کمیل حسینی جامعه‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز درخصوص عوامل موثر بر خشونت و نزاع اجتماعی گفت: عوامل متعددی در مبحث نزاع و خشونت اجتماعی موثر هستند و حتی ممکن است که عوامل زیستی مانند گرما و گرسنگی هم تاثیرگذار باشند، مثلا تحمل آدم‌هایی که در صف طولانی و فشرده اتوبوس هستند، در اثر گرما و تراکم جمعیت کاهش پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید
آمار بالای نزاع در تهران / چرا تاب‌آوری پایتخت‌نشین‌ها کم شده؟
وی افزود: از جنبه روانشناختی، استرس محیط، حساسیت‌پذیری بالای فرد و وسواس‌های فکری هم می‌تواند تحمل افراد را کم کند. گاهی افراد نقش‌های متناقضی دارند که می‌تواند توان فرد را کم کند، مثلا کارفرما، خانواده و اطرافیان انتظارات متضادی داشته باشند و وی از برآورده کردن تمام آن‌ها عاجز باشد.
جامعه‌شناس با اشاره به ارتباط کاهش معنویت در جامعه و افزایش خشونت عنوان کرد: مباحث روحانی و بینش افراد به جهان هم در این موضوع تاثیرگذار است. افراد معتقد، فکر می‌کنند که اگر خشم خود را کنترل کنند، پاداش اخروی نسیب آن‌ها خواهد شد، پس رفتار خود را کنترل می‌کنند. لذا اعتقاد به معاد، تاب‌آوری را افزایش می‌دهد. اندیشه و بینش افراد جامعه هم در کاهش خشونت اجتماعی موثر است. این درحالی است که در فضای کلان اجتماعی اندیشه‌های مادی‌گرایانه در حال افزایش و لذتهای مادی جایگزین لذتهای معنوی شده است. این شرایط هم افزایش پرخاش اجتماعی را در پی دارد.
حسینی معتقد است که گاهی چالش‌هایی که در سطح شهر نمایان می‌شوند، به چالش‌هایی برمی‌گردد که فرد در خانواده داشته است و عصبانیت‌ها و نبود رضایت از زندگی از خانواده به جامعه منتقل می‌شود.
وی با بیان اینکه بخشی از این تنش‌ها ناشی از شهری شدن جامعه است، توضیح داد: فرد در شهرهای بزرگ سردرگم است و پیش از این در روستا یا شهر کوچک خود همه وی را می‌شناختند و اگر تنشی هم پیش می‌آمد، چون طرف مقابل آشنا و فامیل وی بود، تاب‌آوری بیشتری داشت و کمتر واکنش نشان می‌داد. انسان‌ها در محیط شهرهای بزرگ شناخته شده نیستند و ترس از این ندارند که با پرخاشگری آبروی آن‌ها به خطر بیفتند. بخشی از این ماجرا هم ناشی از بی‌پناهی فرد در محیط شهری است چراکه در روستا دوستان و فامیلی داشته که می‌توانسته در تنش‌ها از آن‌ها کمک گرفته و با صحبت کردن درباره مشکلاتش بار روانی خود را تخلیه کنند.
حسینی ادامه داد: در جامعه شهری امروز افراد در میان جمع تنها هستند. این تنهایی تاب‌آوری افراد را کاهش می‌دهد و فرد این فشار را به صورت خشونت و نزاع بروز می‌دهد. از طرفی فشارهای اقتصادی که مردم تحمل می‌کنند هم می‌تواند دامنه تحمل افراد را پایین بیاورد.
جامعه‌شناس درخصوص راهکار کاهش خشونت اجتماعی و نزاع توضیح داد: اگر نیازهای اولیه مردم به موقع تامین نشوند، ضربه‌های وارده می‌توانند منجر به چالش‌های ماندگار شوند. توده جامعه به خورد و خوراک، سرپناه و ازدواج نیاز دارد و اگر نیازهای آن‌ها به موقع برآروده شوند، چالش‌ها کم می‌شوند.
وی ادامه داد: در همه جوامع ضعف‌های روانی دیده می‌شود و افراد در دوره‌ای از زندگی خود دچار تنش می‌شوند اما جامعه چقدر توانسته از افراد حمایت کند تا بتوانند چالش‌های روانی خود را به راحتی حل کنند؟ چقدر عوامل مخرب روانی از جامعه حذف شده است؟ تا چه اندازه به آلودگی صوتی اهمیت داده می‌شود؟
جامعه‌شناس بیان کرد: با توجه به اهمیت معنویات جامعه تا چه حد توانسته بینش‌ها و اندیشه‌های درست را معرفی کند؟ خلا بزرگ نظام آموزشی ما شادکامی است، یعنی ما بچه‌ها را در نظام آموزشی شاد تربیت نمی‌کنیم و نگرش درست به وی نمی‌دهیم تا این کودک از شرایط خوشحال باشد و تاب‌آوری وی افزایش پیدا کند.
وی افزود: از طرفی آمارهای حیاتی مانند آمار طلاق نشان می‌دهد که خانواده در جامعه ما در شرایط بدی قرار گرفته است. مسئولان برای بهبود شرایط خانواده و ارتباطات خانوادگی چه کاری انجام داده‌اند؟ این ارتباطات اگر بهبود پیدا کنند، فشار روانی در افراد کاهش پیدا کرده و نزاع و خشونت در جامعه کمتر می‌شود.
جامعه‌شناس با بیان اینکه کلانشهر محوری باعث شده تا تراکم جمعیتی در برخی شهرها افزایش پیدا کند، عنوان کرد: با وجود گستردگی جغرافیایی ایران و منابع بسیار، همه تراکم جمعیتی در چند شهر بزرگ متمرکز شده است و شهرهای کوچک رها شده‌اند. تهران‌محوری باعث مهاجرت افراد از شهرهای کوچک به پایخت می‌شود و این افزایش تراکم تاب‌آوری افراد را کاهش می‌دهد. توزیع عادلانه امکانات باعث می‌شود که افراد در شهرهای خود بمانند و مجبور نباشند که حمایت‌ها، طبیعت و آرامشی که در شهرهای کوچک دارند را رها کرده و در شهری بزرگ سرگردان باشند. اگر توسعه بوم‌محور مدنظر قرار گیرد، مشکلات کمتر می‌شود. در شرایط فعلی می‌توان توسعه محله محور و هویت‌بخشی به آن‌ها را در دستور کار قرار داد.
وی در پاسخ به این سوال که انزوای ناشی از افزایش ساعت استفاده از فضای مجازی، چقدر می‌تواند تاثیرگذار باشد، توضیح داد: شبکه‌های اجتماعی کنش‌های فیزیکی را کم کرده و رفتارهای رودر رو را کاهش داده است اما ظرفیت‌هایی را مانند فرصت آموزش، تشکیل گروه‌های دوستانه و راه‌اندازی کسب و کار به وجود آورده که ارزشمند هستند و می‌توانند زمینه رشد افراد را به وجود آورد. آنچه ما در استفاده از فضای مجازی نیاموخته‌ایم این است که نمی‌توانیم آن را مدیریت کنیم؛ مثلا فضای مجازی را جایگزین صحبت با همسر می‌کنیم . از جهتی در فضای حاکمیتی هم نتوانسته‌ایم که از این فضا استفاده کنیم و ارتباطات اجتماعی ارزشمند را افزایش بدهیم. به همین جهت فضای مجازی به ضدفرهنگ تبدیل می‌شود و آسیب‌های اجتماعی، جلوه‌گری و تن‌نمایی را افزایش می‌دهد.
انتهای پیام /
نظر شما