به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، تکیه بر به خاطر سپردن محفوظات و تلاش نکردن برای افزایش انگیزه یادگیری در مدارس، رفته رفته از کودکان و نوجوانان ما افرادی غیرمنعطف و خالی از خلاقیت می‌سازد که نمی‌توانند برای پیشرفت جامعه قدمی بردارند و صرفا اجرا کننده اوامر کارفرما در آینده خواهند بود. اما چرا شوق یادگیری در مدارس کمرنگ است و ریشه این موضوع کجاست؟
فرزندان طبقه محروم جامعه از جریان تعلیم و تربیت با کیفیت حذف می‌شوند / وجود نارضایتی فراگیر در میان معلمان
نباید دانش‌آموز را مجبور به حفظ محفوظات کنیم
از معلم‌ها پرسیدم که چرا شوق یادگیری در مدارس وجود ندارد. پروانه نوراحمد دبیر مطالعات اجتماعی در این خصوص به ایسکانیوز گفت: نباید دانش‌آموز را مجبور به حفظ محفوظات کنیم. در واقع آنچه که باید بیاموزد، مسئولیت‌پذیری است. از طرفی در نوشتن محتوای درسی فقط به نیازهای شهرهای بزرگ توجه شده است و امکاناتی که ما در شهرهای کوچک داریم کفاف آموزش اصولی را نمی‌دهد؛ مثلا در درس فناوری اصلی‌ترین ابزار کامپیوتر است که مدرسه ما در یک شهر کوچک همین امکانات را هم ندارد. اگر امتیازی که ما باید به دانش‌آموزان می‌دادیم بر اساس فعالیت عملی آن‌ها بود اتفاق بهتری می‌افتاد.
اعظم برزو معلم پایه ابتدایی هم از سنگینی مطالب موجود در کتب درسی گلایه کرد و گفت: مطالب ارائه شده در حد توان همه دانش‌آموزان نیست و علاوه بر آن با واقعیت‌های زندگی و نیاز آن‌ها تطابق ندارد. به نظر من مقایسه شدن و تبعیض در فضای مدرسه محیط را برای دانش‌آموز استرس‌زا می‌کند.
ضعف در معماری و طراحی فضاهای آموزشی
برخی هم معتقدند که معماری مدارس ما طوری نیست که مکمل یادگیری باشد و کودک یا نوجوان با قرار گرفتن در آن فضا احساس راحتی کند و شوق یادگیری در او بیشتر شود. حسین صادقی معاون اسبق آموزش و پرورش در این باره به ایسکانیوز گفت: امروزه طراحی و معماری فضاهای آموزشی، را می‌توان به مثابه معلم سوم، در خدمت آموزش و یادگیری مهارت‌های زندگی دانست. به‌گونه‌ای که کالبد مدرسه، معماری و تزئینات آن، به مانند یک معلم، تبدیل به عاملی برای تدریس اثربخش محتواهای آموزشی می‌شود.
وی ادامه داد: بین ابعاد فیزیکی ـ معماری و رفتاری، رابطه خاصی وجود داشته و حتی طراحی نیمکت‌های کلاس درس، چیدمان و جنس آن‌ها بر رفتار و یادگیری دانش‌آموزان مؤثرند. با این توصیف برای فردی که به طور میانگین حدود ۱۴ هزار ساعت از عمر خود را از دوره ابتدایی تا پایان متوسطه در مدرسه می‌گذراند، محیط مدرسه باید به گونه ای طراحی شده باشد که بتواند جاذبه‌های لازم برای حضور مفید و مؤثر وی را فراهم کند.
کارشناس آموزش و پرورش با اشاره به اینکه بسیار ساده انگارانه است که تصور کنیم مدرسه تنها به کلاس درس محدود می‌شود، عنوان کرد: مجموعه‌ای از عناصر کالبدی همگون و فضای پیرامون آن، نظیر میز، نیمکت، تخته، راهرو، حیاط، زمین و غیره در کنار کتاب، معلم و دانش‌آموز است که هر یک با فرهنگ و روح حاکم بر خود، تارو پود یک مدرسه را شکل می‌دهند.
وی افزود: بی‌شک در یک محیط کالبدی آموزنده، جوانب علمی و فنی متنوع و متعددی در هم می‌آمیزد تا قابلیت یادگیری ایجاد کند و دستیابی به این محیط کالبدی متنوع، نیازمند پشتوانه علمی و هنری قابل‌توجهی از سوی معلمان و متخصصان رشته‌های مرتبط در مرحله طراحی و اجراست تا بنایی ایجاد شود که علاوه بر حض بصری، آثار فرهنگی و تربیتی و آموزشی را در روح و کالبد خود به نمایش گذارد.
وی اضافه کرد: بنابراین متخصصان معماری و طراحی فضاهای آموزشی می‌توانند با همکاری و هم فکری معلمان دروس مختلفی چون هنر، ریاضی، فیزیک و غیره ایده‌ها و طرح‌هایی ارائه کنند که با اجرای آن بتوان محیط‌های کالبدی آموزنده‌ای در فضای مدرسه خلق کرد تا فضا و تزئینات داخلی کلاس و مدرسه به‌عنوان معلم سوم، در کنار سایر ارکان تعلیم و تربیت، نقش آفرینی کنند؛ نظیر آنچه در مدارس قدیمی مانند: مدرسه شهید مطهری، چهارباغ اصفهان و آقابزرگ کاشان و غیره می‌توان به وضوح مشاهده کرد.
معلمان براساس نیازهای روز آموزش نمی‌بینند
برخی هم ریشه این موضوع را در آموزش ندیدن معلمان براساس نیازهای کلاس درس، می‌دانند. سحر بیات کارشناس تعلیم و تربیت در گفت‌وگو با ایسکانیوز در این باره توضیح داد: براساس علم تربیت، روند برگزاری دوره باید به این شکل باشد که پس از ورود معلم به مدرسه، در حین خدمت نیازسنجی‌هایی براساس روایت‌ها و اتفاقات کلاس درس انجام شود، سپس راهکارهایی را برای حل مشکل و رفع نیاز مورد نظر طراحی کرده و دوره‌هایی را برگزار کنیم.
بیات عنوان کرد: روند باید به گونه‌ای باشد که هر مدرسه نیازهای خود را که با تحلیل فضای کلاس درس به دست آورده، به مرکز ضمن خدمت گزارش کند و مرکز مبنای طراحی دوره‌ها را نیاز مدرسه قرار دهد. درحال حاضر در مرکز نیروی انسانی آموزش و پرورش بیش از سه هزار دوره از پیش تعیین شده وجود دارد که هر سال لیست آن به حوزه‌ها ارسال می‌شود و مشخص نیست که نیازسنجی این دوره‌ها چطور بوده است؟
وی با بیان اینکه دوره‌های ضمن خدمت فعلی براساس نیاز روز کلاس درس و مدرسه نیست، ادامه داد: روش برگزاری دوره‌ها هم اشتباه است. روش کافی‌نتی و تجاری برگزاری دوره باعث شده تا تاثیری در افزایش مهارت معلمان نداشته باشد. در چنین شرایطی که معلمان با روش‌های آموزشی درست، رشد نمی‌کنند، نمی‌توانیم شاهد اتفاقات خوب در مدارس باشیم.
همسو نبودن آموخته‌ها با نیازها
منوچهر کلهر استاد دانشگاه و کارشناس آموزش و پرورش معتقد است که تناسب آموخته‌ها با نیازهای واقعی، مادی و معنوی یادگیرندگان شوق یادگیری را بیشتر می‌کند. وی در این باره به ایسکانیوز گفت: بالابردن کیفیت یادگیری و جلوگیری از افت تحصیلی، زمانی اتفاق می‌افتد که یادگیرندگان از دانستنی‌های که عملاً قابل مشاهده‌اند، رضایت داشته و روش معلم در تدریس با اهداف و تفاوت‌های فردی آن‌ها تناسب داشته باشد. علاوه بر این باید جایگاه نسبتاً منصفانه‌ای برای هر یادگیرنده بر اساس میزان قابلیت و تلاش‌های او درنظر گرفت.
کلهر معتقد است که ایجاد فضای شاداب با روش‌های فعال و طراحی محیط یادگیری متناسب با سن و سال دانش‌آموزان نیزمی‌تواند مدرسه را خوشایند و یادگیری را توام با رغبت کند.
استاد دانشگاه با اشاره به علل درون مدرسه‌ای پایین بودن کیفیت یادگیری گفت: یکی از دلایل افت کیفت در مدارس کاربردی نبودن محتوای آموزشی از بالا تعیین شده و اهداف آرمانی و شعارگونه برنامه‌های درسی مدارس است.
دانش‌آموزان در فرایند یادگیری دخیل نیستند
وی افزود: علاوه بر این به دلیل فعال و دخیل نبودن دانش‌آموزان در فرایند یادگیری، شور و شوق در مدارس وجود ندارد. دانش‌آموزان موظف به حفظ و از برکردن مفاهیم زیاد و ناکارآمد هستند و تا حدودی یادگیری مطالب کم کاربرد تحمیلی بوده و رقابت بر سر نمره هم مخالف میل باطنی آن‌ها است. در حقیقت مطالبی که می‌آموزند در زندگی واقعی ناکارآمد است.
وی ادامه داد: کلاس‌های درس و فضای مدارس شادابی کافی ندارند و تحمل فضای کلاس‌های مستطیل شکل و خشک و بی‌روح برای بچه‌ها زجرآور است. در واقع حتی طراحی فضای مدرسه و بی‌روح بودن آن در تولید پرخاشگری هم دخیل است.
کلهر معتقد است که یکی از دلایل افت کیفیت آموزش کافی نبودن صلاحیت‌های حرفه‌ای مدیران و معلمان برای ایجاد شرایط یادگیری مطلوب است.
استاد دانشگاه درخصوص علل برون مدرسه‌ای کاهش کیفیت یادگیری‌ها، توضیح داد: بودجه مدارس برای اجرای برنامه‌های متنوع، و شاداب‌سازی محیط یادگیری کافی نیست. علاوه بر این در انتخاب مدیران معیارهای سیاسی و شعاری برشایستگی‌های تربیتی غلبه دارد و به همین دلیل مدارس و نظام آموزشی از نخبگان خالی شده و متخصصان و دلسوزان این عرصه منزوی شده‌اند.
به گزارش ایسکانیوز، کاربردی نبودن آموزش‌ها، همسو نبودن دوره‌های ضمن خدمت معلمان با نیازهای مدرسه، پویا نبودن روند یادگیری و دخیل نکردن دانش‌آموز در فرآیند تدریس باعث شده تا شوق یادگیری در مدارس کمرنگ شود. علاوه بر این بی‌توجهی به معماری و چیدمان وسایل هم فضای مدرسه را به محیزی سرد و بی‌روح تبدیل کرده است. به همین واسطه کارشناسان معتقدند که آموزش و پرورش به تحولی اساسی نیاز دارد و اگر این موضوع در اولویت قرار نگیرد، شاهد افزایش افت تحصیلی خواهیم بود.
انتهای پیام /
نظر شما