به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، چند وقتی است که تحولات منطقه قفقاز جنوبی مورد توجه جهانی قرار گرفته است. اما این تحولات برای ایران و برخی کشورهای منطقه اهمیت ویژه‌ای دارد. پیروزی جمهوری آذربایجان در جنگ 2020 با ارمنستان و تسلط بر برخی بخش‌های مورد مناقشه موجب افزایش جاه طلبی الهام علیف برای تصاحب مناطق بیشتری شده است. روسیه که از دیرباز نفوذ بسیار زیادی در این منطقه داشته و متحد ارمنستان محسوب می‌شود و قراردادهای امنیتی و نظامی زیادی با این کشور دارد، به دلیل درگیری در جنگ اوکراین تقریبا به طور کامل از تحولات این منطقه غافل شده است. همین خلاء قدرت موجب کنشگری بیشتر ترکیه شده و اردوغان نیز به دلیل منافع مشترک این کشور با باکو، علیف را ترغیب به تداوم اقدامات تهاجمی می‌کند. هر چند که وقوع زلزله در ترکیه و همچنین انتخابات این کشور تا حدی موجب تمرکز بر امور داخلی شد. به هر ترتیب انفعال روسیه به عنوان یکی از مهمترین بازیگران منطقه قفقاز موجب تضعیف جایگاه ارمنستان و تداوم جاه‌طلبی الهام علیف شده است. «پیوتر کورتونوف» -کارشناس اندیشکده «شورای امور بین الملل روسیه»- در مصاحبه با ایسکانیوز به بیان دلایل غفلت مسکو از منطقه قفقاز جنوبی پرداخت.  

عدم مداخله روسیه در موضوع زنگزور / باکو توانسته مسکو را همراه کند

متن کامل این گفتگو بدین شرح است:

- علیرغم اینکه ارمنستان متحد روسیه محسوب می‌شود، به نظر می‌رسد کرملین در روزهای حساس ایروان را مورد بی‌توجهی قرار داده است. از نظر شما علت این مسئله چیست؟

علیرغم اینکه منطقه قفقاز یکی از «حیاط خلوت‌های» ژئوپلتیکی مهم روسیه به حساب می‌آید، در حال حاضر مرکز اولویت مسکو نیست. در طول همه‌گیری، این منطقه کم و بیش مورد غفلت دیپلماسی مسکو قرار گرفت و با شروع درگیری اوکراین، توجه روسیه حتی بیشتر به سمت مرزهای غربی خود معطوف شد تا به قفقاز. با این حال، روند محدود شدن حمایت کرملین از ایروان جدید نیست و با وقوع انقلاب در ارمنستان در سال 2018 آغاز شد که گرایش این کشور به سمت غرب تغییر یافت. اگرچه این رویداد منجر به جدایی کامل روابط بین دو کشور نشد اما مسکو ناگهان متوجه شد که اکنون دلایل کمتری برای حمایت بی‌قید و شرط ارمنستان دارد.

 احتمالا این امر یکی از دلایلی بود که مسکو در سال 2020 تمایلی به مشارکت قوی در درگیری در قفقاز جنوبی نداشت. دلیل دیگرش این است که مسکو به طور رسمی مجبور به مداخله معنادار حتی با وجود عضویت در سازمان پیمان امنیت جمعی با ارمنستان نبود.

- فکر نمی‌کنید بی‌توجهی روسیه به ارمنستان موجب تشدید رویکرد تهاجمی باکو نسبت به تنش‌های فی ما بین دو کشور شده است؟

با توجه به اینکه درگیری هنوز در مرزهای بین المللی به رسمیت شناخته شده ارمنستان رخ نداده، سایر اعضای سازمان هیچ تعهدی برای تعامل با آذربایجان نداشتند و در نتیجه حمایت بسیار محدودی از طرف ارمنی صورت گرفت. با این حال، درگیری 2020 و تبعات آن با آنچه ارمنستان در سال 2022 با آن روبرو شد و در صورت شکست تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به صلح ممکن است در آینده نزدیک با آن مواجه شود، متفاوت بود.

- به نظر شما موضع روسیه در قبال دالان زنگزور چیست و در صورت جدی شدن تلاش‌های باکو برای به نتیجه رساندن آن، آیا مسکو اقدامی برای توقف این امر خواهد کرد؟

خواسته‌های جدید آذربایجان با خواسته‌های مناقشه 2020 باکو که خواستار گشایش کریدوری از طریق ارمنستان بود که سرزمین اصلی آذربایجان را به منطقه جدا شده از آن یعنی نخجوان وصل می‌کرد، متفاوت است. اگرچه جامعه بین‌المللی از جمله مسکو، عمدتا درگیری 2020 را به عنوان یک موضوع داخلی آذربایجان تلقی می‌کرد، نمی‌توان تضمین کرد که خواسته‌های جدید به طور کامل چنین درک شود. با این حال، در حال حاضر درگیری روسیه در اوکراین تا حد زیادی به نفع باکو است. منابع روسیه به این جنگ اختصاص یافته که توانایی مسکو را برای تعهد مستقیم یا غیرمستقیم به درگیری احتمالی در قفقاز به شدت محدود می‌کند.

علاوه بر این، روسیه در حال حاضر خود را در میان تلاش‌های بی‌وقفه غرب برای انزوای دیپلماتیک و اقتصادی این کشور می‌بیند و بنابراین حفظ هر چه بیشتر کشورهای دوست برای مسکو بسیار مهم است. در این شرایط دشوار، مسکو کمتر به رویارویی معنی‌داری با آذربایجان فکر می‌کند؛ زیرا این کشور هم از قابلیت‌های نظامی قابل توجهی برخوردار است و هم ارتباطات اقتصادی قوی با روسیه دارد. بنابراین، برای آذربایجان درگیری فعلی مسکو در اوکراین فرصتی برای تلاش برای گرفتن امتیازات بیشتر از ایروان است.

- تضعیف ارمنستان به عنوان متحد روسیه و در مقابل تغییر موازنه به نفع ترکیه و باکو چقدر می‌تواند تهدیدی برای منافع روسیه در قفقاز باشد؟ زیرا به نظر می‌رسد به مرور همکاری دو کشور با گرجستان نیز افزایش خواهد یافت.

ادامه فشار آذربایجان بر ارمنستان تا حد زیادی بر خلاف منافع مسکو در منطقه و تهدیدی برای تغییر وضعیت موجود است که در حال حاضر روسیه ترجیح می‌دهد آن را حفظ کند. آغاز یک درگیری جدید در قفقاز جنوبی روسیه را مجبور خواهد کرد که یا درگیر شود یا بی‎طرف بماند که در هر دو صورت، روسیه در منطقه در وضعیت نامناسبی قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر، اگر باکو و ایروان به صلحی از طریق مذاکره برسند، احتمالا با نوعی میانجیگری از سوی غرب خواهد بود که روسیه را با خطر کاهش نفوذ خود در منطقه مواجه خواهد کرد.

انتهای پیام/