً موجی ایجاد شده است و استادان متوجه شده‌اند که این شیوه فعالیت علمی درست نیست. به همین دلیل بسیاری از استادان، دیگر خودشان را درگیر این نوع مقالات نمی‌کنند. این اساتید با وجود توانایی در نگارش مقالات متعدد، صرفا به نوشتن یک یا دو مقاله اکتفا می‌کنند، چون کیفیت مقالات و ظرفیت استفاده از آن‌ها در حل مسائل، اهمیتی برای ارزیابی ندارد، ضمن این که نتایج مقالات در جایی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
مشکل آموزش در کشور؛ قدیمی بودن سرفصل‌ها
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان، قدیمی بودن سرفصل‌ها را مشکل آموزش عالی کشور در حوزه آموزشی دانست و افزود: این که محتوای دروس در راستای نیاز داخل کشور نیستند و از نتایج پژوهش‌های بومی در تنظیم آن استفاده نشده است، به همین دلیل دانشگاه به مرکزی تبدیل شده که دغدغه مشکلات مردم و جامعه را ندارد.
وی با بیان این که ایران به دلایل مختلفی در حوزه آموزش عالی، خودش را وارد یک مسابقه بی‌پایان کرده است، تصریح کرد: مسئولان دانشگاهی برای این که جایگاه کشور را در سطح بین‌المللی به لحاظ کمّی بالا ببرند، به دانشگاه‌ها فشار می‌آورد که تعداد زیادی مقاله چاپ کنند. این فشار نامحسوس است اما وجود دارد. فشار بیش از حد در زمینه چاپ مقاله توجه به آموزش و تدریس اثربخش را کاهش داده است.
سعدی با تاکید بر این که برخی کشورها اصلا وارد مسابقه ISI نمی‌شوند، گفت: خیلی از استادان بزرگ در کشور ما هم وارد این چالش‌ها نشده‌اند؛ اما به هر حال، کشورهای جهان سوم و مخصوصا ایران علاقه زیادی به رتبه‌بندی کمی دانشگاه‌ها دارند. آن‌ها معتقدند که جایگاه آموزش عالی ایران باید به لحاظ عددی بهتر شود و لازمه این کار، صرفا نوشتن مقاله در مجلات خارجی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان در ادامه خاطرنشان کرد: به همین دلیل، خواسته یا ناخواسته هم در آیین‌نامه ارتقا و هم در برنامه‌های دانشگاهی، مبنای نوشتن اینگونه مقالات است. مقالاتی که بسیاری از مواقع اصلا مورد مطالعه پژوهشگران و برنامه‌ریزان کشور قرار نمی‌گیرد. بسیاری از مقالاتی که در ژورنال‌های خارجی منتشر می‌شود، اصلا به سمع و نظر دانشجویان، کارشناسان و متخصصان اجرایی خودمان نرسیده‌اند؛ اما چون در جهان امتیاز می‌آورند، دانشگاه استقبال زیادی از آن‌ها می‌کند.
وی با اشاره به این که متاسفانه گرایش به نوشتن اینگونه مقالات زیاد شده و دیگر به کیفیت مقالات و این که چه گرفتاری‌هایی از کشور را برطرف می‌کند، توجه نمی‌شود، بیان کرد: من در چند سمینار مربوط به آموزش عالی در خارج از کشور شرکت کردم، دغدغه امروز دانشگاه‌های جهان این است که بتوانند درصدی از مشکلات منطقه، استان و کشور خود را حل کند و نقشی در عمل به مسئولیت‌های اجتماعی داشته باشد.
سعدی با تصریح بر این که دانشگاه‌های معتبر کشورهای همسایه مانند برخی دانشگاه‌های امارات یا ترکیه، به این نتیجه رسیده‌اند که کار دانشگاه تنها تربیت نیروی انسانی نیست، افزود: تربیت نیروی انسانی یکی از اهداف دانشگاه‌هاست، تمرکز دانشگاه‌ها در دوره اخیر روی این مسئله است که بتوانند دانش خودشان را تجاری‌سازی کرده و به پول تبدیل کنند یا نقش موثری در چرخش چرخ‌های صنعت، کشاورزی و خدمات ایفا کنند و بتوانند به مدیران در تصمیم‌سازی کمک کنند.
شکل‌گیری ارتباط صنعت و دانشگاه نیازمند تغییر نگاه مدیران است
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان این که ماهیت دانشگاه‌ها در جهان فرق کرده است و بیشتر به سمت ارتباط با صنعت، خدمات و رفع نیازهای کشور رفته‌اند؛ اما متاسفانه این اتفاق در کشور ما نیفتاده است، گفت: شکل‌گیری ارتباط صنعت و دانشگاه در ایران، نیازمند تغییراتی اساسی است. نخستین تغییری که باید اتفاق بیفتد این است که مدیران کلان، نگاه‌شان را از کمی‌گرایی به سمت کیفی‌گرایی ببرند، البته به تغییرات اساسی دیگری مانند بازنگری در محتوای دروس دانشگاهی هم نیاز است. به این معنا که دانشجویان به کارآفرینی و ایجاد کسب و کار تشویق شوند.
وی مشکل دیگر دانشگاه‌های ایران را درگیری شدید با نوعی بروکراسی‌های در هم تنیده دانست و تصریح کرد: حجم تغییر و تحولات در آیین‌نامه‌ها به قدری زیاد است که مدیران دانشگاهی می‌گویند ما اصلا فرصت اجرا و تسلط بر آیین‌نامه را پیدا نمی‌کنیم و مدام آیین‌نامه جدید ابلاغ می‌شود.
سعدی با اشاره به این که دانشگاه‌ها نیاز به تغییر در زیرساخت‌ها دارد و باید بتوانند از منابع مختلف درآمدزایی داشته باشند، یادآور شد: مثلا از فروش خدمات فنی یا تکنیک‌های دیگر. دانشگاه‌ها همچنین نیاز به مدیرانی دارند که به کارآفرینی اعتقاد داشته باشند و خودشان هم کارآفرین باشند. اگر این اتفاق بیفتد، دانشگاه‌ها از پیله تدریس و نگاه سنتی که به آموزش دارند، خارج می‌شوند و به سمت کارهایی می‌روند که برای جامعه مفید است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با تاکید بر این که دانشگاه‌ها هم به لحاظ نرم‌افزاری و هم به لحاظ سخت‌افزاری نیاز به تغییر دارند، افزود: به همین دلیل، تغییر چشم‌اندازها و زیرساخت‌ها می‌تواند دانشگاه را به عنصری مفید برای جامعه تبدیل کند.
وی در ادامه مطرح کرد: بسیاری از مردم می پرسند اگر دانشگاه‌ها وجود نداشته نباشد، چه اتفاقی می‌افتد؟ من شخصا جواب محکم و مستدلی برای پاسخ به این سوال ندارم. چون می‌بینم که حق با آنهاست، مردم وجود دانشگاه را در زندگی روزمره‌شان احساس نمی‌کنند و این فاجعه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان در پایان با بیان این که دانشگاه باید کمک کند تا دانش متخصصان به جامعه راه پیدا کند و رابطه بین دانشگاه و جامعه تسهیل شود، اظهار کرد: اگر این رابطه تقویت شود، دانشگاهیان بهتر می‌توانند از خدمات مالی بیرون از دانشگاه و بخش خصوصی استفاده کنند و صنعت هم می‌تواند از دانشی که در دانشگاه تولید می‌شود، بهره ببرد.
انتهای پیام/
نظر شما